شەڕی ئایدین: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

Battle of Aydın
	بەشێک لە the Greco-Turkish War (1919–22)
	پەڕگە:AydinStreet1909.jpg; A backstreet in the Turkish part of Aydın in the early 20th century
ڕێکەوت	June 27- ٤ تەممووز ١٩١٩
شوێن	Aydın, Aidin Vilayet
ئەنجام	Greek victory, capture of the city
شەڕکەرەکان
Greece	Kuvva-i Milliye
فەرماندە و سەرکردەکان
Georgios Kondilis; Colonel Schinas; Colonel Stavrianopoulos	Yörük Ali Efe
ھێز
2 regiments (~3,000 men)	1,920 infantry and 17 cavalry
زەرەر و زیانە گیانییەکان
	1,500 to 2,000

شەڕی ئایدین
شەڕی ئایدین
بەشێکە لە	جەنگی نێوان یۆنان و تورک (١٩١٩-١٩٢٢)
جێ	ئایدین
کاتی ڕوودان	٤ی تەممووزی ١٩١٩
ڕێکەوتی دەستپێکردن	٢٧ی حوزەیرانی ١٩١٩
ڕێکەوتی کۆتاییھاتن	٤ی تەممووزی ١٩١٩
	لە ویکیدراوە دەستکاریی زانیارییەکان بکە

گەڕان بە مێژوودا

→ گۆڕانکاریی کۆنتر گۆڕانکاریی نوێتر ←

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو

دیداریویکیدەق

نێوھێڵ

وەک پێداچوونەوەی ‏٢٠:١٩، ١٦ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢

جەنگی ئایدین (تورکی:Aydın Savunması ) بە واتای: «بەرگری کردن لە شاری ئایدین»، لە٢٧ی حوزەیرانی ١٩١٩ بۆ ٤ی تەممووزی ١٩١٩ درێژەی بوو. ئەم شەڕە زنجیرەیەک جەنگی چەکداری بەرفراوان بوو، کە لە قۆناغی سەرەتاکانی جەنگی یۆنانییەکان لەگەڵ تورکەکان لە ساڵانی (١٩١٩–١٩٢٢) لەناوە و ودەوروبەری شاری ئایدین لە ڕۆژاوای تورکیادا هەڵگیرسا، ئەنجامی شەڕەکە، سووتاندنی سێ چارەگی شارەکە بوو بە تایبەت لە گەڕەکە تورکنشینەکان. و سەربڕین و کوشتارێکی زۆری لێ کەوتەوە کە بووە ھۆی لە دەستدانی چەندین ھەزار سەربازی تورک و یۆنانی و خەڵکی سیڤیل.

پێشینەی

ئایدین شارۆچکەیەکی ناوەخۆیی بوو لە دۆڵی ڕووباری مێندرێزی کە دەکەوێتە ڕۆژ ئاوای تورکیا. ھەرچەندە دۆڵی ڕووباری مێندرێز نەدەشیا داگیر بکرێت لەلایەن سەربازانی یۆنانییەوە بەپێ ی کۆنگرەی ئاشتی پاریس کەلە ساڵی ١٩١٩ بەسترابوو بەڵام ھێزی دەریایی ئیتالی لەسەر کەنارئاوەکانی کوشاداسی بە فەرمانی دەستەی باڵای یۆنانی بەرەو ئاڕاستەی ئەم دەڤەرە جولەیان کرد کە بوە یەکەم ھێز بۆ دامەزراندنی کاریگەری لەم ناوچەیە.

درێژکراوەی ناوچەی دەسەڵات

سەرۆکی باڵای ھێزی یۆنانی ئەریستیدیس ستێرگیادیس لە ٢١ی ئایاردا گەیشتە شاری سمیرنا، لە ٢٣ی ئایاردا فەرمانی داگیرکردنی شارەکانی ئایدین و مانیسا و تورگوتلویان دا بە کۆلۆنێڵ نیکۆلاس زافیریو. بەڵام بابەتی دڵنیا نەبوونی داگیرکردنی پانتایی ناوچەکە لەلایەن ھێزەکانی یۆنانەوە کێشە بوو و تا ڕۆژی ٢ی حوزەیران فەرمانی پێ دەرنەچوو، فەرماندەی گشتی ماوریس فیتز ماوریس سەربە ھێزی دەریایی میربشێن دەستنیشان کرا بۆ ھەڵسەنگاندنی سنووری ناوچەی داگیرکردنەکە.

لیژنەی لۆکۆڵینەوەی ھاوپەیمانەکان

لە تشرینی یەکەمی ١٩١٩ ڕاپۆرتی لیژنەی لێکۆڵینەوەی ھاوپەیمانەکان تۆمار کرا وەکو سەرچاوەیەکی سەرەکی لەسەر شەڕ و کوشتارگەکە. ئەم ڕاپۆرتە لە تەممووزی ساڵی ١٩١٩ی لایەن کۆنگرەی ئاشتی پاریسەوە فەرمانی تۆمارکردنی پێ درا، بە نووسراوی شێخی ئیسلامی عوسمانیدا و ئامادە کرا لەلایەن چوار جەنەراڵی ھێزە ھاوپەیمانەکانەوە فەرمانی پێدرا تێیدا ھاتووە کە دوای پشکنین و بەدواداچوون نوسراوەتەوە و ئامادەکراوە تا لە کۆنگرەی مانگی تشرینی یەکەم پێشکەش بە کۆنگرەکە بکرێ لەبارەی بارودۆخی شارۆچکەکانی ئایدین و چەین لە ناوچەی ئیتاڵی، لەسەرەتای مانگی ئەیلوولی ساڵی ١٩١٩ لە نێو حەفتەیەک لیژنەی ھاوپەیمانان چەند کۆبوونەوەیەکیان بەست بۆ گوێگرتن لە لێدوانەکانی پەنابەرانی تورک لە ئایدین وھەروەھا لە ناوچەی داگیرکراوی نازلی لەژێر دەسەڵاتی ھێزەکانی میللی نەتەوەیی تورک، و ھەروەھا پەنابەرە یۆنانییەکان، و ئەوانەی لە ئایدینیشەوە نیشتەجێن.

سەرەتای پێکدادانە چەکداریەکان

لە ڕۆژی ٢٧ی جون شەڕی لە دەوروبەری شاری ئایدین سەری ھەڵدا بە بۆسەیێک لە ئێشکگرتنێکی یۆنانی لەلایەن ھێزی نایاسایی تورکەوە بە یوروک عەلی ئیفی لە وێستگەی شەمەندەفەری ماڵگەچ لە باشووری ئایدین.

سەرچاوەکان

^ http://logomnimon.wordpress.com/2013/02/13/για-το-αϊδίνι/
^ ^ئ ^ا The supplies activities during the Turkish war of independence, Murat Günal Ataman, Hacettepe University (Atatürk Institute for Modern Turkish History), page 41
^ Report of the Inter-Allied Commission of Inquiry (May–September 1919); A French officer conducting an on-the-spot investigation several days after the events

[1] ttp://logomnimon.wordpress.com/2013/02/13/για-το-αϊδίνι/

[hacettepe-2] ئ ^ا The supplies activities during the Turkish war of independence, Murat Günal Ataman, Hacettepe University (Atatürk Institute for Modern Turkish History), page 41

[3] Report of the Inter-Allied Commission of Inquiry (May–September 1919); A French officer conducting an on-the-spot investigation several days after the events

[١]

[٢]

[٣]

@@ ھێڵی ٢٣: / ھێڵی ٢٣: @@
 | notes             =
 }}
+{{خاوێنکردن}}
 '''جەنگی ئایدین''' (تورکی:Aydın Savunması ) بە واتای: «بەرگری کردن لە شاری ئایدین»، لە٢٧ی حوزەیرانی ١٩١٩ بۆ ٤ی تەممووزی ١٩١٩ درێژەی بوو. ئەم شەڕە زنجیرەیەک جەنگی چەکداری بەرفراوان بوو، کە لە قۆناغی سەرەتاکانی جەنگی یۆنانییەکان لەگەڵ تورکەکان لە ساڵانی (١٩١٩–١٩٢٢) لەناوە و ودەوروبەری شاری ئایدین لە ڕۆژاوای تورکیادا هەڵگیرسا، ئەنجامی شەڕەکە، سووتاندنی سێ چارەگی شارەکە بوو بە تایبەت لە گەڕەکە تورکنشینەکان. و سەربڕین و کوشتارێکی زۆری لێ کەوتەوە کە بووە ھۆی لە دەستدانی چەندین ھەزار سەربازی تورک و یۆنانی و خەڵکی سیڤیل.