مایکڵ جاکسن: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
ب بۆت: گواستنەوەی 146 پەیوەندیی نێوانویکی، ئێستا دابین کراوە لەسەر ویکیدراوە لە d:q2831
ب بۆت: گواستنەوەی 1 پەیوەندیی نێوانویکی، ئێستا دابین کراوە لەسەر ویکیدراوە لە d:q2831
ھێڵی ٤٥: ھێڵی ٤٥:


[[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٥٨]]
[[پۆل:لەدایکبووانی ١٩٥٨]]
[[ace:Michael Jackson]]

وەک پێداچوونەوەی ‏٠٠:٥٤، ٨ی ئازاری ٢٠١٣

مایکڵ جاکسن
A mid-twenties African American man wearing a sequined military jacket and dark sunglasses. He is walking while waving his right hand, which is adorned with a white glove. His left hand is bare.
Jackson at the White House in 1984
زانیارییەکان
ناوی لەدایکبوونمایکڵ جۆزێپ جاکسن[١]
ھەروەھا ناسراوە بەپاشای پۆپ,
لەدایکبووی (١٩٥٨-0٨-٢٩) ٢٩ی ئابی ١٩٥٨
ئەمریکا.
مردووی٢٥ی حوزەیرانی ٢٠٠٩(٢٠٠٩-٠٦-٢٥) (٥٠ ساڵ ژیاوە)
کالیفۆڕنیا لە ئەمریکا.
ساڵانی چالاکبوون١٩٦٤–٢٠٠٩
کۆمپانیاکانMotown, Epic, Legacy, MJJ Productions
بابەتە پەیوەندیدارەکان
وواژووی مایکڵ
وێبگەhttp://www.michaeljackson.com

مایکل جۆزیف جاکسۆن لە ٢٩/٨/١٩٥٨ لە دایکبووە، یەکەم جار لە تەمەنی ١١ ساڵیدا لەسەر تەختەی شانۆ دەرکەت کاتێک ئەندامی تیپی(جاکسۆن فایف) بوو کە لە خێزانی مایکل پێکھاتبوو، حەوتەم کوڕی خانەوادەکەی بوو کە لە نۆ خۆشک و برا پێکھاتبوون (مایکل رۆبی، جاکی، تیتۆ، جیرمان، لاتۆیا، مارلۆن، براندی، جانێت) جۆزیف والتەری باوکیان زۆر بێ بەزەیی و دڵڕەقانە مامەڵەی لەگەڵیان دەکرد، ھەمیشە بە لێدان و قسە ناشرین و چاو سوورکردنەوە ھەڵسوکەوتی لەگەڵیان دەکرد، بە زۆری دەیبردن بۆ مەشق پێکردن و بە تووندترین شێوە رەفتاری لەگەڵ دەکردن بەرامبەر بە بچووکترین ھەڵە، ھەر ئەمەش وایکرد دواتر جاکسۆن رەفتاری توندی بەرامبەر منداڵان ھەبێت، لە ساڵی ١٩٩٣ بۆ یەکەم جار مایکل جاکسۆن لە ئەڵقەیەکی بەرنامەی ئۆپێرا و نیڤری باسی لە ناخۆشییەکانی تەمەنی منداڵی خۆی کرد و گوتی: من لە تەمەنی منداڵیدا ھەمیشە ھەستم بە تەنیایی دەکرد و پەشیمان بووم لەوەی باوکێکی وەک جۆزیفم ھەیە، بۆیە ھەمیشە بە تەنیا دەگریام، ھەروەھا لە چاوپێکەوتنێکی راستەوخۆدا لە ساڵی ٢٠٠٣ کاتێک سەرەڕای ئەم ھەموو دەردەسەری و ناخۆشییانە بەھرە و تواناکانی مایکل ھەر لە تەمەنی منداڵییەوە ھەستی پێدەکرا بەتایبەتی کە لە تەمەنی ٥ ساڵیدا لە ئاھەنگەکانی سەری ساڵ و لە قوتابخانە گۆرانی دەگوت، لە ساڵی ١٩٦٤ برا گەورەکەی جاکی تیپێکی مۆسیقای دامەزراندن بەناوی(جاکسۆن برازەرس) و مایکل لەگەڵ براکانی وەک کورەس گۆرانی دەگوت و سەمای دەکرد، لە ساڵی ١٩٧١ مایکل بە تەنیا دەستی بە گۆرانی گوتن کرد و چەندین ئەلبوومی بڵاوکردەوە کە سەرکەوتنی بێ وێنەی تۆمار بەدەستھێنا، لە ھەشتاکانی سەدەی رابردوودا جاکسۆن یەکەم رەش پێست بوو بگاتە ئاستێکی جیھانی بەرز و ئاراستەی گۆرانی جیھانی لە گۆرانی ئاساییەوە گۆڕی بۆ (گۆرانی ناوبانگ دەرکردن و دروستکردن، گۆرانییەکانی مایکل مەودایەکی مرۆڤانەشیان ھەبوو بەتایبەتی(Black orwhite، earth) جگە لە گۆرانی مرۆڤانە، مایکل رێکخراوێکی خێرخوازی تایبەت بەخۆی دامەزراندن کە ھاواکاریی پێشکەش بە ٣٩ رێکخراوی خێرخوازی سەربەخۆ دەکات، بەمەش مایکل بوو بە یەکێک لەو گۆرانیبێژانە کە دوواجار ناوبانگی دەرکرد. مایکل تووشی نەخۆشییەکی دەگمەن دەبێت یەکێک لە خاڵە جیاکەرەوەکانی ژیانی مایکڵ جاکسۆن ئەوەیە کە بەھۆی ئەنجامدانی چەندین نەشتەرگەری جوانکاری لە ماوەی چەند ساڵێکدا توانی رەنگی پێستی خۆی لە رەشی بگۆڕێت بۆ سپی، ئەم نەشتەرگەریانەش بڕێکی زۆر پارەی تێچوو کە جگە لە خەرجییە زۆر ئەم نەشتەرگەیانە کاریگەرییەکی سلبیان لەسەر تەندروستی رابردوو تووشی نەخۆشییەکی دەگمەن و نادیار ھاتبوو لە سییەکانی، ھەروەھا پێستی لەشی دووچاری تێکچوون و ھەڵوەرین ھاتبوو و لەئەنجامی ئەو نەشتەرگەییە زۆرانەی بۆ کرابوو جۆرە کرمێک لە پێستی پەیداببوو، ئەیان ھالبرین کە نووسەرێکی کەنەدییە و خەریکی نووسینی کتێبێکە لە سەر ژیانی جاکسۆن دەڵێ: لە ساڵانی رابردوودا باری تەندروستی بەرەو خراپی دەچوو تەنانەت توانای ئەوەی نەمابوو کە نەشتەرگەریشی بۆ ئەنجام بدرێت، کە زۆر پێویست بوو چاوی لای چەپی ٩٥% ی توانای بینی نەمابوو لە ئەنجامی نەخۆشی سییەکانی، ھەروەھا توانای قسەکردنیشی زۆر نەبوو. ژیان لەگەڵ منداڵان لە ماوی ١٢ ساڵی رابردوودا مایکل ھیچ ئەلبوومێکی نوێی بڵاونەکردەوە و ھەموو کاتی خۆی بە یاوەری چەند منداڵێک لە خانووەکەی خۆی بەسەر دەبرد کە ھەموو شتێکی تێدا دەستەبەرکرابوو، بەڵام ئەم جۆرە ژیانە قسە و قسەڵۆکی زۆری دەربارەی ھەبوو و لە کۆتاییدا بە دەستدرێژی سێکسی کردنە سەر منداڵێکی ئەندام تۆمەتبارکرا و ئەویش بە توندی رەتی کردەوە و کێشەکە لە دەرەوەی دادگا چارەسەرکرا، لە کاتی روودانی ئەم کێشەیە ژمارەیەکی زۆری جەماوەری مایکل پشتیوانی خۆیان بۆی دووپات کردەوە. بەر لەم رووداوە لە ساڵی ١٩٩٥ گۆرانییەکی بەناوی(ئەوان گرنگی بە ئێمە نادەن) بڵاوکردەوە کە چەند وشەیەکی تێدابوو دژی جوولەکەکان ئەمەش بووە ھۆی ئەوەی رەخنەیەکی زۆری لێبگیرێ لەسەر تاسەری جیھان، ھەر چەندە دواتر بە ڕەسمی داوای لێبوردنی کرد، بەڵام رەخنە گرانی گرنگیان بەم لێبوردنەکەی نەدا و گۆرانییەکەش رەواجی نەبوو، ھەر ئەو ساڵ واتە ١٩٩٥ مایکل جاکسۆن ژیانی ھاوسەری لەگەڵ لیزا ماری ئەلڤین بریسلی ێکھێنا کە کچی گۆرانیبێژی ناوداری ئەمەریکی ئەلڤێس بریسلیە، بەڵام دوای ١٨ مانگ جیابوونەوە. شازادەیەکی بەحرێنی داوای لە دژی مایکل ھەیە دوای چارەسەرکردنی کێشەی دەستدرێژی سێکسی بۆ سەر منداڵە کەم ئەندامەکە، مایکل رووی لە وڵاتی بەحرێن کرد و ماوەیەک لەوێش مایەوە، دواتر شێخ عەبدوڵڵای کوڕی حەمەد ئال خەلیفە لە دادگا داوایەکی دژی بەرزکردەوە و بەوە تاوانباری کرد کە پابەند نییە بەو گرێبەستەی لە نێوانیاندا مۆرکراوە بەپێی قسەکانی عەبدوڵڵا دوای کۆتایی ھاتنی کێشەکانی مایکڵ لەگەڵ دادگای ئەمەریکی ئەو ھەڵدەستێ بە میوانداری کردنی مایکل بۆ ماوەیەکی دیاریکراو بە مەرجێک بەیەکەوە کۆمپانیایەکی کاری مۆسیقا دابمەزرێنن و ئەلبوومێکیش بڵاوبکەنەوە، ھەر بۆی ئەم مەبەستەش ژمارەیەک لە ھاوڕێیانی مایکل داوەت کردبوو بۆ بەحرێن تاکو بەیەکەوە ئاھەنگی سەری ساڵ لەبەحرێن بەسەربەرن و مایکلیش بەم مەرجانە رازی بوو، بەڵام لە کۆتاییدا ئەو لەسەر ئەستۆی بوو جێبەجێی نەکرد، بۆیە شێخ داوای قەرەبوو کردنە یان جێبەجێکردنی بەندەکانی گرێبەستەکەی دەکرد، بەڵام باری تەندروستی مایکل رێگای پێ نەدەدا کە گۆرانی تۆمار بکات یان ئاھەنگ ساز بکات ئەم کێشەیەش کاریگەری دەروونی زیاتری لەسەر مایکل ھەبوو، بەڵام لە کۆتاییدا ئەو کێشەیەش چارەسەرکرا و مایکل بە ناچاری گەڕایەوە ئەمەریکا. سازکردنی نزیکەی ٥٠ ئاھەنگ ئەو دابڕانە زۆرە و کێشەیەک لە دوایەکانە بوونە ھۆی رووخانی مایکل لە بواری دەروونی و ئابوورییەوە، بۆیە بڕیاریدا ٤٩ ئاھەنگ لەسەرتاسەری جیھان ساز بکات و لە لەندەنیشەوە دەست پێبکات، چونکە وامەزندە دەکرات داھاتی ئەم ئاھەنگانە بگاتە نزیکەی ٤٠٠ ملیۆن دۆلار ئەمەش کاریگەری دەبوو لەسەر باشترکردنی باری دارایی جاکسۆن و رزگاربوونی لەو قەرزە زۆرانەی لەسەری کەڵەکە بوون، بەڵام ھەر ئەوکات ھەندێک لە بەرپرسانی کۆمپانیاکە گومانیان ھەبوو لەوەی مایکل بتوانێت بەڵێنەکانی بەجێ بگەیەنێت بە ئەنجامدانی ئەم ئاھەنگانە، چونکە رۆژانە دەرمانی زیاتری بەکار دەھێنا بۆ ئەوەی دەم و چاوی خۆی لەلاچوون و ھەڵوەرین بپارێزێت، ھەروەھا بەپێی رێنماییەکانی پزیشکانە نەدەبوایە ھەوا لەدەم و چاوی بدات، بۆیە زۆر کەس پێیان وابوو ئەگەر بتوانێت لە ئاھەنگەکانیش بەشداری بکات ئەوا دوایین ئاھەنگ دەبن. ئێستا دوای مردنی کۆمپانیا(o٢) رووبەرووڕی گرفتێکی دیکە بووەتەوە ئەویش ئەوەیە چۆن بتوانێت پارەی ئەو کەسانە بگەڕێنێتەوە کە پلیتی ئاھەنگەکانیان کڕیوە ئاسان نییە و پێویستی بە کاتێکی زۆر ھەیە، چونکە تا ئێستا نزیکەی (٨٠٠) ھەشت سەد ھەزار پلیتی ئاھەنگەکان فرۆشراوە، تێکڕای نرخی پلیتەکان لە نێوان ٥٠ و ٧٠ جونەیھی ئیسترلینی و لە کاتی نمایشکردنی پلیتەکان بۆ فرۆشتن زۆر بەخێرایی تەواووبن بە تێکڕایی ١١ پلیت لە یەک چرکەدا و نرخی پلیتی VIP گەیشتە نزیکەی ٧٩٠ جونەیھـ و لەسەر وێب سایتی (ئای بای) گەیشتە ١٣٩٠ جونەیھی ئیسترلینی و ئێستا زۆربەی ئەوانەی پلیتەکانیان کڕیووە داوای پارەکانیان دەکەنەوە. نھێنی مردنی لە ناکاوی دوای راگەیاندنی مردنی مایکل، ئەندامانی کۆنگرێس دەقیقەیەک وەستان بۆ رێزگرتن لە گیانی، لەلایەکی دیکەوە پزیشکان توێکاری لاشەی مایکلیان کرد،بەڵام رایانگەیاند لە کاتی زوودا ناتوانن ھۆکاری مردنی دیار بکەن، ھەر چەندە بەپێی پێشبینییەکان ھۆکاری مردنی بۆ ئەو دەرمانە زۆرانە دەگەڕێتەوە کە بەکاری دەھێنان بۆ نەھێشتنی ئازارەکانی لەشی، ھەر لە مردنی بە نیو کاتژمێرێک بڕێکی زۆر دەرمانی دیمیرۆلی بەکارھێنابوو کە رۆژانە بڕێکی وەردەگرت بۆیە خێزانی مایکل پێیان وایە ھۆکاری مردنی بۆ ئەو بەڕ زۆرەی ئەو دەرمانە دەگەڕێتەوە، لەلایەکی دیکەوە بەرپرسێکی پۆلیسی لۆس ئەنجلۆس رایگەیاند جاکسۆن ھۆگری بەکارھێنانی دەرمانی ئۆکسیکونتین بوو، بەڵام ھیچ نیشانەیەکی برینداربوونی دەرەکی بەسەر لاشەی جاکسۆنەوە نەبووە. دوای ئەوە لاشەی جاکسۆن درایەوە خێزانەکەی پۆلیس لێکۆڵینەوەیەکی وردی لەگەڵ ئەو پزیشکە ئەنجامدا کە لە کاتی گیان لە دەستدانی لەگەڵی بوو ئەویش ھاوکارییەکی زۆری پۆلیسی کردووە، بەڵام پشکنینی ژەھرەکان کە ھۆکاری مردنی دیاردەکات پێویستی بە شەش تا ھەشت ھەفتە ھەیە ئەنجامەکانی دەردەچێت، برایان ئۆکسمان پارێزەری خانەوادەی جاکسۆن گوتی: من زۆر نیگەران بووم لە بەکارھێنانی ئەو بڕە زۆرەی دەرمانانە لەلایەن جاکسۆنەوە و زۆر جار خێزانەکەیم ئاگادارکردۆتەوە لەو زیانانەی کە لە ئەنجامی سەما کردن تووشی دەبێت و رەنگە ژیانیشی بخاتە مەترسییەوە، بەڵام کەس گرنگی بە قسەکانی من نەداوە، برایان ھەروەھا گوتی: من نامەوێ ئاماژە بە ھیچ شتێک بدەم تاکو ئەنجامی پشکنینی ژەھرەکان دەرنەچێت، ھەر بەپێی قسەکانی برایان لە چەند ھەفتەی رابردوودا جاکسۆن خەریکی خوێندنەوەی نووسینەکانی تاکور بوو. دوایین شەوی ژیانی لەلایەکی دیکەوە قسەو باسێکی زۆر دەربارەی رووداوەکانی دوایین شەوی ژیانی مایکل بڵاوکراونەتەوە، بەپێی ماڵپەڕی(TMZ) مایکل لە دوایین شەوی لە (ستیبلێس سەنتەن )بەسەر برد لە خۆ ئامادەکردن بۆ زنجیرەی ئەو ئاھەنگانەی کە بڕیارە ئەنجامی بدات، چونکە تا درەنگانی شەو خەریکە گۆرانی و سەماکردن بوو بە یاوەری ژمارەیەک لە سەماکاران و ئەندامانی تیپەکەی، بەپێی شایەد عەیانێک ئەو شەوە مایکل سێ کاتژمێر لە کاتی دیاریکراو دواکەوت و سەماکاران ناچار بوون چاوەڕێی بکەن، لەلایەنی خێزانییەوە ئێستا ھەر سێ منداڵەکەی مایکل (پلاکێنت و پاریس و برنس) لەگەڵ دایکی مایکل دەژین و بەپێی قسەی برایانی پارێزەر منداڵەکانی بەھرەی زۆریان ھەیەو دەتوانن رووبەڕووی ئەم بارودۆخە ببنەوە ھەر چەندە ئێستا زۆر باسی دەکەن و ئەم رووداوە وەک شۆکێک بووە بۆیان.