زمانە ھیندی و ئەورووپییەکان: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

گەڕان بە مێژوودا

→ گۆڕانکاریی کۆنتر گۆڕانکاریی نوێتر ←

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو

دیداریویکیدەق

نێوھێڵ

وەک پێداچوونەوەی ‏٠٢:٣٠، ١٩ی ئازاری ٢٠١٤

زمانە ھیندۆئەورووپییەکان (بەئینگلیزی: Indo-European languages) یەکێکە لە بەناوبانگترین خێزانە زمانەکانی جیھان.

ئەو زمانانەی کە سەر بە زمانە ھیندۆئەوروپییەکانن

ھیندی ئێرانی، وئەبێتە دوو بەشەوە:
- زمانە ھیندیەئاریەکان:کە چەند زمانێک لە خۆ ئەگرێ:
  - ھیندی کە زمانی فەرمیە لەھیندستان.
  - ئوردی کە زمانی فەرمیە لە پاکستان
  - بەنگالی کە زمانی فەرمیە لە بەنگلادیش
- زمانە ئێرانیەکان وەلە شێوە کۆنەکەی دا زمانە ئاڤێستاییەکان کە یەکەم وتاری زەردەشتی پێ بڵاو کرایەوە. ئەم خێزانە زمانی فارسی کۆن لە خۆ ئەگرێ (لە ساڵی ٥٢٠ بۆ ٣٥٠ی پێش زایین)، لەم زمانانە زمانی کوردی فارسی ئەفگانی درووست بووە.
زمانی ئەرمەنی لە سەدەی ١٠ی پێش زایینەوە.
زمانی توکاری "Tocharisch" ئەم زمانە لە سەرەتاییەکانی سەدەی بیستەم لە ڕۆژھەڵاتی تورکستان دۆزرایەوە.
زمانی حیتی ئەویش وەکو زمانی توکاریە لە سەرەتاییەکانی سەدەی بیستەم لە ئەنادۆل دۆزرایەوە.
زمانی یۆنانی یان زمانی کلاسیکی یۆنانی ئەمیش ئەبێتە سێ بەشەوە بە گوێرەی زاراوەکان ionisch-attisch، achaisch وdorisch
زمانی ئەلبانی ئەم زمانە لە ئەلبانیا وباشووری ئیتالیا بەربڵاووە
زمانی ئیتاڵیکی لە کۆندا بەشکرا بۆ "Oskisch-Umbrisch" و "Latino-Faliskisch".لاتینی کە زمانی گشتی بوو لە ڕۆما گرنگترین زمانە لە Latino-Faliskisch، ھەر لە زمانی لاتینیەوە زاراوەکانی تر دەرچوون کە ئەمڕوو بە زمانە ڕۆمانسیەکان ئەناسرێن وەکو ئیسپانی،ئیتاڵی، فەڕەنسی،پورتوگالی و ڕۆمانی.
زمانی کیلتی کە زمانێکی زۆر باوبوو لە ئەوروپا. کە دوو زمان لە خۆ ئەگرێ، زمانێک کە دانیشتووانی دوورگە قسەی پێ دەکەن، وزمانێکی تر کە دانیشتووانی وشکایی قسەی پێ دەکەن (ئەم زمانە لەناوچووە). ئەو زمانانەی کە سەر بە زمانی دوورگەیە ئەمانەن:
- زمانی گالی ئیرلەندی ئەویش زمانی ئیرلەندایە.
- زمانی گالی ئوسکوتلەندی ئەویش زمانی ئوسکوتلەندایە.
- زمانی ویلزی لە ویلز ئەویش زمانێکی بەریتانیە.
زمانە بیلتیەکان، کە ئەبێتە سێ بەشە زمانەوە:
- لیتوانی
- لاتیفی
- بڕووسی کۆن کە لە ناوچوو نزیکەی ١٧٠٠ دوای زایین
زمانی سلاڤی کە ئەمانە لە خۆ ئەگرێ:
- سلاڤی باشوور:بولگاری،سیربۆکرواتی،سلۆڤینی.
- سلاڤی ڕۆژاوا:چیکی،سلۆڤاکی،پۆڵەندی.
- سلاڤی ڕۆژھەڵات:ڕووسی،ئۆکرانی.
زمانە جیرمانیەکان بەناوبانگترین زمان لەم گرووپە ئینگلیزی و ئەڵمانیە.

@@ ھێڵی ١: / ھێڵی ١: @@
+{{ویکیسازی}}
-ھیندۆئەوروپی(ھیندی ئەوروپی،ھیندۆجیرمانی) یەکێکە لە بەناوبانگترین [[خێزانە زمان]]ەکانی جیھان.
+{{خاوێنکردن}}
+{{ئەمانەش ببینە|لیستی زمانە ھیندۆئەورووپییەکان}}
+'''زمانە ھیندۆئەورووپییەکان''' (بە[[ئینگلیزی]]: Indo-European languages) یەکێکە لە بەناوبانگترین [[خێزانە زمان]]ەکانی جیھان.
 == ئەو زمانانەی کە سەر بە زمانە ھیندۆئەوروپییەکانن ==
+* [[ھیندی ئێرانی]]، وئەبێتە دوو بەشەوە:
-* [[ھیندی ئێرانی]]،وئەبێتە دوو بەشەوە:
 ** [[زمانە ھیندیەئاریەکان]]:کە چەند زمانێک لە خۆ ئەگرێ:
 *** [[ھیندی]] کە زمانی فەرمیە لە[[ھیندستان]].
 *** [[ئوردی]] کە زمانی فەرمیە لە [[پاکستان]]
 *** [[بەنگالی]] کە زمانی فەرمیە لە [[بەنگلادیش]]
-** [[زمانە ئێرانیەکان]] وەلە شێوە کۆنەکەی دا [[زمانە ئاڤێستاییەکان]] کە یەکەم وتاری [[زەردەشت]]ی پێ بڵاو کرایەوە.ئەم خێزانە [[زمانی فارسی کۆن]] لە خۆ ئەگرێ (لە ساڵی ٥٢٠ بۆ ٣٥٠ی پێش زایین)،لەم زمانانە زمانی [[کوردی]] [[فارسی]] [[ئەفگانی]] درووست بووە.
+** [[زمانە ئێرانیەکان]] وەلە شێوە کۆنەکەی دا [[زمانە ئاڤێستاییەکان]] کە یەکەم وتاری [[زەردەشت]]ی پێ بڵاو کرایەوە. ئەم خێزانە [[زمانی فارسی کۆن]] لە خۆ ئەگرێ (لە ساڵی ٥٢٠ بۆ ٣٥٠ی پێش زایین)، لەم زمانانە زمانی [[کوردی]] [[فارسی]] [[ئەفگانی]] درووست بووە.
 * [[زمانی ئەرمەنی]] لە سەدەی ١٠ی پێش زایینەوە.
 * [[زمانی توکاری]] "Tocharisch" ئەم زمانە لە سەرەتاییەکانی سەدەی بیستەم لە [[ڕۆژھەڵاتی تورکستان]] دۆزرایەوە.
@@ ھێڵی ١٦: / ھێڵی ١٧: @@
 * زمانی یۆنانی یان [[زمانی کلاسیکی یۆنانی]] ئەمیش ئەبێتە سێ بەشەوە بە گوێرەی زاراوەکان ionisch-attisch، achaisch وdorisch
 * [[زمانی ئەلبانی]] ئەم زمانە لە [[ئەلبانیا]] وباشووری [[ئیتالیا]] بەربڵاووە
-* [[زمانی ئیتاڵیکی]] لە کۆندا بەشکرا بۆ "Oskisch-Umbrisch" و "Latino-Faliskisch".[[لاتینی]] کە زمانی گشتی بوو لە [[ڕۆما]] گرنگترین زمانە لە Latino-Faliskisch،ھەر لە زمانی لاتینیەوە زاراوەکانی تر دەرچوون کە ئەمڕوو بە زمانە [[ڕۆمانسی]]ەکان ئەناسرێن وەکو [[ئیسپانی]]،[[ئیتاڵی]]، [[فەڕەنسی]]،[[پورتوگالی]] و [[ڕۆمانی]].
+* [[زمانی ئیتاڵیکی]] لە کۆندا بەشکرا بۆ "Oskisch-Umbrisch" و "Latino-Faliskisch".[[لاتینی]] کە زمانی گشتی بوو لە [[ڕۆما]] گرنگترین زمانە لە Latino-Faliskisch، ھەر لە زمانی لاتینیەوە زاراوەکانی تر دەرچوون کە ئەمڕوو بە زمانە [[ڕۆمانسی]]ەکان ئەناسرێن وەکو [[ئیسپانی]]،[[ئیتاڵی]]، [[فەڕەنسی]]،[[پورتوگالی]] و [[ڕۆمانی]].
-* [[زمانی کیلتی]] کە زمانێکی زۆر باوبوو لە [[ئەوروپا]].کە دوو زمان لە خۆ ئەگرێ،زمانێک کە دانیشتووانی دوورگە قسەی پێ دەکەن،وزمانێکی تر کە دانیشتووانی وشکایی قسەی پێ دەکەن(ئەم زمانە لەناوچووە).ئەو زمانانەی کە سەر بە زمانی دوورگەیە ئەمانەن:
+* [[زمانی کیلتی]] کە زمانێکی زۆر باوبوو لە [[ئەوروپا]]. کە دوو زمان لە خۆ ئەگرێ، زمانێک کە دانیشتووانی دوورگە قسەی پێ دەکەن، وزمانێکی تر کە دانیشتووانی وشکایی قسەی پێ دەکەن (ئەم زمانە لەناوچووە). ئەو زمانانەی کە سەر بە زمانی دوورگەیە ئەمانەن:
 ** [[زمانی گالی ئیرلەندی]] ئەویش زمانی [[ئیرلەندا]]یە.
 ** [[زمانی گالی ئوسکوتلەندی]] ئەویش زمانی ئوسکوتلەندایە.
 ** [[زمانی ویلزی]] لە ویلز ئەویش زمانێکی بەریتانیە.
-* زمانە بیلتیەکان،کە ئەبێتە سێ بەشە زمانەوە:
+* زمانە بیلتیەکان، کە ئەبێتە سێ بەشە زمانەوە:
 ** [[لیتوانی]]
 ** [[لاتیفی]]
@@ ھێڵی ٢٧: / ھێڵی ٢٨: @@
 * [[زمانی سلاڤی]] کە ئەمانە لە خۆ ئەگرێ:
 ** سلاڤی باشوور:[[بولگاری]]،[[سیربۆکرواتی]]،[[سلۆڤینی]].
-** سلاڤی ڕۆژئاوا:[[چیکی]]،[[سلۆڤاکی]]،[[پۆڵەندی]].
+** سلاڤی ڕۆژاوا:[[چیکی]]،[[سلۆڤاکی]]،[[پۆڵەندی]].
 ** سلاڤی ڕۆژھەڵات:[[ڕووسی]]،[[ئۆکرانی]].
 * [[زمانە جیرمانیەکان]] بەناوبانگترین زمان لەم گرووپە [[ئینگلیزی]] و [[ئەڵمانی]]ە.