ئەلفوبێی عەرەبی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان
ب v2.02 - خاوێنکردن / پرۆژەی ویکیپیدیا:ووپ (تاگ بە سینتاکسی نادروست) |
چاککردنی ھەڵەی ڕێنووس و زیادکردنی بەستەری ھەندێ زمان... تاگەکان: دەستکاریی دیداری دەستکاریی مۆبایل بە وێبی مۆبایل دەستکاری کراوە |
||
ھێڵی ١: | ھێڵی ١: | ||
{{Infobox writing system |
{{Infobox writing system |
||
|name=ئەلفوبێی |
|name=ئەلفوبێی عەرەبی |
||
|type=[[ئەبجەد]] |
|type=[[ئەبجەد]] |
||
|languages= [[زمانی عەرەبی|عەرەبی]] |
|languages= [[زمانی عەرەبی|عەرەبی]] |
||
ھێڵی ٦: | ھێڵی ٦: | ||
|fam1=[[Proto-Sinaitic alphabet|Proto-Sinaitic]] |
|fam1=[[Proto-Sinaitic alphabet|Proto-Sinaitic]] |
||
|fam2=[[Phoenician alphabet|Phoenician]] |
|fam2=[[Phoenician alphabet|Phoenician]] |
||
|fam3=[[ئەلفوبێی ئارامی| |
|fam3=[[ئەلفوبێی ئارامی|ئارامی]] |
||
|fam4=[[ |
|fam4=[[ئەلفوبێی سریانی|سریانی]] |
||
|fam5=[[Nabataean alphabet|Nabataean]] |
|fam5=[[Nabataean alphabet|Nabataean]] |
||
|unicode=[http://www.unicode.org/charts/PDF/U0600.pdf U+0600 تا U+06FF]<br /> |
|unicode=[http://www.unicode.org/charts/PDF/U0600.pdf U+0600 تا U+06FF]<br /> |
||
ھێڵی ١٩: | ھێڵی ١٩: | ||
|imagesize=200px |
|imagesize=200px |
||
}} |
}} |
||
'''ئەلفوبێی عەرەبی''' یاخود '''ئەلفوبێی ئارامی''' کە ئەمڕۆ بە ھەڵە ناوی دەبردرێت بەئەلفوبێی عەرەبی چونکە لەڕاستیدا ئەم ئەلفو بێیە مێژوویەکی زۆرکۆنتری ھەیە لەکاتێک ھەندێک کەس بۆسەردەمی نوسینەوەی قورئانی پیرۆز دەگەڕێننەوە، ئێمە ھەموومان دەزانین کە قورئانی پیرۆز بەزمانی عەرەبی نوسراوەتەوە بەڵام بە ڕێنوسی ئارامی باچاوێک لە مێژوو بکەین بزانین قورئانی پیرۆز بە چەند قۆناغ نوسراوەتەوە بابڕۆین بپرسین کەی خاڵ یاخود نوقتە بۆ نوسراوەکانی قورئانی پیرۆز زیاد کران، پاشان فارسەکان کەبەر لەھاتنی ئیسلام خاوەنی کیان و دەوڵەت بوون بە چ ڕێنووسێک نوسینیان کردوە، بێگومان ئەو ڕێنوسەی یاخود ئەلفوبێیەی کە ئیمڕۆ ناومان لێناوە ئەلفوبێی عەرەبی ئەلفوبێیەکی ئارامیە فارسەکان بەر لە عەرەبەکان بەکاریان ھێناوە کەئێستا بەکاردێت بۆ نووسینی چەندین زمانی ئاسیای وئەفریکی، وەکو [[زمانی عەرەبی]] زمانی [[ |
'''ئەلفوبێی عەرەبی''' یاخود '''ئەلفوبێی ئارامی''' کە ئەمڕۆ بە ھەڵە ناوی دەبردرێت بەئەلفوبێی عەرەبی چونکە لەڕاستیدا ئەم ئەلفو بێیە مێژوویەکی زۆرکۆنتری ھەیە لەکاتێک ھەندێک کەس بۆسەردەمی نوسینەوەی قورئانی پیرۆز دەگەڕێننەوە، ئێمە ھەموومان دەزانین کە قورئانی پیرۆز بەزمانی عەرەبی نوسراوەتەوە بەڵام بە ڕێنوسی ئارامی باچاوێک لە مێژوو بکەین بزانین قورئانی پیرۆز بە چەند قۆناغ نوسراوەتەوە بابڕۆین بپرسین کەی خاڵ یاخود نوقتە بۆ نوسراوەکانی قورئانی پیرۆز زیاد کران، پاشان فارسەکان کەبەر لەھاتنی ئیسلام خاوەنی کیان و دەوڵەت بوون بە چ ڕێنووسێک نوسینیان کردوە، بێگومان ئەو ڕێنوسەی یاخود ئەلفوبێیەی کە ئیمڕۆ ناومان لێناوە ئەلفوبێی عەرەبی ئەلفوبێیەکی ئارامیە فارسەکان بەر لە عەرەبەکان بەکاریان ھێناوە کەئێستا بەکاردێت بۆ نووسینی چەندین زمانی ئاسیای وئەفریکی، وەکو [[زمانی عەرەبی]] زمانی [[زمانی ئوردوو|ئۆردویی]] و [[زمانی کوردی]]. ئەلفوبێی ئارامی ئەلفوبێی بەپلەی دووەم دێت لە ڕووی بەکارھێنانەوە لەدوای [[ئەلفوبێی لاتین|ئەلفوبێی لاتینی]]. |
||
[[پەڕگە:Kufic alphabet.jpg|ڕاست|وێنۆک|ئەلفوبێی کوفی عەرەبی]] |
[[پەڕگە:Kufic alphabet.jpg|ڕاست|وێنۆک|ئەلفوبێی کوفی عەرەبی]] |
||
بەر لەسەرھەڵدانی ئاینی پیرۆزی ئیسلام عەرەبەکان لە نیمچە دورگەی عەرەبی دەرنەچوو بوون مەگەر بازرگانەکانی نێوان شام و مەککە نەبێت، پاشان عەرەبەکان شیعریان لەبەردەکرد نەدەنوسراوە چونکە نوسینێکیان نەبوو، دوای ھاتنی ئاینی پیرۆزی ئیسلام وھاتنەدەرەوەی عەرەبەکان لە نیمچە دورگەی عەرەبی و بلاوبونەوەی خوێندەواری لەناو میللەتە جۆربەجۆرەکان لەسەر ھەمان ئەو ئەلفوبێیە ڕۆیشتن وەک: [[زمانی |
بەر لەسەرھەڵدانی ئاینی پیرۆزی ئیسلام عەرەبەکان لە نیمچە دورگەی عەرەبی دەرنەچوو بوون مەگەر بازرگانەکانی نێوان شام و مەککە نەبێت، پاشان عەرەبەکان شیعریان لەبەردەکرد نەدەنوسراوە چونکە نوسینێکیان نەبوو، دوای ھاتنی ئاینی پیرۆزی ئیسلام وھاتنەدەرەوەی عەرەبەکان لە نیمچە دورگەی عەرەبی و بلاوبونەوەی خوێندەواری لەناو میللەتە جۆربەجۆرەکان لەسەر ھەمان ئەو ئەلفوبێیە ڕۆیشتن وەک: [[زمانی ئوردوو|ئۆردویی]]، [[زمانی پەشتۆ|پەشتۆ]]، [[زمانی بەلۆچی|بەلۆچی]]، [[زمانی مێلایو|مێلایو]]، [[زمانی ھەوسا|ھەوسا]] (لە [[ڕۆژاوای ئەفریقا|ڕۆژئاوای ئەفریقا]])، [[زمانی ماندیکی|ماندیکی]]، [[زمانی سەواحیلی|سەواحیلی]] لە ([[ئەفریقای ڕۆژھەڵات|ڕۆژھەڵاتی ئەفریقا]])، [[زمانی بیلتسی|بیلتسی]]، [[زمانی مارواری|مارواری]]، [[زمانی پەنجابی|پەنجانی]] (لە [[پاکستان]])، [[زمانی کشمیری|کشمیری]] و [[زمانی سیندی|سیندی]] (لە [[ھیند]] و [[پاکستان]])، [[زمانی ئارووی|ئارووی]] (لە [[سریلانکا]])، [[زمانی ئۆیغووری|ئویغووری]] (لە [[چین]])، [[زمانی کازاخی|کازاخستانی]] (لە [[ئاسیای ناوەڕاست]])، [[زمانی ئۆزبەکی|ئۆزبەکی]] (لە [[ئاسیای ناوەڕاست]])، [[زمانی قرغیزی|قیرغیزی]]، [[زمانی ئازەری|ئازەری]]، [[زمانی کوردی|کوردی]] (لە [[ئێران]] و[[عێراق]])، [[زمانی تورکیی عوسمانی|تورکی عوسمانی]]، [[زمانی ئیسپانی|ئیسپانی]] (لە ڕۆژئاوای ئەوروپا)، [[زمانی فارسی|فارسی]]، ھەروەھا پیت و ھێمای نوێ زیادکراوە بۆ ئەلفوبێی ئارامی. |
||
{{Clear}} |
{{Clear}} |
وەک پێداچوونەوەی ٠١:٠٥، ٧ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢
ئەلفوبێی عەرەبی | |
---|---|
جۆر | ئەبجەد |
زمانەکان | عەرەبی |
سەردەمی بەکارھێنان | ٤٠٠ی زایینی تا ئێستا |
وەرگیراوە لە | |
ISO 15924 | Arab, 160 |
ئاڕاستە | ڕاست بۆ چەپ |
ناسناوی لە یوونیکۆد | Arabic |
سنووری لە یوونیکۆد | U+0600 تا U+06FF U+0750 تا U+077F |
تێبینی: ئەم پەڕە ھێما فۆنەتیکییەکانی IPAی تێدایە. |
ئەلفوبێی عەرەبی یاخود ئەلفوبێی ئارامی کە ئەمڕۆ بە ھەڵە ناوی دەبردرێت بەئەلفوبێی عەرەبی چونکە لەڕاستیدا ئەم ئەلفو بێیە مێژوویەکی زۆرکۆنتری ھەیە لەکاتێک ھەندێک کەس بۆسەردەمی نوسینەوەی قورئانی پیرۆز دەگەڕێننەوە، ئێمە ھەموومان دەزانین کە قورئانی پیرۆز بەزمانی عەرەبی نوسراوەتەوە بەڵام بە ڕێنوسی ئارامی باچاوێک لە مێژوو بکەین بزانین قورئانی پیرۆز بە چەند قۆناغ نوسراوەتەوە بابڕۆین بپرسین کەی خاڵ یاخود نوقتە بۆ نوسراوەکانی قورئانی پیرۆز زیاد کران، پاشان فارسەکان کەبەر لەھاتنی ئیسلام خاوەنی کیان و دەوڵەت بوون بە چ ڕێنووسێک نوسینیان کردوە، بێگومان ئەو ڕێنوسەی یاخود ئەلفوبێیەی کە ئیمڕۆ ناومان لێناوە ئەلفوبێی عەرەبی ئەلفوبێیەکی ئارامیە فارسەکان بەر لە عەرەبەکان بەکاریان ھێناوە کەئێستا بەکاردێت بۆ نووسینی چەندین زمانی ئاسیای وئەفریکی، وەکو زمانی عەرەبی زمانی ئۆردویی و زمانی کوردی. ئەلفوبێی ئارامی ئەلفوبێی بەپلەی دووەم دێت لە ڕووی بەکارھێنانەوە لەدوای ئەلفوبێی لاتینی.
بەر لەسەرھەڵدانی ئاینی پیرۆزی ئیسلام عەرەبەکان لە نیمچە دورگەی عەرەبی دەرنەچوو بوون مەگەر بازرگانەکانی نێوان شام و مەککە نەبێت، پاشان عەرەبەکان شیعریان لەبەردەکرد نەدەنوسراوە چونکە نوسینێکیان نەبوو، دوای ھاتنی ئاینی پیرۆزی ئیسلام وھاتنەدەرەوەی عەرەبەکان لە نیمچە دورگەی عەرەبی و بلاوبونەوەی خوێندەواری لەناو میللەتە جۆربەجۆرەکان لەسەر ھەمان ئەو ئەلفوبێیە ڕۆیشتن وەک: ئۆردویی، پەشتۆ، بەلۆچی، مێلایو، ھەوسا (لە ڕۆژئاوای ئەفریقا)، ماندیکی، سەواحیلی لە (ڕۆژھەڵاتی ئەفریقا)، بیلتسی، مارواری، پەنجانی (لە پاکستان)، کشمیری و سیندی (لە ھیند و پاکستان)، ئارووی (لە سریلانکا)، ئویغووری (لە چین)، کازاخستانی (لە ئاسیای ناوەڕاست)، ئۆزبەکی (لە ئاسیای ناوەڕاست)، قیرغیزی، ئازەری، کوردی (لە ئێران وعێراق)، تورکی عوسمانی، ئیسپانی (لە ڕۆژئاوای ئەوروپا)، فارسی، ھەروەھا پیت و ھێمای نوێ زیادکراوە بۆ ئەلفوبێی ئارامی.
تەختەکلیلی عەرەبی
ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت. |