پەز: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
ب بۆت: گواستنەوەی 135 پەیوەندیی نێوانویکی، ئێستا دابین کراوە لەسەر ویکیدراوە لە d:q7368
No edit summary
ھێڵی ٢٠: ھێڵی ٢٠:
بە [[زمانی کوردی|کوردی]] بە بەچکەکەی '''بەرخ''' و کاتێک لە شیر دەبڕدرێتەوە '''کاوڕ''' و کاتێک دوو بەھار تێپەڕدەکات '''شەک''' و ئەگەر بۆ یەکەم جار بزێ '''شەکمەڕ'''ی پێ دەوترێ. کاتێک کە بە تەواوی پێدەگات بە نێرەکەی '''بەران''' و بە مێکەی '''پەز''' دەڵێن.<ref>فەرھەنگی [[ھەنبانە بۆرینە]]</ref>
بە [[زمانی کوردی|کوردی]] بە بەچکەکەی '''بەرخ''' و کاتێک لە شیر دەبڕدرێتەوە '''کاوڕ''' و کاتێک دوو بەھار تێپەڕدەکات '''شەک''' و ئەگەر بۆ یەکەم جار بزێ '''شەکمەڕ'''ی پێ دەوترێ. کاتێک کە بە تەواوی پێدەگات بە نێرەکەی '''بەران''' و بە مێکەی '''پەز''' دەڵێن.<ref>فەرھەنگی [[ھەنبانە بۆرینە]]</ref>


==ناوی==
مه‌ڕیش وه‌ک زۆربه‌ی ئاژه‌ڵه‌کانی تر له‌ سه‌ره‌تای پایز به‌به‌ران دێت (جووت ده‌بێت) ، دوای 5 مانگی ده‌زێت واته‌ له‌ کۆتایی شوبات یان سه‌ره‌تای ئادار ده‌زێ ، ئه‌و بێچووه‌ی ده‌یبی پێی ده‌ڵێن به‌رخ .
1- له‌ ته‌مه‌نی 1 رۆژی تا 6 مانگی پێی ده‌ڵێن به‌رخ ئه‌و خوریه‌ی پێی وه‌یتی پێی ده‌ڵێن ( لوا ) که‌ له‌ته‌مه‌نی 6 مانگی لێی ده‌بڕێته‌وه‌ ئه‌وکاته‌ هیچی تر پێی ناڵێن به‌رخ
2- له‌ 6مانگی تاکوو یه‌ک ساڵ ، پێی ده‌ڵێن کاوڕ ، ئه‌گه‌ر نێر بوو کاوڕه‌ نێری پێده‌ڵێن ، ئه‌گه‌ر مێ بوو کاوڕه‌ مێی پێ ده‌ڵێن .
3- شه‌ک و به‌ردیل : له‌ یه‌ک ساڵی تا دوو ساڵێ .
کاوڕ ئه‌گه‌رمێ بوو ساڵێک به‌سه‌ر ته‌مه‌نی دارۆیشت پێی ده‌ڵێن (به‌ردیل) ، ئه‌گه‌ر به‌ردیل له‌پایز به‌رانی خوارد و دویا زا پێی ده‌ڵێن (به‌ردیله‌ زا )، ئه‌گه‌ر نه‌زا پێی ده‌ڵێن (به‌ربوارد ) ، به‌ڵام جاریش هه‌یه‌ کاوڕه‌مێ به‌ کاوڕی به‌رانی ده‌خوا و پێی ده‌ڵێن (کاوڕه‌زا ) .
به‌ڵام ئه‌گه‌ر کاوڕ نێر بوو ئه‌وه‌ پێی ده‌ڵێن (شه‌ك).
4- شه‌ک ئه‌گه‌ر ساڵێکی به‌سه‌رداسووڕایه‌وه‌ واته‌ له‌ ته‌مه‌نی دوای دووساڵی تا سێ ساڵی پێی ده‌ڵێن (خرت).
5- مه‌ڕ دوای ته‌مه‌نی 2 ساڵی به‌ به‌ردیله‌ زا یان به‌ربواری ده‌گوترێ مه‌ڕ .
6- قه‌یره‌ : له‌دوای ته‌مه‌نی 3 ساڵی به‌سه‌ر خرتدا ده‌گوترێ قه‌یره‌ و به‌ڵام له‌ناو خه‌ڵکی ئاسایی هه‌ر له‌دوای 2 ساڵی به‌ شه‌ک ده‌گوترێ به‌ران ، به‌ڵام شوان و پسپۆڕانی ئه‌و بواره‌ باش لێکیان ده‌که‌نه‌وه‌ ، به‌ناوی تایبه‌تی خۆیان بانگیان ده‌که‌ن ، وه‌ مه‌ڕ چیند بزێ به‌وه‌ ده‌ژمێردرێ بۆ نموونه‌ ده‌ڵێن مه‌ڕی یه‌ک به‌رخه‌ زا و دووبه‌رخه‌ و ..... .
به‌رانیش که‌بووه‌ قه‌یره‌ بۆنموونه‌ ده‌ڵێن به‌ران یه‌ک قه‌یره‌ و دووقه‌یره‌ ، واته‌ ئه‌وه‌نده‌ ساڵه‌ به‌سه‌رقه‌یراتیه‌که‌ی داڕۆیشتووه‌.
==سەرچاوەکان==
==سەرچاوەکان==
{{reflist}}
{{reflist}}

وەک پێداچوونەوەی ‏٠٩:٤٢، ١١ی حوزەیرانی ٢٠١٣

پەز
A research flock at U.S. Sheep Experiment Station near Dubois, Idaho
Domesticated
Scientific classification
Kingdom:
Phylum:
Class:
Order:
Family:
Subfamily:
Binomial name
Ovis aries

پەز یان مەڕ (ناوی زانستی: Ovis aries) ئاژەڵێکی گوانداری ماڵییە.

بە کوردی بە بەچکەکەی بەرخ و کاتێک لە شیر دەبڕدرێتەوە کاوڕ و کاتێک دوو بەھار تێپەڕدەکات شەک و ئەگەر بۆ یەکەم جار بزێ شەکمەڕی پێ دەوترێ. کاتێک کە بە تەواوی پێدەگات بە نێرەکەی بەران و بە مێکەی پەز دەڵێن.[١]

ناوی

مه‌ڕیش وه‌ک زۆربه‌ی ئاژه‌ڵه‌کانی تر له‌ سه‌ره‌تای پایز به‌به‌ران دێت (جووت ده‌بێت) ، دوای 5 مانگی ده‌زێت واته‌ له‌ کۆتایی شوبات یان سه‌ره‌تای ئادار ده‌زێ ، ئه‌و بێچووه‌ی ده‌یبی پێی ده‌ڵێن به‌رخ . 1- له‌ ته‌مه‌نی 1 رۆژی تا 6 مانگی پێی ده‌ڵێن به‌رخ ئه‌و خوریه‌ی پێی وه‌یتی پێی ده‌ڵێن ( لوا ) که‌ له‌ته‌مه‌نی 6 مانگی لێی ده‌بڕێته‌وه‌ ئه‌وکاته‌ هیچی تر پێی ناڵێن به‌رخ

2- له‌ 6مانگی تاکوو یه‌ک ساڵ ، پێی ده‌ڵێن کاوڕ ، ئه‌گه‌ر نێر بوو کاوڕه‌ نێری پێده‌ڵێن ، ئه‌گه‌ر مێ بوو کاوڕه‌ مێی پێ ده‌ڵێن . 3- شه‌ک و به‌ردیل : له‌ یه‌ک ساڵی تا دوو ساڵێ . کاوڕ ئه‌گه‌رمێ بوو ساڵێک به‌سه‌ر ته‌مه‌نی دارۆیشت پێی ده‌ڵێن (به‌ردیل) ، ئه‌گه‌ر به‌ردیل له‌پایز به‌رانی خوارد و دویا زا پێی ده‌ڵێن (به‌ردیله‌ زا )، ئه‌گه‌ر نه‌زا پێی ده‌ڵێن (به‌ربوارد ) ، به‌ڵام جاریش هه‌یه‌ کاوڕه‌مێ به‌ کاوڕی به‌رانی ده‌خوا و پێی ده‌ڵێن (کاوڕه‌زا ) . به‌ڵام ئه‌گه‌ر کاوڕ نێر بوو ئه‌وه‌ پێی ده‌ڵێن (شه‌ك). 4- شه‌ک ئه‌گه‌ر ساڵێکی به‌سه‌رداسووڕایه‌وه‌ واته‌ له‌ ته‌مه‌نی دوای دووساڵی تا سێ ساڵی پێی ده‌ڵێن (خرت). 5- مه‌ڕ دوای ته‌مه‌نی 2 ساڵی به‌ به‌ردیله‌ زا یان به‌ربواری ده‌گوترێ مه‌ڕ . 6- قه‌یره‌ : له‌دوای ته‌مه‌نی 3 ساڵی به‌سه‌ر خرتدا ده‌گوترێ قه‌یره‌ و به‌ڵام له‌ناو خه‌ڵکی ئاسایی هه‌ر له‌دوای 2 ساڵی به‌ شه‌ک ده‌گوترێ به‌ران ، به‌ڵام شوان و پسپۆڕانی ئه‌و بواره‌ باش لێکیان ده‌که‌نه‌وه‌ ، به‌ناوی تایبه‌تی خۆیان بانگیان ده‌که‌ن ، وه‌ مه‌ڕ چیند بزێ به‌وه‌ ده‌ژمێردرێ بۆ نموونه‌ ده‌ڵێن مه‌ڕی یه‌ک به‌رخه‌ زا و دووبه‌رخه‌ و ..... . به‌رانیش که‌بووه‌ قه‌یره‌ بۆنموونه‌ ده‌ڵێن به‌ران یه‌ک قه‌یره‌ و دووقه‌یره‌ ، واته‌ ئه‌وه‌نده‌ ساڵه‌ به‌سه‌رقه‌یراتیه‌که‌ی داڕۆیشتووه‌.

سەرچاوەکان

  1. ^ فەرھەنگی ھەنبانە بۆرینە