سیستمی نێونەتەوەییی یەکەکان: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
دەربازدانی 0 سەرچاوە و تاگکردنی 1 بە مردوو #IABot (v1.5.1) |
Aram (لێدوان | بەشدارییەکان) شائەمراز و چاکسازی (بچووک) |
||
| ھێڵی ٢٣: | ھێڵی ٢٣: | ||
|} |
|} |
||
==چەند یەکەیەکی تری پەسەندکراوی داڕێژراو لە سیستەمی نێودەوڵەتی (SI)== |
== چەند یەکەیەکی تری پەسەندکراوی داڕێژراو لە سیستەمی نێودەوڵەتی (SI) == |
||
سەرەڕای دوو یەکە بێ |
سەرەڕای دوو یەکە بێ ڕەھەندە داڕێژراوەکان [[ڕادیەن]] (rad) و [[ستڕادیان]] {{ڕاست بۆ چەپ|(sr)}}، ٢٠ یەکەی داڕێژراوی تر ھەن لەگەڵ ناوی تایبەتییان. |
||
{| class="wikitable sortable" |
{| class="wikitable sortable" |
||
|+ style="font-size:larger;font-weight:bold;"|یەکە ناونراوە داڕێژراوە بنچینەکان لە سیستەمی نێودەوڵەتیی یەکەکان<ref>[ |
|+ style="font-size:larger;font-weight:bold;"|یەکە ناونراوە داڕێژراوە بنچینەکان لە سیستەمی نێودەوڵەتیی یەکەکان<ref>[//en.wikipedia.org/wiki/International_Bureau_of_Weights_and_Measures|International Bureau of Weights and Measures]{{dead link|date=September 2017 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes}} (2006), [https://en.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ZeroRatedMobileAccess&from=SI_derived_unit&to=http://www.bipm.org/utils/common/pdf/si_brochure_8_en.pdf|The International System of Units (SI)] (PDF) (8th ed.), ISBN 92-822-2213-6</ref> |
||
|- |
|- |
||
! align = "center"| |
! align = "center"|ھێما!! align = "center"|ناو!! align = "center"|بڕ!! align = "center"|یەکەی ھاوتا بە (EN)!! align = "center"|ھاوتاکانی تر بە (EN) |
||
|- |
|- |
||
| align = "center"|'''Bq''' || '''[[بێکەرێل (یەکە)|بێکەرێل]]''' || [[تیشکەچالاکی|تیشکدەری ناووکی]] |
| align = "center"|'''Bq''' || '''[[بێکەرێل (یەکە)|بێکەرێل]]''' || [[تیشکەچالاکی|تیشکدەری ناووکی]]<br/>یان [[تیشکەچالاکی|تیشکی ئەتۆمداری]]<br/>(شیبوونەوە لە یەکەی کات) || align = "center"|s<sup>−١</sup> || align = "center"|{{چەپ بۆ ڕاست|1/s}} |
||
|- |
|- |
||
| align = "center"|'''C''' || '''[[کۆڵۆم (یەکە)|کۆڵۆم]]''' || [[بارگەی کارەبا]] |
| align = "center"|'''C''' || '''[[کۆڵۆم (یەکە)|کۆڵۆم]]''' || [[بارگەی کارەبا]]<br/>یان [[بڕی کارەبا]] || align = "center"|s•A || align = "center"|s•A<br/>F•V |
||
|- |
|- |
||
| align = "center"|'''C°''' || '''[[پلەی سیلیزی]]''' || [[پلەی گەرمی]] |
| align = "center"|'''C°''' || '''[[پلەی سیلیزی]]''' || [[پلەی گەرمی]]<br/>بە ڕێژەی ٢٧٣، ١٥ کلڤن || align = "center"|K || align = "center"|K |
||
|- |
|- |
||
| align = "center"|'''F''' || '''[[فاراد (یەکە)|فاراد]]''' || [[بارگەگری بارگەگر]] || align = "center"|kg<sup> |
| align = "center"|'''F''' || '''[[فاراد (یەکە)|فاراد]]''' || [[بارگەگری بارگەگر]] || align = "center"|kg<sup>−١</sup>•m<sup>−٢</sup>•s<sup>٤</sup>•A<sup>٢</sup> || align = "center"|C/V<br/>s/Ω |
||
|- |
|- |
||
| align = "center"|'''Gy''' || '''[[گرەی (یەکە)|گرەی]]''' || absorbed dose (of ionizing radiation) || align = "center"|m<sup> |
| align = "center"|'''Gy''' || '''[[گرەی (یەکە)|گرەی]]''' || absorbed dose (of ionizing radiation) || align = "center"|m<sup>٢</sup>•s<sup>−٢</sup> || align = "center"|J/kg |
||
|- |
|- |
||
| align = "center"|'''H''' || '''[[ |
| align = "center"|'''H''' || '''[[ھێنری (یەکە)|ھێنری]]''' || [[موگنەکاری]]<br/>(گونجاوەی ھاندانی موگناتیسی) || align = "center"|kg•m<sup>٢</sup>•s<sup>−٢</sup>•A<sup>−٢</sup> || align = "center"|V•s/A<br/>Ω•s<br/>Wb/A |
||
|- |
|- |
||
| align = "center"|'''Hz''' || '''[[ |
| align = "center"|'''Hz''' || '''[[ھێرتز (یەکە)|ھێرتز]]''' || [[لەرەلەر]] || align = "center"|s<sup>−١</sup> || align = "center"|{{چەپ بۆ ڕاست|1/s}} |
||
|- |
|- |
||
| align = "center"|'''J''' || [[جوول (یەکە)|'''جوول''']] || [[وزە]]، |
| align = "center"|'''J''' || [[جوول (یەکە)|'''جوول''']] || [[وزە]]،<br/>[[ئیش (فیزیک)|ئیش]]،<br/>[[گەرمی]] || align = "center"|kg•m<sup>٢</sup>•s<sup>−٢</sup> || align = "center"|N•m<br/>C•V<br/>W•s |
||
|- |
|- |
||
| align = "center"|'''kat''' || '''[[کاتاڵ (یەکە)|کاتاڵ]]''' || [[ |
| align = "center"|'''kat''' || '''[[کاتاڵ (یەکە)|کاتاڵ]]''' || [[ھاندەرە چالاکی]] || align = "center"|mol•s<sup>−١</sup> || align = "center"|mol/s |
||
|- |
|- |
||
| align = "center"|'''lm''' || '''[[لومەن (یەکە)|لومەن]]''' || [[ڕوناکی لێبوونەوە]] |
| align = "center"|'''lm''' || '''[[لومەن (یەکە)|لومەن]]''' || [[ڕوناکی لێبوونەوە]]<br/>یان [[ڕوناکی لێوەھاتن]] || align = "center"|cd || align = "center"|cd•sr |
||
|- |
|- |
||
| align = "center"|'''lx''' || '''[[لوکس (یەکە)|لوکس]]''' || [[ڕووناکی (فیزیک)|ڕووناکی]] || align = "center"|m<sup> |
| align = "center"|'''lx''' || '''[[لوکس (یەکە)|لوکس]]''' || [[ڕووناکی (فیزیک)|ڕووناکی]] || align = "center"|m<sup>−٢</sup>•cd || align = "center"|lm/m<sup>٢</sup> |
||
|- |
|- |
||
| align = "center"|'''N''' || [[نیوتن (یەکە)|'''نیوتن''']] || [[ |
| align = "center"|'''N''' || [[نیوتن (یەکە)|'''نیوتن''']] || [[ھێز (فیزیک)|ھێز]]، [[کێش (فیزیک)|کێش]] || align = "center"|kg•m•s<sup>−٢</sup> || align = "center"|kg•m/s<sup>٢</sup> |
||
|- |
|- |
||
| align = "center"|'''Pa''' || '''[[پاسکال (یەکە)|پاسکال]]''' || [[پەستان]]، |
| align = "center"|'''Pa''' || '''[[پاسکال (یەکە)|پاسکال]]''' || [[پەستان]]،<br/>[[سترێس]] || align = "center"|kg•m<sup>−١</sup>•s<sup>−٢</sup> || align = "center"|N/m<sup>٢</sup> |
||
|- |
|- |
||
| align = "center"|'''rad''' || '''[[ڕادیەن]]''' || [[گۆشە]] || align = "center"|dimensionless<ref>dimensionless = بێ |
| align = "center"|'''rad''' || '''[[ڕادیەن]]''' || [[گۆشە]] || align = "center"|dimensionless<ref>dimensionless = بێ ڕەھەند «[[ڕادیەن]] (rad) و [[ستڕادیان]] (sr)، پێشتر حاڵەتی تایبەتییان دەدا، ئێستا بە یەکە داڕێژراوە بێ ڕەھەندەکان ھەژمارکراون»</ref> || align = "center"|m/m |
||
|- |
|- |
||
| align = "center"|'''S''' || '''[[سیمنز (یەکە)|سیمنز]]''' || [[گەیاندنی کارەبایی]] |
| align = "center"|'''S''' || '''[[سیمنز (یەکە)|سیمنز]]''' || [[گەیاندنی کارەبایی]]<br/>(توانای ماددەیەک بۆ گەیاندنی کارەبا) || align = "center"|kg<sup>−١</sup>•m<sup>−٢</sup>•s<sup>٣</sup>•A<sup>٢</sup> ||align = "center"| {{چەپ بۆ ڕاست|١/Ω<br/>A/V}} |
||
|- |
|- |
||
| align = "center"|'''sr''' || '''[[ |
| align = "center"|'''sr''' || '''[[ستڕادیان (یەکە)|ستڕادیان]]''' || [[گۆشەی بە قەوارە]] || align = "center"|dimensionless || align = "center"|m<sup>٢</sup>/m<sup>٢</sup> |
||
|- |
|- |
||
| align = "center"|'''Sv''' || '''[[سیڤت (یەکە)|سیڤت]]''' || equivalent dose (of ionizing radiation) || align = "center"|m<sup> |
| align = "center"|'''Sv''' || '''[[سیڤت (یەکە)|سیڤت]]''' || equivalent dose (of ionizing radiation) || align = "center"|m<sup>٢</sup>•s<sup>−٢</sup> || align = "center"|J/kg |
||
|- |
|- |
||
| align = "center"|'''T''' || '''[[تێسلا (یەکە)|تێسلا]]''' || [[توندی بواری موگناتیسی]]، |
| align = "center"|'''T''' || '''[[تێسلا (یەکە)|تێسلا]]''' || [[توندی بواری موگناتیسی]]،<br/>ھێزی [[گۆڕەپانی موگناتیسی]] || align = "center"|kg•s<sup>−٢</sup>•A<sup>−١</sup> || align = "center"|V•s/m<sup>٢</sup><br/>Wb/m<sup>٢</sup><br/>{{چەپ بۆ ڕاست|N/(A•m)}} |
||
|- |
|- |
||
| align = "center"|'''V''' || '''[[ڤۆڵت (یەکە)|ڤۆڵت]]''' || [[جیاوازی ئەرکی کارەبایی]]، |
| align = "center"|'''V''' || '''[[ڤۆڵت (یەکە)|ڤۆڵت]]''' || [[جیاوازی ئەرکی کارەبایی]]،<br/>[[ھێزی جوڵێنەری کارەبایی]] || align = "center"|kg•m<sup>٢</sup>•s<sup>−٣</sup>•A<sup>−١</sup> || align = "center"|W/A<br/>J/C |
||
|- |
|- |
||
| align = "center"|'''W''' || '''[[وات (یەکە)|وات]]''' || [[توانا (فیزیک)|توانا]]، |
| align = "center"|'''W''' || '''[[وات (یەکە)|وات]]''' || [[توانا (فیزیک)|توانا]]،<br/>[[radiant flux]] || align = "center"|kg•m<sup>٢</sup>•s<sup>−٣</sup> || align = "center"|J/s<br/>V•A |
||
|- |
|- |
||
| align = "center"|'''Wb''' || '''[[وێبەر (یەکە)|وێبەر]]''' || [[لێشاوی موگناتیسی]] |
| align = "center"|'''Wb''' || '''[[وێبەر (یەکە)|وێبەر]]''' || [[لێشاوی موگناتیسی]]<br/>(سەرجەمی تەوژمی موگناتیسی) || align = "center"|kg•m<sup>٢</sup>•s<sup>−٢</sup>•A<sup>−١</sup> || align = "center"|J/A<br/>T•m<sup>٢</sup> |
||
|- |
|- |
||
| align = "center"|'''Ω''' || '''[[ئۆم (یەکە)|ئۆم]]''' || [[بەرگری]]، |
| align = "center"|'''Ω''' || '''[[ئۆم (یەکە)|ئۆم]]''' || [[بەرگری]]،<br/>[[بەرگەگرتنی تەزووی کارەبای بە نۆرە]]،<br/>[[تەگەرەی کارەبا لە تەزووی نۆرەکیدا]] || align = "center"|kg•m<sup>٢</sup>•s<sup>−٣</sup>•A<sup>−٢</sup> || align = "center"|{{چەپ بۆ ڕاست|1/S}}<br/>V/A |
||
|- |
|- |
||
|} |
|} |
||
| ھێڵی ١٠٥: | ھێڵی ١٠٥: | ||
|} |
|} |
||
==پەراوێزەکان== |
== پەراوێزەکان == |
||
{{reflist}} |
{{reflist}} |
||
== سەرچاوەکان == |
== سەرچاوەکان == |
||
* Holt Physics:America |
* Holt Physics:America |
||
* http://en.wikipedia.org |
* http://en.wikipedia.org |
||
* [https://en.m.wikipedia.org/wiki/SI_derived_unit ویکیی ئینگلیزی; حوزەیرانی |
* [https://en.m.wikipedia.org/wiki/SI_derived_unit ویکیی ئینگلیزی; حوزەیرانی ٢٠١٧] |
||
وەک پێداچوونەوەی ٠٨:١٥، ٢١ی تشرینی دووەمی ٢٠١٧
سیستەمی نێودەوڵەتی بۆ یەکەکان (بە ئینگلیزی: International System Of Units) بۆ (SI) کورتدەکرێتەوە.
یەکە بنچینەیییەکان لە سیستەمی نێودەوڵەتی (SI)
(SI) حەوت یەکەی بنەڕەتی (Base Units) دەگرێتەوە. کە درێژی و بارستایی و کات و بڕەکانی دیکەی پێ وەسف دەکرێت.
| بڕی سەرەکی | ناو | ھێما |
|---|---|---|
| درێژی | مەتر | m |
| بارستایی | کیلۆگرام | kg |
| کات | چرکە | s |
| تەزووی کارەبا | ئەمپێر | A |
| پلەی گەرمی دینامیکی گەرمی | کلڤن (پلەی گەرمی پەتی) | K |
| بڕی ماددە | مۆل | mol |
| توندی ڕۆشنایی | کاندێلا | cd |
چەند یەکەیەکی تری پەسەندکراوی داڕێژراو لە سیستەمی نێودەوڵەتی (SI)
سەرەڕای دوو یەکە بێ ڕەھەندە داڕێژراوەکان ڕادیەن (rad) و ستڕادیان (sr)، ٢٠ یەکەی داڕێژراوی تر ھەن لەگەڵ ناوی تایبەتییان.
| ھێما | ناو | بڕ | یەکەی ھاوتا بە (EN) | ھاوتاکانی تر بە (EN) |
|---|---|---|---|---|
| Bq | بێکەرێل | تیشکدەری ناووکی یان تیشکی ئەتۆمداری (شیبوونەوە لە یەکەی کات) |
s−١ | 1/s |
| C | کۆڵۆم | بارگەی کارەبا یان بڕی کارەبا |
s•A | s•A F•V |
| C° | پلەی سیلیزی | پلەی گەرمی بە ڕێژەی ٢٧٣، ١٥ کلڤن |
K | K |
| F | فاراد | بارگەگری بارگەگر | kg−١•m−٢•s٤•A٢ | C/V s/Ω |
| Gy | گرەی | absorbed dose (of ionizing radiation) | m٢•s−٢ | J/kg |
| H | ھێنری | موگنەکاری (گونجاوەی ھاندانی موگناتیسی) |
kg•m٢•s−٢•A−٢ | V•s/A Ω•s Wb/A |
| Hz | ھێرتز | لەرەلەر | s−١ | 1/s |
| J | جوول | وزە، ئیش، گەرمی |
kg•m٢•s−٢ | N•m C•V W•s |
| kat | کاتاڵ | ھاندەرە چالاکی | mol•s−١ | mol/s |
| lm | لومەن | ڕوناکی لێبوونەوە یان ڕوناکی لێوەھاتن |
cd | cd•sr |
| lx | لوکس | ڕووناکی | m−٢•cd | lm/m٢ |
| N | نیوتن | ھێز، کێش | kg•m•s−٢ | kg•m/s٢ |
| Pa | پاسکال | پەستان، سترێس |
kg•m−١•s−٢ | N/m٢ |
| rad | ڕادیەن | گۆشە | dimensionless[٢] | m/m |
| S | سیمنز | گەیاندنی کارەبایی (توانای ماددەیەک بۆ گەیاندنی کارەبا) |
kg−١•m−٢•s٣•A٢ | ١/Ω A/V |
| sr | ستڕادیان | گۆشەی بە قەوارە | dimensionless | m٢/m٢ |
| Sv | سیڤت | equivalent dose (of ionizing radiation) | m٢•s−٢ | J/kg |
| T | تێسلا | توندی بواری موگناتیسی، ھێزی گۆڕەپانی موگناتیسی |
kg•s−٢•A−١ | V•s/m٢ Wb/m٢ N/(A•m) |
| V | ڤۆڵت | جیاوازی ئەرکی کارەبایی، ھێزی جوڵێنەری کارەبایی |
kg•m٢•s−٣•A−١ | W/A J/C |
| W | وات | توانا، radiant flux |
kg•m٢•s−٣ | J/s V•A |
| Wb | وێبەر | لێشاوی موگناتیسی (سەرجەمی تەوژمی موگناتیسی) |
kg•m٢•s−٢•A−١ | J/A T•m٢ |
| Ω | ئۆم | بەرگری، بەرگەگرتنی تەزووی کارەبای بە نۆرە، تەگەرەی کارەبا لە تەزووی نۆرەکیدا |
kg•m٢•s−٣•A−٢ | 1/S V/A |
ھەندێک لە پێشگرەکانی سیستەمی نێودەوڵەتی (SI)
| پێشگر | ھێما | ھۆکاری یەکە سەرەکیەکە |
|---|---|---|
| گێگا | G | ١٫٠٠٠٫٠٠٠٫٠٠٠ |
| مێگا | M | ١٫٠٠٠٫٠٠٠ |
| کیلۆ | k | ١٫٠٠٠ |
| ھێکتۆ | h | ١٠٠ |
| دێکا | da | ١٠ |
| دێسی | d | ٠٫١ |
| سێنتی | c | ٠٫٠١ |
| میللی | m | ٠٫٠٠١ |
| مایکرۆ | u | ٠٫٠٠٠٠٠١ |
| نانۆ | n | ٠٫٠٠٠٠٠٠٠٠١ |
| بیکۆ | p | ٠٫٠٠٠٠٠٠٠٠٠٠٠١ |
پەراوێزەکان
- ^ Bureau of Weights and Measures[بەستەری مردووی ھەمیشەیی] (2006), International System of Units (SI) (PDF) (8th ed.), ISBN 92-822-2213-6
- ^ dimensionless = بێ ڕەھەند «ڕادیەن (rad) و ستڕادیان (sr)، پێشتر حاڵەتی تایبەتییان دەدا، ئێستا بە یەکە داڕێژراوە بێ ڕەھەندەکان ھەژمارکراون»
سەرچاوەکان
- Holt Physics:America
- http://en.wikipedia.org
- ویکیی ئینگلیزی; حوزەیرانی ٢٠١٧