عوسمان ھەورامی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان
Changes in punctuation تاگەکان: بەکارھێنانی نووسەی ناستاندارد دەستکاریی مۆبایل بە وێبی مۆبایل دەستکاری کراوە |
Aram (لێدوان | بەشدارییەکان) ب شائەمراز |
||
ھێڵی ١: | ھێڵی ١: | ||
{{زانیاریدانی گۆرانیبێژ |
{{زانیاریدانی گۆرانیبێژ |
||
| ناو = عوسمان |
| ناو = عوسمان ھەورامی |
||
| وێنە = |
| وێنە = |
||
| قەبارەی وێنە = 200px |
| قەبارەی وێنە = 200px |
||
ھێڵی ٧: | ھێڵی ٧: | ||
| ناوی لەدایکبوون = |
| ناوی لەدایکبوون = |
||
| ناوی خۆماڵی = عوسمان کێمنەیی |
| ناوی خۆماڵی = عوسمان کێمنەیی |
||
| زمانی ناوی خۆماڵی = |
| زمانی ناوی خۆماڵی = ھەورامی |
||
| نازناو = |
| نازناو = |
||
| ڕێکەوتی لەدایکبوون = |
| ڕێکەوتی لەدایکبوون = |
||
| شوێنی لەدایکبوون = |
| شوێنی لەدایکبوون = |
||
ھێڵی ٢١: | ھێڵی ٢١: | ||
| کارە پەیوەستەکان = |
| کارە پەیوەستەکان = |
||
| ماڵپەڕ = |
| ماڵپەڕ = |
||
| ئامێرە دیارەکان = |
| ئامێرە دیارەکان =}} |
||
(عوسمان کێمنەیی، یان گەچێنەیی، یان ھەورامی) یەکێکە لەو ناوە سیحراوییانەی ھەر لێدوان و باسکردنێک لەھونەرەکەی تەنھا رنینی کەمێکە لەباخێکی فراوان، تەنھا چنینەوەی چەپکێکە لەجاڕێک [[نێرگز]]، ئەم دەنگە زادەی ناوچەیەکە ھەموو شتێک تێیدا ھونەرە، ھەرلە ھاژەی قەڵبەزەوە تا دەگاتە دەنگی ئەو کەوەی سپێدە زوو ھەواڵی لە دایکبوونی خۆرێکی نوێ دەبەخشێ. ئەم ھونەرمەندە بۆیە دەتوانێ ھێندە بەعیشقەوە بچریکێنێ, چوونکە ئەو لە نیشتمانێکدا ھاتووەتە بوون ئاوازە رەسەنەکانی ھونەر و سیاچەمانە سروتی ئاینێکن کە (نییەتیچاک، کرداری چاک، گوفتاری چاک) سێ دروشمی سەرەکی بوون. |
|||
}} |
|||
عوسمان کێمنەیی ھەمیشە ئەولاوەیە کە داھێنان لەئەرشیفەکانییەوە بۆ لاوانی ئەمرۆ دەبارێت, ئەودەنگەیە کەتا ئەمڕۆش مۆزیسیانێک بۆینەلواوە پەیژەکانی [[مۆسیقا]] بگەیەنێتە ئاستی دەنگی ئەو. |
|||
(عوسمان كێمنهیی، یان گهچێنهیی، یان ههورامی) یهكێكه لهو ناوه سیحراوییانهی ههر لێدوان و باسكردنێك لههونهرهكهی تهنها رنینی كهمێكه لهباخێكی فراوان، تهنها چنینهوهی چهپكێكه لهجاڕێك [[نێرگز]]، ئهم دهنگه زادهی ناوچهیهكه ههموو شتێك تێیدا هونهره، ههرله هاژهی قهڵبهزهوه تا دهگاته دهنگی ئهو كهوهی سپێده زوو ههواڵی له دایكبوونی خۆرێكی نوێ دهبهخشێ. ئهم هونهرمهنده بۆیه دهتوانێ هێنده بهعیشقهوه بچریكێنێ, چوونكه ئهو له نیشتمانێكدا هاتووهته بوون ئاوازه رهسهنهكانی هونهر و سیاچهمانه سروتی ئاینێكن كه (نییهتی چاك, كرداری چاك, گوفتاری چاك) سێ دروشمی سهرهكی بوون. |
|||
عوسمان كێمنهیی ههمیشه ئهولاوهیه كه داهێنان لهئهرشیفهكانییهوه بۆ لاوانی ئهمرۆ دهبارێت, ئهودهنگهیه كهتا ئهمڕۆش مۆزیسیانێك بۆینهلواوه پهیژهكانی [[مۆسیقا]] بگهیهنێته ئاستی دهنگی ئهو. |
|||
مێژووی گۆرانی [[ھەورامی]] مێژوویەکی ھێندە دووری ھەیە ناکرێ نەیبەستینەوە بەسروتە ئایینیەکانی زەردەشتییەکانەوە چونکە (سیاچەمانە) بەبەڵگەوە ئەو راستییە دەسەلمێنێ, لێرەوە عوسمان نەک وەک کەسێکی توانا توانیویەتی ئەو رەسەنایەتیە بپارێزێ, بەڵکو ھاتووە داھێنانی تێداکردووە و بەجۆرێک رۆحی ئاوازی بەوجۆرە سروتانە بەخشیوە تەنانەت باڵندەکانیش لەگەڵیدا خرۆشاون, نموونەی ئەم راستییە ئەوەیە لەگەڵ زۆربەی گۆرانیەکانی عوسماندا (کەو) دەبێتە کاراکتەرێکی ھونەری و بە دەنگە [[مۆسیقا]] بەخشەکەی بەشداری لەگۆرانییەکانی (عوسمان) دا دەکات. |
|||
لێرەدا ئەم ئاوێزانبوونەی مرۆڤ و باڵندەیەک بۆبەجێھێنانی گۆرانییەک تەنھا لەو چیرۆکە ئەفسانەیانەدا ھەیە کە دەرھێنەرێکی توانا لەچاوی کامێرایەکی سینەمایی دەیھێنێتە ناو واقعەوە. بەڵام عوسمان لەواقعەوە وامان لێدەکات ھونەرەکەی ببەینە نێوئەفسانەوە، دەکرێت جارێکی تر بڵێین (عوسمان کێمنەیی) بەدەر لە ھونەری گۆرانی توانایەکی رۆحی و نەبینراو لەو دیوی دەنگە ژێیەکانیەوەھەبووە، بۆ یە تائەو ساتانەی کێمنەیی لە گۆرانی چڕین دوورکەوتەوە و نەخۆشی فریشتەی ئەو بەھرە بەھێزەی تۆڕاند, ھەموو نەوەکانی پاش خۆی دەنگی عوسمان بەپیرۆز دەزانن. |
|||
عوسمان کێمنەیی بەدەرلەوەی چەندین ئاوازی نوێی سیاچەمانەی داھێناوە, چەندین گۆرانی تر و شێوازی تری گۆرانی چڕینی خستووەتە سەر ھونەرە دەوڵەمەندەکەی [[ھەورامان]] , ئاواز و گۆرانییەکانی عوسمان ھێندە زۆر بێشومارن خودی عوسمان نازانێت تائێستا چەند گۆرانی ھەیە و ژمارەی کاسێتە تۆمارکراوەکانیچەندن، ئەم ھونەرمەندە کە ئەمڕۆ ئەرشیفێکی دەوڵەمەندی ھونەری کوردە و چەندین ھونەرمەندی گۆرانیبێژی ناوچەکانی تریش سوودیان لێوەرگرتووە و ئاواز و گۆرانییەکانی (عوسمان کێمنەی)یان چڕیوەتەوە، لێرەوە دەکرێ بڵێین (عوسمان) سەرچاوەیەکی بەھێزی ئاوازی رەسەنی کوردی و میلۆدییەکی نەمرە و لە ھەموو ئەو ئاوازە بیانییانە زاڵترە کە ئەمرۆ تێکەڵ بەھونەری کوردی کراون. عوسمان کێمنەیی لەدرێژەی تەمەنی ھونەری خۆیدا ریتمێکی بیانی, یان زمانە دراوسێکانیشی نەھێنایە نێو گۆرانی [[ھەورامی]] , بەڵام چەقبەستووش نەبوو لەداھێنانی ئاوازی نوێیھەورامیدا، مەخابن پاش راگواستنی ھەورامان و سەرھەڵدانی کۆمەڵێک لاوی گۆرانیبێژ ئاوازی ھەورامی کەوتنە نێو قەیرانێکی رەسەنپارێزی بەوەی ھەندێک ھونەرمەند کۆمەڵە گۆرانییەکی زمانەکانی تریان ھێنایە نێو گۆرانیھەورامییەوە، کە ئەو ئاوازگەلە نوێیە بەئاشکرا دیارن و مۆرکی بێگانەن و ناتونن لەگەڵ شنەی شەماڵی بیارە و شرام و شاھۆ گوزەر بکەنە نێو رۆحی گوێگرەوە. خەسڵەتێکی تری ئەفسانە ئامێزی ھونەری عوسمان ھەورامی ھێشتنەوە و پاراستنی گەنجینەیەکی گەورەی ھۆنراوەی فۆلکلۆرییە, کە ئەگەر لەرێگەی ھونەرو گۆرانییەکانی عوسمان و ژمارەیەکی تر لە گۆرانیبێژەکانەوە نەبوایە نەدەکرا ئەوەندە ھۆنراوەی فۆلکلۆریمان بۆبمایەتەوە، راستە (عوسمان کێمنەیی) نەخوێندەوار زۆرجار ژیرانە ھۆنراوەکانی حەزرەتی مەولەوی و صەیدی و بێسارانی و زۆر لەشاعیرەکانی تری ھەورامانی لەگۆرانی و ئاوازەکانیدا بەکارھێناوە, بەڵام بەشی ھەرە زۆری ئەو ھۆنراوانەی کەلە گۆرانیەکانیدا ھەن ئەو ھۆنراوە فۆلکلۆرییانەن کە گۆران وتەنی (گیان ئەسمێ وخوێن ئەمژی), بۆیە جێی خۆیەتی پاراستن و ھێشتنەوەی ئەو ژمارە زۆرەی ھۆنراوەکان بە وشێوە رەسەنەی کەماونەتەوە بەسەروەرییەکی تری عوسمان و ھاوشێوەکانی وەک (حەمەحسێن کێمنەیی و جەمیل نەوسوودی) بزانین. |
|||
مێژووی گۆرانی [[ههورامی]] مێژوویهكی هێنده دووری ههیه ناكرێ نهیبهستینهوه بهسروته ئایینیهكانی زهردهشتییهكانهوه چونكه (سیاچهمانه) بهبهڵگهوه ئهو راستییه دهسهلمێنێ, لێرهوه عوسمان نهك وهك كهسێكی بهتوانا توانیویهتی ئهو رهسهنایهتیه بپارێزێ, بهڵكو هاتووه داهێنانی تێداكردووه و بهجۆرێك رۆحی ئاوازی بهوجۆره سروتانه بهخشیوه تهنانهت باڵندهكانیش لهگهڵیدا خرۆشاون, نموونهی ئهم راستییه ئهوهیه لهگهڵ زۆربهی گۆرانیهكانی عوسماندا (كهو) دهبێته كاراكتهرێكی هونهری و به دهنگه [[مۆسیقا]] بهخشهكهی بهشداری لهگۆرانییهكانی (عوسمان)دا دهكات. |
|||
لێرهدا ئهم ئاوێزانبوونهی مرۆڤ و باڵندهیهك بۆبهجێهێنانی گۆرانییهك تهنها لهو چیرۆكه ئهفسانهیانهدا ههیه كه دهرهێنهرێكی بهتوانا لهچاوی كامێرایهكی سینهمایی دهیهێنێته ناو واقعهوه. بهڵام عوسمان لهواقعهوه وامان لێدهكات هونهرهكهی ببهینه نێو ئهفسانهوه, دهكرێت جارێكی تر بڵێین (عوسمان كێمنهیی) بهدهر له هونهری گۆرانی توانایهكی رۆحی و نهبینراو لهو دیوی دهنگه ژێیهكانیهوه ههبووه, بۆ یه تائهو ساتانهی كێمنهیی له گۆرانی چڕین دووركهوتهوه و نهخۆشی فریشتهی ئهو بههره بههێزهی تۆڕاند, ههموو نهوهكانی پاش خۆی دهنگی عوسمان بهپیرۆز دهزانن. |
|||
عوسمان كێمنهیی بهدهرلهوهی چهندین ئاوازی نوێی سیاچهمانهی داهێناوه, چهندین گۆرانی تر و شێوازی تری گۆرانی چڕینی خستووهته سهر هونهره دهوڵهمهندهكهی [[ههورامان]] , ئاواز و گۆرانییهكانی عوسمان هێنده زۆر بێشومارن خودی عوسمان نازانێت تائێستا چهند گۆرانی ههیه و ژمارهی كاسێته تۆماركراوهكانی چهندن, ئهم هونهرمهنده كه ئهمڕۆ ئهرشیفێكی دهوڵهمهندی هونهری كورده و چهندین هونهرمهندی گۆرانیبێژی ناوچهكانی تریش سوودیان لێوهرگرتووه و ئاواز و گۆرانییهكانی (عوسمان كێمنهی)یان چڕیوهتهوه, لێرهوه دهكرێ بڵێین (عوسمان) سهرچاوهیهكی بههێزی ئاوازی رهسهنی كوردی و میلۆدییهكی نهمره و له ههموو ئهو ئاوازه بیانییانه زاڵتره كه ئهمرۆ تێكهڵ بههونهری كوردی كراون. عوسمان كێمنهیی لهدرێژهی تهمهنی هونهری خۆیدا ریتمێكی بیانی, یان زمانه دراوسێكانیشی نههێنایه نێو گۆرانی [[ههورامی]] , بهڵام چهقبهستووش نهبوو لهداهێنانی ئاوازی نوێی ههورامیدا, مهخابن پاش راگواستنی ههورامان و سهرههڵدانی كۆمهڵێك لاوی گۆرانیبێژ ئاوازی ههورامی كهوتنه نێو قهیرانێكی رهسهنپارێزی بهوهی ههندێك هونهرمهند كۆمهڵه گۆرانییهكی زمانهكانی تریان هێنایه نێو گۆرانی ههورامییهوه, كه ئهو ئاوازگهله نوێیه بهئاشكرا دیارن و مۆركی بێگانهن و ناتونن لهگهڵ شنهی شهماڵی بیاره و شرام و شاهۆ گوزهر بكهنه نێو رۆحی گوێگرهوه. خهسڵهتێكی تری ئهفسانه ئامێزی هونهری عوسمان ههورامی هێشتنهوه و پاراستنی گهنجینهیهكی گهورهی هۆنراوهی فۆلكلۆرییه, كه ئهگهر لهرێگهی هونهرو گۆرانییهكانی عوسمان و ژمارهیهكی تر له گۆرانیبێژهكانهوه نهبوایه نهدهكرا ئهوهنده هۆنراوهی فۆلكلۆریمان بۆ بمایهتهوه, راسته (عوسمان كێمنهیی) نهخوێندهوار زۆرجار ژیرانه هۆنراوهكانی حهزرهتی مهولهوی و صهیدی و بێسارانی و زۆر لهشاعیرهكانی تری ههورامانی لهگۆرانی و ئاوازهكانیدا بهكارهێناوه, بهڵام بهشی ههره زۆری ئهو هۆنراوانهی كهله گۆرانیهكانیدا ههن ئهو هۆنراوه فۆلكلۆرییانهن كه گۆران وتهنی (گیان ئهسمێ وخوێن ئهمژی), بۆیه جێی خۆیهتی پاراستن و هێشتنهوهی ئهو ژماره زۆرهی هۆنراوهكان به وشێوه رهسهنهی كهماونهتهوه بهسهروهرییهكی تری عوسمان و هاوشێوهكانی وهك (حهمهحسێن كێمنهیی و جهمیل نهوسوودی) بزانین. |
|||
== سەرچاوەکان == |
== سەرچاوەکان == |
||
*[https://web.archive.org/web/20110608131030/http://www.gullchin.com/meko/ مەکۆکانی گوڵچین] |
* [https://web.archive.org/web/20110608131030/http://www.gullchin.com/meko/ مەکۆکانی گوڵچین] |
||
{{دەروازە|مۆسیقا}} |
{{دەروازە|مۆسیقا}} |
||
{{گۆرانیبێژانی کورد}} |
{{گۆرانیبێژانی کورد}} |
وەک پێداچوونەوەی ٠٨:١٨، ٢٠ی تشرینی دووەمی ٢٠١٧
عوسمان ھەورامی عوسمان کێمنەیی |
---|
(عوسمان کێمنەیی، یان گەچێنەیی، یان ھەورامی) یەکێکە لەو ناوە سیحراوییانەی ھەر لێدوان و باسکردنێک لەھونەرەکەی تەنھا رنینی کەمێکە لەباخێکی فراوان، تەنھا چنینەوەی چەپکێکە لەجاڕێک نێرگز، ئەم دەنگە زادەی ناوچەیەکە ھەموو شتێک تێیدا ھونەرە، ھەرلە ھاژەی قەڵبەزەوە تا دەگاتە دەنگی ئەو کەوەی سپێدە زوو ھەواڵی لە دایکبوونی خۆرێکی نوێ دەبەخشێ. ئەم ھونەرمەندە بۆیە دەتوانێ ھێندە بەعیشقەوە بچریکێنێ, چوونکە ئەو لە نیشتمانێکدا ھاتووەتە بوون ئاوازە رەسەنەکانی ھونەر و سیاچەمانە سروتی ئاینێکن کە (نییەتیچاک، کرداری چاک، گوفتاری چاک) سێ دروشمی سەرەکی بوون. عوسمان کێمنەیی ھەمیشە ئەولاوەیە کە داھێنان لەئەرشیفەکانییەوە بۆ لاوانی ئەمرۆ دەبارێت, ئەودەنگەیە کەتا ئەمڕۆش مۆزیسیانێک بۆینەلواوە پەیژەکانی مۆسیقا بگەیەنێتە ئاستی دەنگی ئەو.
مێژووی گۆرانی ھەورامی مێژوویەکی ھێندە دووری ھەیە ناکرێ نەیبەستینەوە بەسروتە ئایینیەکانی زەردەشتییەکانەوە چونکە (سیاچەمانە) بەبەڵگەوە ئەو راستییە دەسەلمێنێ, لێرەوە عوسمان نەک وەک کەسێکی توانا توانیویەتی ئەو رەسەنایەتیە بپارێزێ, بەڵکو ھاتووە داھێنانی تێداکردووە و بەجۆرێک رۆحی ئاوازی بەوجۆرە سروتانە بەخشیوە تەنانەت باڵندەکانیش لەگەڵیدا خرۆشاون, نموونەی ئەم راستییە ئەوەیە لەگەڵ زۆربەی گۆرانیەکانی عوسماندا (کەو) دەبێتە کاراکتەرێکی ھونەری و بە دەنگە مۆسیقا بەخشەکەی بەشداری لەگۆرانییەکانی (عوسمان) دا دەکات. لێرەدا ئەم ئاوێزانبوونەی مرۆڤ و باڵندەیەک بۆبەجێھێنانی گۆرانییەک تەنھا لەو چیرۆکە ئەفسانەیانەدا ھەیە کە دەرھێنەرێکی توانا لەچاوی کامێرایەکی سینەمایی دەیھێنێتە ناو واقعەوە. بەڵام عوسمان لەواقعەوە وامان لێدەکات ھونەرەکەی ببەینە نێوئەفسانەوە، دەکرێت جارێکی تر بڵێین (عوسمان کێمنەیی) بەدەر لە ھونەری گۆرانی توانایەکی رۆحی و نەبینراو لەو دیوی دەنگە ژێیەکانیەوەھەبووە، بۆ یە تائەو ساتانەی کێمنەیی لە گۆرانی چڕین دوورکەوتەوە و نەخۆشی فریشتەی ئەو بەھرە بەھێزەی تۆڕاند, ھەموو نەوەکانی پاش خۆی دەنگی عوسمان بەپیرۆز دەزانن.
عوسمان کێمنەیی بەدەرلەوەی چەندین ئاوازی نوێی سیاچەمانەی داھێناوە, چەندین گۆرانی تر و شێوازی تری گۆرانی چڕینی خستووەتە سەر ھونەرە دەوڵەمەندەکەی ھەورامان , ئاواز و گۆرانییەکانی عوسمان ھێندە زۆر بێشومارن خودی عوسمان نازانێت تائێستا چەند گۆرانی ھەیە و ژمارەی کاسێتە تۆمارکراوەکانیچەندن، ئەم ھونەرمەندە کە ئەمڕۆ ئەرشیفێکی دەوڵەمەندی ھونەری کوردە و چەندین ھونەرمەندی گۆرانیبێژی ناوچەکانی تریش سوودیان لێوەرگرتووە و ئاواز و گۆرانییەکانی (عوسمان کێمنەی)یان چڕیوەتەوە، لێرەوە دەکرێ بڵێین (عوسمان) سەرچاوەیەکی بەھێزی ئاوازی رەسەنی کوردی و میلۆدییەکی نەمرە و لە ھەموو ئەو ئاوازە بیانییانە زاڵترە کە ئەمرۆ تێکەڵ بەھونەری کوردی کراون. عوسمان کێمنەیی لەدرێژەی تەمەنی ھونەری خۆیدا ریتمێکی بیانی, یان زمانە دراوسێکانیشی نەھێنایە نێو گۆرانی ھەورامی , بەڵام چەقبەستووش نەبوو لەداھێنانی ئاوازی نوێیھەورامیدا، مەخابن پاش راگواستنی ھەورامان و سەرھەڵدانی کۆمەڵێک لاوی گۆرانیبێژ ئاوازی ھەورامی کەوتنە نێو قەیرانێکی رەسەنپارێزی بەوەی ھەندێک ھونەرمەند کۆمەڵە گۆرانییەکی زمانەکانی تریان ھێنایە نێو گۆرانیھەورامییەوە، کە ئەو ئاوازگەلە نوێیە بەئاشکرا دیارن و مۆرکی بێگانەن و ناتونن لەگەڵ شنەی شەماڵی بیارە و شرام و شاھۆ گوزەر بکەنە نێو رۆحی گوێگرەوە. خەسڵەتێکی تری ئەفسانە ئامێزی ھونەری عوسمان ھەورامی ھێشتنەوە و پاراستنی گەنجینەیەکی گەورەی ھۆنراوەی فۆلکلۆرییە, کە ئەگەر لەرێگەی ھونەرو گۆرانییەکانی عوسمان و ژمارەیەکی تر لە گۆرانیبێژەکانەوە نەبوایە نەدەکرا ئەوەندە ھۆنراوەی فۆلکلۆریمان بۆبمایەتەوە، راستە (عوسمان کێمنەیی) نەخوێندەوار زۆرجار ژیرانە ھۆنراوەکانی حەزرەتی مەولەوی و صەیدی و بێسارانی و زۆر لەشاعیرەکانی تری ھەورامانی لەگۆرانی و ئاوازەکانیدا بەکارھێناوە, بەڵام بەشی ھەرە زۆری ئەو ھۆنراوانەی کەلە گۆرانیەکانیدا ھەن ئەو ھۆنراوە فۆلکلۆرییانەن کە گۆران وتەنی (گیان ئەسمێ وخوێن ئەمژی), بۆیە جێی خۆیەتی پاراستن و ھێشتنەوەی ئەو ژمارە زۆرەی ھۆنراوەکان بە وشێوە رەسەنەی کەماونەتەوە بەسەروەرییەکی تری عوسمان و ھاوشێوەکانی وەک (حەمەحسێن کێمنەیی و جەمیل نەوسوودی) بزانین.