بێخوایی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
No edit summary
تاگەکان: دەستکاریی مۆبایل بە وێبی مۆبایل دەستکاری کراوە دەستکاریی مۆبایلیی پێشکەوتوو
زیادکردنی چەند زانیاریەک لەبارەی بێباوەڕی
تاگەکان: ئەگەری بەکارھێنانی وشەی نالەبار nowiki زیاد کرا بەکارھێنانی نووسەی ناستاندارد دەستکاریی دیداری دەستکاریی مۆبایل بە وێبی مۆبایل دەستکاری کراوە
ھێڵی ١: ھێڵی ١:
{{داتابۆکس}}
{{داتابۆکس}}
'''بێخوایی''' یان '''خوانەناسی''' (بە [[ئینگلیزی]]: Atheism، بە [[عەرەبی]]: الحاد) بە مانا بڵاوەکەی بریتییە لە ھەست نەکردن یان باوەڕ نەکردن بە بوونی [[خوا]].<ref name=eb2011-atheism>{{harvard citation no brackets|Nielsen|2013}}: "Instead of saying that an atheist is someone who believes that it is false or probably false that there is a God, a more adequate characterization of atheism consists in the more complex claim that to be an atheist is to be someone who rejects belief in God for the following reasons&nbsp;... : for an anthropomorphic God, the atheist rejects belief in God because it is false or probably false that there is a God; for a nonanthropomorphic God&nbsp;... because the concept of such a God is either meaningless, unintelligible, contradictory, incomprehensible, or incoherent; for the God portrayed by some modern or contemporary theologians or philosophers&nbsp;... because the concept of God in question is such that it merely masks an atheistic substance—e.g. , "God" is just another name for love, or&nbsp;... a symbolic term for moral ideals."</ref> بریتییە لە پێناسەیەک بۆ ھەر گرتەیەکی بیرمەندییانەی ڕەتکەرەوەی باوەڕبوون بە[[خودا]] یان خواوەند، بێ باوەڕییش بە واتەیەکی بەرینتر و فراوانتر بریتییە لە نەبوونی بڕوا بە بوونی خودا. گرتەیەکی زانراوی [[ئیپستۆمۆلۆجی]]یە کە بانگھێشتە بۆ نەبوونی خودا یان خواوەند، لەبەرئەوەی مەرجی زانست (بەپێی بڕوای [[ئەفڵاتوون]]) ئەوەیە کە [[زانراو]] پێویستە دۆسییەیەکی [[لۆجیک]]یی درووست، سەلمێنراو و بڕوا پێکراو بێت. کاتێ بانگھێشتکردن بۆ بوونی خودا، لەلای بێ باوەڕ، شتێکی ناسەلمێنراو بێت، کەوا بێ بڕوا بوون بە بوونی خودا زانستیی نییە و بەڵکو شێوازێکە لە باوەڕی تاکەکەس کە پشتبەستوو نییە بە بەڵگە، و ئەوەش کە بەبێ بەڵگە دەخرێتە ڕوو، بەبێ بەڵگە ڕەت دەکرێتەوە. دیارترین کەس لەمرۆدا کە زۆرترین لێکۆڵینەوە و گفتوگۆ لەسەر بابەتی بێ باوەڕی ھەیە [[ڕیچارد دۆکینز]]ە کە بە بنەچە بەریتانیە، داوکینس پەرەسەندناس و نوسەریشە لە ھەمان کاتدا.
'''بێخوایی''' یان '''خوانەناسی''' (بە [[ئینگلیزی]]: Atheism، بە [[عەرەبی]]: الحاد) بە مانا بڵاوەکەی بریتییە لە ھەست نەکردن یان باوەڕ نەکردن بە بوونی [[خوا]].<ref name=eb2011-atheism>{{harvard citation no brackets|Nielsen|2013}}: "Instead of saying that an atheist is someone who believes that it is false or probably false that there is a God, a more adequate characterization of atheism consists in the more complex claim that to be an atheist is to be someone who rejects belief in God for the following reasons&nbsp;... : for an anthropomorphic God, the atheist rejects belief in God because it is false or probably false that there is a God; for a nonanthropomorphic God&nbsp;... because the concept of such a God is either meaningless, unintelligible, contradictory, incomprehensible, or incoherent; for the God portrayed by some modern or contemporary theologians or philosophers&nbsp;... because the concept of God in question is such that it merely masks an atheistic substance—e.g. , "God" is just another name for love, or&nbsp;... a symbolic term for moral ideals."</ref> بریتییە لە پێناسەیەک بۆ ھەر گرتەیەکی بیرمەندییانەی ڕەتکەرەوەی باوەڕبوون بە[[خودا]] یان خواوەند، بێ باوەڕییش بە واتەیەکی بەرینتر و فراوانتر بریتییە لە نەبوونی بڕوا بە بوونی خودا. گرتەیەکی زانراوی [[ئیپستۆمۆلۆجی]]یە کە بانگھێشتە بۆ نەبوونی خودا یان خواوەند، لەبەرئەوەی مەرجی زانست (بەپێی بڕوای [[ئەفڵاتوون]]) ئەوەیە کە [[زانراو]] پێویستە دۆسییەیەکی [[لۆجیک]]یی درووست، سەلمێنراو و بڕوا پێکراو بێت. کاتێ بانگھێشتکردن بۆ بوونی خودا، لەلای بێ باوەڕ، شتێکی ناسەلمێنراو بێت، کەوا بێ بڕوا بوون بە بوونی خودا زانستیی نییە و بەڵکو شێوازێکە لە باوەڕی تاکەکەس کە پشتبەستوو نییە بە بەڵگە، و ئەوەش کە بەبێ بەڵگە دەخرێتە ڕوو، بەبێ بەڵگە ڕەت دەکرێتەوە. دیارترین کەس لەمرۆدا کە زۆرترین لێکۆڵینەوە و گفتوگۆ لەسەر بابەتی بێ باوەڕی ھەیە [[ڕیچارد دۆکینز]]ە کە بە بنەچە بەریتانیە، داوکینس پەرەسەندناس و نوسەریشە لە ھەمان کاتدا.

== == جۆرەکانێ بێباوەڕی == ==

* ئایینداری بێباوەڕ: ئەو کەسانە دەگرێتەوە کە خۆیان بە شوێنکەوتووی ئاینێکی دیاریکراو دەزانن و باوەڕیشیان بەخودا نیە، بۆ نموونە [[ڕیچارد دۆکینز]] باوەڕی بەخودا نیە بەڵام لەساڵی ۲۰۱٤ گووتی من کریستیانێکی سێکۆلارم.
* باوەڕداری بێ ئایین: ئەو کەسانەن کە باوەڕیان بەوە هەیە خودا بوونی هەیە بەڵام لەسەر هیچ ئایینێک نین. نموونەی ئەوانە <nowiki>[[ئەنتۆنی فلۆ]]</nowiki>ە کە دوای تەمەنێکی زۆری بێباوەڕی گەیشتە ئەو بڕوایەی خودایەک هەیە.
* بێباوەڕی بێ ئایین: ئەو کەسانەن کە نە باوەڕیان بەخودا هەیە نە باوەڕیان بە ئایین هەیە، نموونەی ئەوانە [[[[بێرتراند ڕەسڵ|<nowiki>بێرتراند ڕەسل]]</nowiki>]] کە نە باوەڕی بەخوا هەبوو نە باوەڕی بە ئایین هەبوو.

====== == زاراوەکانی پەیوەست بەبێباوەڕی == ======

* نازانمییەکان (Agnosticism): ئەو کەسانەن کە هەڵوێستێکی دیاریکراویان بەرامبەر هەبوون یان نەبوونی خوا نیە
* پەروەرێنییەکان(Deismus): ئەو کەسانەن کە باوەڕیان بەخودا هەیە بەڵام دەڵێن خوا گەردوون و مرۆڤی درووستکردووە و وازیلێهێناون و دەست لەکاریان وەرنادات.


== سەرچاوەکان ==
== سەرچاوەکان ==

وەک پێداچوونەوەی ‏١٦:٢٥، ٢ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢١

بێخوایی
لقیبێدینی
ھاشتاگatheism
Depicted byatheist
جێبەجێکارatheist
تاگی "ستەک ئێکسچەینج"https://philosophy.stackexchange.com/tags/atheism، https://buddhism.stackexchange.com/tags/atheism، https://christianity.stackexchange.com/tags/atheism، https://islam.stackexchange.com/tags/atheism، https://hinduism.stackexchange.com/tags/atheism
بەرامبەرtheism

بێخوایی یان خوانەناسی (بە ئینگلیزی: Atheism، بە عەرەبی: الحاد) بە مانا بڵاوەکەی بریتییە لە ھەست نەکردن یان باوەڕ نەکردن بە بوونی خوا.[١] بریتییە لە پێناسەیەک بۆ ھەر گرتەیەکی بیرمەندییانەی ڕەتکەرەوەی باوەڕبوون بەخودا یان خواوەند، بێ باوەڕییش بە واتەیەکی بەرینتر و فراوانتر بریتییە لە نەبوونی بڕوا بە بوونی خودا. گرتەیەکی زانراوی ئیپستۆمۆلۆجییە کە بانگھێشتە بۆ نەبوونی خودا یان خواوەند، لەبەرئەوەی مەرجی زانست (بەپێی بڕوای ئەفڵاتوون) ئەوەیە کە زانراو پێویستە دۆسییەیەکی لۆجیکیی درووست، سەلمێنراو و بڕوا پێکراو بێت. کاتێ بانگھێشتکردن بۆ بوونی خودا، لەلای بێ باوەڕ، شتێکی ناسەلمێنراو بێت، کەوا بێ بڕوا بوون بە بوونی خودا زانستیی نییە و بەڵکو شێوازێکە لە باوەڕی تاکەکەس کە پشتبەستوو نییە بە بەڵگە، و ئەوەش کە بەبێ بەڵگە دەخرێتە ڕوو، بەبێ بەڵگە ڕەت دەکرێتەوە. دیارترین کەس لەمرۆدا کە زۆرترین لێکۆڵینەوە و گفتوگۆ لەسەر بابەتی بێ باوەڕی ھەیە ڕیچارد دۆکینزە کە بە بنەچە بەریتانیە، داوکینس پەرەسەندناس و نوسەریشە لە ھەمان کاتدا.

== جۆرەکانێ بێباوەڕی ==

  • ئایینداری بێباوەڕ: ئەو کەسانە دەگرێتەوە کە خۆیان بە شوێنکەوتووی ئاینێکی دیاریکراو دەزانن و باوەڕیشیان بەخودا نیە، بۆ نموونە ڕیچارد دۆکینز باوەڕی بەخودا نیە بەڵام لەساڵی ۲۰۱٤ گووتی من کریستیانێکی سێکۆلارم.
  • باوەڕداری بێ ئایین: ئەو کەسانەن کە باوەڕیان بەوە هەیە خودا بوونی هەیە بەڵام لەسەر هیچ ئایینێک نین. نموونەی ئەوانە [[ئەنتۆنی فلۆ]]ە کە دوای تەمەنێکی زۆری بێباوەڕی گەیشتە ئەو بڕوایەی خودایەک هەیە.
  • بێباوەڕی بێ ئایین: ئەو کەسانەن کە نە باوەڕیان بەخودا هەیە نە باوەڕیان بە ئایین هەیە، نموونەی ئەوانە [[بێرتراند ڕەسل]] کە نە باوەڕی بەخوا هەبوو نە باوەڕی بە ئایین هەبوو.
== زاراوەکانی پەیوەست بەبێباوەڕی ==
  • نازانمییەکان (Agnosticism): ئەو کەسانەن کە هەڵوێستێکی دیاریکراویان بەرامبەر هەبوون یان نەبوونی خوا نیە
  • پەروەرێنییەکان(Deismus): ئەو کەسانەن کە باوەڕیان بەخودا هەیە بەڵام دەڵێن خوا گەردوون و مرۆڤی درووستکردووە و وازیلێهێناون و دەست لەکاریان وەرنادات.

سەرچاوەکان

  1. ^ Nielsen 2013: "Instead of saying that an atheist is someone who believes that it is false or probably false that there is a God, a more adequate characterization of atheism consists in the more complex claim that to be an atheist is to be someone who rejects belief in God for the following reasons ... : for an anthropomorphic God, the atheist rejects belief in God because it is false or probably false that there is a God; for a nonanthropomorphic God ... because the concept of such a God is either meaningless, unintelligible, contradictory, incomprehensible, or incoherent; for the God portrayed by some modern or contemporary theologians or philosophers ... because the concept of God in question is such that it merely masks an atheistic substance—e.g. , "God" is just another name for love, or ... a symbolic term for moral ideals."

سەرچاوەکان

  • Baggini, Julian (٢٠٠٣)، Atheism: A Very Short Introduction, Oxford: Oxford University Press, ISBN 0-19-280424-3
  • Martin, Michael, ed. (٢٠٠٧)، The Cambridge Companion to Atheism, Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 0-521-60367-6
  • Smith, George H. (١٩٧٩)، Atheism: The Case Against God, Buffalo, New York: Prometheus, ISBN 0-87975-124-X
  • Zdybicka, Zofia J. (٢٠٠٥)، "Atheism", in Maryniarczyk, Andrzej, Universal Encyclopedia of Philosophy, 1, Polish Thomas Aquinas Association, archived from the original on 7 March 2008, retrieved ٢٠٠٧-٠٨-٢٥
  • داوکینز؛ ویکیی ئینگلیزی؛ ئازاری ٢٠١٥