سومێر
سومەر (/ˈsuːmər/) سەرەتاییترین شارستانیەتی ناسراوە لە ناوچەی مێژوویی باشووری میزۆپۆتامیا (باشووری ناوەڕاستی عێراق)، لە سەردەمی چاڵکۆلیتیک و سەرەتای سەردەمی برۆنزی لە نێوان هەزارەی شەشەم و پێنجەمی پێش زایین سەریهەڵداوە. یەکێکە لە شانەخانەکانی شارستانیەت لە جیهاندا، لەگەڵ میسری کۆن، ئیلام، شارستانیەتی کارال-سوپێ، میزۆئەمریکا، شارستانیەتی دۆڵی ئیندوس و چینی کۆن. جووتیارانی سومێری بەهۆی ئەوەی بەدرێژایی دۆڵی ڕووبارەکانی دیجلە و فورات دەژیان، دانەوێڵە و بەرهەمی دیکەیان زۆر دەچاند، ئەو زیادەیەی لێیەوە توانیان شوێنی نیشتەجێبوونی شارەکان پێکبهێنن. مێژووەکەی پرۆتۆنووسین دەگەڕێتەوە بۆ پێش ٣٠٠٠ پێش زایین. دەقە سەرەتاییەکان لە شارەکانی ئوروک و جەمدەت ناسرەوە هاتوون و مێژووەکەیان دەگەڕێتەوە بۆ نێوان ج. ٣٥٠٠ و ج. ٣٠٠٠ پێش زایین.
