شوێنەوارناسی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان
ب ڕۆبۆت: زێدەکردنی fa:باستان‌شناسی |
|||
| ھێڵی ٥: | ھێڵی ٥: | ||
{{Link FA|eo}} |
{{Link FA|eo}} |
||
[[af:Argeologie]] |
|||
[[als:Archäologie]] |
|||
[[am:ሥነ ቅርስ]] |
|||
[[an:Arqueolochía]] |
|||
[[ar:علم الآثار]] |
|||
[[ast:Arqueoloxía]] |
|||
[[az:Arxeologiya]] |
|||
[[bar:Archäologie]] |
|||
[[bat-smg:Arkeuoluogėjė]] |
|||
[[be:Археалогія]] |
|||
[[be-x-old:Археалёгія]] |
|||
[[bg:Археология]] |
|||
[[bn:প্রত্নতত্ত্ব]] |
|||
[[br:Arkeologiezh]] |
|||
[[bs:Arheologija]] |
|||
[[ca:Arqueologia]] |
|||
[[ceb:Arkeyolohiya]] |
|||
[[co:Archiulugia]] |
|||
[[cs:Archeologie]] |
|||
[[csb:Archeòlogijô]] |
|||
[[cy:Archaeoleg]] |
|||
[[da:Arkæologi]] |
|||
[[de:Archäologie]] |
|||
[[el:Αρχαιολογία]] |
|||
[[eml:Archeologî]] |
|||
[[en:Archaeology]] |
|||
[[eo:Arkeologio]] |
|||
[[es:Arqueología]] |
|||
[[et:Arheoloogia]] |
|||
[[eu:Arkeologia]] |
|||
[[ext:Arqueologia]] |
|||
[[fa:باستان‌شناسی]] |
|||
[[fi:Arkeologia]] |
|||
[[fiu-vro:Arkeoloogia]] |
|||
[[fr:Archéologie]] |
|||
[[fur:Archeologjie]] |
|||
[[fy:Argeology]] |
|||
[[ga:Seandálaíocht]] |
|||
[[gd:Àrsaidheachd]] |
|||
[[gl:Arqueoloxía]] |
|||
[[gv:Shenndaaleeaght]] |
|||
[[hak:Kháu-kú-ho̍k]] |
|||
[[he:ארכאולוגיה]] |
|||
[[hi:पुरातत्वशास्त्र]] |
|||
[[hr:Arheologija]] |
|||
[[ht:Akeyoloji]] |
|||
[[hu:Régészet]] |
|||
[[hy:Հնագիտություն]] |
|||
[[ia:Archeologia]] |
|||
[[id:Arkeologi]] |
|||
[[ie:Archeologia]] |
|||
[[io:Arkeologio]] |
|||
[[is:Fornleifafræði]] |
|||
[[it:Archeologia]] |
|||
[[ja:考古学]] |
|||
[[jv:Arkéologi]] |
|||
[[ka:არქეოლოგია]] |
|||
[[kk:Археология]] |
|||
[[kl:Ittarnisarsiorneq]] |
|||
[[kn:ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರ]] |
|||
[[ko:고고학]] |
|||
[[ku:Arkeolojî]] |
|||
[[ky:Археология]] |
|||
[[la:Archaeologia]] |
|||
[[lad:Arkeolojiya]] |
|||
[[lb:Archeologie]] |
|||
[[li:Archeologie]] |
|||
[[lij:Archeòlogia]] |
|||
[[lo:ບູຮານວິທະຍາ]] |
|||
[[lt:Archeologija]] |
|||
[[lv:Arheoloģija]] |
|||
[[mk:Археологија]] |
|||
[[ml:പുരാവസ്തുശാസ്ത്രം]] |
|||
[[mr:पुरातत्त्वशास्त्र]] |
|||
[[ms:Arkeologi]] |
|||
[[mwl:Arqueologie]] |
|||
[[my:ရှေးဟောင်းသုတေသနပညာ]] |
|||
[[nap:Archeologgia]] |
|||
[[nds:Archäologie]] |
|||
[[nds-nl:Ooldheaidkeunde]] |
|||
[[ne:पुरातत्त्वशास्त्र]] |
|||
[[nl:Archeologie]] |
|||
[[nn:Arkeologi]] |
|||
[[no:Arkeologi]] |
|||
[[nrm:Archéologie]] |
|||
[[oc:Arqueologia]] |
|||
[[pl:Archeologia]] |
|||
[[ps:لرغونپوهنه]] |
|||
[[pt:Arqueologia]] |
|||
[[ro:Arheologie]] |
|||
[[ru:Археология]] |
|||
[[rue:Археолоґія]] |
|||
[[sa:पुरातत्त्व]] |
|||
[[sah:Археология]] |
|||
[[sc:Archeologia]] |
|||
[[scn:Archioluggìa]] |
|||
[[sco:Airchaeology]] |
|||
[[sh:Arheologija]] |
|||
[[si:පුරා විද්යාව]] |
|||
[[simple:Archaeology]] |
|||
[[sk:Archeológia]] |
|||
[[sl:Arheologija]] |
|||
[[sq:Arkeologjia]] |
|||
[[sr:Археологија]] |
|||
[[su:Arkéologi]] |
|||
[[sv:Arkeologi]] |
|||
[[sw:Akiolojia]] |
|||
[[ta:தொல்பொருளியல்]] |
|||
[[te:పురావస్తు శాస్త్రం]] |
|||
[[tet:Akarolojia]] |
|||
[[tg:Бостоншиносӣ]] |
|||
[[th:โบราณคดี]] |
|||
[[tk:Arheologiýa]] |
|||
[[tl:Arkeolohiya]] |
|||
[[tpi:Akiolosi]] |
|||
[[tr:Arkeoloji]] |
|||
[[uk:Археологія]] |
|||
[[ur:علم الآثار]] |
|||
[[uz:Arxeologiya]] |
|||
[[vec:Archiołogia]] |
|||
[[vi:Khảo cổ học]] |
|||
[[vo:Vönotav]] |
|||
[[wa:Arkeyolodjeye]] |
|||
[[war:Arkeyolohiya]] |
|||
[[yi:ארכעאלאגיע]] |
|||
[[yo:Ọ̀rọ̀ayéijọ́un]] |
|||
[[zea:Archeolohie]] |
|||
[[zh:考古学]] |
|||
[[zh-yue:考古]] |
|||
وەک پێداچوونەوەی ١٥:٣٩، ٨ی ئازاری ٢٠١٣
دێرین ناسی، دیسیپلینێکی زانستیە کە خوێندنەوە لە سەر ئۆبژەکان دەکات، دێرین ناسی پشکنینی میژووی مرۆڤ لە سەردەمی پیش میژووەوە تا سەردەمی ھاوچەرخ دەکات لە رێگای ھەموو ئەو کەرەستانەی کە لە کۆنەوە بە جێ ماون و لە رێگای پشکنینی دێرین ناسانەوە دەدۆزرێنەوەزانیاری سەبارەت بە دۆنیای کۆن دەخاتە بەر چاو. ئەو کەرەستانە بریتین لە ئێسقان، گۆزە، بینا، زێڕ، شێوەکاری، ژێربینا، چەک، بەردەنووس و ھتد. دێرین ناس زۆربەی بەڵگەکان لە رێگەر کاری مەیدانیەوە (ڕاپرسی، پشکنینی ژێر زەوی، لێکدانەوەی دۆزراوەکان) وە دەست دەھێنێت. وشەی دێرین ناسی Archeology، وشەیەکی یۆنانی کۆنە، ἀρχαιολογία، و ریشەکەی دەگەڕێتەوە بۆ ἀρχαίος = ancien et λόγος = وشەی لێدوان / وتار. دێرین ناسی بە سەر چەندین بەشی تردا دابەش دەبێت کە ھەر کامەو لایەنیک لە کاری دێرین ناسی لە خۆی دەگڕێت و لە پشکنینی سایتێکێ دێریندا کە گرووپێک کاری لە سەر دەکەن، ھەر کەسە و بە پێی پسپٶری خۆی خوێندنەوە لە سەر پشکنراوکان دەکات. دێرین ناسی یارمەتیمان دەدات لە رێگەی شتە دۆزراوەکانەوە مێژوو و مەتریالە بە کار ھێنراوەکان و چۆنیەتی ئاو و ھەوا و چۆنیەتی ژیانی خەلکانی کۆن بناسین. ریشەی دێرین ناسی دەگەڕێتەوە بۆ یۆنانی کۆن، سیریاک ئانکۆنە یان چیریاکۆ پیتزیکۆلی- Cyriaque Ancône یان Ciriaco de' Pizzicolli - ( ١٣٩١-١٤٥٥)ی زایینی، وەک یەکەم دێرین ناس ناوی لێ دەبرێت کە پشکنینی لە سەر پەرستگەی دۆلفی یان نیکۆپۆلیسی دیپیر کردوە. دیرین ناسی وەکوو زانستێک یەکەم جار لە ساڵەکانی ١٨٨٠ی زائینی لە ئەورووپا پیناسە کراوە و ئەم روانگەیە لە سەدەی ١٩یەم گەسەی سەندوە.