ئامێری تار: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
ب چاکسازی
زیادکردن وینه زیادکردن/چاککردنی سەرچاوە(کان)، شائەمراز
ھێڵی ١: ھێڵی ١:
{{بێسەرچاوە}}
{{بێسەرچاوە}}
{{خاوێنکردن}}
{{خاوێنکردن}}
[[پەڕگە:Iranian tar.jpg|120px|وێنۆک|چەپ|تاری ئێرانی]]
'''تار''' یەکێکی ترە لە خانەوادەی ئامێرە سیمدارەکان کە بە ڕیشەیەکی ئاسنین لێدەدرێت و جگە لە ئێران لەناوھەندێ لە وڵاتانی ئازەربایجان و [[ئەرمەنستان]] و [[گورجستان]] ھەروەھا کوردستان بەکاردەھێنرێت بە تایەبت لە موزیکی فۆلکلۆردا. پێشتر تاری ئێرانی پێنج سیمی ھەبوو بەڵام غوڵام حسەین دەروێش یاخود دەروێش خان سیمی شەشەمی بۆ زیاد کرد کە تائێستاش بەکاردەھێنرێت.
'''تار''' [[ئامێری ژێدار|ئامێریکی ژێداری]] [[ئێران]]یە<ref name="britannica">{{cite web|title=Tar {{!}} musical instrument|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/583250/tar|website=Encyclopedia Britannica|accessdate=22ی تشرینی یەکەمی 2020|language=en}}</ref><ref name="Chamber"/> ، یەکێکی ترە لە خانەوادەی ئامێرە سیمدارەکان کە بە ڕیشەیەکی ئاسنین لێدەدرێت و جگە لە ئێران لەناوھەندێ لە وڵاتانی ئازەربایجان و [[ئەرمەنستان]]، [[تاجیکستان]] و [[گورجستان]]<ref name="britannica"/> ھەروەھا کوردستان بەکاردەھێنرێت بە تایەبت لە موزیکی فۆلکلۆردا.<ref name="Chamber">{{cite web|title=Iran Chamber Society: Music of Iran: Iranian Traditional Music Instruments|url=http://www.iranchamber.com/music/articles/iranian_music_instruments.php|website=www.iranchamber.com|accessdate=22ی تشرینی یەکەمی 2020}}</ref> پێشتر تاری ئێرانی پێنج سیمی ھەبوو بەڵام غوڵام حسەین دەروێش یاخود دەروێش خان سیمی شەشەمی بۆ زیاد کرد کە تائێستاش بەکاردەھێنرێت.


کاسەی تار زیاتر لە وردەو توێکڵی [[توو|داری تو]] دروست ئەکرێت و تا دارەکی کۆنتربێت دەگی سیمەکان خۆشتر دەبێت. پەردەکانیش لە ڕێخۆلەی مەڕ دەستەکەشی لە داری گوێزە.
کاسەی تار زیاتر لە وردەو توێکڵی [[توو|داری تو]] دروست ئەکرێت و تا دارەکی کۆنتربێت دەگی سیمەکان خۆشتر دەبێت. پەردەکانیش لە ڕێخۆلەی مەڕ دەستەکەشی لە داری گوێزە.


شێوازی کاسەی تار لە دو دڵی پێکەو نوساو ئەچێت لە پشتەوەیش لە کەسێکی دانیشتو دەچێت. ئەم ئامێرە دەنگێکی عارفانەو گۆشەگیری ھەیە و ھەستی تەنیایی لە گەڵ خۆی دێنێت. لە ژەنینی ئەم ئامێرەدا ئێرانیەکان بە پلەی یەکەم دێن. تار لە ڕۆژگاری ئەمڕۆکەدا لە ناو ئۆرێکستراش بەکار دێت تامو چێژێکی تایبەت خۆی. لە ڕوی ئامێرەوە تارو سێتار لە گەڵ یەک نزیکن بەڵام شێوازی ژەنینیان جیاوازە. تار بە لە سەروە بۆ خوار لێ دەدرێ بەڵام سێتار لەسەر لە خوارەوە بۆ سەر.
شێوازی کاسەی تار لە دو دڵی پێکەو نوساو دەچێت لە پشتەوەیش لە کەسێکی دانیشتوو دەچێت. ئەم ئامێرە دەنگێکی عارفانەو گۆشەگیری ھەیە و ھەستی تەنیایی لە گەڵ خۆی دێنێت. لە ژەنینی ئەم ئامێرەدا ئێرانییەکان بە پلەی یەکەم دێن. تار لە ڕۆژگاری ئەمڕۆکەدا لە ناو ئۆرێکستراش بەکار دێت تامو چێژێکی تایبەت خۆی. لە ڕووی ئامێرەوە تارو سێتار لە گەڵ یەک نزیکن بەڵام شێوازی ژەنینیان جیاوازە. تار بە لە سەروە بۆ خوار لێ دەدرێ بەڵام سێتار لەسەر لە خوارەوە بۆسەر.


شیکاری شێوازەکەی کاسەکەی لە دوبەش پێکدێت (گەورەو بچوک) بەشە بچوکەکەی پێی دەوترێ "نەقارە" پێست ئەدەن بەسەریداجسرەکەشی لە سەرپێستی تارەکە دادەنرێ. دەستەی تار درێژەو نزیکەی٤٥ تا ٥٠سانتیمەتر دەبێت لە لێوارەکانی روی پێشەوەی دو ڕوکەشی ئێسقانیە بە دەوری دەستەکە چەندین پەردەیە. پەردەکان ژمارەیان ٢٨ پەردەیە و کۆتایی سەر دەستەکەیشی شوێنی کلیلەکان بۆ بەستن و کۆکی سیمەکان کە لە ھەر لایەکیان سێ کلیل ھەیە و ژمارەی سیمەکان شەش دانەیە و دوسیمی خوارەوەیان سپیە و یەک دەنگیان ھەیە دوسیمی تری ڕەنگ زەردەو یەک ھاودەنگن، سیمێکی تری سپی دەنگ ناسک (جواب) و دواین سیمی زەردی کەدەنگی گڕە (قرار).
شیکاری شێوازەکەی کاسەکەی لە دوبەش پێکدێت (گەورەو بچووک) بەشە بچووکەکەی پێی دەوترێ «نەقارە» پێست دەدەن بەسەریداجسرەکەشی لە سەرپێستی تارەکە دادەنرێ. دەستەی تار درێژەو نزیکەی٤٥ تا ٥٠سانتیمەتر دەبێت لە لێوارەکانی ڕووی پێشەوەی دو ڕوکەشی ئێسقانییە بە دەوری دەستەکە چەندین پەردەیە. پەردەکان ژمارەیان ٢٨ پەردەیە و کۆتایی سەر دەستەکەیشی شوێنی کلیلەکان بۆ بەستن و کۆکی سیمەکان کە لە ھەر لایەکیان سێ کلیل ھەیە و ژمارەی سیمەکان شەش دانەیە و دوسیمی خوارەوەیان سپییە و یەک دەنگیان ھەیە دوسیمی تری ڕەنگ زەردەو یەک ھاودەنگن، سیمێکی تری سپی دەنگ ناسک (جواب) و دواین سیمی زەردی کەدەنگی گڕە (قرار).


نەصبی تار (کۆک) بەم شێوازە ئەگەر سیمە سپیە ھاودەنگەکان "دۆ" بێت سیمە زەردەکان "سۆڵ" و سیمە گڕەکان "دۆ" یان "ڕێ‌".
نەصبی تار (کۆک) بەم شێوازە ئەگەر سیمە سپییە ھاودەنگەکان "دۆ" بێت سیمە زەردەکان "سۆڵ" و سیمە گڕەکان "دۆ" یان "ڕێ‌".


== سەرچاوەکان ==
== سەرچاوەکان ==
{{سەرچاوەکان}}

{{تووڵی دەروازە|مۆسیقا}}
{{تووڵی دەروازە|مۆسیقا}}
{{پۆلی کۆمنز}}
{{پۆلی کۆمنز}}

وەک پێداچوونەوەی ‏٢٢:٥٨، ٢٢ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٠

تاری ئێرانی

تار ئامێریکی ژێداری ئێرانیە[١][٢] ، یەکێکی ترە لە خانەوادەی ئامێرە سیمدارەکان کە بە ڕیشەیەکی ئاسنین لێدەدرێت و جگە لە ئێران لەناوھەندێ لە وڵاتانی ئازەربایجان و ئەرمەنستان، تاجیکستان و گورجستان[١] ھەروەھا کوردستان بەکاردەھێنرێت بە تایەبت لە موزیکی فۆلکلۆردا.[٢] پێشتر تاری ئێرانی پێنج سیمی ھەبوو بەڵام غوڵام حسەین دەروێش یاخود دەروێش خان سیمی شەشەمی بۆ زیاد کرد کە تائێستاش بەکاردەھێنرێت.

کاسەی تار زیاتر لە وردەو توێکڵی داری تو دروست ئەکرێت و تا دارەکی کۆنتربێت دەگی سیمەکان خۆشتر دەبێت. پەردەکانیش لە ڕێخۆلەی مەڕ دەستەکەشی لە داری گوێزە.

شێوازی کاسەی تار لە دو دڵی پێکەو نوساو دەچێت لە پشتەوەیش لە کەسێکی دانیشتوو دەچێت. ئەم ئامێرە دەنگێکی عارفانەو گۆشەگیری ھەیە و ھەستی تەنیایی لە گەڵ خۆی دێنێت. لە ژەنینی ئەم ئامێرەدا ئێرانییەکان بە پلەی یەکەم دێن. تار لە ڕۆژگاری ئەمڕۆکەدا لە ناو ئۆرێکستراش بەکار دێت تامو چێژێکی تایبەت خۆی. لە ڕووی ئامێرەوە تارو سێتار لە گەڵ یەک نزیکن بەڵام شێوازی ژەنینیان جیاوازە. تار بە لە سەروە بۆ خوار لێ دەدرێ بەڵام سێتار لەسەر لە خوارەوە بۆسەر.

شیکاری شێوازەکەی کاسەکەی لە دوبەش پێکدێت (گەورەو بچووک) بەشە بچووکەکەی پێی دەوترێ «نەقارە» پێست دەدەن بەسەریداجسرەکەشی لە سەرپێستی تارەکە دادەنرێ. دەستەی تار درێژەو نزیکەی٤٥ تا ٥٠سانتیمەتر دەبێت لە لێوارەکانی ڕووی پێشەوەی دو ڕوکەشی ئێسقانییە بە دەوری دەستەکە چەندین پەردەیە. پەردەکان ژمارەیان ٢٨ پەردەیە و کۆتایی سەر دەستەکەیشی شوێنی کلیلەکان بۆ بەستن و کۆکی سیمەکان کە لە ھەر لایەکیان سێ کلیل ھەیە و ژمارەی سیمەکان شەش دانەیە و دوسیمی خوارەوەیان سپییە و یەک دەنگیان ھەیە دوسیمی تری ڕەنگ زەردەو یەک ھاودەنگن، سیمێکی تری سپی دەنگ ناسک (جواب) و دواین سیمی زەردی کەدەنگی گڕە (قرار).

نەصبی تار (کۆک) بەم شێوازە ئەگەر سیمە سپییە ھاودەنگەکان "دۆ" بێت سیمە زەردەکان "سۆڵ" و سیمە گڕەکان "دۆ" یان "ڕێ‌".

سەرچاوەکان

  1. ^ ئ ا "Tar | musical instrument". Encyclopedia Britannica (بە ئینگلیزی). Retrieved 22ی Octoberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |accessdate= (help)
  2. ^ ئ ا "Iran Chamber Society: Music of Iran: Iranian Traditional Music Instruments". www.iranchamber.com. Retrieved 22ی Octoberی 2020. {{cite web}}: Check date values in: |accessdate= (help)