چین: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان
ب ربات: de:Volksrepublik China یک مقالهٔ خوب است |
ب ربات: id:Republik Rakyat Cina یک مقالهٔ خوب است |
||
ھێڵی ٩١: | ھێڵی ٩١: | ||
{{Link FA|sco}} |
{{Link FA|sco}} |
||
{{Link GA|de}} |
{{Link GA|de}} |
||
{{Link GA|id}} |
وەک پێداچوونەوەی ١٨:٢٢، ٢٢ی تشرینی دووەمی ٢٠١٣
پۆتانەکان: 35°N 103°E / 35°N 103°E
کۆماری گەلی چین 中华人民共和国 |
||||||
---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
پایتەخت | پیکەن 2°20′N 1°40′E / 2.333°N 1.667°E | |||||
گەورەترین | شانگھای | |||||
زمانە فەرمییەکان | زمانی چینی | |||||
دەوڵەت | تاک حیزب - کۆمۆنیزم | |||||
- | سەرۆک کۆمار | ھۆجین تائۆ | ||||
- | سەرۆک وەزیران | ڤەن جیابائۆ | ||||
ژمارەی دانیشتوان | ||||||
- | بەراوردی | ١٬٤٤٣٬٤٩٧٬٣٧٨ | ||||
دراو | ییوان (CNY ) |
|||||
ناوچەی کاتی | UTC (UTC+٨) | |||||
پاوانی ئینتەرنێت | .cn |
کۆماری خەڵکی چین کە زۆرتر بە چین ناسراوە (بەچینی سادە: 中华人民共和国) (بەچینی کۆن: 中华人民共和国)ژمارەی دانیشوانەکەی بە زۆرتر لە ١.٣ ملیار کەسەوە مەزەندە کراوە بەمەش دەبێتە پڕدانیشتووانترین وڵاتی جیھان ، چین کە لە ڕۆژھەڵاتی ئاسیادا ھەڵکەوتووە. پایتەختی کۆماری خەڵکی چین شاری پەکینە.
سیاسەتی ئێستا
لەئێستادا دەسەڵاتی چین لەسەر جۆری سۆشیالیستی کۆمۆنیستی دەڕوات وە سیستەمی مەرکەزی پەیڕەو دەکات و هاوکاتیش چین ووڵاتێکی تاک پارتیی وواتا فرە پارتی یان فرە حیزبی نییە لە چین ھۆجین تائۆ سەرۆک کۆمارە وە سەرۆک وەزیرانیش ڤەن جیابائۆ
ئابووری
دوای وەرگرتنی دەسەڵات لەلایەن کۆمۆنیستەکانی چین لەسەر بیرۆکەی مارکس و ئەنگەڵس ئابووریەکی پتەویان داڕشت تا وەکوو لە قەیرانەکانیان ڕزگار بن بە ھۆی زۆری فشاری دانیشتووان، ئابووری چین ھەردەم بەرەو پێشەوە چووە بەتایبەتی زۆرینەی داھاتی بەرھەم ھێنانەوە، ئابووری چینی لە پلەی سێھەم دێت لەدوای ئەمریکا و ژاپۆن بەڵام لە سندووقی نێونەتەوەییی دراو لەساڵی ٢٠٠٨ز گەورەترین وڵات بووە لە ئابووری جیھانی.
پەروەردە و فێرکردن
لە ساڵی ١٩٨٦ز کۆماری چین بیری لەوە کردەوە کە گرنگی زۆرتر بەلایەنی پەروەردە و فێرکردن بدرێت لەوەی گرنگی بەلایەنی سەربازی و شەڕ بدات ھەر بۆیەت لەو کاتەوە تا ساڵی ٢٠٠٧ز ٣٩٨،٥٦٧ خوێندنگای سەرەتایی بنیادنراوە و ٩٤،١١٦ خوێندنگای ناوەندی بنیادنراوە ئەم ڕێژەیەش بۆ ڕێژەی دانیشتووان گوونجاوە و حکوومەتی چین لەماوەی پێنج ساڵدا زۆرتر لە ٢٨ ملیارد دۆلاری لەکەرتی پەروەردە خەرچ کرد. لە کردنەوەی زانکۆ و پەیمانگا چین کەمتەرخەم نەبووە جۆرەھا زانکۆی جۆراوجۆری لەگشت بوارەکان کردۆتەوە لە ناوبانگترینیان:
- لە شاری پەکین: زانکۆی پەکین، زانکۆی چینگوا، زانکۆی پەکین تایبەت بە مامۆستایان، زانکۆی ڕەنمین
- لە شاری شەنگەھای:زانکۆی شەنگەھای، زانکۆی ڕۆژھەڵاتی پەکین تایبەت بە مامۆستایان،
- لە شاری ھاربین: پەیمانگای ھاربین تایبەت بە ئایتی و تەکنەلۆژیا
- زانکۆی زانست و تەکنەلۆژیا
- زانکۆی وھان
- زانکۆی تچیانگ
جوگرافیا
چین سێیەم گەورە ووڵاتی جیهانە لەڕووی ڕووبەرەوە ئەمەش لەپاش ڕووسیا و کەنەدا دێت ، سنووری چین بە چواردە دەوڵەت لکاوە ئەوانیش لە ڕۆژهەڵاتی ئاسیا هەریەکە لە ڤیەتنام و لاوس و میانمار وە لە باشووریش هەریەکە لە هیندستان و نیپال و بووتان وە پاکستان دێن وەهەروەها لە ناوەڕاستی ئاسیاش چین بەستراوە بە هەریەکە لە ئەفغانستان و تاجیکستان و کازاخستان و قرغیزستان وە لە باکووری ئاسیا چین بە هەریەکە لە کۆریای باکوور و ڕووسیای فار ڕۆژهەڵات لکاوە
ئاین
بەپێی سەرژمێری زۆرتر لەنیوەی دانیشتیوانی چین ھیچ ئاینێکیان نیە جگەلەوەش کۆمەڵەی تر ھەن پەیڕەوی کۆنفۆشی و بوزی و مەسیحی و ئیسلامی دەکەن ، وەلەچین ھەڵبژاردنی ئاینی تاکەکەس ئازادە بەڵآم لەسەر بنەمای ڕێزگرتن لە بیروبۆچوونی ئاینی کەسی بەرامبەر دەبێت
بەستەری دەرەکی
سەرچاوەکان
- ویکی عەرەبی
- ماڵپەڕێکی حکوومی چینی
ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت. |
داڕێژە:Link FA داڕێژە:Link FA داڕێژە:Link FA داڕێژە:Link GA داڕێژە:Link GA