سالزبۆرگ

سالزبۆرگ چوارەم گەورەترین شاری نەمسایە. لە ساڵی ٢٠٢٠ ژمارەی دانیشتووانی ١٥٦ ھەزار و ٨٧٢ کەس بووە.^[١]

شارۆچکەکە لە شوێنی نیشتەجێبوونی ڕۆمانی ئیوڤاڤوم دایە. سالزبۆرگ لە ساڵی ٦٩٦ وەکو کورسی ئەسقەفەکان دامەزراوە و لە ساڵی ٧٩٨ بووەتە کورسی قەشە سەرەکییەکە، سەرچاوە سەرەکییەکانی داھاتەکەی دەرھێنانی خوێ و بازرگانی و کانگاکردنی زێڕ بووە. قەڵای ھۆھێنسالزبۆرگ کە یەکێکە لە گەورەترین قەڵاکانی سەدەی ناوەڕاست لە ئەورووپا، مێژووەکەی دەگەڕێتەوە بۆ سەدەی ١١. لە سەدەی ١٧دا شاری سالزبۆرگ بوو بە ناوەندێکی دژە چاکسازی، خانەقا و چەندین کڵێسای بارۆکی دروست کرا.

ناوەندی مێژوویی سالزبۆرگ (بە ئەڵمانی: ئاڵتشتات) بەناوبانگە بە تەلارسازی بارۆکی و یەکێکە لە باشترین ناوەندەکانی شار کە پارێزراون لە باکووری بەرزایییەکانی ئەلب. ئەم ناوەندە مێژوویییە لە ساڵی ١٩٩٦ وەک میراتی جیھانیی یوونێسکۆ تۆمارکرا.^[٢] شارەکە سێ زانکۆی تێدایە و دانیشتووانێکی زۆری خوێندکارە. ھەروەھا گەشتیاران سەردانی شاری سالزبۆرگ دەکەن بۆ گەشتکردن بە ناوەندی مێژوویی و دەوروبەری دیمەندارەکانی بەرزایییەکانی ئەڵپ.

زمان

ئەڵمانی نەمسایی بە شێوەیەکی بەرفراوان نووسراوە و تەنیا لە ھەندێک وشەسازی و چەند خاڵێکی ڕێزماندا جیاوازە لە گۆڕانکاری ستانداردی ئەڵمانیا. سالزبۆرگ سەر بە ناوچەی زاراوەی نەمسا-باڤاریایە، بە تایبەتی زمانی باڤاری ناوەڕاست.^[٣] بە شێوەیەکی بەرفراوان لەلایەن گەنج و پیرەوە قسەی پێدەکرێت ھەرچەندە پرۆفیسۆرانی زمانەوانی لە زانکۆی سالزبۆرگ، ئیرمگارد کایزەر و ھانس شویتز، لە چەند ساڵی ڕابردوودا کەمبوونەوەی ژمارەی قسەکەرانی زاراوەیان لە شارەکەدا بینیوە.^[٤]^[٥] ھەرچەندە منداڵانی قوتابخانە زیاتر و زیاتر بە زمانی ئەڵمانی ستاندارد قسە دەکەن، بەڵام شووتز ھەست دەکات کەمتر پەیوەندی بە کاریگەری دایک و باوکەوە ھەیە و زیاتر پەیوەندی بە بەکارھێنانی میدیاوە ھەیە.^[٦]

سەرچاوەکان

^ «Österreich - Größte Städte 2019». Statista (بە ئەڵمانی). لە ١ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٩ ھێنراوە.
^ «Historisches Zentrum der Stadt Salzburg».
^ Klaaß، Daniel (2009). Untersuchungen zu ausgewählten Aspekten des Konsonantismus bei österreichischen Nachrichtensprechern. Frankfurt am Main: Peter Lang. لاپەڕە ٣٨. ژپنک ٩٧٨-٣-٦٣١-٥٨٥٣٩-٩. لە ٢٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٠ ھێنراوە.
^ Reitmeier، Simone. «Salzburg Mundart: Stirbt der Dialekt in naher Zukunft aus?». weekend.at. Weekend Online GmbH. لە ڕەسەنەکە لە ٢٤ی ئەیلوولی ٢٠٢١ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٠ ھێنراوە.
^ Winkler، Jacqueline (١٨ی حوزەیرانی ٢٠٢٠). «Dialekte in ihrer heutigen Form sterben aus». salzburg24. Salzburg Digital GmbH. لە ٢٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٠ ھێنراوە.
^ Pumhösel، Alois. «Germanist: "Kinder vor Dialekt bewahren zu wollen ist absurd"». Der Standard. STANDARD Verlagsgesellschaft m.b.H. لە ٢٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٠ ھێنراوە.

[1] «Österreich - Größte Städte 2019». Statista (بە ئەڵمانی). لە ١ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٩ ھێنراوە.

[2] «Historisches Zentrum der Stadt Salzburg».

[3] Klaaß، Daniel (2009). Untersuchungen zu ausgewählten Aspekten des Konsonantismus bei österreichischen Nachrichtensprechern. Frankfurt am Main: Peter Lang. لاپەڕە ٣٨. ژپنک ٩٧٨-٣-٦٣١-٥٨٥٣٩-٩. لە ٢٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٠ ھێنراوە.

[4] Reitmeier، Simone. «Salzburg Mundart: Stirbt der Dialekt in naher Zukunft aus?». weekend.at. Weekend Online GmbH. لە ڕەسەنەکە لە ٢٤ی ئەیلوولی ٢٠٢١ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٠ ھێنراوە.

[5] Winkler، Jacqueline (١٨ی حوزەیرانی ٢٠٢٠). «Dialekte in ihrer heutigen Form sterben aus». salzburg24. Salzburg Digital GmbH. لە ٢٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٠ ھێنراوە.

[6] Pumhösel، Alois. «Germanist: "Kinder vor Dialekt bewahren zu wollen ist absurd"». Der Standard. STANDARD Verlagsgesellschaft m.b.H. لە ٢٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٠ ھێنراوە.

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]