مێژووی زانست: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو

نێوھێڵ

وەک پێداچوونەوەی ‏١١:٥٩، ٧ی حوزەیرانی ٢٠١٥

زانست پەیکەرێکە پێکھاتوو لە زانین سەبارەت بە جیھانی سروشتی کە لەلایەن کۆمەڵەیەکی جیھانی لە لێکۆڵەرانی کەڵکوەرگر لە پێڕەوی زانستی، کە پێداگرە لەسەر ڕوانین، ڕاڤە و پێشبینیی جیھانی ڕاستەقینە لەڕێگەی تاقیکردنەوەوە، بەرھەمھاتووە.

شۆپاندنی چاوگەکانی زانستی نوێ بەھۆی زۆر دەقی گرنگەوە کە لە جیھانی کۆنەوە ماون گەنگازە. وشەی زانستیار (scientist) تاڕادەیەک تازەیە - یەکەمجار لە سەدەی نۆزدەھەمدا بەکارھێنرا - و لە دەقە کۆنەکاندا وەبەرچاوناکەوێت. پێشتر تۆژەرانی سروشت بە خۆیانیان دەوت فەیلەسووفی سروشتی.

ئەگەرچی تۆژینەوەی ئەزموونیی جیھانی سروشتی لە سەردەمانی کۆنەوە شرۆڤەکراوە (بۆ نموونە، لەلایەن [[ ]]، ئەرەستوو و دیترانەوە) و لە سەدەکانی بيشو,یشەوە پێڕەوی زانستی بەکارگیراوە (بۆ نموونە، لەلایەن ئیبن ئەلھەیسەم، [[ ]] و [[ ]]‌ەوە)، بەڵام ھەڵھاتنی خۆری زانستی نوێ دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی نوێ، لە درێژەی ئەو شتەی کە پێی دەڵێن شۆڕشی زانستی، کە لە سەدەکانی ١٦و ١٧ لە ئەورووپادا ڕوویدا.

پێڕەوی زانستی بناخەی زانستی نوێیە و ھەندێک کەسان - بەتایبەت فەیلەسوووفانی زانست و زانستیاران - تۆژینەوەگەلێک کە پێشتر بۆ سروشت کراوە بە پێش-زانستی ناودەبەن.

زانست لەنێوان چاندە کۆنەکاندا

زانست لە سەدەکانی ناویندا

زانستی نوێ

@@ ھێڵی ١: / ھێڵی ١: @@
-[[ .hksj]] پەیکەرێکە پێکھاتوو لە [[زانین]] سەبارەت بە [[سروشت|جیھانی سروشتی]] کە لەلایەن کۆمەڵەیەکی جیھانی لە لێکۆڵەرانی کەڵکوەرگر لە [[پێڕەوی زانستی]]، کە پێداگرە لەسەر ڕوانین، ڕاڤە و پێشبینیی جیھانی ڕاستەقینە لەڕێگەی تاقیکردنەوەوە، بەرھەمھاتووە.
+ زانست پەیکەرێکە پێکھاتوو لە [[زانین]] سەبارەت بە [[سروشت|جیھانی سروشتی]] کە لەلایەن کۆمەڵەیەکی جیھانی لە لێکۆڵەرانی کەڵکوەرگر لە [[پێڕەوی زانستی]]، کە پێداگرە لەسەر ڕوانین، ڕاڤە و پێشبینیی جیھانی ڕاستەقینە لەڕێگەی تاقیکردنەوەوە، بەرھەمھاتووە.
 شۆپاندنی چاوگەکانی زانستی نوێ بەھۆی زۆر دەقی گرنگەوە کە لە جیھانی کۆنەوە ماون گەنگازە. وشەی ''[[زانستیار]]'' ''(scientist)'' تاڕادەیەک تازەیە - یەکەمجار لە سەدەی نۆزدەھەمدا بەکارھێنرا - و لە دەقە کۆنەکاندا وەبەرچاوناکەوێت. پێشتر تۆژەرانی سروشت بە خۆیانیان دەوت [[فەلسەفەی سروشتی|فەیلەسووفی سروشتی]].
-ئەگەرچی تۆژینەوەی ئەزموونیی جیھانی سروشتی لە سەردەمانی کۆنەوە شرۆڤەکراوە (بۆ نموونە، لەلایەن [[تالیس]]، [[ئەرەستوو]] و دیترانەوە) و لە [[سەدەکانی  fda,]]یشەوە [[پێڕەوی زانستی]] بەکارگیراوە (بۆ نموونە، لەلایەن [[ئیبن ئەلھەیسەم]]، [[ئەبوو ڕەیحانی بیروونی]] و [[ڕاجر بەیکن]]‌ەوە)، بەڵام ھەڵھاتنی خۆری زانستی نوێ دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی نوێ، لە درێژەی ئەو شتەی کە پێی دەڵێن [[شۆڕشی زانستی]]، کە لە سەدەکانی ١٦و ١٧ لە ئەورووپادا ڕوویدا.
+ئەگەرچی تۆژینەوەی ئەزموونیی جیھانی سروشتی لە سەردەمانی کۆنەوە شرۆڤەکراوە (بۆ نموونە، لەلایەن [[ ]]، [[ئەرەستوو]] و دیترانەوە) و لە [[سەدەکانی   بيشو,]]یشەوە [[پێڕەوی زانستی]] بەکارگیراوە (بۆ نموونە، لەلایەن [[ئیبن ئەلھەیسەم]]، [[  ]] و [[  ]]‌ەوە)، بەڵام ھەڵھاتنی خۆری زانستی نوێ دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی نوێ، لە درێژەی ئەو شتەی کە پێی دەڵێن [[شۆڕشی زانستی]]، کە لە سەدەکانی ١٦و ١٧ لە ئەورووپادا ڕوویدا.
 ''پێڕەوی زانستی'' بناخەی زانستی نوێیە و ھەندێک کەسان - بەتایبەت فەیلەسوووفانی زانست و زانستیاران - تۆژینەوەگەلێک کە پێشتر بۆ سروشت کراوە بە ''پێش-زانستی'' ناودەبەن.