حووسییەکان: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
دەربازدانی 1 سەرچاوە و تاگکردنی 0 بە مردوو #IABot (v2.0beta14)
No edit summary
تاگەکان: دەستکاریی مۆبایل بە وێبی مۆبایل دەستکاری کراوە
ھێڵی ١٤: ھێڵی ١٤:
|ideology=[//ckb.wikipedia.org/wiki/شیعە#.D8.B2.DB.95.DB.8C.D8.AF.DB.8C_.28.D8.A7.D9.84.D8.B2.D9.8A.D8.AF.D9.8A.D8.A9.29 زەیدی] [[شیعە]]
|ideology=[//ckb.wikipedia.org/wiki/شیعە#.D8.B2.DB.95.DB.8C.D8.AF.DB.8C_.28.D8.A7.D9.84.D8.B2.D9.8A.D8.AF.D9.8A.D8.A9.29 زەیدی] [[شیعە]]
|strength=١٠٠٬٠٠٠<ref>[http://www.yemenpost.net/Detail123456789.aspx?ID=3&SubID=4393&MainCat=3 Houthis Kill 24 in North Yemen], 27, November, 2011</ref>
|strength=١٠٠٬٠٠٠<ref>[http://www.yemenpost.net/Detail123456789.aspx?ID=3&SubID=4393&MainCat=3 Houthis Kill 24 in North Yemen], 27, November, 2011</ref>
|allies={{flag|Iran}}<br/><!--THIS FLAG IS NON-FREE CONTENT. DON'T MAKE IT VISIBLE IN THIS ARTICLE. {{flagicon image|Hezbollah_Flag.jpg}}!--> {{flagicon image<!-- Commented out: |leb.tif -->}} [[حیزبوڵڵا]]، [[سوپای سوریا]]
|allies={{flag|Iran}}<br/><!--THIS FLAG IS NON-FREE CONTENT. DON'T MAKE IT VISIBLE IN THIS ARTICLE. {{flagicon image|Hezbollah_Flag.jpg}}!--> {{flagicon image<!-- Commented out: |leb.tif -->}} [[حیزبوڵڵا]]<br/>[[سوپای سوریا]]
|opponents={{flagicon|Yemen}} [[یەمەن|حکومەتی یەمەن]]<br/>[[ھۆزی حاشەد]]<br/>[[File:Logo of the Yemeni Congregation for Reform (al-Islah).svg|22px]] [[ئەل ئیسلاح (یەمەن)]]|al-Islah]]<br/>{{flag|Saudi Arabia}} (٢٠٠٩-٢٠١٠)<br/>{{flagicon image|ShababFlag.svg}} [[ئەلقاعیدە|رێکخراوی ئەلقاعیدە لە دوورگەی عەرەبی]]<ref>[http://yemenpost.net/Detail123456789.aspx?ID=3&SubID=3077 Al-Qaeda Announces Holy War against Houthis]</ref><br/>{{flagicon|US}} [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا]]
|opponents={{flagicon|Yemen}} [[یەمەن|حکومەتی یەمەن]]<br/>[[ھۆزی حاشەد]]<br/>[[File:Logo of the Yemeni Congregation for Reform (al-Islah).svg|22px]] [[ئەل ئیسلاح (یەمەن)]]|al-Islah]]<br/>{{flag|Saudi Arabia}} (٢٠٠٩-٢٠١٠)<br/>{{flagicon image|ShababFlag.svg}} [[ئەلقاعیدە|رێکخراوی ئەلقاعیدە لە دوورگەی عەرەبی]]<ref>[http://yemenpost.net/Detail123456789.aspx?ID=3&SubID=3077 Al-Qaeda Announces Holy War against Houthis]</ref><br/>{{flagicon|US}} [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا]]
|battles=[[شەڕی ناوخۆیی یەمەن]]<br/>[[شەڕی ناوخۆیی سوریا]]<ref>{{Cite web |url=http://digital.ahram.org.eg/articles.aspx?Serial=86494&eid=836 |title=وەشانی ئەرشیڤکراو |access-date=٢١ی ئەیلوولی ٢٠١٤ |archive-url=https://web.archive.org/web/20141006101906/http://digital.ahram.org.eg/articles.aspx?Serial=86494&eid=836 |archive-date= ٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٤ |dead-url=yes }}</ref><ref>{{cite news|author=ARIEL BEN SOLOMON |url=http://www.jpost.com/Middle-East/Report-Yemen-Houthis-fighting-for-Assad-in-Syria-315005 |title=Report: Yemen Houthis fighting for Assad in Syria |agency=Jerusalem Post|date=31 May 2013 |accessdate=5 June 2013}}</ref>
|battles=[[شەڕی ناوخۆیی یەمەن]]<br/>[[شەڕی ناوخۆیی سوریا]]<ref>{{Cite web |url=http://digital.ahram.org.eg/articles.aspx?Serial=86494&eid=836 |title=وەشانی ئەرشیڤکراو |access-date=٢١ی ئەیلوولی ٢٠١٤ |archive-url=https://web.archive.org/web/20141006101906/http://digital.ahram.org.eg/articles.aspx?Serial=86494&eid=836 |archive-date= ٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٤ |dead-url=yes }}</ref><ref>{{cite news|author=ARIEL BEN SOLOMON |url=http://www.jpost.com/Middle-East/Report-Yemen-Houthis-fighting-for-Assad-in-Syria-315005 |title=Report: Yemen Houthis fighting for Assad in Syria |agency=Jerusalem Post|date=31 May 2013 |accessdate=5 June 2013}}</ref>

وەک پێداچوونەوەی ‏١٢:٥٩، ١٥ی ئایاری ٢٠١٩

پیشتیوان بە خوا (گەنجانی باوەڕدار)
انصار الله (الشباب المؤمن)
بەشدار لە شەڕی ناوخۆیی یەمەن, شۆرشی یەمەن شەڕی ناوخۆیی سووریا[١]
دورشمەکانی"خواگەورەیە، مردن بۆ ئەمریکا، مردن بۆ ئیسرائیل، نەحلەت لە جوولەکەکان، سەرکەوتن بۆ ئیسلامە"[٢][٣]
ساڵانی چالاکیی۱۹۹۳
ئایدۆلۆژیازەیدی شیعە
سەرکردەکانحوسێن بەدرەدین حووسی کوژراوە لەساڵی ٢٠٠٤
عەبدولمەلیک حووسی
شوێنگەسەرەکییەکانسەعدە، یەمەن
ناوچەی
ئۆپەراسیۆنەکان
باکووری یەمەن، باشووری رۆژھەڵاتی عەرەبستانی سعوودی
ھێز١٠٠٬٠٠٠[٤]
ھاوپەیمانان ئێران
حیزبوڵڵا
سوپای سوریا
دوژمنانیەمەن حکومەتی یەمەن
ھۆزی حاشەد
ئەل ئیسلاح (یەمەن)
جەنگەکان/شەڕەکانشەڕی ناوخۆیی یەمەن
شەڕی ناوخۆیی سوریا[٥][٦]

حووسیەکان کە بە بزووتنەوەی گەنجانی باوەڕداریش ناسراون، بزووتنەوەیێکی سیاسی ئایینین کە ناوچەی سعدە لە یەمەن بنکەی سەرەکییانە. ئەم بزووتنەوەیە لە ساڵی ١٩٩٢ لە لایەن حوسێن حووسی لە دژی حکوومەتی یەمەن دامەزراوە

بیرو باوەریان

باوەڕی حوسیەکان لەسەر شیعەی زەیدی دامەزراوە، پێشتر بیست مەزهەبی جیاوازبون ئیستا تەنها چوار دانەیان ماوە ئەوانیش(الهادویه‌، السالمیه‌، الجارودیه‌، الصالحیه‌) مەزهەبی زۆرینەی باکوری یەمەن هادویەکانە، حوسیەکان لە ژێر کاریگەری نوسیەنەکانی بەدرەدین ئەلحوسی دان کە یەکێکە لە زاناکانی مەزهەبی زەیدی و دژی مەزهەبی سونی ئەحەمەدى کوڕی حەنبەل لە یەکێک لە نوسراوەکانیدا ئەڵێت: ئێمە باوەر و فکر و هەڵسوکەوتمان لەسەر مەزهەبی زەیدە کە ئیمام زیەید کوری عەلیە کوری زین العابدین ی کوری حسین ی ئیمام علی ئەبو تالبە. لەساڵی ٧٦ کۆچی لە مەدینە لەدایک بوە زیاد لە ١٨ کتێبی نوسیوە لە بواری شەریعەت و شەرحی حەدیسدا، لە ساڵی ١٢٢ کۆچی شەهید کراوە.

چالاکى سیاسییان

ڕێبەرە ئایینی زەیدی كە لە كۆنەوە بە ئیمام ناودەبرێن، تا شۆڕشی خەلقی ساڵی ١٩٦٢ دەسەڵاتداری وڵاتی یەمەن بوون. دوای بەهێزبوونی سوننەكان، زیدەكان دەسەڵاتێكی ئەوتۆیان نەما، بەڵام بەردەوام ناڕازیبوون و بەدوای هەلێك بۆ بەدەوستەوەگرتنی دووبارەی دەسەڵاتدا بوون. لەو دواییەدا بنەماڵەیەكی خاوەن دەسەڵات بەناوی حوسی، توانی سەركردایەتی شیعەكانی ناو یەمەن بكات و،حوسییەكان كە ئێستا بوونەتە گرووپێكی بەهێزی یەمەن و جگە لەوەی رووبەڕووی سوپای یەمەن دەبنەوە لەچەند لایەكی دیكەشەوە جەنگیان لەگەڵ باڵە جیاوازەكانی ئەلقاعیدە و هەروەها چەند هۆزێكی دیكەی یەمەنی دەستپێكردووە كە دژ بە حوسییەكان چالاكییان هەیە. حوسییەكان لە هەمانكاتیشدا لە ناوچەكانی سەنعا و دەوروبەریشی رووبەڕووی گرووپی چەكدارانی دیكە و یەكە سەربازییەكانی پارتی ئیسلاحی یەمەنی بوونەتەوە، كە باڵێكی سەربازی سەر بە كۆمەڵی ئیخوان موسلمینی یەمەنن.حوسیەکان رۆڵێکی گرنگ و بەرچاویان هەبو لە راپەرینی خەڵکی یەمەن کە ناسراوە بە بەهاری عەرەبی لە ساڵی ٢٠١١. لە سەنعای پایتەخت و پارێزگای سەعدە توانیان دەست بەسەر شەپۆلی نارەزایەتیەکاندا بگرن حسێن حوسی‌ كه‌ پێگه‌ی‌ جه‌ماوه‌ری‌ خۆی‌ له‌نێو خه‌ڵكانی‌ بێئومێد‌و هه‌ژارانی‌ پارێزگای‌ سه‌عده‌ بنیاد نابو تا ده‌هات پێگه‌كه‌ی‌ به‌هێزتر ده‌بو، سه‌رباری‌ كاركردنی‌ له‌سه‌ر خاڵه‌ لاوازه‌كانی‌ حكومه‌تی‌ سه‌نعا وه‌ك نه‌بونی‌ خوێندنگه‌‌و نه‌خۆشخانه‌ی‌‌و خزمه‌تگوزارییه‌ سه‌ره‌تاییه‌كان له‌ ناوچه‌كه‌دا، خۆی‌ سه‌رپه‌ر‌شتی‌ پرۆژه‌یه‌كی‌ كرد بۆ هێنانی‌ ئاوی‌ خواردنه‌وه‌ له‌پارێزگاكه‌دا هه‌روه‌ها دابینكردنی‌ كاره‌با، ئه‌م كارانه‌ی‌ هێنده‌ی‌ تر ئه‌وی‌ وه‌ك رێبه‌رێك له‌ پارێزگای‌ سه‌عده‌ نیشاندا. ئێستایش شەڕی حكوومەتی ناوەندی ئەو وڵاتە دەكەن. پەیڕەوانی بنەماڵەكەی حوسیی لە ساڵی ٢٠٠٤ ەوە شەڕی دەسەڵاتی ناوەندیان دەست پێ كرد. عەلی عەبدوڵڵا ساڵح سەركۆماری ئەوكاتی یەمەن كە خۆی زەیدیە، بە تیرۆریست ناوی بردن و، هەوڵی دا سەركوتیان بكات. لەوكاتەوە تا ئێستا بە هەزاران حوسی كوژراون و بە سەدان هەزار كەسیشیان ئاوارە بوونە. بەڵام ژمارەیەكی زۆری هێزی سەربازیی حكوومەتەكەی یەمەنیش كوژراون. كاتێك شۆڕشە یەك بەدوای یەكەكانی بەهاری عەرەبی لە وڵاتە عەرەبییەكان سەری هەڵدا، عەلی عەبدوڵڵا ساڵحیش دەسەڵاتەكەی خۆی لەدەستدا، حوسییەكان دەسەڵاتیان زیاتر بوو. كاتێك عەبد ربە مەنسور لە لایەن خەڵكی یەمەنەوە پۆستی سەركۆماریی پێ سپێردرا، بارودۆخی ئابووریی و سیاسیی یەمەن لە قەیرانێكی گەورەدا بوو و، حكوومەتی ناوەندیش دەسەڵاتێكی ئەوتۆی نەبوو. حوسییەكان دەسەڵاتیان زیاتر بوو و، تەنانەت ئەو خێڵانەی نزیك بە ئەنساروڵڵایش بوون، پاڵپشتی حوسییەكانیان دەكرد و، تەنات لایەنگرانی عەلی عەبەدوڵڵا ساڵح سەركۆماری پێشووی یەمەنیش پاڵپشتی حوسییەكانیان كرد. حوسییەكان ناوچەیەكی بەربڵاوی یەمەنیان داگیر كرد حوسییەكان ئەیلوولی ٢٠١٤ سەنعای پایتەختی یەمەنیان داگیر كرد و، كانوونی دووەمی ٢٠١٥ ـەیش زۆر بە ئاسانی دزەیان كردە ناو كۆشكی سەركۆماریی. حوسییەكان پەرلەمانیان هەڵوەشاندەوە و، دەسەڵاتی سوپاشیان بەدەستەوە گرت. هادی، سەركۆماری یەمەنیش بە ناچاری دەسەڵاتەكەی بۆ شاری عدن گواستەوە، بەڵام دوای ئەوەی حوسییەكان لەوشارە نزیك بوونەوە، بەرەو عەرەبستانی سعوودی ڕای كرد.

سەرچاوەکان

  1. ^ Solomon, Ariel Ben (31 May 2013). "Report: Yemen Houthis fighting for Assad in Syria". The Jerusalem Post. Retrieved 6 June 2013.
  2. ^ Baron, Adam (30 October 2012). "Yemenis suspect Iran's hand in rise of Shiite rebels". Christian Science Monitor. Retrieved 20 June 2014.
  3. ^ "Houthis celebrate birth of Prophet Muhammad". Al Jazeera. 25 January 2013. Retrieved 12 July 2014.
  4. ^ Houthis Kill 24 in North Yemen, 27, November, 2011
  5. ^ "وەشانی ئەرشیڤکراو". Archived from the original on 6ی Octoberی 2014. Retrieved 21ی Septemberی 2014. {{cite web}}: Check date values in: |access-date= و |archive-date= (help)
  6. ^ ARIEL BEN SOLOMON (31 May 2013). "Report: Yemen Houthis fighting for Assad in Syria". Jerusalem Post. Retrieved 5 June 2013.