سازمانی خەباتی کوردستانی ئێران: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
[وەشانی تاوتوێ نەکراو][وەشانی تاوتوێ نەکراو]
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
تاگ: بەکارھێنانی نووسەی ناستاندارد
ھێڵی ١٣٢: ھێڵی ١٣٢:
* کۆنگرەی شەشەم لە ساڵَی ٢٠١٧ بەھەمان شیوە لە ناحیە ڕزگاری سەر بەشاری ھەولێر لەژێر ناوی کۆنگرەی شەھیدان ئەنجامدرا، لەم کۆنگرەیەدا چەند ئاڵوگۆرێکی مێژووی بەسەر سازمانی خەبات ھات یەکێک لەوانە دانانی دەفتەری سیاسی بۆ یەکەم جار لە مێژووی ڕێکخراوەکە کە لە سێ کەس پێک دێت، ھەڵبژاردنی سکرتێری گشتی لە ناو کۆنگرەدا، ھەروەھا ھەڵبژاردنی سێ ئافرەت بۆ سەرکردابەتی سازمان کە ئەمەش پێشینەی نەبووە.<ref>{{Cite web |title=کۆنگرەی شەشەمی سازمانی خەبات، کۆتایی پێھات |url=https://www.rojikurd.net/کۆنگرەی-شەشەمی-سازمانی-خەبات،-کۆتایی/ |access-date=١٢ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٠ |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٣٠ی نیسانی ٢٠١٧ |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20170430205104/http://www.rojikurd.net/%DA%A9%DB%86%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%95%DB%8C-%D8%B4%DB%95%D8%B4%DB%95%D9%85%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AE%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%AA%D8%8C-%DA%A9%DB%86%D8%AA%D8%A7%DB%8C%DB%8C/ |بەستەری شکاو=no }}</ref>
* کۆنگرەی شەشەم لە ساڵَی ٢٠١٧ بەھەمان شیوە لە ناحیە ڕزگاری سەر بەشاری ھەولێر لەژێر ناوی کۆنگرەی شەھیدان ئەنجامدرا، لەم کۆنگرەیەدا چەند ئاڵوگۆرێکی مێژووی بەسەر سازمانی خەبات ھات یەکێک لەوانە دانانی دەفتەری سیاسی بۆ یەکەم جار لە مێژووی ڕێکخراوەکە کە لە سێ کەس پێک دێت، ھەڵبژاردنی سکرتێری گشتی لە ناو کۆنگرەدا، ھەروەھا ھەڵبژاردنی سێ ئافرەت بۆ سەرکردابەتی سازمان کە ئەمەش پێشینەی نەبووە.<ref>{{Cite web |title=کۆنگرەی شەشەمی سازمانی خەبات، کۆتایی پێھات |url=https://www.rojikurd.net/کۆنگرەی-شەشەمی-سازمانی-خەبات،-کۆتایی/ |access-date=١٢ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٠ |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٣٠ی نیسانی ٢٠١٧ |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20170430205104/http://www.rojikurd.net/%DA%A9%DB%86%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%95%DB%8C-%D8%B4%DB%95%D8%B4%DB%95%D9%85%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AE%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%AA%D8%8C-%DA%A9%DB%86%D8%AA%D8%A7%DB%8C%DB%8C/ |بەستەری شکاو=no }}</ref>


== کەسیایەتی و ئەندامانی سەرکردایەتی ==
== ئەندامانی سەرکردایەتی ==
لە ناو سازمانی خەبات کۆمەڵیک کەس لە ناوەوە و دەرەوەی حیزب بەھۆی کاروچالاکییەکانیانەوە ناسران و کەسایەتی دیاری ئەم حیزبەن [[شێخ جەلالی حسینی]] دامەزرێنەری سازمان کە لە سالی ٢٠١٠ لە شاری ھەولێر کۆچی دوایی کرد بە یەکێک لە دیارترین کەسایەتییەکانی ئەم حیزبە دادەنرێت. [[بابەشێخ حوسێنی]] کوری مامۆستا شێخ جەلال کە لە ئیستادا سکرتێری سازمانە نوێنەر و کەسی یەکەمە بێھروز ئەردەڵان کارگێڕی پێشوی کۆمیتەی ناوەندی، لە ئێستادا تەنھا بە کاری نوسین و وتاری سیاسییەوە خەریکە، پلەی باڵای حیزبی نەماوە. ھەروەھا [[کامیل نورانی فەرد]] ئەندامی دەفتەری سیاسی و<ref>{{Cite web |title=وێبگەی فەرمی کامیل نورانی فەرد |url=https://kamilnuranifard.wordpress.com/ |access-date=٢٧ی ئەیلوولی ٢٠٢٠ |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢ی ئابی ٢٠١٨ |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20180802130117/https://kamilnuranifard.wordpress.com/ |بەستەری شکاو=no}}</ref>ڕێبوار حسێنی جگە لە کاری سیاسی دەستێکی باڵای لە [[شیعر]] و [[پەخشان]]دا ھەیە لە زۆر بەی بۆنەکان پێشکەشی دەکات. جەلال خۆشکەلام، شیلان محمدی، بەختیار عەزیزی، زێنەب حوسێنی، علی بەھرامی ماوەی چەند ساڵیکە ئەندامی سەرکردایەتین و ئەوین فەرەجی و شۆرش حاجی لە کۆنگرەی شەش وەک ئەندانی نوێی سەرکردایەتی ھەڵبژێدران.
سکرتێر و ئەندامانی سەرکردایەتی بەپێی پەیڕەوی ناوخۆی ئەم حیزبە لە کۆنگرە ھەڵدەبژێردرێن. لە ئێستادا [[بابەشێخ حوسێنی]] سکرتێری سازمانە. [[کامیل نورانی فەرد]]<ref>{{Cite web |title=وێبگەی فەرمی کامیل نورانی فەرد |url=https://kamilnuranifard.wordpress.com/ |access-date=٢٧ی ئەیلوولی ٢٠٢٠ |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٢ی ئابی ٢٠١٨ |ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20180802130117/https://kamilnuranifard.wordpress.com/ |بەستەری شکاو=no}}</ref> ڕێبوار حسێنی، جەلال خۆشکەلام ئەندامی دەفتەری سیاسین. شیلان محمدی، بەختیار عەزیزی، زێنەب حوسێنی، علی بەھرامی ماوەی چەند ساڵیکە ئەندامی سەرکردایەتی و کۆمیتەی ناوەندیین. ئەوین فەرەجی و شۆرش حاجی لە کۆنگرەی شەش وەک ئەندانی نوێی سەرکردایەتی ھەڵبژێدران.<ref>{{cite web|title=کۆنگرەی شەشەمی سازمانی خەبات، کۆتایی پێهات|url=https://www.rojikurd.net/کۆنگرەی-شەشەمی-سازمانی-خەبات،-کۆتایی/|website=rojikurd|accessdate=19ی نیسانی 2021}}</ref>


{{Gallery
{{Gallery

وەک پێداچوونەوەی ‏١٠:٥٧، ١٩ی نیسانی ٢٠٢١

سازمانی خەباتی کوردستانی ئێران

دامەزران ١٣٥٩ھیجری - ١٩٨٠زایینی
پێگەی سەرەکی باشووری کوردستان (ھەولێر)
ھەواڵنامە تێکۆشان
ئامانج دامەزراندنی حکوومەتێکی ھەڵبژێردراو و دیموکراتیک و پارلمانی لە کوردستاندا
ناوچەی چالاکییەکان ڕۆژھەڵاتی کوردستان
ئایدۆلۆجیا نەتەوەیی و نیشتمانی
دروشم تاستەمم لەسەرە ڕِێی خەباتم لەبەرە (پەژار)
ماڵپەڕ سازمانی خەبات
سازمانی خەباتی کوردستانی ئێران لەسەر پێوەری سیاسی (چەپ / ڕاست)

سازمانی خەباتی کوردستانی ئێران (بە ئینگلیزی :Organization of Iranian Kurdistan Struggle، بە فارسی؛ سازمان خبات کردستان ایران) ھێزێکی سیاسی و سەربازی ڕۆژھەڵاتی کوردستانە لە ٥ی خەرمانانی ١٣٥٩ کۆچی خۆری بەرامبەر بە ٢٧ی ئاگۆستی ١٩٨٠ لەلایەن مامۆستا شێخ جەلال حسێنی[١] بەھاوکاری چەند مامۆستایەکی ئاینی دامەزراندنی خۆی ڕاگەیاند لەسەر فکری ئاینی و نەتەوەیی،[٢] لە سەرەتادا تا ساڵی ٢٠٠٤ لەژێر ناوی سازمانی خەباتی نەتەوایەتی و ئیسلامی کوردستانی ئێران (خەبات) کار و تێکۆشانی دەکرد. بەڵام لە ساڵی ٢٠٠٤ لە کۆنگرەی سێ کە لە شارۆچکەی تۆبزاوە(ڕزگاری) سەر بە شاری ھەولێر بەسترا ناوەکەی بووە سازمانی خەباتی کوردستانی ئێران گۆڕانکارییەکی بنەڕەتی لە ڕەوت و کارەکانی ئەم ڕێکخراوە دەستی پێکرد. ساڵی ١٩٨٠ یەکەم کۆنگرەی سازمان لە قەڵای خەبات لە بلەکی بەسترا لەو کۆنگرەیەدا جگە لە پەسەند کردنی پەیڕەو و پڕۆگرام و ھەڵبژاردنی سکرتێری گشتی و ئەندامانی سەرکردایەتی بڕیاری لەسەر ستراتیژی و ڕێبازی ئەم ڕێکخراوە درا کە ڕێکخراوێکی ئیسلامی و نەتەوەیی بێت ئەمەش بووە ھۆی ئەوەی ھەڵگری پەیامێکی جیاوازتربێت لە حیزب و ڕێکخراوەکانی دیکەی کوردستانی ئێران بۆ گەیشتنی کورد بە مافەکانی لە چوارچێوەی ئێران. ھەروەھا یەکێک لە بنەما نەگۆڕەکانی خۆیان پەسند کرد ئەویش ڕەتکردنەوەی ھەرجۆرە وتوێژ و دانوستانێک لەگەڵ کاربەدەستان و نوێنەرانی کۆماری ئیسلامی ئێران. دوای دامەزراندن دەستکرا بە کاری ڕیکخستن و دانانی بنکە و بارەگای لە ناوچەکانی کوردستان ھەروەھا ھێزی پێشمەرگەی تایبەتی خۆی دامەزراند ھەرچەندە بەر لە دامەزراندنی سازمانی خەبات لەژێر ناوی ھێزی پێشمەرگەی دەفتەری مامۆستا شێخ عێزەدین[٣] شەڕیان لە دژی ھێزەکانی کۆماری ئیسلامی دەکرد بەڵام دوای دامەزراندی سازمان لەژێر ئەم ناوە خەبات و تێکۆشانیان دژی کۆماری ئیسلامی درێژە پێدا ئەمەش بەھۆی ئەوەی بەشێک لە فەرماندە و کەسایەتییەکانی دەفتەری مامۆستا لە دامەزراندنی سازمانی خەبات ڕۆلیان ھەبوو. بەھۆی ئەوەی کە کۆماری ئیسلامی ھێرشی بەرفرازانی بۆسەر کوردستانی ڕۆژھەڵات دەستپێکرد سەرجەم شار و شارۆچکەکانی کەوتەوە دەست سازمانی خەبات ناچار بوو بنکە و بارەگاکانی خۆیان لە کوردستان بکشێنەوە بۆ ناو خاکی باشووری کوردستان.[٤][٥] ئەمەش وای کرد چاڵاکی و خەباتی ئەم ڕێکخراوە زیاتر کەمتربێتەوە. لە ساڵی ١٩٨٧ سازمانی خەبات بەھۆی کێشە و ململانێی ناوخۆی بەشێک لەئەندامانی سەرکردایەتی ئەم سازمانە بە ڕابەرایەتی مامۆستا مەلا خدر عەباسی جیادەبنەوە و پاشان ڕێکخراوی خەباتی شۆڕشگێری کوردستان دادەمەزرێنن ئەمەش زیاتر بووە ھۆی بێ ھێز بوونی.[٦] لە ساڵی ١٩٨٤ بەمەبەستی بڵاوکردنەوەی کار و چاڵاکی و ئامانجەکانیان ڕۆژنامەی تێکۆشانیان دەرکرد و لە ساڵی ١٩٨٥ ڕادوێی دەنگی خەباتیان دامەزراند کە تا ساڵانێکی زۆر بەردەوام بوو لە پەخشکردن.[٧][٨] لە پەیڕەو و پڕۆگرامی ئەم سازمانەدا ھاتووە کە سازمانی خەبات تێدەکۆشێت بۆ دامەزراندنی حکوومەتێکی دیموکراتی و پەرلەمانی لە کوردستان ھەروەھا مافی دیاریکردنی چارەنووسی بۆ کوردستان پێ پەسەندە و ھەوڵ بۆ بەدەست ھێنانی مافی خودموختاری بۆ کوردستانی ئێران دەدات.[٩] درووشمی ڕووخانی ڕژیم یەکێک لە درووشمە سەرەکی و نەگۆڕەکانی سازمانی خەبات.[١٠]

مێژوو

پێش دامەزراندن

خۆپیشاندان لە ساڵی ١٩٧٩، تاران.

ساڵی ١٩٧٩ لە ئێران زنجیرەیەک خۆپیشاندان بەرێوەچوو دژی ڕژێمی پاشایەتی کە دواتر بە شۆڕشی گەڵانی ئێران یاخود شۆرشی ئیسلامی ئێران ناسرا بەھۆی ئەوەی کە سەرجەم نەتەوە جیاوازەکانی ئێران تێیدا بەشدار بوون بەڵام لەھەمانکاتدا بە شۆڕشی ئیسلامیش ناوی دەبن بەھۆی ئەوەی لەلایەن پیاوانی ئاینی ئیسلام سەرپەرشتی دەکرا زیاریش بەھۆی ئەوەبوو کە دەرئەنجامی ئەم شۆرشەش کۆمارێکی ئیسلامی لێکەوتەوە.[١١][١٢] ئەم شۆڕشە بە یەکێک لە ڕووداوە گرینگەکانی مێژووی ھاوچەرخی ئێران دادەنرێت.[١٣] سەرەتاکانی شۆڕش لە کوردستانی ڕۆژھەڵات لە شاری مەھاباد دەستی پێکرد پاشان شاری بانە وەک دووەم شاری کوردستان خەڵکەکەی بە دروشمی جیاواز دژی شا ڕێپێوان و خۆپیشاندانیان ئەنجامدا بەسەرپەرشتی شێخ جەلال حسێنی بەتایبەت دوای ئەوەی لە کاتی بەخاک سپاردنی کەسێک بەناوی خان ئەحمەد خانی کە بەھۆی کەمتەرخەمی کاربەدەستانی تەندروستی گیانی لە دەست دا شێخ جەلال ھێرشی کردە سەر دەسەڵاتدارانی شای ئێران و بە زاڵم و زۆردار ناوی بردن و باسی لە گەندەڵی و خراپەکارییەکانی ئەم حکوومەتەی بۆ خەڵکی کرد دوای گەرانەوەیان لە گۆڕستان بە وتنەوەی دروشم خۆپیشاندان لەم شارە دەستی پێکرد و دواتر لە سەرجەم شار و شارۆچکەکانی دیکەی کوردستانیش ڕاپەرین دژی دەسەڵاتدارانی حکوومەتی شایەتی ئێران ئەنجامدرا توانرا شکست بە دەسەڵات دارانی شا بھێنن چەند ئەنجومەنێکی خۆ بەڕێوەبەرییان دامەزراند. دوابەدوای سەرکەوتنی شۆڕش و ڕووخانی سیتەمی پاشایەتی، گەڕانەوەی خومەینی لە پاریس بۆ تاران و دروست بوونی حکوومەتی کاتی بە سەرپەرشتی بازرگان،[١٤] ھێزەکانی کوردستانی ڕۆژھەلات بە سەرکردایەتی شێخ عیزەدین حسێنی بەمەبەستی تاوتوێ کردنی مافەکانی کورد سەردانی خومەینی ڕابەری شۆری ئێرانیان کرد کە مافی خودموختاری بۆ کوردسان یەکێک لە داوا سەرەکییەکانیان بوو[١٥] بەڵام بێ دەستکەوت گەرانەوە بەھۆی ئەوەی دەسەڵاتدارانی تازە بەدەسەڵات گەیشتووی ئێران باوەریان وابوو ئەمە دەبێتە ھۆی دابەشبوونی ئێران بۆیە داواکارییەکانیان جێ بەجێ نەکرد. ھەرچەند لە سەرەتای شۆڕشدا پشتیوانی خۆیان بۆ مافەکانی کوردستان دەڕبڕی بوو بەڵام دوای سەرکەوتنی شۆڕش پەشیمان بوونەوە. ڕێبەرانی شۆرشی ئێران بریاری ئەنجامدانی ڕیفراندۆمیان دا بۆ ھەڵبژاردنی سیتەمێکی نوێ بۆ بەڕێوەبردنی وڵات. تەنھا پرسیارێک لە خەڵک کرا ئەویش (پاشایەتی یان کۆماری ئیسلامی ؟)بوو. خەڵکیکی زۆر لە ئێران بەشداریان تێدا کرد بەڵام لە کوردستانی ڕۆژھەلات خەڵکێکی کەم بەشدارییان کرد بەھۆی ئەوەی باوەڕیان وابوو ئەم ڕیفراندۆە ھۆکارێکی دیکەیە بۆ ئەوەی کە وڵات بەرەو ناسەقامگیری و ناتەبایی زیاتر بڕوات و ھیچ ئاماژەیەک سەبارەت بە پێدانی مافەکانی کوردی تێدا نەدەبینرا، بەتایبەت شێخ عێزەدین لە بەیاننامەیەک کە لەیەکێک لە ڕۆژنامەکانی ئێران بڵاوکرایەوە ڕایگەیەند کە بەشداری ئەو ڕیفراندۆمە ناکات و خەڵکی ئازادکرد لە بەشداری کردن یاخود نا، پاشان ھێزەکانی دیکە بەتایبەت حیزبی دیموکرات و کۆمەڵە ھانی خەڵکیان دا بەشداری نەکەن. بەڵام لە کۆتایدا ئەم گشت پرسییە سەرکەوتنی بەدەست ھێنا و دروستبوونی کۆمارێکی ئیسلامی لێکەوتەوە. سووربوونی کورد لەسەر داواکردنی مافەکانی وای لە دەسەڵاتدارانی ئێران بەگشتی و بەتایبەت خومەینی وەک ڕابەری ئێران کرد کە فەرمانی ھێرشکردن بۆ سەرکوردستان بدات بەمەبەستی دورخستنەوە و بێ دەنگکردنی دەنگە ناڕازییەکان و ئەو کەسانەی کە پشتیوانی حکوومەتی نوێی ئێران نین کوردی بە کافر و جیاخواز تۆمەتباری کردن.[١٦]

کۆمەڵیک ھاولاتی کورد لە کاتی گولەبارانکردنیان بە دەستی ھێزەکانی کۆماری ئیسلامی ئێران لە ساڵی ١٩٧٩ لە کاتی فەرمانی جیھاد دژ بە کورد لەلایەن خومەینییەوە

لە ئەنجامدا شەڕ و پێکدادان لە لە نێوان ھێزەکانی ئێران و ھێزە کوردییەکان ڕوویدا کە لە مێژووی ئەم بەشەی کوردستان بە فەرمانی جیھادی خومەینی دژی کورد ناسراوە. بۆ ماوەی سێ مانگ بەردەوام بوو. خومەینی، سادق خالخاڵی وەک حاکمی شەرعی کوردستان دیاری کرد و ھەموو دەسەڵاتێکی پێ بەخشی پاش ئەوە خاڵخاڵی دەچێت بۆ کوردستان داوای ھاوکاری و پشتیوانی لە کەسایەتییەکانی ناوچە کوردییەکان دەکات بەڵام ڕەت دەکرێتەوە کاتێکیش ڕوودەکاتە بانە لە نامەیەکدا داوای پشتیوانی و ھاتنەریزی پشتیوانانی حکوومەت لە شێخ جەلال حوسێنی دەکات بەڵام ئەو لە نامەیەکدا ڕەتی دەکاتەوە پێی ڕادەگەیەنێت ئەو دژی سیاسەت و بەرنامەی حکوومەتە بۆیە لەلایەن خاڵخالی ھێرش دەکرێتە سەر بنەماڵەی شێخ جەلال لە ناوچەی بانە دووریان دەخاتەوە بەھەمان شێوە لە ناوچەکانی دیکەی کوردستان دەست دەکات بە کوشتن و ئیعدامکردنی ئەو کەسانی دژی حکوومەتن و کار و چالاکیان ئەنجام دەدا کە ئەمانەش کۆمەڵکۆژیی قارنێ و کۆمەڵکوژیی قەڵاتان و چەندین ڕوویداوی دیکەی لێکەوتەوە.[١٧][١٨] ھێزەکانی ئێران لە شەڕەکانی ھێزی پێشمەرگە تووشی زیانی زۆربوونەوە بۆیە خومەینی داوای ڕاگرتنی شەر و دانووستانی کرد لەگەڵ نوێنەرانی کورد بەم شێوەیە جارێکی دیکە بە سەرکردایەتی شێخ عێزەدین حوسەینی کورد لەگەڵ شاندی نوێنەرانی کۆماری ئیسلامی کۆبوونەوە بەڵام سەرجەم دانیشتنەکان بێ ئەنجام بوو بۆیە دووبارە شەر لە نێوانیان سەری ھەڵدایەوە. ئەمانە ھەمووی بوونە ھۆی ئەوەی چەند گروپ و ڕێکخراوێک دروست ببێت بەمەبەستی بەرپەچ دانەوەی سیاسەت و بەرنامە و ھێرشی کۆماری ئیسلامی ئێران یەکێک لەو ڕێکخراوانەی لەو سەروبەندە بیر لە دروستکردنی کرایەوە سازمانی خەباتی کوردستانی ئێران بوو کە دامەزرێنەرانی ئەم ڕێکخراوە پێشتر لە دەفتەری مامۆستا شێخ عێزەدین کاریان کردبوو.

دامەزراندن

پەڕگە:Mamostashexjalal.jpg
شێخ جەلال حسێنی دامەزرێنەری سەرەکی و ڕێبەری پێشووی سازمانی خەبات

سازمانی خەبات لە پێنجی خەرمانانی ١٣٥٩ بەرامبەر بە ٢٧ ئاگۆستی ١٩٨٠ لەلایەن مامۆستا شێخ جەلال بەھاوکار چەند مامۆستایەکی ئاینی دیکە لەسەر فکرەی ئیسلامی و نەتەوەی لە کوردستانی ڕۆژھەلات دامەزراندنی ڕاگەیەندرا. لە ئامانجە سەرەکییەکانی بەرەنگاربوونەوەی ھێزەکانی کۆماری ئیسلامی ئێران و بەدەست ھێنانی مافی خودموختاری بوو بۆ کوردستان.[١٩] ئەمەش بووە ھۆی ئەوەی قۆناغێکی نوێ لەو بەشەی کوردستان دەست پێ بکات بەھۆی ئەوەی تا ئەو کاتە ھیچ ڕێکخراوێکی لەو شێوەیە بوونی نەبوو ھەروەھا حیزبەکانی دیکە لەسەر فکرەی چەپ کاری سیاسیان دەکرد ئەمەش بۆ ئەوکات بۆ بەشێک لە خەلکی کە خاوەن بیروباوەڕێکی ئیسلامی و مەزھەبی بوون ئاسان نەبوو ببنە ئەندامیان. ئەم ڕێکخراوە لە ساڵی ١٩٨٠ یەکەم کۆنگرەی خۆی لە شاری بانە ئەنجامدا بە ناوی کۆنگرەی دامەزراندن لەو کۆنگرەدا ئەندامانی سەرکردایەتی و پەیڕەوپرۆگرام و ستراتیژی سازمانی خەبات و دروشمەکانی دیاریکران. شێخ جەلال حسێنی بە کەسی یەکەم و سکرتێر ھەڵبژێردرا. لەکاردانەوەی دامەزراندنی سازمانی خەبات بەشێکی زۆر لە خەڵکی بانە و سەردەشت بوونە ئەندامیان و پاشان لە ناوچەکانی دیکە خەڵک بە مەبەستی ئەندام بوون ڕوویان لێکردن دواتر سازمانی خەبات بنکە و بارەگای خۆی لە چەند شارێکی دیکە کوردستان. ھەروەھا حیزبی دێموکرات و کۆمەلە کا تا ئەوکات دوو حیزبی سەرەکی ڕۆژھەڵاتی کوردستان بوون دامەزراندنی ئەم سازمانەیان بە نائاسایی لەقەڵەم دابوو پێیان وابوو بۆ دژایەتی ئەوان و بەربەست دانان لەسەر کارەکانیان دامەزراوە ھەربۆیە لە دژی وەستانەوە لە ساڵەکانی دواتریش توشی شەڕ و پێکدادان بوونەوە بەتایبەت لەگەڵ حیزبی دیموکراتی کوردستانی ئێران ھەر چەند سازمانی خەبات ئەوەی ڕاگەیاند بوو کە ئەوان بۆ دژایەتی ئەو حیزبانە دروست نەبوون بەڵکو ئامانجی سەرەکیان بەرنگار بوونەوەی ھێزەکانی ڕژێم و بەدەست ھێنانی مافەکانی کوردە. ئەمانە بوونە ھۆی ئەوەی ئەم ڕێکخراوە لە سەرەتاوە تووشی ئاستەنگ و بەربەستی کاری ڕێکخراوەی ببێتەوە. کە کاریگەری ھەبوو لەسەر چالاکی سەربازی و سیاسییەکانی. دوای ماوەیەکی کەم لە دامەزراندن بەھۆی ھێرشی بەرفراوانی ھێزەکانی کۆماری ئیسلامی ئێران بۆسەر ڕۆژھەلاتی کوردستان وەک ھێزەکانی دیکە و توانای بەرەنگارییان نەما بۆ ناو خاکی کوردستانی باشوور پاشەکشەیان کرد.[٢٠]

ھۆکاری دامەزراندن

  • دامەزرێنەرانی سازمانی خەبات باوەڕیان وابوو کە مافی ئایینی و مەزھەبی لەلایەن ڕێکخراوە و حێزبەکانی دیکەوە گرینگی پێ نەدراوە[٢١]بۆیە دامەزراندنی سازمانی نەتەوەیی و ئیسلامیان بە پێویست زانیوەبە ڕێگایەکیان دانا بۆ ئەوەی کورد لە ڕێگای ئەم ڕێکخراوەوە لەو بەشەی کوردستان بە مافەکانی بگات.
  • بڕیاری خومەینی[٢٢] بۆ ھێرشکردنە سەر کوردستانی ڕۆژھەڵات بە کافر ناساندنیان وای کرد خەڵکێکی زۆر بۆ ئەو مەبەستە ھێرشبکەنە سەر ھاوڵاتیانی کوردستان و دژیان شەڕکەن[٢٣] بەڵام بە پێک ھێنانی سازمانی خەبات لەسەر بنەمایی ئاینی و نەتەوەیی وەڵامدەراوەی ئەو بۆچوونانە بوون کە کوردیان بە کافرو دوور لە دین لە قەڵامدابوو و ھەروەوھا بۆ پڕکردنەوەی ئەو بۆشایییە سیاسی و فکرییە بوو کە لەو کاتەدا بوونی ھەبوو بڕیار لە دامەزراندنی سازمانی خەبات درا
  • دانیشتووانی کوردستان خاوەن بیروباوەڕێکی ئیسلامی و مەزھەبی بوون بەشێکی زۆریان لەو قۆناغەدا نەیاندەتوانی بچنە ناو ڕێکخراوە چەپەکان یاخود ئەو ڕێکخراوانەی فکرەی ڕۆژئاواییان ھەبوو بەھۆی جیاوازی بیرو بۆچوونیان بەتایبەت ئەو کەسانەی کە لە دەفتەری مامۆستا شێخ عێزەدین بوون. کە دوای ئەوەی شێخ عێزەدین نەمانی ھێزی پێشمەرگەی خۆی ڕاگەیاند زۆرینەی ئەو کەسانە کە خاوەنی بیروباوەرێکی ئیسلامی بوون نەیاندەویست بچنە ناو ھیچ کام لەو حیزبانەی ھەبوون بۆیە دامەزراندنی حیزبێکی ئیسلامییان بە پێویست زانی و پشتیوانی خۆیان بۆ ڕاگەیاند بوو.
  • بەھۆی ئەو پەیوەندیانەی کە شێخ جەلال یەکێک لە دامەزرێنەرە سەرەکییەکانی سازمانی خەبات لەگەڵ حکوومەتی عێراق ھەیبوو توانی سودی لێوەرگرێت بۆ بەدەست ھێنانی ھاوکاری سەربازی بۆ ئەم ڕێکخراوە دروستبوونی ئەم پەیوەندش بۆ ئەو کاتە دەگەڕایەوە کە شێخ جەلال لە دەفەتەری مامۆستا شێخ عێزەدینی برای کاری دەکرد لە سەرەتایی ساڵی ١٩٧٩.[٢٤][٢٥]

ئایدۆلۆژیای ئیسلامی و نەتەوەیی

دامەزراندنی سازمانی خەبات لەسەر ڕەوتی ئیسلامی و نەتەوەیی لەو قۆناغەدا ڕووداوێکی نوێ بوو و ھۆکارێک بوو بۆ ئەوەی لەگەڵ ڕێکخراوەکانی دیکەدا جیاوازبێت. چونکە پێش شۆڕش و لە کاتی شۆڕشی ئێراندا ئەوانەی بەشداری خەباتی سیاسی و چەکداریان کردبوو لە ڕۆژھەڵات زیاتر ئەوانە بوون کە لە بیرکردنەوە و تێڕوانینی سیاسی و ئایدۆلۆژیایاندا، نەتەوەیی و چەپ و سۆسیالیستی بوون بە واتای ئەوەی کاریگەری فکری کۆمۆنیستی و بیروباوەری چەپییان لەسەر بوو. ھەرچەند بەھۆی جەنگ و خەباتی چەکداری بۆ بەدەست ھێنانی مافەکانیان بەشێکی زۆری خەڵکی کوردستانی ڕۆژھەڵات لەو کاتەدا کەمتر لە بارەی پەیڕەو بەرنامەی ھێزەسیاسییەکانی کوردستانیان دەپرسی بەڵام بۆ بەشێکی دیکەیان بۆیان گرینگ بوو ئەو ڕێکخراوەی دەبنە ئەندامی لەگەڵ بیروباوەڕیان بگونجێت و بزانن کاری بۆ چی دەکات. دیارە ئەمەش دەرفەتی دروستبوونی ڕێکخراوێکی وەک سازمانی خەبات زیاتر لە بار کردبوو. لە بەرامبەر ئەمانەدا کۆماری ئیسلامی ئێران لەسەر مەزھەبی شیعەی دوانزە ئیمام بوونی ھەبوو دیارە ئەمەش بۆ خەڵکی موسڵمانی کوردی سونە مەزھەب جیگای قبووڵ نەبوو و نەچوونە ڕیزیان. بۆیە بوونی ڕێکخراوێکی ئیسلامی و نەتەوەیی بە پێویست زانرا بڕوایان وابوو ئەمە ڕێگایەکە بۆ بەدەست ھێنانی مافەکانیان. ھەرچەند ئەم ڕێکخراوە بە ئیسلامی ناسرا بەڵام لە قۆناغەکانی دواتریدا زیاتر خەباتی نەتەوایییەتیان پەرەپێ دا تا ئەوەی لە ساڵی ٢٠٠٤ بە تەواوی ئیسلام بوونی ڕێکخراوەکە کۆتایی ھات. بەڵام لە کۆنگرەی شەشەمەمی ئەم حیزبە کە لە ساڵی ٢٠١٧ بەرێوەچوو ئاینی ئیسلام و باقی ئاینەکانی دیکەش وەک سەرچاوەیەک بۆ نوسینەوەی دەستوور و یاسا لە پەیڕەو و پڕۆگرامی خۆیاندا پەسەند کرا.[٢٦]

جیابوونەوە و لێکترازان

سازمانی خەبات دوای حەوت ساڵ لە دامەزراندی توشی کۆمەڵک کێشە و گرفتی ناوخۆی بووە ئەم کێشەو گرفتانە بە کشانەوەیان لە خاکی ڕۆژڵاتی کوردستان بۆ باشووری کوردستان ڕۆژ لە دوای ڕۆژ قوڵتردەبوونەوە بەھۆی بەردەوامی ھێرشی ھێزەکانی ئێران بۆ سەریان دەرفەتی خۆ ڕیکخستنەوەی نەبوو. ناکۆکییە کەسییەکانیش بەڕادەیەک قوڵبوونەوە ئەگەری جیابونەوە و لێکترازانی بەھێز تر کرد، بەتایبەت لە نێوان ھەردوو کەسیایەتی دیاری ئەم ڕێکخراوە شێخ جەلال حسێنی و مامۆستا مەلا خدر عباسی کاتێک لە ساڵی ١٩٨٦ کێشە و گرفت دەکەوێتە نێوانیان لەسەر چۆنییەتی ئەنجامدانی کۆبوونەوەی سەرکردایەتی بۆ دۆزینەوەی چارەسەر بۆ کێشە ناوخۆیییەکان، شێخ جەلال وەک کەسی یەکەمی سازمانی خەبات جەختی لەسەر بەشداری پێکردنی کۆمەڵیک لە کادر و ئەندامانی دەرەوەی سەرکردایەتی دەکردەوە لە ڕێی دەستنیشانکردنی تایبەتەوە بانگێشت بکرێن بۆ ئەوەی پرس و ڕاوێژیان پێ بکرێت لە چۆنییەتی دۆزینەوەی چارەسەر بۆ کێشەکان بەڵام مەلاخدر باوەڕی وابوو کە دەبێت ھەر تەنھا ئەندامانی سەرکردایەتی کۆببنەوە کێشەکان چارەسەر بکەن ئەگینا بۆ بەشداری کردنی کادیران لە کۆبوونەوەی سەرکردایەتی پێویستی بە کۆنفرانس و بەستنی کۆنگرەی حیزبی دەکات نابێت بە ئارەزووی شەخسی کادیر دەستنیشانبکرێت و جۆری دەستنیشانکردنەکە بێ ھەڵبژاردن بێت لەگەڵ ئەوەی کە مامۆستا مەلا خدر پشتی بە بڕگەکانی پەیڕەو و پڕۆگرام بەست بوو بۆ قسەکانی بەڵام شێخ جەلال لەسەر بۆچوونەکەی سووربوو چونکە باوەری وابوو کێشەکان بە سەرکردایەتی تەنھا چارەسەر نابێت. ئەمەش بووە ھۆی ئەوەی ناکۆکییەکانیان زیاتر بێت سەرئەنجام لە ساڵی ١٩٨٧ مەلاخدری عەباسی لە گەڵ شەش کەسی دیکە لە ئەندامانی سەرکردایەتی کە بریتیبوون لە (عوسمان حوسێنی، تەھای مینایی، بایز ڕەسووڵی، ڕەشیدی ئەحمەدی، علی عەزیزی، مەلا حامید مەعروفی) جیابوونەوەی خۆیان لە سازمانی خەبات ڕاگەیاند و دامەزراندنی ڕێکخراوی خەباتی شۆڕشگێرانی نەتەوایەتی و ئیسلامی کوردستانی ئێرانیان ڕاگەیاند کە لە سەرتادا بە ھەمان ناوەڕۆک و پەیڕەوپڕۆگرام کار و چالاکیان ئەنجام دا.[٢٧] زۆرێک لەو توێژەران کە لێکۆلینەوەیان لە مێژووی سازمانی خەبات کردووە و بەتایبەت لەم بەشەی لە مێژووەکەی ھۆکاری ناکۆکی و ململانێ و لێکترازان بۆ پۆست و پلە دەگەرێننەوە نەک جیاوازی فکری و بۆچوون بەھۆی ئەوەی کاتێک ڕێکخراوی خەباتی شۆڕشگێرانی ئیسلامی و نەتەوایەتی کوردستانی ئێران دامەزرا لەلایەن مەلاخدر عەبباسی ھەمان پەیڕەو پرۆگرامی سازمانی خەبات کرا بە بەرنامەی ڕێکخراوەکەیان و تەنھا دەستەواژەی شۆرشگێران جیاوازی ناوی ئەم دوو ڕێکخراوە بووە بەڵام باڵی جیابووە بە سەرکردایەتی مەلا خدر جیابوونەوەیان لە بەیاننامەیەکدا بۆ چەند ھۆکارێک گەراندووەتەووە وەک: پێشێلکردنی ڕێ و شوێنی دیموکراسی و حاکمییەتی تیرۆر و ئیرھاب، زاڵبوونی ڕابیتە بەسەر زابیتەدا، لەژێر پێنانی پەیڕەو و پڕۆگرامی ڕێکخراوی خەبات، پشکنینی بیروباوەڕ و سەپاندنی ویست و ئارەزووی بنەماڵە، دژایەتی لەگەڵ بیروباوەڕی پێشکەوتن خوازانە، حیف و مەیل کردنی ئیمکانات و سامانی سازمان بە قازانجی بنەماڵە. لە بارەی ئەم جیابوونەوەیە شێخ جەلال وەک کەسی یەکەم سازمانی خەبات لە پەیامێکدا ڕایگەیاندووبوو کە " دەبوو ھەر دووساڵ جارێک کۆبوونەوە ئەنجامبدرایە بۆ ئەوەی کە ھەڵەکانمان ڕاست بکەینەوە بەھۆی گیروگرفتی ناوخۆی کە ھەلپەرستان و قازانج پەرست وەدییان دەھێنان و بەھۆی پلانی ھەندێ لە ئەحزابی ھاسنگەر، سازمان ئەورێی نەبوو ئەو ئەرکە بەجێ بگەیەنێت بۆیە بە کۆنفرانس و پلۆنۆمی کەم و کۆر چارەسەری کەم کورییەکانی دەکرد ئەمەش نەی دەتوانی سازمان لەم قەیرانە ڕزگار بکات " ھەروەھا شێخ جەلال لە دیمانەیەکدا ڕەتی کردەوە کە ئەو سازمانی بۆ بەرژەوەندی شەخسی و بنەماڵەی بەکار بێنیت وتی " زۆرجار کورِەکانم پێشڕەوی پێشمەرگەکان بوون لە شەرکردن دژی ھێزەکانی ئێران و لە داھاتی خۆی کار و چالاکییەکانی سازمانی بەڕێوەبردووە. بەڵام مەلا خدر کوریکانی نەداناردە بەرەکانی جەنگ ". ئەم جیابوونەوەیە کاریگەری زۆری دانا لەسەر پێگەی جەماوەری ئەم ڕێکخراوە لەگەڵ ئەوەی چەند جارێک ھەوڵ بۆ یەکخستنەوە و یەکگرتنەوەی ئەم ڕێکحراوە درا بەڵام بێ ئەنجام مایەوە ھەریەکەیان بە جیا درێژەیان دا بە کاروچالاکییەکانیان[٢٨]

مێژووی سازمانی خەبات لە ١٩٨٧–٢٠٠٤

وێنەیەک لەڕاپەڕینی ١٩٩١ لە ڕانیە

لە ساڵی ١٩٨٧ ئەندامانی سازمانی خەبات لە ھەوڵی ڕێکخستنەوەی ڕێکخراوەکەیان بوو بەتایبەت دوای ئەو جیابوونەوەی کە کاریگەری خراپی لەسەر ڕێکخستن و کار ی سیاسی و سەربازی کردبوو. ساڵی ١٩٨٩ کۆنگرەی دووەمی لە بنکەی شیبانەی خەبات لە پشتی شاری ڕانیە ی باشووری کوردستان ئەنجام درا ئەمەش بەھۆی ئەوەی کاتێ: سازمانی خەبات لە ڕۆژھەلاتی کوردستان کشایەوە بەرەو باشووری کوردستان لە شاری ڕانیە جێگیر بوو و بنکە و بارەگاکانیان لەم ناوچەیە دامەزراند. لەم کۆنگرەیەدا دووبارە شێخ جەلال بە سکرتێری گشتی ھەڵبژێردرایەوە و پێداچوونەوەی گشتی بەسەر بەشەکانی دیکەیدا کرایەوە بەڵام بەھەمان شێوە لەسەر باوەڕبوون بە خەباتی نەتەوەیی و ئیسلامی و ڕووخانی کۆماری پێداگیری کرایەوە ھەروەھا چەند ئەندامێکی نوێ بۆ سەرکردایەتی ھەڵبژێردران ئەم کۆنگرەیە بە ناوی کۆنگرەی سەرکەوتن ناوەزەد کراوە. لەم بەروارە بەدواوە لە سازمانی خەبات بۆ ماوەی ١٦ ساڵ (١٩٨٩–٢٠٠٤) کۆنگرە بەڕێوە نەچوو بەشێکی ھۆکارەکان بۆ نەبوونی بەرنامەیەکی دروست بۆ کاری ڕێکحراوەکە و سەرھەلدانی ململانێ ناکۆکی لە ڕیزەکانی دەگەرێنەوە و بەشێکی دیکەش بۆ نەگونجانی کات و ئەو بارودۆخەی سازمانی خەبات تێیدابووە لەو ساڵانەدا گەڕاندراوەتەوە . ساڵی ١٩٩١ ڕاپەرین لە ھەرێمی کوردستان لە ناوچەی ڕانیە دژی حکوومەتی بەعس بە ھاوکاری بەرەی کوردستانی سەرھەڵدەدات کە ھاوکات بوو لەگەڵ ئەو بارودۆخە سەختەی ڕژێمی عێراق بەھۆی داگیرکردنی کووەیت بەسەریدا ھاتبوو سەرەتای ڕاپەرین لە شاری ڕانیە دەستی پێکرد پاشان سەرجەم شار و شارۆچنی ھەرێمی کوردستانی گرتەوە.[٢٩] سازمانی خەبات لەگەڵ ئەوەی پەیوەندییەکانی لەگەڵ حکوومەتی بەعس ئاسایی بوو بەڵام پێشمەرگە و ئەندامەکانیان بەشداربوون لە خۆپیشاندانەکان و بە شێوەیەیکی گشتی ڕۆلی ھەبوو لە بەرەنگاربوونەوە ھێزەکانی حکوومەتی بەعس لەو بەشدارییە یەکیک لە ئەندامەکانیان بە ناوی مەریەم قادری کە نازناوی گوڵەباخی ھەبوو خەڵکی کرماشان بوو کوژرا کە بە یەکەم قوربانی ژنیش دادەنرێت لەم ڕاپەرینەدا.[٣٠][٣١] ئەمە جگە لەو یارمییەتییە سەربازیانەی لەلایەن ئەم ڕێکخراوەوە دران خەڵکی ڕانیە. شێخ جەلال لە وتارێکدا کە لە ڕادیۆی دەنگی خەبات کوردستان پێشکەشی کرد بە توندی ھێرشی کردە سەر حکوومەتی بەعسی بە زاڵم و زۆردار و دیکتاتۆر ناو برد و دەست خۆشی لە خەڵک و پێشمەرگەکانی خۆیان و بەرەی کوردستانی کرد کە توانیان بە سەر ھێزەکانی حکوومەتی بەعس سەربکەون. ئەمانە لەلایەن خەڵک و حیزبە بەشداربووەکانی ڕاپەرین ھەڵوێستەیان بەرزنرخێندرا.

دەستبەسەراگرتنی ئەمنە سوورەکەی سلێمانی لەلایەن جەماوەر و ھێزی پێشمەرگەوە و پاککردنەوەی لە پیاوانی ڕژێم و سەربازان.

لە ٧ی ئازاری ١٩٩١دا لە شاری سلێمانی خەڵک دژی دام و دەزگاکانی حکوومەتی بەعس ڕاپەرین،[٣٢] ھەر زوو ھەڵیان کوتایە سەر بنکەی حامییەیی پۆلیس و سەرا و ئازادیان کرد، ھەروەھا بۆ بەیانیی ٨ی ئازار قەڵای ئەمنە سوورەکەی سلێمانی و سەر بازگەی سەلام و پادگاکانی سەر چیای ئەزمەڕیان کۆنتڕۆل کرد بەجۆری بە ھەزاران سەرباز خۆیاندا بە دەستەوە و پارێزگاری سلێمانی و دەیان پلەدار و پیاوانی ڕژێم کوژران، ھێزەکانی سازمانی خەباتیش وەک ھێزێک کە ئەوکات لەو شارە بنکەی ھەبوو بەشداری کردیان کرد لە بەرەنگاربوونەوەی ھێزەکانی حکوومەتی بەعس،[٣٣] بەڵام دواتر حکوومەت ھێزەکانی ڕێکخستەوە و ھێرشی کردەوە سەر کورستان سەرجەم شار و شارۆچەکان خستەوە ژێر دەسەلاتی خۆی ئەمەش کۆچی بە کۆمەڵی دانیشتووانانی ھەرێمی کوردستانی لێکەوتەوە بەرەو سنورەکانی ئێران و تورکیا و بە شێکیشیان بۆ ئەورووپا و وڵاتانی دیکەی جیھان ئەم ڕووداوە لە مێژووی کوردستاندا بە کۆڕەوی ١٩٩١ ناسراوە.[٣٤] و سازمانی خەباتیش لەلایەن حکوومەتی بەعس سەرکۆنە کرا لەسەر بەشدارییەکانی و چەندین بەرپرس و کادریان زیندانی کران. پاش ئەوەی ھێزەکانی ھاوپەیمانانی بڕیاری ناوچەی ئارامیان بۆ کوردستان دەرکرد خەڵک و حیزبەکان گەرانەوە کوردستان ھەوڵی پێک ھێنانی یەکەم حکوومەتی خۆیاندا لە ئەنجامدا لە ساڵی ١٩٩٢ ھەڵبژاردن بۆ پەرلەمانی کوردستان دەستی پێکرد و ھێزەکانی پارتی و یەکیتَی دەنگی زۆرینەیان بەدەست ھێنا بەڵام لە دواتردا ناکۆکی وململانی لە نێوان ئەم دوو ھێزە دروست بوو کە بارودۆخی ھەرێمی کوردستانی زۆر خراپتر کرد تا ئەوەی لە ساڵَی ١٩٩٤ شەر لە نێوانیان ھەڵگیرسا و کوردستانیان دابەشی سەر دوو ناوچەی سەرەرکی کرد ناوچەی سڵیمانی دەوروبەری لەژێر دەسەلاتی یەکێتی بوو ھەولێر و دەھۆک و دەوروبەریان لەژێر دەسەڵاتی پارتی بوو ئەم شەڕە بۆ ماوەی چوار ساڵ بەردەوام بوو (١٩٩٤–١٩٩٨) تا بە نێوەندگیر ئەمریکا کۆتای بەو شەڕەھات. سازمانی خەبات لە دەورانی شەڕی ناوخۆی ئەم بەشەی کوردستان ھەڵوێستی بێلایەنەی ھەڵبژارد و پشتیوانی لە ھیچ کام لەو ھێزانە نەکرد لە چەندین قۆناغدا لە ھەوڵی نێوەندگیری بوو بەڵام بێ ئاکام بوو کاتێک شەڕی ناوخۆ ڕاوەستا شێخ جەلال وەک سکرتێری سازمان نامەی بۆ ھەر یەکە لە جەلال تاڵەبانی سەرۆکی یەکێتی و مەسعوود بارزانی سەرۆکی پارتی نارد ستایش و دەستخۆشی ڕاگرتنی شەرەکەیانی لێکردن. ئەمەش بۆ ئەوکات ھەڵوێستیکی ئەرێنی بوو سالی ١٩٩٦ سازمانی خەبات پەیوەندی خۆی لەگەڵ ئۆپۆزیسیۆنەکانی ئێران پەرەپێدا بەتایبەت لەگەڵ موجاھدین خلق کە ھێزێکی نەیاری ئێرانە لەو ساڵەدا ھاوپەیمانێتییەکیان لەسەر چەند خالێک واژوو کردن لەوانە ھاوکاری کردن و یارمەتیدانی یەکتر لە ڕووخاندنی کۆماری ئیسلامی ئێران و بەدەست ھێنانی ئازادی و دیموکراسی ھەروەھا داننان بە مافی خودموختاری بۆکوردستان ئەم دووخاڵە لە خاڵە سەرەکییەکانی ھاوپەیمانی نێوان ئەم دوو حیزبە بوو لەگەڵ ئەوەی سازمانی خەبات ڕووبەروو ڕەخنەیەکی زۆری بوو وەوە بەڵام تا ئێستاش بەردەوامە ساڵانە لە کارو چالاکی یەکتر بەشداری دەکەن.[٣٥][٣٦] سازمانی خەبات لە ساڵی ١٩٩١ بە دواوە تووشی زینجیرەیەک لە تیرۆ کردنی کادر و ئەندامانی سەرکردایەتی بووەوە بە جۆرێک لە ساڵی ١٩٩١ تا ٢٠٠٠ زیاتر لە ١١ کادر و پێشمەرگەی ئەم حیزبە لەلایەن دەزگای ئیتلاعاتی ئێران تیرۆرکران بەشێکی دیکەیان لە ھەوڵەکان لێی دەرباز بوون یاخود بریندار دەبوون.[٣٧] ئەم ڕەوشە بەتایبەت لە شاری سڵیمانی زیاتر تووشی سازمانی خەبات بوو ھەربۆیە لە ساڵی ١٩٩٩ لە شاری سلێمانییەوە بەرەو شاری ھەولێر بەڕێ کەوتن و سەرجەم بنکە و بارەگاکانیان لەو ناوچەیە کشاندووە سەبارەت بەم تیرۆرانە ڕەخنەی توند ئاراستەی یەکی نیشتیمانی کوردستان کراو بە یارمەتی دەری ئێران تۆمەتبارکرا. ئەمە جگە لە ڕادەست کردنەوەی پێنج پێشمەرگەیان بە حکوومەتی ئێران کە سازمانی خەبات حیزبی دەعوەی ئیسلامی عێراق و بزووتنەوەی ئیسلامی کوردستان تۆمەتبارکردن بەو کارە دواین ھەوڵیش کە ئاشکرا کرا لە ساڵی ٢٠٠٥ بوو کاتێک ئێران کەسێکی ناردبوو بۆ تیرۆرکردنی سکرتێری ئەم ڕێکخراوە بەڵام ھەوڵەکە شکستی خوارد و دەستگیکرا. بە شێوەیەکی گشتی سەرجەم ھێزەکانی ڕۆژھەلات لەلایەن دەزگای ئیتلاعاتی ئێرانەوە دەکرانە ئامانج ئەمەش ببوە ھۆی بڵاوکردنەوەی ترس و دڵەڕاوکێ لە ناو ئەندامانی ئەم ھێزانە. ساڵی ٢٠٠٤ کۆنگرەی سێیەمی سازمانی خەبات دوای ١٦ ساڵ لە ناحیەی ڕزگاری سەربە شاری ھەولێر لەژێر ناوی کۆنگەرەی پێشکەوتن ئەنجامدرا یەکێک لە خاڵە بنەڕەتی و گرینگەکانی ئەم کۆنگرەیە ئەوبوو ئاڵوگۆری بنچینەی بە سەر ناو و سیاسەت و بەرنامە و پەیڕەوپرۆگرامی ئەم ڕێکخراوەدا ھات دا لە سازمانی خەباتی نەتەوایەتی و ئیسلامی کوردستانی ئێران گۆڕا بۆ سازمانی خەباتی کوردستانی ئێران ھەرووەھا یەکێکی دیکە لە خاڵە گرینگەکان لە حیزبێکی ئیسلامییەوە گۆڕا بۆ حیزبێکی نەتەوەیی و نیشتیمانی. لەم کۆنگرەیەدا چەند ئەندامێکی نوێ بۆ سەرکردایەتی ھەڵبژێردران شێخ جەلال بەھۆی بەتەمەن بوون و نەتوانین بۆ بەرێوەبردنی کاروبارەکانی سازمان وازی لە پۆستی سکرتێری گستی ھێنا دواتر بابەشێخ حوسێنی وەک سکرتێری گشتی ئەم ڕێکخراوە ھەڵبژێردرا بەم شێویە قۆناغێکی دیکە لە مێژووی سازمانی خەبات دەستی پێکرد.[٣٨]

مێژووی سازمانی خەبات لە ٢٠٠٤-تائێستا

پەڕگە:Babashex.jpg
بابەشێخ حوسێنی سکرتێری گشتی سازمانی خەباتی کوردستانی ئێران

چالاکییەکانی ئەم ڕێکخراوە بە کشانەوەی بۆ ھەولێر پایتەختی ھەرێمی کوردستان کەمتربووەوە بەڵام ساڵی یاخود چەند ساڵ جارێک مەفەرزە یاخود تیمی دەناردەوە بۆ کوردستانی ڕۆژھەڵات بەمەبەستی کار و چالاکی تەشکیلاتی بەڵام کاریگەری زۆری نەبوو لەسەر گۆرینی دۆخی ڕۆژھەڵات و تەنھا لە چوارچێوەی بانگەشەکردن بۆ ئەم ڕێکخراوەیە دەسووڕایەوە چەند جارێک ئەم چالاکیانەیان شەھید و بریندار بوونی لێدەکەتەوە دواینیشیان ساڵی ٢٠١٦ بوو کە بەشێوەیەکی فەرمی شەھید بوونی یەکیک لە ئەندامانیان لە چالاکییەکی تەشکیلاتی دا لە شاری بۆکان ڕاگەیاند.[٣٩] دوای ئەو گۆڕانکاریانەی لە کۆنگەرەی سێیەمی ئەم ڕێکخراوە ھاتە ئاراوە دەستکرا بە ڕێکخستن و نوێکردنەوەی کاروبارەکانی سازمان ودانانی بنکە لە شارەکانی ھەرێمی کوردستان. بەڵام نەتوانرا خەڵک لە دواین گۆرانکارییەکانی ئەم حیزبە بە شێوەیەکی بەرفراوان ئاگاداربکرێنەوە بەھۆی نەبوونی ئامرازەکانی گەیاندن و ھەروەھا دووری بنکە و بارەگاکانی لە ڕۆژھەلاتی کوردستان. جگە لەوەی لە ٢٠٠٤ ئیسلام بوونی ڕێکخراوەکە کۆتایی ھات بەڵام یەکێک لە خاڵە پەسەندکراوەکانی وای کرد کە تا ماوەیەکی زۆریش نەتەوەیی بوون و ئیسلام بوونی جێی پرسیار بێت ئەویش پەسەندکردنی ئاینی ئیسلام وەک سەرچاوەیەک بۆ قانوون دانان بوو کە زۆرجار ئەندامان و سەرکردایەتی ئەم حیزبە دەبوو ڕوونکردنەوە بدەن لە ھۆکاری دانانی ئەو خاڵە، لە وڵامی ئەوانەدا ڕایانگەیاندبوو کە ئەوان باوەریان بە مافی سەرجەم ئاین و ئاینزاکان ھەیە و جیاوازی لە نێوانیان ناکەن ئەو دەقەش وەک ڕێزێک و مافێک بۆ پەیڕەوانی ئەم ئاینە کە ئاینی زۆرینە خەڵکی ڕۆژھەڵاتە پەسەند کردووە باوەڕیشیان وایە کە سەختە دین و دەوڵەت لەیەکتر داببڕێن. ساڵی ٢٠٠٥ سکرتێری گشتی ئەم ڕێکخراوە لە ھەوڵیکی دیکەی تیرۆکردن کە لەلایەن ئێرانەوە ئامادەکرابوو دەربازی بوو کە ئەمەش لە چوار چێوەی ئەو زنجیرە ھەوڵانەی کە دەزگای ئیتلاعاتی ئێران بەمەبەستی تیرۆکردنی دژی نەیارانیان ئەنجامیان دەدا. کە دواین ھەوڵ نەبوو بەڵکو لە سالانی دواتریشی بەردەوام بوون لە ھەول بۆ تیرۆرکردنی ئەندامانی سەرکردایەتی و پێشمەرگەکانیان بەلام بە ڕێگای جۆراو جۆر پوچەڵ دەکرانەوە.[٤٠] دوای ئاسایی بوونەوەی پەیوەندی نێوان یەکێتی نیشتیمانی کوردستان و سازمانی خەبات نوێنەرایەتی خۆی لە شاری سلێمانی کردەوە. ساڵی ٢٠٠٩ پشتیوانی خۆی بۆ سەرجەم ئەو خۆپیشاندانە دەڕبڕی کە لە ئێران بەھۆی ڕازی نەبوون بە ئەنجامەکانی ھەڵبژاردن و ئەو ساختەکارییەی بۆ ھەڵبژاردنەوەی ئەحمەدی نەژاد کرابوو ئەنجامدرا کە ژمارەیەکی زۆر بریندار و کوژراوی لێکەوتەوە و بەشێکی دیکەشیان دەستگیرکران. ساڵی ٢٠١٠ کۆنگرەی چوارەمی خۆی لە ناحیەی ڕزگاری سەر بە شاری ھەولێر بەڕێوەچوو سەرەتای ئەم کۆنگرەیە بە وتەی شێخ جەلال ڕێبەری پێشوویان کرایەوە کە وێرای پشتیوانی بۆ بە ئەندامانی کۆنگرە کورتە باسێکی لە بارەی سازمان و مێژوو جولانەوەی کورد و چۆنییەتی تەحەموولکردن لە گەڵ پێکھاتە و دانیشتووانانی سنوری جوگرافیای کوردستان کرد.[٤١] بابەشێخ بە زۆرینەی دەنگی ئەندامان بە سکرتێری گشتی ھەڵبژێردرایەوە دواتر پێداچوونەوەی گشتی بە بەرنامە و پەیڕەو و پڕۆگرامەکەی کرایەوە. ساڵی ٢٠١٠ چەند مانگێگ دوای کۆنگرە شێخ جەلال حسێنی دامەزرێنەری سازمانی خەبات لە تەمەنی ٨٠ ساڵی لە یەکێک لە نەخۆشخانەکانی شاری ھەولێر کۆچی دوایدەکات.[٤٢] لە سالێ ٢٠١١ سکرتێری گشتی سازمانی خەبات گەڵاڵەیەکی دەخاڵی پێشکەش بە ھێزەکانی ڕۆژھەڵات دەکات بە مەبەستی پێک ھاێنانی بەرەیەکی ھاوبەش بەڵام ھەوڵەکانی بێ ئاکام دەبێت. لە ماوەی ساڵانی ٢٠١١–٢٠١٣ کاروچالاکییەکانی لە چوارچێوەیەکی چالاکی سیاسی و دیپلۆماسی بوو بە دور لە چالاکی سەربازی دژی کۆماری ئیسلامی ئێران. ساڵی ٢٠١٣ لە ھەرێمی کوردستان کۆبوونەوەیەکی فراوان بەڕێوەچوو بە مەبەستی ئامادەکاری پۆ پێک پێنانی کۆنگرەی نەتەوەی کورد لەسەر پێشنیاری مەسعوود بارزانی سەرۆکی ھەرێمی کوردستان بە بەشداری ٣٩ حیزب و ڕێکخراو لە ھەرچوار پارچەی کوردستان لەم کۆبوونەوەیەدا لێژنەیەکی ٢١ کەس ھەڵبژێردران ٥کەس لە ڕۆژھەڵات، ٥ کەس لە باشوور ،٦ کەس لە باکوور، ٤ کەس لە ڕۆژاوا، یەک کەسیش لە کەنەکە بۆ ئەوەی کار بکەن بۆ دانانی بەرنامە و چۆنییەتی بەڕێوەبردنی کۆنگرەکە، سازمانی خەبات نەی توانی ببێت بە ئەندام لە لێژنەی ئامادەکاری ئەمەش ناڕزایەتی ئەم حیزبەی لێکەوتەوە پێی وابووو ڕێکەوتنی پێش وەختە کرابوو بۆ ھەڵبژاردنی نوێنەرانی ڕۆژھەڵات.[٤٣] بەڵام لە دواتردا بووە ئەندامی ئەو لێژنە تایبەتیانەی کە دروست دەکران بۆ ئامادەکردنی ڕاپۆرت لەسەر بارودۆخی ھەریەک لە پارچەکانی کوردستان لە ڕووی سیاسی و کۆمەڵایەتی و ئابووری و سەربازییەوە. ئەم کۆنگرەیە بەھۆی ململانێی سیاسی بەڕێوەنەچوو. ساڵی ٢٠١٤ چوارەم کۆنگرەی سازمانی خەبات بە ناوی کۆنگەی وەفادای بۆ ڕێبازی مامۆستا سید جەلالەدین حسێنی بەڕێوەچوو وەک کۆنگرەکانی پێشوو پێداچوونەوە بە بەرنامە و پەیڕە و پڕۆگرامەکەیدا کرایەوە ھیچ ئاڵگۆێکی بنەرەتی بە سەر سیاسەت و بەرنامەی ئەم ڕێکخراوەدا نەھات دژ بە ئێران. ھەر لەو ساڵەدا وڵاتی عێراق و ھەرێمی کوردستان لەلایەن ڕێکخراوی داعش ھێرش دەکرێتە سەریان و لە ماوەیەکی کەمدا توانیان پێشەڕەوییەکی زۆر بکەن و چەندین شار و ناوچە داگیر بکەن. داعش نزیک بوون لە گرتنی شاری ھەولێر بەڵام لە دەروازەی خازر ڕێگریان لێکرا توانرا پێشەڕەوییەکانیان بوەستێنن ئەمەش دوای ئەوەی کە ھاوپەیمانی نێودەوڵەتی لە دژی ئەم ڕێکخراوە بە سەرکردایەتی ئەمریکا دروستت بوو. ھێزەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان ئامادەی خۆیان بۆ بەشداری لە شەڕ دژی داعش ڕاگەیاند یەکێک لەوانە سازمانی خەبات بەھۆی نزیکی بنکە و بارەگاکانی لە شاری مووسڵ بە پێویستی زانی خۆی ئامادەبکات و بەشداربێت لە جەنگ بۆیە ھێزێکی تایبەتی پێک ھێنا بە چەک سووک و مام ناوەند و پێداویستی سەربازی بەری کران بۆ بەرەی پێشەوە جەنگ. بەڵام لەلایەن حکوومەتی ھەرێمی کوردستانەوە پێیان ڕاگەیەندرا کە ئەوان لە ئێستادا پێویستیان بە یارەمەتی ھێزەکانی ئەوان نییە بۆیە دوای ماوەیەک ھێزەکەیان لە بەرەی جەنگ کشاندەوە.[٤٤] ھۆکارەکەی بۆ فشاری ئێران گەڕێندرایەوە. ساڵیک دواتر بە ھەماھەنگی لەگەڵ وەزارەتی پێشمەرگەی ھەرێمی کوردستان بەشێک لە ھێزەکانیان لە میحوەری باشیک جێگیرکران.[٤٥][٤٦] ساڵی ٢٠١٧ کۆنگرەی شەشەمی ئەم حیزبە لە ناحیەی ڕزگاری سەربەشاری ھەولێر بەڕێوەچوو لەژێر ناوی کۆنگرەی شەھیدان لەم کۆنگرەیە دەفتەری سیاسی سازمانی خەبات پێک ھێنراو ٣ ئافرەت وەک ئەندامی ڕێبەری ئەم حیزبە ھەڵبژێدران ھەرچەند بەرنامەیەک ھەبوو بۆ گۆرینی شێوەی بەڕێوەبەری سازمانی خەبات بەڵام بێ ئاکام بوو دواجار بابەشێخ بە سکرتێری ئەم حیزبە بۆ جارێکی دیکە ھەڵبژێردرایەوە.[٤٧] ساڵی ٢٠١٨ لە یەکێک لە بنکەکانی کۆمەڵەی زەحمەتکێشانی کوردستان لە شاری سلێمانی دوای کۆبوونەوەیەکی چەند کاتژمێری کۆمیتەیەکی ھاوکارییان بە ناوی ناوەندی ھاوکاری حیزبەکانی کوردستانی ئێران لەلایەن حدک، حدکا، کۆمەڵەی شۆڕشگێران، کۆمەڵەی زەحمەتکێشان، سازمانی خەبات دامەزرێنەرا[٤٨] لەسەر چەند خاڵیک وەک ڕێگا خۆشکەر بۆ دروست کردنی بەرەیکی ھاوبەش لەگەڵ سەرجەم ھێزە کوردییە ئۆپۆزیسیۆنەکانی ئێران.[٤٩] کاروچالاکی و کۆبوونەوەکانی ئەم پێنج لایەنە پێکەوە بەردەوام بوو ھەروەھا لە سەرجەم ئەو ڕووداوانەی پەیوەندی دار بوون بە ئێران و کوردستانی ڕۆژھەڵات پەیام و ھەڵوێستیان بڵاودەکردەوە بە ھەرسێ زمانی کوردی، فارسی، ئینگلیزی. بۆ بۆ ماوەی یەک ساڵ[٥٠]بەڵام لە کۆتایییەکانی ساڵی ٢٠١٨ ساَزمانی خەبات کشانەوەی لە ناوەندی ھاوکاری ڕاگەیاند،[٥١] بەھۆی ئەوەی ئەندامانی دیکەی ناوەند بە بێ ئاگادارکردنەوەی ئەوان کاریان بۆ دانیشتن و گفتوگۆکردن لەگەڵ کاربەدەستانی کۆماری ئیسلامیان کرد بە ناوبژیوانی ڕێکخراوێکی نەروێژی کە ئەمەش بە تەواوی پێچەوانە بوو لە سیاسەت و ستراتیژی سازمانی خەبات کە ھەر جۆرە دانوستان و وتووێژێکیان لەگەل کۆماری ئیسلامی ئێران ڕەتکردووەتەوە، بۆ ئەو مەبەستە ڕاگەیەندراوێکی بڵاوکردەوە و ھۆکارەکانی کشانەوەی لە ناوەندی ھاوکاری حیزبەکانی کوردستانی ئێران ڕاگەیاند، ئەم ھەڵوێستەی سازمانی خەبات کاردانەوەی جۆراو جۆری لێکەوتەو و بەشێکیان بۆ بوونی پەیوەندی موجاھدین و سازمان گەڕاندەوە و بەشێکی دیکەیان پشتیوانیان بۆ دەڕبرین، سازمانی خەبات لە جوابی ئەوەی موجاھدین خەلق دەستی ھەبووبێت لە ھاندانی ئەوان بۆ کشانەوەیان لەو ناوەندە بە تەواوەتی ڕەت کردەوە.[٥٢] ساڵی ٢٠١٩ گرژی لە نێوان حدک و حدکا و سازمانی خەبات دروست دەبێت کاتێک پێشمەرگەکانی ئەم لایەنانە گەمارۆی پێشمەرگەکانی سازمانی خەبات دەدەن لە چیای ھەڵگورد .بابەشێخ حوسێنی سکرتێری ئەم ڕێکخراوە لە پەیامێکی بە پەلەدا بۆ ھەیەک لە مستەفا مەولوودی سکرتێری پێشووی حیزبی دیموکراتی کوردستان و مستەفا ھیجری سکرتێری گشتی حیزبی دیموکراتی کوردستانی ئێران نارد داوای کرد ئەو گەمارۆیە لەسەر پێشمەرگەکانیان لاببرێت پێش ئەوەی ڕووداوی نەخوازراو لە نێوانیاندا ڕووبدات کە لە دواجار ئەوان بە بەرپرسیار دادەنرێن.[٥٣][٥٤] دوای چەند سەعاتێک لەم ڕووداوە گەمارۆی ھێزەکانیان لەسەر پێشمەرگەکانیان لابرا ئەم ڕووداوە کاردانەوەی توندی لە نێوان ئەندامانی ئەم سێ لایەنە لێ کەوتەوە بەڵام دواتر بە گفتوگۆ چارەسەری کێشەکان کران.

ئامانجەکان

ئامانجەکانی سازمانی خەبات لە چەند بەشێک پێک دێت ھەندیکیان پەیوەندیان بە ئێستای ڕێکخراوەکەیە و بە شێکی دیکەیان پلان و بەرنامەی ئەم ڕێکخراوەیە بۆ داھاتوو بەھۆی ئەوەی ئەم حیزبە دژبەری ئێرانە یەکەم ئامانجی لە ئێستادا ڕووخاندنی دەسەڵاتی کۆماری ئیسلامی ئێران و بەرەنگاربوونەوەی سیاسەت و بەرنامەکانییەتی ھەروەھا بۆ دامەزراندنی حکوومەتێکی دیموکراتی و پەرلەمانی لە کوردستان کە مافی ھەموو نەتەوە و چین توێژەکانی ناو سنوری جوگرافیای کوردستان پارێزراوبێت تێدەکۆشێت لەگەڵ ئەمانەشدا سازمانی خەبات مافی دیاریکردنی چارەنووس بۆ ئەو بەشەی کوردستان بەڕەوا دەبینێت بۆ ئێستا دەستەبەرکرانی مافی خۆبەرێوەبەری لە چوارچێوەی ئێرانێکی ئازاد و دیموکراتیک و پەرلەمانی بە باش دەزانێ و ھەوڵی بۆ دەدات یەکێکی دیکە لە ئامانجەکانی ئەم ڕێکخراوە ھاوکاری و نزیک بوونەوەیە لەگەڵ سەرجەم ئەو ھێزانەی لەگەڵ سیاسەت و بەرنامەیان دەگونجێنن و دژی کۆماری ئیسلامی ئێرانن بە تایبەت لە نێو ھێزە کوردییەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان وەک کارێکی پێویست لێ دەڕوانێت بە تایبەت بۆ دوای ڕووخانی کۆماری ئیسلامی ئێران ھەر بۆ ئەو مەبەستەش پشتیوانی دروست بوونی بەرەیەکی ھاوبەش دەکات کە مافی سەرجەم لایەنەکانی تێدا پارێزراو بێت ھەروەھا پشتیوانی خەباتی ئازادیخوازانای نەتەوەکانی دیکەی ئێران دەکات بۆ گەیشتن بە مافەکانیان.

ھێزی پێشمەرگە

پەڕگە:Peshmargasazmanixebat.jpg
مەراسیمی کۆتایی چەکدارکردنی کۆمەلێک پێشمەرگەی سازمای خەباتی کوردستانی ئێران ٢٠٢٠

ھێزی پێشمەرگەی سازمانی خەبات باڵی سەربازی و چەکداری ئەم ڕێکخراوەیە، ئەرکی سەرەکیان ڕووبەڕووبوونەوە و شەڕکردنە لەگەڵ ھێزەکانی ئێران، ناوچەی چالاکیان ڕۆژھەڵاتی کوردستانە. لە چەند بەشێکی تایبەت پێک دێت لەلایەن فەرماندەی سازمانی خەبات بەرڕێوە دەبرێن، چالاکییەکانیان لە ئێستادا سنوردارە بەھۆی بوونیان لە خاکی ھەرێمی کوردستان. ھەردوو ڕەگەزی نێر و مێ ئەندامن لەم ھێزە. ساڵی پێکھانیان دەگەرێتەوە بۆ پێش دامەزراندنی سازمانی خەبات بەھۆی ئەوەی پێشتر ئەم ھێزە لەژێر فەرماندەی دەفتەری شێخ عێزەدین کار و چالاکی ئەنجام داوە دژی ھێزەکانی ئێران لە ساڵی ١٩٧٩ بەڵام ساڵی ١٩٨٠ چووە ژێر فەرماندەیی سازمانی خەبات و بووە باڵی سەربازیان بەھۆی ئەوەی بەشێکی زۆری فەرماندە و پێشمەرگەکانیان ڕۆڵیان ھەبوو لە پێکھێنانی ئەم ڕێکخراوە. لە سەرەتای دامەزراندنیان ناوچەی چالاکیان شاری بانە و سەردەشت بو دواتر چالاکی سەربازییان لە شارەکانی مەھاباد ،سەقز، بۆکان ،سنە ،مەریوان و کامیاران دژی ھێزەکانی کۆماری ئیسلامی ئێران ئەنجام دا. زۆربەشیان شەڕی پارتیزانی و بەرگریکردن بووە بەڵام لە ساڵی ١٩٨٣ بەھۆی ھێرشی بەرفراوانی ھێزەکانی ئێران بۆ سەریان و گرتنەوەی ناوچە کوردییەکانی ڕۆژھەڵات پاشەکشەیان کرد بۆ باشووری کوردستان لەگەڵ ئەوەی ئەم ھێزە لە ناوچە سنورییەکان چالاکییەکانی بەردەوام بوو،[٥٥] بەڵام لە ساڵی ١٩٩١ بە شێوەیەکی تەواوی شکستی ھێنا لە خەباتی چەکداری و ڕووبەڕووبوونەوە لەگەڵ ھێزەکانی ئێران کە بەشێک لە ھۆکارەکانی بۆ نابەرامبەری ھێزەکانیان لەگەل ئێران و نەبوونی پێداویستی زۆری سەربازی و ھەروەھا دووری بنکە و بارەگاکانیان لە ڕۆژھەڵاتی کوردستان. بەشداربوون لە ڕاپەرینەکانی ھەرێمی کوردستان لە ساڵی ١٩٩١ بەتایبەت لە شاری ڕانیە و گرتنی ئەمنە سوورەکە لە شاری سڵیمانی ھەروەھا لە ساڵی ٢٠١٤ کاتێک ھێرشی داعش بۆسەر ھەرێمی کوردستان و عێراق دەستی پێکرد، بەشداری کرد لە جەنگ دژیان لە میحوەری باشیک جێگیر بوو. لە چەند ساڵی ڕابردوو بۆ ڕێزگرتن لە پێشمەرگەکانیان سازمانی خەبات ڕۆژی ١٠ی خەزەڵوەری ھەموو ساڵیکی کردووە بە ڕۆژی پێشمەرگەی ئەم ڕێکخراوە. ساڵانە خولی تایبەت بەو کەسانە دەکاتەوە کە ڕوویان لێ دەکەن بە مەبەستی بوون بە پێشمەرگە بە چەکی سووک و مامناوەند ڕاھێنانیان پێ دەکرێت.

١٠ی خەزەڵوەر

١٠ی خەزڵوەر ڕۆژی پێشمەرگەی سازمانی خەباتە ھۆکاری دیاریکردنی ئەم ڕۆژە بۆ پێکدادانێکی سەربازی لە ساڵی ١٩٧٩ لە نێوان ژمارەیەکی زۆری پێشمەرگەی ئەم ھێزە و پاشماوەی ھێزەکانی شای ئێران لەژێر ناوی گاردی جاویدان کە خومەینی لە دوایدا ناوی سوپای قودسی لێنا دەگەرێتەوە ئەنجامەکەی بە سەرکەوتنی ھێزەکانی سازمانی خەبات کۆتایی ھات ئەم شەڕە چەند مانگێگ پێش دامەزراندنی سازمانی خەبات ڕوویدا کاتێک ھێزێکی زۆر لەژێر ناوی گاردی جاویدان لە ساڵی ١٩٧٩ بەمەبەستی ھێرشکردن بۆسەر کوردستان بەڕێ کەوتبوون لە جادەی نێوان بانە -سەردەشت ھێزی پێشمەرگەی سازمانی خەبات کەئەوکات ناویان پێشمەرگەی دەفتەری مامۆستا شێخ عێزەدین حوسەینی بوو ئامادەکاریان کردبوو بۆ ھێرشکردنی لەناکا و پارتیزانی ھەروەھا لە کۆتا شوێنیان کە دەروازەی شاری بانە بوون بۆ بەرگری کردن ھێزێکیان جێگیر کردبوو. کاتێک ھێزی ئێران نزیکتربوونەوە بە درێژایی ڕێگاکە تووشی ھێرشی پێشمەرگەکان بوونەوە شەڕ و پێکدادانی قورس لە نێوانیان ڕوویدا لە کۆتا شوێن کە دەروازەی بانە بوو ھێرشیانکرایە سەر لە ئەنجامی ئەم ھێرشانە ژمارەیەکی بەرچاو لە ھێزەکانی ئێران کوژران و برینداربوون، کەل و پەلە سەربازییەکانیان وەک سەیارەی سەربازی و تانکێکیان تێکشکان و سوتێنران ھەروەھا لە ھێزی پێشمەرگەی سازمان ٨ کەس کوژران لە کاردانەوەی ئەم شکانەی ھێزەکانیان خومەینی لە یەکێک لە ڕادیۆکان داوای ڕاگرتنی شەڕ و پێکدادانی کرد و وەک ئاماژەیەک بۆویستی کورد ڕایگەیەند " خەڵکی کوردستان من دەنگی ئێوەم بیست " ئەم ڕووداوە بووە بووە ھۆکارێک بۆ گفتوگۆ و دانوستان لە نێوان ئێران و ھێزە کوردییەکان بە سەرکردایەتی شێخ عێزەدین حوسەینی.[٥٦][٥٧] بەھۆی ئەو کاریگەریانەی لەم ڕووداوەوە سەری ھەڵدا سازمانی خەبات بە ڕۆژی پێشمەرگەی خۆی دەستنیشانی کرد و ساڵانە لەم بۆنەدا پەیام و چالاکی جۆراوجۆر ئەنجام دەدەن.[٥٨]

ڕێکخراوەکان

سازمانی خەبات خاوەنی دوو ڕێکخراوی تایبەت بە لاوان و ئافرەتانە ئەم دوو ڕێکخراوە ھەریەکەیان خاوەن پەیڕەو و پرۆگرامی خۆیانن و لەلایەن سازمانی خەباتەوە پشتوانی دەکرێن بەناوەکانی ڕێکخراوی لاوانی خەباتی کوردستانی ئێران[٥٩] و ڕێکخراوی ئافرەتانی خەباتی کوردستانی ئێران[٦٠] کەسی یەکەمی ئەم ڕێکخراوانە ڕاستەوخۆ دەبنە ڕاوێژکاری کۆمیتەی ناوەندی لە پرسەکانی ئافرەتان و لاوان ڕاوێژیان پێ دەکرێت لەگەڵ ئەوەش دەتوانن بەشداری کۆبوونەوەکانی ئەندامانی سەرکردایەتی حیزبەکەیان بکەن. لە بۆنە و کاروچالاکییەکانی تایبەت بە ڵاوان و ئافرەتان ڕێکدەخەن ھەروەھا بەشداریش لەو بۆنانە دەکەن کە تایبەتن بەو دوو توێژە.[٦١]

لاوانی خەبات

پەڕگە:Lawanixebat.jpg
لۆگۆی ڕێکخراوی لاوانی خەباتی کوردستانی ئێران

ڕێکخراوی لاوانی خەباتی کوردستانی ئێران ڕێکخراوێکی مەدەنی ولەھەمانکاتدا سیاسییە تایبەت بە توێژی لاوانە لە ساڵی ٢٠١١لە باشووری کوردستان لەلایەن کۆمەڵێک لە لە لاوانی ناو ڕیزەکانی سازمانی خەبات دامەزراندنی ڕاگەیاندرا.[٦٢] لەسەر باوەڕ بە ئازادی کار دەکات بۆ بەدەست ھێنانی مافە بنچینەیەکانی لاوان لە کوردستانی ڕۆژھەڵات. تا ئێستا دوو کۆنگرەی بەستووە خاوەنی لۆگۆ و پەیڕەو پڕۆگرامی خۆیەتی سەرەتا بەناوی ناوەندی لاوانی خەبات کار و چالاکییەکانی دەست پێکرد بەڵام دواتر لە کۆنگرەی دووەمی ئەم ڕێکخراوەدا کە لە ساڵی ٢٠١٥ لە ناحیەی ڕزگاری ئەنجامدرا لەژێر ناوی ″کۆنگرەی یەکڕیزی و سەرکەوتن″ بڕیاردرا پێشگری ناوەند بگۆڕن بۆ ڕێکخراو.[٦٣] لە ئامانجە سەرەکییەکانیان ئاشکرا کردنی سیاسەتەکانی ئێرانە دژ بە ھەموو چین و توێژەکانی کۆمەڵگای کوردستان بەگشتی و لاوان بۆ ئەو مەبەستە کۆبوونەوە و سمینار ڕێکدەخات جگە لە بەشداری لەو کۆڕ و کۆبوونەوانەی تایبەتن بە توێژی لاوان بەرێوەدەچن بەشداری ئەو خۆپیشاندانەش دەکەن کە دژ بە ئێران ئەنجام دەدرێت.[٦٤] لە پەیڕەو و پڕۆگرامی ئەم ڕێکخراوەدا ھاتووە کە تێدەکۆشن بۆ پێکھێنانی کۆمەڵگایەکی دیموکراتیک کە مافی ھەموو چین و توێژەکان و تاکەکانی تێدا پارێزراو بێت و باوەری قوڵیان بە ڕووخانی سیستەمی کۆماری ئیسلامی ئێران ھەیە.[٦٥] بەشێک لە ئەندامانی ئەم ڕێکخراوە لە ھەمانکاتدا پێشمەرگەن. یەکەم بەرپرسی علی بەھرامی بوو بەشێوەی کاتی تا بەستنی بەکەم کۆنگرەیان پاشان لە کۆنگەری یەک فواد جەعفەری کرا بە بەرپرسی یەکەمی ئەم ڕێکخراوە بۆ ماوەی زیاتر لە دووساڵ بەردەوام بوو پاش لە کۆنگرەی دووی ئەم ڕێکخراوە لە ساڵی ٢٠١٥ ئارام سڵیمانی وەک بەرپرسی یەکەم دیاری کرا بۆ چەند ساڵیک بەردەوام بوو دوای ئەوەی لە ساڵی ٢٠١٨ بەبێ ئەوەی ھۆکارێک ڕابگەیەنێت دەستی لەکار کێشایەوە تەنھا ئەوە نەبێت لە لاپەڕەی تایبەتی خۆی لە تۆڕی کۆمەڵایەتی فەیسبووک ڕایگەاند کە لە ئێستادا دەستی لە بەڕێوەبەری ڕێکخراوی لاوان کشاندووتەوە. پاش ئەوە بە بڕیاری سەرکردایەتی فواد جەعفەری وەک بەرپرسی کاتی ئەم ڕیکخراوە دەست نیشان کرایەوە لە دواین کۆڕی گشتی ئەم ڕێکخراوە بڕیاردرا بە شێوەی شورا کارەکانی بەرێوە ببرێت. لە ئێستادا ئەندامی لێژنەی ھەواھەنگی ڕێکخراوەکانی لاوانی کوردستانی ڕۆژھەڵاتە

ئافرەتانی خەبات

پەڕگە:Arm-afratan1.jpg
لۆگۆی ڕێکخراوی ئافرەتانی خەبات

ڕێکخراوی ئافرەتانی خەباتی کوردستانی ئێران قەوارەیەیکی سنفی و سیاسییە سەربە ڕۆژھەڵاتی کوردستانە لە ساڵی ٢٠٠٢ لە شاری ھەولێر دامەزراندنی خۆی ڕاگەیاند لە سەرەتادا ناوی کۆمیتەی ئافرەتانی خەبات بەڵام لە دواین کۆنگرەی خۆیان گۆڕیان بە ڕێکخراوی ئافرەتان و پەیڕەوپڕۆگرام و بەرنامە و لۆگۆی تایبەتیان ھەیە لەلایەن سازمانی خەباتەوە پشتیوانی دەکرێن کاروچالاکییەکانی تایبەتە بە ئافرەتان. ئامانجی سەرەکیان بەدەست ھێنانی مافەکانی ئەم چینەیە، دژی سیاسەت و بەرنامەی کۆماری ئیسلامی ئێرانن و لە ڕێگای نوسینی وتار و ڕێکخستنی سمینار و کۆڕ و کۆبوونەوە کار لەسەر وشیار کردنەوەی کۆمەڵگا دەکەن،[٦٦] بەڵام لە چوارچێوەیەیکی سنورداردا. ئەندامی ناوەندی ژنانی ڕۆژھەلاتی کوردستانن چالاکییەکانیان بە ھاوبەشی لەگەڵ ئەو ناوەندە ئەنجام دەدەن.

ڕاگەیاندن

سازمانی خەبات لە سەرتای دامەزراندنی تا ئێستا خاوەنی چەند بڵاوکراوەیەکی تایبەت بە خۆی بووە لە ڕابردوو ڕادوێوی دەنگی خەباتی کوردستانی ھەبوو بەڵام بەھەندێک ھۆکار پەخشەکەی ڕاوەستا ھەروەھا بڵاوکراوە یاخود مانگنامەی تێکۆشانی ھەیە کەئۆرگانی کۆمیتەی ناوەندی دەری دەکات و مانگانە بڵاودەکرێتەوە سەرتا بە شێوەی چاپ بوو بەڵام ساڵاێکە بە شێوەی ئەلیکترۆنی بڵاودەکرێتەوە[٦٧] جگە لەمانە دوو ماڵپەری ئەلیکترۆنی ھەیە کە سیاسەت و بەرنامە وپەیام و ھەوڵەکانی پەیوەندی دار بە کوردستان و ئێران و جیھانی تێدا لە بوارە جیاوازەکان تێدا بڵاودەکاتەوە.

تێکۆشان

دووەم ژمارەی تێکۆشان ساڵ ١٩٨٤زاینی بەرامبەر بە ١٣٦٣ کۆچی خۆری

لە سەرەتای دامەزراندنی سازمانی خەبات بڵاوکراوەی ڕەسمی نەبوو تەنھا چەند لاپەڕەیەکی لە شێوە ھەواڵنامە بڵاودەکردەوە بەڵام وەک پێویست نەبوو دوای چوار ساڵ لە دامەزراندنی سازمانی خەبات ژمارە (یەک) ی بڵاوکراوەی تێکۆشانیان دەرچواند کە بە ھەردوو زمانی کوردی و فارسی بابەتی تێدابڵاودەکرایەوە لە مانگی پێنج ی ساڵی ١٩٨٤ ژمارە دووی ئەم بڵاوکراوەیە دەرچوو کە خۆی لە چەند بابەتێکدا دەبینییەوە لە ڕووپەری یەکەم ئایەتی (وجاھدوا فی اللە حق جیھادە) لەسەرەوەی دانراوە و ئەم بابەتانەی لە خۆ گرتووە " جەنگی ئێران و عێراق، یادی ڕۆژنامەی کوردستان، ئاوڕێک لە بانەمەڕی ٥٩، ١١ ی بانەمەڕ - عید معبس، درسھای از اسلام " لەگەل ئەوەشدا ھەندێک کات لە کاتی خۆی دوادەکەوت ئەمەش بەھۆی ئەو بارودۆخەی کە لەو کاتەدا بوونی ھەبوو بەتایبەت کە شەڕی نێوان عێراق و ئێران بەردەوام بوو. ھەروەھا ئامێر و ئامرازەکانی نوسین و چاپکردن کەم و کوڕیان ھەبووە و نەتوانراوە وەک پێویست سودی لێ وەربگرن بە شێوەیەیک گشتی ٢٤ ژمارەی تا ساڵی ١٩٨٧ دەرچواند پاشان بەھۆی جیابوونەوە بۆ ماوەیەکی کاتی لە بڵاوکردنەوە وەستا بەڵام دوای ڕێکخستنەوە دەستکرایەوە بە چاپ و بڵاوکردنەوە جێگای ئاماژەپێکردنە دوای ئەوەی بەشێک لە ئەندامانی سازمانی خەبات جیابوونەوە و ڕێکخراوێکی تایبەت بەخۆیان دامەزراند بە ھەمان ناو و قەبارە تێکۆشانیان بڵاودەکردە وەک زمانحاڵی فەرمی ڕێکخراوەکەیان. ە. لە سالانی دواتر تێکۆشان گۆڕانکاری بەرچاوی بەسەردا ھات بە تایبەت لە شێوە و دیزاین و قەبارەیدا. تا مانگی جۆزرەدانی ٢٠٢٠ (٣٢١) ژمارەی بلاوکردووەتەوە بە زمانحالی فەرمی سازمانی خەبات دادەنرێت

ڕادیۆ دەنگی خەباتی کوردستان

ڕادیۆ دەنگی خەباتی کوردستان[٦٨]یەکێکی دیکە بوو لە ئۆرگانەکانی بەشی ڕاگەیاندنی سازمانی خەبات لە ساڵی ١٩٨٥ لە میراوای ناوچەی شارباژێڕ بە شێوەیەکی سەرەتایی دامەزرا ئەمەش دوای ئەوە کەل و پەلە پێویستییەکانی ڕادیۆ لە ئەورووپا و چەند شوێنێکی دیکە دابین کرا. لە سەرەتایی دامەزراندنییەوە تا لەتبوون و لێکترازان سازمانی خەبات لەلایەن مامۆستا شێخ جەلال و مامۆستا مەلا خدر سەرپشتی دەکرا جیاواز بووە لە بڵاوکراوەی تێکۆشان بەرپرس و کادری تایبەتی خۆی ھەبووە دوای لەت بوون بە شێوەیەکی گشتی لەلایەن شێخ جەلال سەرپەرشتی دەکرا. پەخشی ئەم ڕادیۆیە تەنھا ٣ کاتژمێر بووە لە ٢٤ کاتژمێر ئێوارانی ھەموو ڕۆژێک یەک کاتژمێر و نیو بە ئایەتێک و دروشمی ئێرە دەنگی خەباتی کوردستانە بەرنامەکانی دەست پێدەکرد. کاتژمێرێک بە زمانی کوردی و نیوکاتژمێر بە زمانی فارسی بوو بەیانی ڕۆژی دواتر ئەو یەک کاتژمێر و نیوە دووبارە دەکرایەوە. بەرنامە سەرەکییەکانی بریتیبوون لە وتاری سیاسی و دەنگ و باس جگە لەمانەش چەند بەرنامەیەکی ھەفتانەی دیکەی ھەبوون وەک:

  • بەرنامەی کاروانی شەھیدان: بەرنامەیەکی تایبەت بوو بە ژیاننامەی شەھیدانی سازمانی خەبات کە لە دواتریش دا گۆرییان بە یادی سەروەران
  • بەرنامەی مێژووب کورد و دەسەڵاتیان لە کوردستان: ئەم بەرنامەیە ڕۆژانی یەک شەمە پێشکەشدەکرا تایبەت کرابوو بەباسکردن لە مێژووی کوردستان ئەو ڕوداو و پێشھاتانەی بە سەرکوردا ھاتبوو
  • بەرنامەی وەلامی نامەی گوێگران: ئەم بەرنامەیە ڕۆژانی دووشەمە پێشکەش دەکرا تایبەتکرابوو بەو پرسیار و سەرنج و تێبینیانەی ئاراستەی ڕادیۆکە کرابوو لەلایەن گوێگرانیانەوە لەلایەن یەکێک لە بێژەران وەڵام دەدرانەوە.
  • بەرنامەی خەبات و خەڵک: بەرنامەیەکی کۆمەڵایەتی تایبەت بوو
  • بەرنامەی گۆشەی پێشمەرگە: ئەم بەرنامەیە تایبەت کرابوو بەباسکردن لە کار وچاڵاکییەکانی پێشمەرگەکانیان و ھەروەھا پێدانی ڕێنمای لە بارەی ھەڵویست و ڕەوشتی پێشمەرگەوە لە بەرامبەر خاک و نیشتیمان
  • بەرنامەی ئەدەبی: بەرنامەیەکی تایبەت بوو بە ئەدەب و وێژە
  • بەرنامەی ئاینی: یەکێکی دیکە بوو لە بەرنامە تایبەتییەکانی ڕادیۆ دەنگی خەبات کە ڕۆژانی ھەینی لەلایەن یەکێک لە مامۆستایانی ئاینی یاخود یەکێک لە بێژەرانی ئەم ڕادیۆیە پێشکەش دەکرا

ساڵی ١٩٨٧ ڕادیۆی دەنگی خەبات توشی چەندین گیروگرفت بوو وەوە بەھۆی ناجێگیربوونی بارودۆخی سیاسی و شەڕی بەردەوامی عێراق و ئێران ھەروەھا شەڕی نێوان ھێزەکانی ڕۆژھەڵات و کۆماری ئێسلامی چەندین جار بارەگای خۆی گواستووەتەوە لە ناوچەیەک بۆ ناوچەیەکی دیکە وێرای ئەمانەش کاتێک ھاتنە باشووری کوردستان حکوومەتی بەعس چەندین جار دەستی دەگرت بە سەر کەل و پەلەکانیدا ئەمەش ببوە ھۆی ئەوەی کە پەخشی ڕادیۆکە جار جار بوەستێت. لە ساڵانی دواتر ماوەی بەرنامەکانی بۆ چەند کاتژمێرێک درێژکردەوە بەڵام بۆ دواجار ئەم ڕادیۆیە بەھۆی نەبوونی ئامێر و کەرەستەی پێشکەوتوو ھەروەھا دووری بنکەکانی سازمانی خەبات لە ڕۆژھەڵاتی کوردستان و نەبوونی دارایی پێویست لەلایەن سازمانی خەباتەوە بۆ ئەم بەشە بڕیار لەسەر داخستنی درا و لە پەخشکردن ڕاگیرا لەگەڵ ئەوەشدا ھەموو ساڵیک سازمانی خەبات یادی دامەزرانی دەکاتەوە و پەیامی تایبەت بەو بۆنەیەوە بڵاودەکاتەوە[٦٩]

پەڕگە:RADIODANGIXEBAT.jpg
ئەم لۆگۆیە فەرمی نییە تەنھا لەلایەن سازمانی خەباتەوە وەک ناسینەوە بۆی دانراوە ڕادیۆ دەنگی خەباتی کوردستان لە ئێستادا پەخشی نەماوە

کۆمیتەکانی ئەورووپا

سازمانی خەبات لە چەند وڵاتێکی ئەورووپا کۆمیتەی تایبەتی دامەزراندووە ھەریەکە لەم کۆمیتانە لە چوارچێوەی کۆمیتەکانی ئەورووپای سازمانی خەبات ڕێکخراون و کەسێک لە ئەندامانی سەرکردایەتی کە لە ئەورووپا دەژیت سەرپەرشتیان دەکات، ساڵانە چالاکی جۆراوجۆر ئەنجام دەدەن و بەشداری ئەو چالاکیانە دەکات کە دژ بە ئێران ئەنجام دەدرێت کۆمیتەکانی ئەورووپای سازمانی خەبات لەم ولاتانەدا ھەیە سوێد، نەرویژ، کەنەدا، سویس، فینلاند، ئیسپانیا ئەرکیان گەیاندنی سیاسەت و بەرنامەی سازمانە بۆ ناوەندەکانیئەم وڵاتانە ھەروەھا ئاسانکاری بۆ کوردانی نیشتەجێ ئەورووپا بۆ بوون بە ئەندام لەم ڕێکخراوە، کارەکانیان لە ئێستادا لە چوارچێوەیەکی سنورداردایە.

کۆنگرەکان

  • سازمانی خەبات لە کاتی دامەزراندنی تا ئێستا شەش کۆنگرەی ئەنجام داوە لە کات و شوێنی جیاواز کۆنگرەکانی سازمان گۆڕانکاری گەورەیان لە ستراتیژی و سیاسەتی ئەم حیزبە کردووە، ساڵی ١٩٨٠ یەکەم کۆنگرەیان لە ڕۆژھەلاتی کوردستان لە شاری بانە بە ناوی کۆنگرەی دامەزراندن ئەنجام دا لەو کۆنگرەیە ناوی ڕێکخراوی خەباتی نەتەوایەتی و ئیسلامی کوردستانی ئێران (خەبات) وەک ناوی ڕێکخراوەکە پەسەند کرا، پاشان پەیڕەو و پڕۆگرامیان کە لەلایەن مامۆستا خدر عباسی نوسرابوو پە سەند کرا تێیدا ستراتیژی و ئامانجەکانی سازمانی خەباتیان باسکربوو، دواتر ئەندامانی سەرکردایەتی ھەڵبژێردرا و لە ناویشیان شێخ جەلال حسێنی وەک سەرۆک و سکرتێری ڕێکخراو دیارکرا.
  • کۆنگرەی دووەم لە ساڵی ١٩٨٧ بوو لە باشووری کوردستان لە ناچەی ڕانیە لەژێر ناوی کۆنگرەی سەرکەوتن ئەنجامدرا، ئەم کۆنگرەیە دوای ئەو لێکترازانە ئەنجامدرا کە سازمانی خەبات ماوەیەک پێش گرتنی کۆنگرە بەخۆیەوە بینی کاتێک بەشێک لە ئەندامانیان بە سەرکردایەتی مەلا خدر عباسی جیابوونەوەی خۆیان ڕاگەیاند و ڕێکخراوێکی دیکەیان دامەزراند. بۆیە بەمەبەستی خۆ ڕێکخستنەوە کۆنگرەیان ڕێکخستن بۆ دوو ڕۆژ بەردەوام بوو شێخ جەلال بە سکرتێری گشتی ھەڵبژێردرایەوە بێ ئەوەی ئاڵوگۆڕێکی بنەرەتی بەسەر ڕێکخراوەکە بێت بەھەمان پەیڕەو پڕۆگرام درێژەیان بە کاری سیاسی و سەربازی دا
  • کۆنگرەی سێیەم ساڵی ٢٠٠٤ لە باشووری کوردستان لە ناحیەی ڕزگاری سەربە شاری ھەولێر لەژێر ناوی کۆنگرەی پێشکەوتن ئەنجامدرا لەم کۆنگرەیەدا ئاڵوگۆرێکی گەورە لە سیاسەت و ستراتیژی سازمانی خەبات ڕوویدا کاتێک دوای ٢٤ ساڵ لە دامەزراندی ناوی لە سازمانی خەباتی نەتەوایەتی و ئیسلامی کوردستانی ئێران گۆڕا بۆ سازمانی خەباتی کوردستانی ئێران، ئیسلام بوونی ڕێکخراوەکە ھەڵوەشایەوە و لەسەر بنەمای نەتەوەیی و نیشتمانی سیاسەت و بەرنامەی خۆی داڕشتەوە لەگەل ئەوەشدا ئاینی ئیسلام وەک یەکێک لە بنەماکانی قانوون دانان پەسەند کرد، شێخ جەلال لە پۆستی سکرتێری دەنگی کەمتری ھێنایەوە و بابەشێخ حسێنی لە ھەمانکاتدا کوڕی شێخ جەلال بوو پۆستی سکرتێری گشتی وەرگرت. ئەم ئالوگۆرانە وای کرد سەردەمێکی نوێ لە مێژووی سیاسی ئەم ڕێکخراوە دەست پێ بکات.
  • کۆنگرەی چوارەم لە ساڵَی ٢٠٠٩ لە بەھەمان شێوە لە ناحیەی ڕزگاری سەر بە شاری ھەولێر لەژێر ناوی کۆنگرەی گەشەسەندن ئەنجامدرا لەم کۆنگرەیەدا وەک کۆنگرەکانی دیکە پێداچوونەوەی بەسەر پەیڕەو و پڕۆگرامی ڕێکخراوەکەدا کرایەوە وھەروەھا ڕاپۆرتی ڤشتی سەرکردایەتی سەبارەت بە کاروچالاکییەکانیان لە نێوان کۆنگرەی سێیەم و چوارەم خوێندرایەوە، دوای ڕاو سەرنجی بەشداربوانی ئەو کۆنگرەیە ڕاپۆرتەکە پەسەندکرا. دواتر ئەندامانی سەرکردایەتی بۆ کۆمیتەی ناوەندی ھەڵبژێردران لە پلۆنۆمی یەکەمی دوای کۆنگرە بابەشێخ دووبارە بۆ خولێکی دیکە بە سکرتێر ھەڵبژێردرایەوە.[٧٠]
  • کۆنگرەی پێنج لە ساڵی ٢٠١٣ بەھەمان شێوە لە بنکەی سەرەکی سازمانی خەبات لە ناحیەی ڕزگاری سەر بە شاری ھەولێر لەژێر ناوی " کۆنگرەی وەفاداری بۆ ڕێبازی مامۆستا سید جەلالی حسێنی " بەڕێوەچوو ئەم ناوە وەک ڕێزێک بۆ دامەزرێنەرەکەیان کە لە ساڵی ٢٠١٠ کۆچی دوایکرد دانا سازمانی خەبات لەم کۆنگرەیە زیاتر بنەماکانی نەتەوەیی بوونی لە خۆیدا بەرجەستەکرد، بۆ ماوەی سێ ڕۆژ کارەکان بەردەوام بوو لەو سێ ڕۆژەدا ڕاپۆرتی گشتی سکرتێری سازمان، ئۆرگانەکان و پێداچوونەوە بە بەرنامەو پەیڕەوپڕۆگرام خرایە بەرباس. دوای ھەڵبژاردنی کۆمیتەی ناوەندی لە پلۆنۆمی یەکەمی خۆیاندا بابەشێخ دووبارە بە زۆرینەی دەنگی سەرکردایەتی ھەڵبژێردرایەوە بە سکرتێر.کۆنگرەی وەفاداری بۆ ڕێبازی مامۆستا سید جەلالی حوسێنی ،ئەرشیفی خەبات مێدیا ٢٠١٣
  • کۆنگرەی شەشەم لە ساڵَی ٢٠١٧ بەھەمان شیوە لە ناحیە ڕزگاری سەر بەشاری ھەولێر لەژێر ناوی کۆنگرەی شەھیدان ئەنجامدرا، لەم کۆنگرەیەدا چەند ئاڵوگۆرێکی مێژووی بەسەر سازمانی خەبات ھات یەکێک لەوانە دانانی دەفتەری سیاسی بۆ یەکەم جار لە مێژووی ڕێکخراوەکە کە لە سێ کەس پێک دێت، ھەڵبژاردنی سکرتێری گشتی لە ناو کۆنگرەدا، ھەروەھا ھەڵبژاردنی سێ ئافرەت بۆ سەرکردابەتی سازمان کە ئەمەش پێشینەی نەبووە.[٧١]

ئەندامانی سەرکردایەتی

سکرتێر و ئەندامانی سەرکردایەتی بەپێی پەیڕەوی ناوخۆی ئەم حیزبە لە کۆنگرە ھەڵدەبژێردرێن. لە ئێستادا بابەشێخ حوسێنی سکرتێری سازمانە. کامیل نورانی فەرد[٧٢] ڕێبوار حسێنی، جەلال خۆشکەلام ئەندامی دەفتەری سیاسین. شیلان محمدی، بەختیار عەزیزی، زێنەب حوسێنی، علی بەھرامی ماوەی چەند ساڵیکە ئەندامی سەرکردایەتی و کۆمیتەی ناوەندیین. ئەوین فەرەجی و شۆرش حاجی لە کۆنگرەی شەش وەک ئەندانی نوێی سەرکردایەتی ھەڵبژێدران.[٧٣]

پەیرەو و پرۆگرامی سازمانی خەبات ی کوردستانی ئێران

سازمانی خەباتی کوردستانی ئێران ھەر وەک حیزبێکی دیاری کراو خاوەنی پەیرەوپرۆگرامی خۆیەتی تێیدا ئامانج و سیاسەتەکانی ئەم ڕێکخراوە باس دەکات

سەرچاوەکان

  1. ^ "سەبارەت بە ژیان و کەسایەتی شێخ جەلال جەلالەدین حسێنی لە ڕادوێی دەنگی گەلی کوردستان". Retrieved 3ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  2. ^ "راگەێندراوی کومیتەی ناوەندی بە بۆنەی سی و ھەشتەمین سالیادی دامەزراندنی سازمانی خەبات". Retrieved 3ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  3. ^ "کورتەیەک لەسەر ژیانی مامۆستا شێخ عێزەدین حوسەینی". Retrieved 5ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  4. ^ "فتوای جیھادی خومەینی دژ بە گەلی کورد کورتە باسێک لە ماڵپەڕی زاگۆرس (ئەرشیف ٢٠١٨)". Retrieved 5ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  5. ^ دروستبوونی سازمانی خەبات لەسەر ڕەوتی نەتەوەیی و ئیسلامی لە کتێبی ڕۆژھەڵاتی کوردستان لیبَکۆڵینەوەیەک لە دۆخی بزووتنەوەی کورد(١٩٧٩–١٩٨٩)نوسینی دکتۆر ھۆشمەند علی محمود
  6. ^ "کتێبی سازمانی خەباتی نەتەوایەتی و ئیسلامی کوردستانی ئێران ١٩٨٠-١٩٨٧ نوسینی ڕابەر سیوەیلی و ژیلوان ھەڵەدنی ساڵی چاپ٢٠١٨ بەرگی کتێب لە ماڵپەری کوردپیدیا". Retrieved 5ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  7. ^ "بەرز و پیرۆز بێ یادی ٣٢ ھەمین ساڵرۆژی دەرچوونی یەکەم ژمارەی تێکۆشان، ئۆرگانی کومیتەی ناوەندی سازمانی خەباتی کوردستانی ئێران.(ئەرشیف٢٠١٦)". Retrieved 5ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  8. ^ سی و سێھەمین ساڵیادی دەنگی خەباتی کوردستان پیرۆز بێ ناونیشانی پەیامێک لە ماڵپەڕی تێکۆشان (ئەرشیف٢٠١٧)[بەستەری مردوو]
  9. ^ "حیزب، ڕێکخراوە و پارتە سیاسییەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان". Retrieved 3ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  10. ^ "کورتەیەک لە مێژووی سازمانی خەباتی کوردستانی ئێران (ئەرشیف)". Retrieved 5ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  11. ^ "شۆڕشی ئیسلامی ئێران ١٩٧٩ ناونیشانی بابەتێک لە ماڵپەری مێژووی کورد ( ئەرشیف٢٠١٦)". Retrieved 12ی Decemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  12. ^ "بەبۆنەی ساڵیادی شۆڕشی گەلانی ئێران: پرسی کورد لەم وڵاتەدا". Retrieved 7ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  13. ^ "مێژووی ھاوچەرخی ئێران". Retrieved 7ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  14. ^ "خومەینی گەڕایەوە بۆ تاران بزانە دوایی چی بەسەر ھاوڕێکانی ھێنرا ماڵپەری لڤین (ئەرشیف٢٠٢٠)". Retrieved 7ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  15. ^ "ئەو مەلایەی لە مزگەوتدا خودا و لە دەرەوە کوردی دەپەرست". Retrieved 7ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  16. ^ "ھەموو شتێک لەبارەی شۆڕشی ١٩٧٩ی ئێران لێکۆلینەوەیەک لە ماڵپەڕی پەیسەر( ئەرشیف٢٠١٩)". Retrieved 7ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  17. ^ "کۆمەڵکوژی لە کوردستان لەزاری شایەتحاڵان و لە دووتوێی ئامارەکاندا + ڤیدیۆ (ئەرشیفی کوردپا ٢٠١٢)". Retrieved 12ی Decemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  18. ^ "نەورۆزی خوێناوی سنە چۆن بوو؟ بابەتێک لە ماڵپەری پەیسەر (ئەرشیف٢٠١٩)". Retrieved 7ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  19. ^ "لە ئەرشیفی دیمانەکانی مامۆستا سەید جەلال حوسێنی ، وتوووێژی مامۆستا سەید جەلالەددینی حوسەینی لەگەڵ گۆڤاری k٢١( ئەرشیف ٢٠٠٨ ا)". Retrieved 7ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  20. ^ کتێبی سازمانی خەباتی نەتەوایەتی و ئیسلامی ئێران ١٩٨٠–١٩٨٧ نوسنی ڕابەر سیوەیلی و ژیلوان ھەڵەدنی
  21. ^ کتێبی سازمانی خەباتی نەتەوایەتی و ئیسلامی کوردستانی ئێران(١٩٨٠–١٩٨٧)
  22. ^ "خومەینی، ئەو ئایەتوڵایەی فەتوای "جیھاد"ی لەدژی کورد راگەیاند". Retrieved 5ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  23. ^ "٢٨ی گەلاوێژ ساڵوەگەڕی فتوای خومەینی دژی خەڵکی ڕۆژھەڵات". Retrieved 5ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  24. ^ "سازمانی خەباتی کوردستان لە سێ قۆناغی مێژووییدا نوسینی کامیل نورانی فەرد (ئەرشیف٢٠١٣)". Retrieved 5ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  25. ^ دکتۆر ھۆشمەند علی :کتێبی ڕۆژھەڵاتی کوردستان (١٩٧٩–١٩٨٩) لێکۆلێنەوەیەک لە مێژووی بزووتنەوەی کورد
  26. ^ پەیڕەو و پڕۆگرام
  27. ^ کتێبی ڕۆژھەڵاتی کوردستان (١٩٧٩–١٩٨٩)
  28. ^ مامۆستا شێخ جەلالەدینی حسێنی (١٩٢٨–٢٠١٩) ڕۆلی سیاسی و ڕۆشنبیر نوسینی سالار عبدلقاردر چلبی تایبەت بە بەشی مێژووی زانکۆی سۆران
  29. ^ "ھەموو شتێک بزانە دەربارەی ڕاپەرینی ١٩٩١". Retrieved 12ی Decemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  30. ^ "یادێک و سلاوێک لە شەھید مریەم قادری، گوڵەباخەکەی نیشتیمان". Retrieved 10ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  31. ^ "ڕاپەڕین؛ ڕۆژی زەماوەندو ھاتنەدیی خەونە گەورەکەی کورد". Retrieved 10ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  32. ^ "28ەمین ساڵیادی ڕاپەڕینی سلێمانی". Retrieved 10ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  33. ^ "پەیامێک بەبۆنەی ٥ی خەرمانان یادی ٣٧ەمین ساڵرۆژی دامەزرانی سازمانی خەباتی کوردستانی ئێران". Retrieved 12ی Decemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  34. ^ "کۆڕەو1991 کۆچی ملیۆنی". Retrieved 10ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  35. ^ "بەشداری سازمانی خەبات لە کۆنفرانسی ترۆریسمی رژیمی ئێران". Retrieved 12ی Decemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  36. ^ "پەیامی پیرۆزبایی سازمانی موجاھدینی خەڵقی ئێران بەبۆنەی ٥ی خەرمانان". Retrieved 10ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  37. ^ "حیزبەکانی رۆژھەڵات بەدواداچوون بۆ دۆسیەی "تیرۆرکراوان"یان دەکەن". Retrieved 10ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  38. ^ "کورتەیەک لە ژیانی بابەشێخ حوسێنی سکرتێری سازمانی خەبات". Retrieved 10ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  39. ^ "سازمانی خەبات: کادرێکی ئێمە لە ناوچەی بوکان شەھید کرا (ئەرشیف ٢٠١٦)". Retrieved 11ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  40. ^ "سازمانی خەبات : ھەوڵە تیرۆریستیەکانی کۆماری ئیسلامیمان پوچەڵ کردووەتەوە (ئەرشیف ٢٠١٦)". Retrieved 12ی Decemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  41. ^ "وتەکانی مامۆستا شێخ جەلال لە کۆنگرەی چوارەمی سازمانی خەبات". Retrieved 11ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  42. ^ "سەید جەلالەدین حوسێنی کۆچی دوایی کرد ڕادیۆی سوید (ئەرشیف٢٠١٠)". Retrieved 11ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  43. ^ کتێبی پێگەی خۆرھەڵاتی کوردستان لە کۆنگرەی نەتەوەییدا نوسینی ئەنوەر حسێن ٢٠١٣
  44. ^ "کدام کردستان رھبران ایران را می ترساند؟". Retrieved 11ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  45. ^ "بێھروز ئەردەلان فەرماندەی ھێزەکانی سازمانی خەبات لە میخوەری باشیک ( ڤیدیۆ، ئەرشیف2016)". Retrieved 11ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  46. ^ "پێشمەرگەکانی سازمانی خەبات لە شەڕی مووسڵ بەشدارن". Retrieved 11ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  47. ^ "کۆنگرەی شەشەمی سازمانی خەبات بە چەند گۆڕانکارییەک کۆتاییھات". Retrieved 11ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  48. ^ "پێکھێنانی " ناوەندی ھاوکاریی حیزبەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان"". Retrieved 12ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  49. ^ "«بەرەی کوردستانی» یەکێک لە ئامانجەکانی ناوەندی ھاوکاریی حیزبەکانی کوردستانی ئێرانە(ئەرشیف ٢٠١٨)". Retrieved 12ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  50. ^ "یەک ساڵ دوای دامەزراندنی ناوەندی ھاوکاری حیزبەکانی کوردستانی ئێران". Retrieved 12ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  51. ^ "‬‬سازمانی خەبات لە ناوەندی ھاوکاریی حیزبەکان کشایەوە (ئەرشیف ٢٠١٨)". Retrieved 12ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  52. ^ "ماڵپەڕی (خەڵک) وردەکاری ناکۆکییەکانی نێو ناوەندی ھاوکاری حیزبەکانی کوردستانی ئێران ئاشکرا دەکات". Retrieved 12ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  53. ^ "سازمانی خەبات: پێشمەرگەکانی دیموکرات لە ھەڵگورد گەمارۆیان داوین". Retrieved 12ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  54. ^ "پارتێکی رۆژھەڵاتی کوردستان ئاگاداریێکی بە پەلەی بڵاوکردەوە". Retrieved 12ی Decemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  55. ^ بواری سەربازی و چالاکی پارتیزانی سازمانی خەبات لە کتێبی سازمانی خەباتی نەتەوایەتی و ئیسلامی کوردستان (١٩٨٠–١٩٨٧)
  56. ^ کتێبی ڕۆژھەلاتی کوردستان (١٩٧٩–١٩٨٩) نوسینی دکتر ھۆشمەند علی
  57. ^ کتێبی مێژووی سازمانی خەباتی نەتەوایەتی و ئیسلامی ئێران (١٩٨٠–١٩٨٧) نوسینی ڕابەر سیوەیلی و ژیلوان ھەڵەدەنی
  58. ^ "نموونە " بەرز و بەڕێزبێ ١٠ی خەزەڵەوەر ڕۆژی پێشمەرگەی سازمانی خەباتی کوردستانی ئێران "". Retrieved 14ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  59. ^ "بەشی تایبەت بە کار و چالاکیەکانی لاوانی خەبات لە ماڵپەڕی فەرمی سازمانی خەبات". Retrieved 6ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  60. ^ "بەشی تایبەت بە ڕێکخراوی ئافرەتانی خەبات لە ماڵپەڕی فەرمی سازمانی خەبات". Retrieved 6ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  61. ^ "پەیڕەوپڕۆگرامی سازمانی خەبات". Retrieved 6ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  62. ^ "ڕاگەیاندنی ناوەندی لاوانی خەبات (ئەرشیفی ماڵپەری خەبات میدیا )". Retrieved 6ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  63. ^ "رێورەسمی کردنەوەی دووھەمین کۆنگرەی ناوەندی لاوان". Retrieved 6ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  64. ^ "کار و چالاکیەکانی ڕێکخراوی لاوانی خەبات ( lawan.info)". Retrieved 6ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  65. ^ پەیڕەو و پڕۆگرامی ڕێکخراوی لاوانی خەباتی کوردستانی ئیران پەسەندکراوی کۆنگرەی دووەم ساڵی ٢٠١٥
  66. ^ "چالاکیەکانی ڕێکخراوی ئافرەتانی خەبات". Retrieved 6ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  67. ^ "تێکۆشان ژمارە ٢٣١ بڵاوکرایەوە". Retrieved 8ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  68. ^ "یادی ٣٥ ساڵەی دامەزراندنی رادیۆ دەنگی خەباتی کوردستان (ئەرشیف٢٠٢٠))". Retrieved 9ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  69. ^ "نموونە " سی و دووھەمین سالیادی دەنگی خەباتی کوردستان پیرۆز بێ "(ئەرشیف٢٠١٧)". Retrieved 9ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  70. ^ زانیارییەکانی تایبەت بە کۆنگرەی یەک، دوو، سێ، چوار لەم دوو سەرچاوە وەرگیراوە کتێبی سازمانی خەباتی نەتەوایەتی و ئیسلامی کوردستانی ئێران نوسینی ڕابەر سیوەیلی، ژیلوان ھەلەدەنی ."ماستەرنامەی (شێخ جەلال جەلالە الدینی حسێنی (١٩٢٨–٢٠١٠)نوسینی سالار عبدالقادر چلبی"
  71. ^ "کۆنگرەی شەشەمی سازمانی خەبات، کۆتایی پێھات". Retrieved 12ی Decemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  72. ^ "وێبگەی فەرمی کامیل نورانی فەرد". Retrieved 27ی Septemberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= (help); Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help)
  73. ^ "کۆنگرەی شەشەمی سازمانی خەبات، کۆتایی پێهات". rojikurd. Retrieved 19ی Aprilی 2021. {{cite web}}: Check date values in: |accessdate= (help)

بەستەرە دەرەکییەکان