بەکارھێنەر:شێرکۆ فایق
نووسینی / ئەندازیار نبیل محمد
بڵاو کردنەوەو دەستکاریکردنی
م.شێرکۆ فایەق شەرەفبەیانی
شەرەفبەیانی هۆزێكی كوردی لوڕیە لە لوڕستانی ئێران سەری هەڵداوە لە بنچینەدا دەگەرێتەوە بۆ ماڵی ( میرزا ئامان الله) كە یەكێك بووە لە فەرمانڕەواكانی لوڕستان لە سەرەتای سەدەی چوارەمی كۆچی،كەهاوكاتە لەگەل سەرهەڵدانی ( دەوڵەتی بویهی) كە فەرمانڕەوا بوونە لە ناوچەكانی لوِرستان وئیلام . بە گوێرەی ئەو دەقانەی دەست ئێمە كەوتوون ، لە كتێبی (مێژووی ئەدەبی كوردی) مامۆستا ( صدیق بورەكەی) ئاماژەی بەم((ئەفسانە)) داوە ،{ ( میرزا ئامان الله) خاوەنی شەش كوڕ وتەنها كچێك بووە، ڕۆژێك لە ڕۆژەكانی زستان ، كچەكە دێتە بەر هەیوانی ماڵەكە یان بۆ ئەوەی خۆی بداتە بەر تیشكی خۆر,پاش وچانێك هەست دەكات بەشێك لە تیشكی خۆرەكە جیا دەبێتەوە ودێتە ناو دەمیەوە ، زۆرهەوڵدەدات بە پەنجەی دەستی كەدەیكاتە ناو هەڵقیەوە دەری بهَینی بەڵام بێ سوود دەبێت ، یەكسەر دێتە ژوورەوە وئەم باسە بۆ دایكی دەگێرێتەوە ، بەڵام دایكی گرنگی پێ نادات وبە ئەندێشە وخەیاڵی لێ دەڕوانێت.
پاش ماوەیەك كچەكە سكی ئەستوور دەبێت وئەم هەواڵە لە ناو قەوم و خێش بڵاودەبێتەوەو , دەبێتە جێگای تانە وتەشەرو ئاژاوە لە ناوماڵی ( میرزا ئامان الله) ، ناچار دەبیت كوڕەكانی كۆبكاتەوە وڕاوێژیان پێ بكات بۆ چارە سەركردنی ئەم كارەساتەی كە بەسەریاندا هاتووە،پاش گفتۆگۆ كردن بڕیار وردەگرێت و فەرمان دەدات دەبێ خوشكەكەیان بكوژن وئەم كارە دەسپێری بە كوڕە گەورەكەی كە ناوی (ئەسكەندەر)ە، بە هەماهەنگی لەگەل براكانی دەیبەنە شوێنێكی دوور لەئاوەدانی بۆئەوەی بیكوژن ، چاوو دەستی دەبەستنەوە ، برا بچوكەیان دەلێت با نەیكوژین بە جێی بیڵین بەڵكو جانەوەرێك بیخوات و لە كۆڵمان بێتەوە . بەڵام (ئەسەكەندەر) ڕازی نابێت ودەلێت من لە فەرمانی باوكم دەرناچم، پاشان براكانی ڕەوانەی ماڵەوە دەكات.
لەكاتی بەرزكردنەوەی شمشێرەكەی بەدەستی ڕاستیەوە بۆ ئەنجامدانی كارەكە دەستی وشك دەبێت وناجووڵێت ، ئەم جارەیان دەستی چەپی تاقیدەكاتەوە هەمان شێوەی دەستی ڕاستی بەسەر دێت، لەم كاتەدا گوێی بیستی دەنگی مناڵەكە دەبێت وبەم شێوەیە دێتە ئاخاوتن و دەلێت : (ئەی كوێرانی ڕاستی ئێوە بەمن دەڵێن ئەم منداڵە زۆڵە بەڵام نازانن من غوڵامێكی خودایم ودایكیشم ئافرەتێكی پاك وبێ گەردە).پاشان(ئەسەكەندەر) پەشیمان دەبێتەوەو بە یاوەری خوشكەكەی دەگەرێنەوە ماڵ و ئەم بەسەر هاتە دەگێڕێتەوە بۆ باوكی و براكانی ، بەڵام باوكی باوەڕی پێ ناكات ودەلێت ئەگەر لەكاتی منداڵبونیدا هێچ شتێك ڕوو نەدات لە جیاتی ئەو دەتكوژم . چەند ڕۆژێك تێپەر دەبێت كچەكە لەبەرە بەیانێكدا ژانی منداڵبوون دەیگرێت،(میرزائامان)فەرماندەداتە (ئەسكەندەر) تەپڵێك پەیدا بكات بەڵكو بەدەنگی تەپڵەكە خەڵك بەخەر بهێنێت وگرد ببنەوە لە ماڵیان بۆ ئەوەی خۆی بە بەدەستی خۆی(بەیان شەرەف)و پاكی وبێگەردی بنەماڵەكەیان ڕابەگەیەنێ، كاتێك هەموو قەوم وخێش كۆدەبنەوە , تەشتێكی زێڕین لە پێش كچەكە دادەنێن لە ناكاودا دەبینن تیشكێك لە دەمی كچەكە دێتە دەرەوە ودەكەوێتە ناو تەشـــتەكەوەو دەبێتە منداڵێك ، ئەم كـــارە دەبێتە مایەی شــادی ودڵ خۆشـــی بۆ بنەماڵەی ( میرزا ئامان), وەلەو رۆژەوە زاراوەی (بەیان شەرف)یش بڵاودەبێتەوە لەناو خەڵكدا و دەلكێنرێ بە بنەماڵەكەیانەوە , وەبەدرێژای كات پێیان دەگوترێت ماڵە (شەرەف بەیان)ەكە وەلەدوایدا دەبنە بنەماڵەی (شەرەفبەیانی) }
تائێرە بە بڕوای من ئەفسانەیە ، ئیتر نازانم نوسەری بەڕێز ( ئەندازیار نەبیل ) چۆن بیرئەکاتەوە.
ناوی منداڵەكە دەنێن (مبارك شاە)، پاشان بە (شاخۆشین) ناوبانگ دەردەكات وە دەبێتە قوتابخانەیەكی سۆفیگەری بۆ ئەهلی عیرفان و فەلسەفەی (ئیشراق)ی و وە خەڵكانیكی زۆر لە دەوروبەری كۆ دەبنەوە وەك (پیر شالیار) و (پیر خدری شاهۆ ) و (كاكە ڕەدا) كە خۆی بە (جبرائیل) دەناسێت . بۆ نموونە (كاكە ڕەدا) بۆ یەكەم جار كە چاوی بە دایكی (شاخۆشین) دەكەوێت دەڵێت: خەڵكی لوڕستان بە منداڵەكەی تۆ دەڵێن زۆڵە بەڵام نازانن خاوەنی (شێر و دوڵدۆ و زوالفقار) ئێمەی كردە میوانی ماڵی (میرزا ئامان)ە , ئەمە ئەوە دەگەیەنێت كە روحی (ئیمامی عەلی) لە جەستەی (شاخۆشین) دایە .
وەئەو تەپڵ لێدانەش دەبێتە نەریتێك پەێرەوانی رێبازەكەی (شاخۆشین) بەكاری ئەهێنن لەگەل ئاوازی ئاینی بەسۆزدا بۆ ئارام بوونەوەی جەستەو نزیك بوونەوەی روح لەزاتی خداوەند . وەلەدوایدا ئامێری تریش لەناو ئەو زنجیرە كۆبوونەوە ئاینانەدا بەكاردەهێنرێت وەك (دەف) , (تەنبور)
(شاخۆشین) زۆر لە ناوچەكانی كوردستان دەگەڕێت بە یاوەری پەیرەوانی رێبازەكەی , یەكێك لەو ناوچانە (شاخی هۆرێن)ە , لەوێ بە زمانی فارسی و بە هۆنراوەیەكی عیرفانیدا دێتە ئاخافتن و دەڵێت: ئەی هاوڕێان من لە بەرزایەكانی ئەم شاخەدا (قەواڵەیەكم) داناوە بۆ كاتێكی پاش خۆم , هەر كەسێك چوو بە سەری داو دەریهینا بزانن ئەوە منم . مەبەست لەم قسانەی ئەوەیە كە پاش خۆی (شاخی هۆرێن) دەبێتە شوێن و هەوارگەی نەوەی بنەماڵەكەیان ئەمەش بەڵگەیەكی ئاشكرایە ئێستا روویداوە كە (هۆرێن) مەڵبەندی شەرەفبەیانێكانە
رێبازەكەی(شاخۆشین) لە ماوەیەكی كورتدا بڵاو دەبێتەوە لە ناوچەكانی (لوڕستان و ئیلام و كرماشان و هەورامان و شارەزوور)وە دەبێتە جێگای سەرەنجی كارمەندان و دەوڵەتمەدارانی (بویهی) , خەڵكانیكی زۆر پەیڕەوی ئەم رێبازە دەكەن.
لێرەدا بە چەند بەڵگەیەك ئەم بۆچوونە پشتراست دەكەمەوە :_
1.رۆژهەڵاتناس (ادم متز) مامۆستای زمانە رۆژهەڵاتێكانە لە زانكۆی (بازل) لە سویسرا , لە كتێبەكەیدا بە ناونیشانی (الحضارة الاسلامیة فی القرن الرابع الهجری) ئاماژە بەوە دەكات كە شیعەكان لە سەدەی چوارەمی كۆچی رێبازێكی تایبەتیان نەبووە بە خۆیان وەك دەبینین (عضدالدولة) كە یەكێكە لە ئەمیرەكانی دەوڵەتی(بویهی) خۆی شیعەیە , بەلاّم پەیڕەوی رێبازی (معتزلە) دەكا , وهەروەها دەڵێت : لە ساڵی (341) كۆچی یەكێك لە وەزیرە (بویهی) كان قەومێكی دەستبەسەر كرد كە باوەڕیان بە (تناسخ الاْرواح) هەبوو, لەوانە گەنجێكیان دەیگوت " من روحی (علی بن ابی طالب)م,ئافرەتێكیش دەیگوت" من روحی (فاطمة الزهرا‌ء) م، یەكێكی دیكەیان دەیگوت من روحی (جبرائیل) م ، بەڵام معز الدولە (احمد بن بویە) چونكە نزیگ بوو لە (أهل البیت) وە ئازادیانی كرد.
2.زانای ئیسلامی (جلال الدین عبدالرحمن السیوطی) كە لە نێوان ساڵانی (849-911) كۆچی دا ژیاوە ، زانیاریەكانی (ادم متز) دووپات دەكاتەوە و دەڵێت جگە لەوەش لە (دەوڵەتی بویهی) كۆمەلێ بیرو بۆچوونی رووخێنەریش پەیدا بوبو كە زۆردوور بوو لە بنەماكانی ئاینی ئیسلامەوە وەك (التناسخیة) .
3.دكتۆر(محمودشاكر)لەكتێبەكەیدا بە ناونیشانی(التاریخ الاسلامي – الجز‌ء السادس – الدولة العباسیة - صفحة145) وای دەبینێ كە دەوڵەتی بویهی شیعە مزهەب، دەولەتێكی ئیسلامی نەبووە بەمانایی ووشە ، بەڵكو بیرو بۆچوونێكی جیاوازیان بووە لەگەڵ سونە مەزهەبدا ، تەنانەت هەندێ بۆچوونی ناڕەواشیان پەیڕو دەكرد كە نەدەگونجا لەگەڵ ڕێنمایەكانی ئاینی ئیسلامدا ، ودەلێت زۆربەی فەرمانڕەواكانی دەوڵەتی بویهی پەیڕەوی ڕێبازی (معتزلة) یان دەكرد..
4.نووسەر(مسعود داراخان) لە یەكێ لەنووسینەكانیدا بەناونیشانی (اللور- مكوناتها وفروعها) دەلێت: كۆمەلێ هۆزو عەشیرەت كە ئێستا لە كوردستانی عێراق نیشتەجێ بوون لە بنچینەدا دەگەڕێنەوە بۆ ناوچەی (لوڕی بچووك) لە كوردستانی ئێران لەوانە (شێخ بزێنی – شەرفبەیانی – دەلۆ- باجەڵان) .
5.مامۆستا (عبدالجلیل فیلی) لە كتێبەكەیدا بەناونیشانی ( اللر –الفیلیون فی الماضی والحاضر – صفحە 138) دا دەڵێت : كۆمەڵی عەشیرەت لەكوردستانی خوارو / كوردستانی عیراق نیشتەجێ بوون لە بنەڕەتدا دەگەرێنەوە بۆ (كەڵهوڕ- لەك – لوڕ ) لە وانە ( شێخ بزێنی – شەرفبەیانی – دەلۆ ) .
ئەم بەڵگانەی كەپێشكەشم كردن ئەوەمان بۆ دەسەلمێنێ كەزاراوەی (شەرفبەیانی)لە لوِرستان پەیدا بووە لەگەل لە دایك بوونی (شاخۆشین) لە ماڵی( میرزا ئامان الله) كە یەكێك بووە لە دەوڵەت مەدارانی لوڕستان.
باش ئەوەی سنوری دەسەڵاتی (دەوڵەتی بویهی) لە لوڕستان بەر فراوان بوو و گەیشتە سنوری دەسەڵاتی (دەوڵەتی عباسی) ، خلیفەی عباسی (مستكفی بالله) پەنای بۆ بردن بۆ ئەوەی ڕزگاری بێت لە هەژموونی دەسەڵاتدارانی تورك لە ناوەندی بڕیاری خەلافەتی عەباسیدا ، لەساڵی (334) كۆچی فەرمانی دەركرد بۆ ئەمیری بویهی (احمد بن بویە)كە بە (معزالدولة) بناسرێت وكۆمەڵی دەسەڵاتی پێ بەخشی, بەڵام كاتێك بویهێكان بەتەواوەتی دەسەڵاتیان گرتە دەست , كۆمەڵێ مەرجیان سەپاند بە سەرخلیفەی عباسیدا ,
دوو لەم مەرجانە ئەمانەی خوارەوەن:
1.ناو هێنانی ئەمیری بویهی پاش ناوی خلیفەی عباسی لە نۆێژی هەینیدا لەلایەن ئیمام وخەتیبی مزگەوتەكاندا لە(بەغدا)ی پایتەخت.
2.لێدانی تەپڵ لەپێش دەرگاكانیان لەكاتی پێنچ فەرزەی نوێژدا ، وەبەتابەتی لە نوێژی بەرەبەیاندا. ئەم دوو فەرمانە هیچ خەلیفەیەكی عەباسی پەیڕەوی نەكردووە بۆ هێچ ئەمیرێك پێش فەرمانڕەوای بویهێكان. دكتور(رضا العطار) لە نووسینێكیدا بەناو نیشانی (حقائق عن الدولة البویهیة) ئاماژە بەو دوو مەرجەی سەرەوە دەكات كە سەپێنراوە بەسەر دەوڵەتی عەباسیدا لەلایەن ئەمیری بویهێكانەوە .
لەسەرەتایی سەدەی حەوتەمی كۆچی كە (سوڵتان ئیسحاق شێخ عیسای بەرزنجە) لەدایك دەبێت ، پاشان دەچێتە گوندی شێخان لە ناوچەی هەورامان بۆ ئەوەی ڕێبازەكەی بڵاو بكاتەوە ,كۆمەڵێكی زۆر لە ئەهلی عریفان لە دەوروبەری كۆدبنەوە ، شەرەفبەیانیش بەدەر نەبوونە لەو رێبازە بەتایبەتی كە خۆیان لە بنچینەدا لە پەیڕەوانی بوون ، باشترین بەڵگەش ئەوەیە لە كتیبی (سرنجام این یارسان) لاپەرە (276) لە ئامادەكردن و نووسینی (طیب طاهر) ، ( پیر جعفر كوردستانی) كە یەكێك بووە لە دەروێشەكانی (سوڵتان ئیسحاق) لە هۆنراوەیەكی عریفانیدا دووپاتی دەكاتەوە دەڵێت : كاتیك زاتی (سوڵتان ئیسحاق ) لە جەستەی ( شاخۆشین) دا بوو , لە شاخی (هۆرێن) لە بەرزایەكانی ئەو شاخەدا (قەواڵە) یەكی داناوە وئاگاداری پەیڕەوانی كردووە كە هەر كەس بەسەریدا چوو و دەری هێینا بزانن ئەوە(شاخۆشین)ە, ئەم كارە هەر وەكووئاماژم پێ داوە ئەوەمان پێ دەلێت كە نەوەكانی (شاخۆشین) ئەم شوێنە ئاوەدان دەكەنەوەو لێیدا نیشتەجێ‌دەبن.دیارە(پیرجعفر كوردستانی) یەكێك لە بەگزادەكانی شەرەفبەیانی وسەر بە بنەماڵەی (شاخۆشین) بووە .
لە فەرمانڕەوای قاجارێكان (كە بنەماڵەیەكی توركمانی قزڵباشن وپەیڕەوێكی ئاینی تایبەتی بەخۆیان هەیە وە نزیكن لە ئیمای عەلیەوە) پلەیەكی سەربازی بەناونیشانی(میرپەنج) بەخشرا بە (عبداللەبەگ)ی سەرۆك هۆزی شەرەفبەیانی لە لایەن (ناصرالدین شاەقاجار)وەكەشای ئێران بوو لە نێوان ساڵانی (1848_1896)ز , ئەوەش بۆ ئەوە دەگەرێتەوە كاتێك بە ناو شارۆچكەی (قصرشرین)دا تێپەر دەبێت بۆ ئەوەی سەردانی ئارامگای ئیمامەكان بكات لە عیراق لەساڵای (1870)ز , ئۆقرە بوونی باڵندەیەكی كونەبەبوو (بوم)لە سەر ئاسەواری (كۆشكەكەی شرین)بێ ئەوەی جوڵەبكات, دەبێیتە جێگای سەرنجی وسەرسوڕمانی, پەنادەباتە بەردەوروبەرەكەی بۆ ئەوەی سڕی ئەم باڵندەیە بزانێت, بەڵام بێ سوود دەبێت چونكە كەس بۆچوونێكی دڵخۆش كەری پێنەبووە ببێتە مایەی بڕوا بوونی , پاشان ئاگاداری دەكەنەوە كە پیاوێكی پلە بەرزی ئەهلی عیرفان هەیە بە ناوی (عبداللە بەگ) سەرۆك هۆزی شەرەفبەیانیە , ئەو ئەتوانێت وڵامی ئەم پرسیارەت بداتەوە , بەڵام ئەم پیاوە یاخییە و فە رمانی دەستگیركردنی هەیە لە لایەن دەوڵەتەوە .
(ناصرالدین شاە) دەڵێت دەبێت ئەم پیاوەم بۆ پەیدا بكەن بۆ ئەوەی لەنزیكەوە چاوم پێی بكەوێت پێشی رابەگەیەنن لەم چركە ساتەوە ئازادە . پاش ئەوەی (عبدالله بەگ) ئامادە دەبێت لە بەردەم (ناصرالدین شاە قاجار) بەزمانی فارسی بەم دێڕە هۆنراوەیە دێتە ئاخاوتن و پیدەلێت :
این در خرابات شرین جغد نیست روح فرهاد است انجا پاسپانی میكند
واتا كەشی ئەوەیە ئەم باڵندەیە كە بە (كونە بەبو) ناسراوە شەو ڕۆژ ئۆقرەی گرتووە لەسەر كۆشكەكەی شرین و ناجولێتەوە ئەوە روحی ( فرهاد )ە پاسەوانی لەو كۆشكە دەكات , لەكاتی خۆیدا بۆی دروست كردووە . (ناصرالدین شاە قاجار) بەگۆی بستنی ئەم دێڕە شیعرە دەست بەجێ(جزبە) دەیگرێت وتێك دەچێت , پاش وچانێك دێتە سەرحاڵ و باوەش بە ( عبدالله بەگ) دا دەكات وە رێزێكی زۆری دەكرێت, پاشان فەرمانی شاهانشاهی بۆ دەردەچێنێت بە پێدانی بە پلەی ( میر پەنچ ) بۆ ئەوەی سەر پەرشتی كۆمەڵەی هۆزو عەشیرەت بكات لە ناوچەكانی كرماشان ودەشتی شارەزوور و هۆرێن پاش كۆچكردنی (عبداللە بەگ میرپەنچ ), ( عزیز بەگ )ی كوڕی جێگای دەگرێتەوە وەهەمان پلەو پایەی پێ دەبەخشرێت لەلایەن شای قاجارەكانەوە چونكە دەبنە متمانە پێكراویان , ئەوەش بەرای من بۆ ئەوە دەگەرێتەوە كە بۆچوونە ئاینێكانیان لە یەكەوە نزیكن. (عزیز بەگ میرپەنج) دوو خێزانی هەبووە , لە خێزانی یەكەمی دوو كوڕی هەبووە ( سلێمان بگ) و ( حسین بەگ ), لە خێزانی دووەمی (علی خان ) بووە , پاش ئەوەی عزیز بەگ كۆچی دوای دەكات كوڕە گەورەكەی بەناوەی (سلێمان بەگ)جێگای دەگرێتەوە , پاش ماوەیەك لەسەر ژنهێنانی (سلێمان بەگ ) كە حەزی لە كچێك كردووە لە خاڵوانی (علی خان) , ناخۆشی دەكەوێتە نێوان هەر دوو برا و دەبێتە هۆی كوشتنی (سلێمان بەگ ) لەسەر دەستی (علی خان ) بە یاوەری (حمە صالح بەگ ) ئامۆزایان پاش ئەوەی قەولی دەداتێ كە خوشكەكەی لێ مارە بكات , بە كوشتنی براكەی , (علی خان) دەبێتە سەرۆك هۆزی شەرەفبەیانی , بەڵام زوو پەشیمانی خۆی بەم كارە رادەگەیەنی . (حمە صالح بەگ ) ترسی لێپەیدا دەبێت كە (علی خان) خوشكەكەی لێمارە نەكات وكوشتنی (سلێمان بەگ)یش بەسەریدا ساغ بێتەوە , ئەمە دەبێتە هۆی گوشتنی (علی خان)یش بەدەستی (حمە صالح بەگ)و وە بۆ ماوەیەك دەبێتە سەرۆك هۆزی شەرەفبەیانی .
پاش نەمانی براكانی , (حسین بەگ) لە تەمەنی (21) ساڵێدا سەری خۆی هەڵدەگرێت وبەدڵ شكاوی هۆزی شەرەفبەیانی بەجێ دەهێلێت و ڕوو لەماڵی (علی) ناوێك دەكات لە هۆزی (ئەهلی حەق) كە خانەی خۆێی(عزیزبەگ)ی باوكی بوونە لە (جیحون اباد) لە ئێران ئیتر خۆی وون دەكات وناگەڕێتەوە لەوێ بۆ ماوەیەك جێگیر دەبێت. بەم شێوەیە كوڕەكانی (عزیز بەگی میرپەنچ ) ماڵئاوایی دەكەن تەنها سێ كچەكەی (علی خان )لە شوێن هەواریان دەمێننەوە بە ناوەكانی (ناهی خان – بەهی خان – ئەختر خان ) .
دیارە لەم ڕووداوەدا براكانی (عزیز بەگ) توانای بەرگریان نەبووە لە برازاكانیان بەڵام پاش ئەوەی (عبداللە بەگی)ی دووەم پەنا دەباتە بەر خاڵوانی لە تیرەی (وەڵەد بەگی جاف) دەتوانن بەكوشتنی (حمە صالح بەگ)و چەند كەسێك لە بنەماڵەكەیان تۆڵەی خۆیان بكەنەوە وسەرۆكایەتی هۆزی شەرەفبەیانی بگێرنەوە بۆ بنەماڵەی ( عبداللە بەگی میر پەنچ) , تەنها كەسێك كە ڕزگاری دەبێت لە بنەماڵەی(حمە صالح بەگ)براكەیەتی ئەویش(ئەحمەد بەگ)ە,سەری خۆی هەڵدەگرێت و هۆزی شەرەفبەیانی بەجی دەهێڵیت و ڕوودەكاتە ناوعەشیرەتی (هەمەوەند) لە ناوچەی چەمچەماڵ لەوێ دەگیرسێتەوە وە ئێستا نزیكەی پەنجا شەست ماڵێك دەبن خودای گەورە پایەداریان بكات. بەم شێوەیە (عبداللە بەگ)ی دووەم توانی دەسەڵات بگرێتەوە دەست , پاش ئەوەی كۆچی دوای دەكات, (وەسمان بەگ)ی كوڕی دەبێتە سەرۆك هۆزی شەرەفبەیانی, ولە بەر ئەوەی پیاوێكی داناو زیرەك و بەسەلیقە بووە نازناوی (شهاب السلطنة ) یان پێ بەخشیوە لە لایەن دەسەڵاتدارانی شاهنشایەتی ئێرانەوە, جگە لەوەش ناسراو بوونە وەك بنەماڵە لەلایەن دەوڵەتی ئێرانەوە. لە شۆرشی (شیخ محمود)ی حەفیدا دەورێكی باڵا دەگێرێت بە كۆمەك كردنی شۆڕش و پارێزگاری كردن لە ناوچەكانی ژێر دەسەڵاتی خۆی دژی دەسەڵات دارانی حكومەتی مەلەكی عیراقی ئەوكات , وە كاتێك هێڕش دەكریتە سەری بەرگریەكی باش دەكات وخۆی نادات بەدەستەوە , وە لە دوایدا ناچار دەبێت سنوور ببەزینێ و ڕوو لە ئێران بكات بە یاوەری (شێخ پاشا حمود) سەرۆك هۆزی گشتی كاكەیی (كە دە كاتە باپیرم لە دایكەوە) , لەبەر ئەوەی (شیخ پاشا حمود) كەفالەتی (وەسمان بەگ)ی كردووە لە لای حكومەتی عیراقیەوە كە لە دژیان نەجوڵێتەوە , وەهەر وەها لە كاتی بەزاندنی سنووردا لە لایەن (وەسمان بەگ) وە دەبێت تێپەر بێت بە ناوچەكانی ژێر دەسەڵاتی (شێخ پاشا حمود)وە كە دەكەونە سەر سنووری ئێرانەوە لە ناوچەی (خانقین) , جگە لەوەش دوستایەتیەكی گەرمو گوڕ لە نێوانیاندا هەبووە . پاشان بە بریارێكی حكومەتی عیراقی هەردووكیان دەگەرێنەوە عیراق . پاش كۆچی دوای (وەسمان بەگ) لە ساڵی (1968) ز, (محمود خانی کوڕی جێگای دەگرێتەوە , وەلە پایزی (2016)ز ماڵ ئاوای دەكات و لە پایتەختی كوردستان بەخاك دەسپێردرێت . تێبینی
ئەم بەشەی نوسەرم لابردووە ، چونکە تائێستا هیچ بەڕێزێک بۆ سەرۆک عەشیرەتی شەرەفبەیانی بە بڕیاری گشتی و هەمەلایەنە دیاری نەکراوە
لە ئێستادا ئەم عەشیرەتە ٣ بیروڕای جیاوازی تێدایە
١. بیروڕای یەکەم لەگەڵ هەڵبژاردنی کەسایەتییەکن، ( ناو ناهێنم )
٢ . بیرورایی دووەم لەگەڵ هەڵبژاردنی کەسایەتییەکی ترن ( ناوناهێنم )
٣ . ڕای سێهەمین و زۆرینە ،کە ( بەشدار نابن لە دەنگ دان و دوای کەس ناکەون ) باوەڕیان بەسەرۆک عەشیرەت نییەو پێیان وایە ئێستاو لەم سەردەمەدا سەرۆک عەشیرەت و دەرەبەگ و ئاغاو شێخ و بەگ و کوێخا ، هیچ زەروورەتییەکی نییەوە هیچ ئەرزشێکی نییەو پێویست نییە و ئەم پلە بەندییە لە نێو عەشیرەتی شەرەف بەیانی بۆ هەتاهەتایە کۆتایی پێ هاتووە .
* تائێستا عەشیرەتی شەرەف بەیانی تاکە عەشیرەتە لە ( کوردستان ) کە بەوگەورەییەو بەربڵاوییە سەرۆکی نییەو زۆرینەی ئەندامانی ئەم عەشیرەتە باوەڕیان بە دروستکردنەوە و زیندووکردنەوەی نییە.