یاسای ڕاکێشانی گەردوونی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان
Xqbot (لێدوان | بەشدارییەکان) ب بۆت لابردن: vi:Lực hấp dẫn#Định luật vạn vật hấp dẫn Newton |
Xqbot (لێدوان | بەشدارییەکان) ب بۆت چاکسازی: id:Hukum gravitasi universal Newton |
||
ھێڵی ٤٢: | ھێڵی ٤٢: | ||
[[fr:Loi universelle de la gravitation]] |
[[fr:Loi universelle de la gravitation]] |
||
[[ga:Dlí na himtharraingthe]] |
[[ga:Dlí na himtharraingthe]] |
||
[[id:Hukum gravitasi universal Newton]] |
|||
[[id:Tarik-menarik]] |
|||
[[ja:万有引力]] |
[[ja:万有引力]] |
||
[[ka:მსოფლიო მიზიდულობის კანონი]] |
[[ka:მსოფლიო მიზიდულობის კანონი]] |
وەک پێداچوونەوەی ٠٦:١٧، ٦ی تەممووزی ٢٠١٠
یاسای ڕاکێشانی گەردوونی نیوتن دەڵێت کە ھەر شتێک لە گەردووندا ھەر شتێکی تر لە ڕێگای ھێزێکەوە ڕادەکێشێت، کە ئەو ھێزە ڕاستەوخۆ ھاوڕێژەیە لەگەڵ بارستکانی ئەو دوو شتە و بە پێچەوانەوە ھاوڕێژەیە لەگەڵ مەودای نێوانیاندا دووجا. ئەمە یاسایەکی فیزیکی گشتییە کە لە ڕوانینە ئەزموونییەکان [١] بە دەست ھاتووە، بە ھۆی ئەو شتەوە کە نیوتن پێی وتووە ھەڵھێنجان. ئەم یاسایە بەشێکە لە میکانیکی کلاسیک و لە پەڕتووکەکەی نیوتن، پرەنسیپە بیرکارییەکانی فەلسەفەی سروشتیدا، کە یەکەمجار ساڵی ١٦٨٧ بڵاوبۆتەوە، فورمووڵرێژی کراوە.
بە زمانی مۆدێرن، یاساکە ئەمەیە:
ھەر ھەرژەی نوقتەیییەک [٢] ھەر بارستی نوقتەیییەکی تر لە رێگای ھێزێکەوە کە دەکەوێتە درێژایی ئەو ھێڵە کە دوو نوقتەکە پێکەوە دەلکێنێت، ڕادەکێشێت. ھێزەکە ڕاستەوخۆ ھاورێژەیە لەگەڵ بەرھەمی لێکدانی دوو بارستکە و بەپێچەوانەوە ھاورێژەیە لەگەڵ دووجای مەودای نێوانیاندا:
- ،
کە تێیدا:
- F گەورەیی ھێزی ڕاکێشانی نێوان دوو بارستکەیە،
- G نەگۆڕی ڕاکێشانە،
- m١ بارستی نوقتەی یەکەمە،
- m٢ بارستی نوقتەی دووھەمە، وە
- r مەودای نێوانی دوو نوقتەکەیە.