فڕینی بۆشایی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو

نێوھێڵ

وەک پێداچوونەوەی ‏١٥:٥١، ٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢١

فڕینی واڵایی فڕینێکە بەرەوە واڵایی دەرەوە. ئەم فڕینە لە ڕێگەی واڵایی پێوەوە ئەنجام دەدرێت کە دەکرێت مرۆڤی پێ بێت یان پی نەبێت.^[١]

ئەو فڕینە دابەش دەبێتە سەر دووو جۆر: فڕینێک بە مرۆڤەوە و فڕینێک بەبێ مرۆڤ، هەروەها یوری گاگارین سەر بە یەکێتیی سۆڤیەت یەکەمین مرۆڤ بوو تانی بفڕێتە بۆشایی و فڕینی بۆشایی تاقی بکاتەوە، لە هەمان بواردا وڵاتی ئەمریکا تانی بە پڕۆژەی ئەپۆڵۆ فڕینی بۆشایی ئەنجامبدا بە چوونی دەستەیەک لە مرۆڤ لۆ سەر مانگ، هەروەها پڕۆژەکانی تایبەت بە مەکۆ بۆشاییەکان تایبەت بە چوونیان لۆ بۆشایی ئاسمان و پڕۆژەی سویوزی ڕووسی تایبەت بە گەشتی بۆشایی ئاسمان سەرووی ئەوانەش وێستگەی بۆشاییی نێونەتەوەیی هەتا ئێستاش، هەروەها پڕۆژەکانی چوونە بۆشایی بەبێ مرۆڤ وەک ناردنی مانگە دەستکردەکان کە دەخوولێنەوە لە دەوری زەوی.^[٢]

فڕینی بۆشایی لۆ چەندین مەبەست بەکاردێت وەک (فڕین تایبەت بە ئاشکراکردنی زانست و نهێنیەکانی بۆشایی ئاسمان و فڕین لەبۆ چالاکیە بازرگانییەکان و فڕینی تایبەت بە گەشت و گوزاری هەروەها فڕاندنی مانگە دەستکردەکان) وە چەندین جار ئەو فڕینە بۆشاییانە لەلایەن مرۆڤەکانەوە لۆ بۆشایی بە چەندین ئامێر و کەرەستەی تایبەت بە هۆکاری چاودێریکردنی بۆشایی ئاسمانە یاخوود لۆ چاودێریکردنی زەویە بە مەبەستی سیخوری

مێژوو

زانای ڕووسی کۆنستانتین تسیۆلکۆڤسکی یەکەمین دیدگایی ڕاستەقینەیی بیرۆکەی چوون بۆ بۆشایی کردیتەوە، پەرتووکەکی تایبەت بەو بابەتەشی بڵاوکردیتەوە لە ساڵی ١٩٠٣، بەڵام بیرۆکەکانی نەچوونەتە دەرەوەی ڕووسیا، یەکەمین مووشەک لۆ بۆشایی ئاسمان تەقێندرا بە بەرزی ١٨٩ کیلۆمەتر، مووشەکی ئەڵمانی فاو-٢ بوو لە ساڵی ١٩٤٤، پاشان یەکەمین مانگی دەستکرد ناردرا دەرێی بۆشایی بە ناوی سپوتنیک-١ لە ساڵی ١٩٦١، هەروەها ڕووسیا یەکەمین مرۆڤی ناردە بۆشایی بە ناوی یوری گاگارین، هەتاوەکو ئێستاش مووشەک یەکەمین ئامرازە لۆ ناردنی هەر کەرەستە و مرۆڤەک بە بۆشایی ئاسمان.

ئەمانەش ببینە

سەرچاوەکان

^ کتێبی زانستی مووشەک لەلایەن لووسی رۆجەرز (لە ڕێکەوتی ٣ی حوزەیرانی ٢٠١٩). سەردان لە ڕێکەوتی ٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢١.
^ لووسی رۆجەرز (٢٠٠٨) کتێبی زانستی مووشەک( It's ONLY Rocket Science) بە زمانی ئینگلیزی، لاپەرە ٢٥ (لە ڕێکەوتی ٣ی حوزەیرانی ٢٠١٩).

ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت.

دەروازەی فڕین

[1] کتێبی زانستی مووشەک لەلایەن لووسی رۆجەرز (لە ڕێکەوتی ٣ی حوزەیرانی ٢٠١٩). سەردان لە ڕێکەوتی ٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢١.

[2] لووسی رۆجەرز (٢٠٠٨) کتێبی زانستی مووشەک( It's ONLY Rocket Science) بە زمانی ئینگلیزی، لاپەرە ٢٥ (لە ڕێکەوتی ٣ی حوزەیرانی ٢٠١٩).

[١]

[٢]

@@ ھێڵی ١: / ھێڵی ١: @@
 [[پەڕگە:Proton rocket launch.jpg|وێنۆک|فڕینی مووشەکێک بەرەوە واڵایی دەرەوە]]
-'''فڕینی واڵایی''' فڕینێکە بەرەوە واڵایی دەرەوە. ئەم فڕینە لە ڕێگەی واڵایی پێوەوە ئەنجام دەدرێت کە دەکرێت مرۆڤی پێ بێت یان پی نەبێت.<ref>http://books.google.it/books?id=75b84eC-ulsC&pg=PA25&lpg=PA25&dq=189+kilometres+V-2+-wikipedia+space&source=bl&ots=cfRnwCIIBx&sig=-lmzqAwMlVLR7Dg9Why0tzJsHiQ&hl=it&sa=X&ei=UTFgUMynNIvitQb4joGYAg&redir_esc=y#v=onepage&q=189%20kilometres%20V-2%20-wikipedia%20space&f=false</ref>
+'''فڕینی واڵایی''' فڕینێکە بەرەوە واڵایی دەرەوە. ئەم فڕینە لە ڕێگەی واڵایی پێوەوە ئەنجام دەدرێت کە دەکرێت مرۆڤی پێ بێت یان پی نەبێت.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://books.google.it/books?id=75b84eC-ulsC&pg=PA25&lpg=PA25&dq=189+kilometres+V-2+-wikipedia+space&source=bl&ots=cfRnwCIIBx&sig=-lmzqAwMlVLR7Dg9Why0tzJsHiQ&hl=it&sa=X&ei=UTFgUMynNIvitQb4joGYAg&redir_esc=y#v=onepage&q=189%20kilometres%20V-2%20-wikipedia%20space&f=false|سەردێڕ=کتێبی زانستی مووشەک لەلایەن لووسی رۆجەرز|ڕێکەوت=٣ی حوزەیرانی ٢٠١٩|ڕێکەوتی سەردان=٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢١}}</ref>
-ئەو فڕینە دابەش دەبێتە سەر دووو جۆر: فڕینێک بە مرۆڤەوە و فڕینێک بەبێ مرۆڤ، هەروەها [[یوری گاگارین]] سەر بە [[یەکێتیی سۆڤیەت]] یەکەمین مرۆڤ بوو تانی بفڕێتە بۆشایی و فڕینی بۆشایی تاقی بکاتەوە، لە هەمان بواردا وڵاتی ئەمریکا تانی بە پڕۆژەی ئەپۆڵۆ فڕینی بۆشایی ئەنجامبدا بە چوونی دەستەیەک لە مرۆڤ لۆ سەر [[مانگ]].
+ئەو فڕینە دابەش دەبێتە سەر دووو جۆر: فڕینێک بە مرۆڤەوە و فڕینێک بەبێ مرۆڤ، هەروەها [[یوری گاگارین]] سەر بە [[یەکێتیی سۆڤیەت]] یەکەمین مرۆڤ بوو تانی بفڕێتە بۆشایی و فڕینی بۆشایی تاقی بکاتەوە، لە هەمان بواردا وڵاتی ئەمریکا تانی بە پڕۆژەی ئەپۆڵۆ فڕینی بۆشایی ئەنجامبدا بە چوونی دەستەیەک لە مرۆڤ لۆ سەر [[مانگ]]، هەروەها پڕۆژەکانی تایبەت بە [[مەکۆی بۆشایی|مەکۆ بۆشاییەکان]] تایبەت بە چوونیان لۆ بۆشایی ئاسمان و پڕۆژەی سویوزی ڕووسی تایبەت بە گەشتی بۆشایی ئاسمان سەرووی ئەوانەش [[وێستگەی بۆشاییی نێونەتەوەیی]] هەتا ئێستاش، هەروەها پڕۆژەکانی چوونە بۆشایی بەبێ مرۆڤ وەک ناردنی مانگە دەستکردەکان کە دەخوولێنەوە لە دەوری زەوی.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب|ناونیشان=https://web.archive.org/web/20200223121737/https://books.google.com/books?id=75b84eC-ulsC&pg=PA25#v=onepage&q&f=false|سەردێڕ= لووسی رۆجەرز (٢٠٠٨) کتێبی زانستی مووشەک(  It's ONLY Rocket Science) بە زمانی ئینگلیزی، لاپەرە ٢٥|ڕێکەوت=٣ی حوزەیرانی ٢٠١٩|ڕێکەوتی ئەرشیف=٢٣ی شوباتی ٢٠٢٠}}</ref>
+فڕینی بۆشایی لۆ چەندین مەبەست بەکاردێت وەک (فڕین تایبەت بە ئاشکراکردنی زانست و نهێنیەکانی بۆشایی ئاسمان و فڕین لەبۆ چالاکیە بازرگانییەکان و فڕینی تایبەت بە گەشت و گوزاری هەروەها فڕاندنی مانگە دەستکردەکان) وە چەندین جار ئەو فڕینە بۆشاییانە لەلایەن مرۆڤەکانەوە لۆ بۆشایی بە چەندین ئامێر و کەرەستەی تایبەت بە هۆکاری چاودێریکردنی بۆشایی ئاسمانە یاخوود لۆ چاودێریکردنی زەویە بە مەبەستی سیخوری
+==مێژوو==
+زانای ڕووسی [[کۆنستانتین تسیۆلکۆڤسکی]] یەکەمین دیدگایی ڕاستەقینەیی بیرۆکەی چوون بۆ بۆشایی کردیتەوە، پەرتووکەکی تایبەت بەو بابەتەشی بڵاوکردیتەوە لە ساڵی ١٩٠٣، بەڵام بیرۆکەکانی نەچوونەتە دەرەوەی ڕووسیا، یەکەمین مووشەک لۆ بۆشایی ئاسمان تەقێندرا بە بەرزی ١٨٩ کیلۆمەتر، مووشەکی ئەڵمانی [[فاو-٢]] بوو لە ساڵی ١٩٤٤، پاشان یەکەمین مانگی دەستکرد ناردرا دەرێی بۆشایی بە ناوی [[سپوتنیک-١]] لە ساڵی ١٩٦١، هەروەها ڕووسیا یەکەمین مرۆڤی ناردە بۆشایی بە ناوی [[یوری گاگارین]]، هەتاوەکو ئێستاش مووشەک یەکەمین ئامرازە لۆ ناردنی هەر کەرەستە و مرۆڤەک بە بۆشایی ئاسمان.
 == ئەمانەش ببینە ==
 * [[فڕین]]
 * [[فڕینی شەوانە]]
 == سەرچاوەکان ==
+{{سەرچاوەکان}}
-{{reflist|2}}