ڕۆژژمێری زایینی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان
ب r2.7.3) (ڕۆبۆت: گۆڕانی ang:Gregorisce ȝerīmbōc بۆ ang:Gregorisc gerīmbōc |
Addbot (لێدوان | بەشدارییەکان) |
||
| ھێڵی ١١٩: | ھێڵی ١١٩: | ||
[[پۆل:ڕۆژژمێرەکان]] |
[[پۆل:ڕۆژژمێرەکان]] |
||
[[af:Gregoriaanse kalender]] |
|||
[[als:Gregorianischer Kalender]] |
|||
[[am:ጎርጎርያን ካሌንዳር]] |
|||
[[an:Calandario gregorián]] |
|||
[[ang:Gregorisc gerīmbōc]] |
[[ang:Gregorisc gerīmbōc]] |
||
[[ar:تقويم ميلادي]] |
|||
[[arc:ܣܘܪܓܕܐ ܓܪܝܓܘܪܝܐ]] |
|||
[[arz:تقويم ميلادى]] |
|||
[[ast:Calendariu gregorianu]] |
|||
[[av:Григорианияб каленьдар]] |
|||
[[az:Qriqori təqvimi]] |
|||
[[ba:Григориан календары]] |
|||
[[bar:Gregorianischa Kalenda]] |
|||
[[bat-smg:Grėgaliaus kalėnduorios]] |
|||
[[be:Грыгарыянскі каляндар]] |
|||
[[be-x-old:Грэгарыянскі каляндар]] |
|||
[[bg:Григориански календар]] |
|||
[[bn:গ্রেগরীয় বর্ষপঞ্জী]] |
|||
[[bpy:গ্রেগরিয়ান পাঞ্জী]] |
|||
[[br:Deiziadur gregorian]] |
|||
[[bs:Gregorijanski kalendar]] |
|||
[[ca:Calendari gregorià]] |
|||
[[cbk-zam:Calendario Gregoriano]] |
|||
[[ceb:Kalendaryong Gregoryano]] |
|||
[[cs:Gregoriánský kalendář]] |
|||
[[csb:Gregorijansczi kalãdôrz]] |
|||
[[cy:Calendr Gregori]] |
|||
[[da:Gregorianske kalender]] |
|||
[[de:Gregorianischer Kalender]] |
|||
[[dsb:Gregorjaniska pratyja]] |
|||
[[dv:މީލާދީ ކަލަންޑަރު]] |
|||
[[el:Γρηγοριανό ημερολόγιο]] |
|||
[[eml:Lunâri Gregoriân]] |
|||
[[en:Gregorian calendar]] |
|||
[[eo:Gregoria kalendaro]] |
|||
[[es:Calendario gregoriano]] |
|||
[[et:Gregoriuse kalender]] |
|||
[[eu:Gregoriotar egutegia]] |
|||
[[fa:گاه‌شماری میلادی]] |
|||
[[fi:Gregoriaaninen kalenteri]] |
|||
[[fiu-vro:Gregoriusõ kallendri]] |
|||
[[fo:Gregorianski kalendarin]] |
|||
[[fr:Calendrier grégorien]] |
|||
[[frr:Gregoriaans kalender]] |
|||
[[fur:Calendari Gregorian]] |
|||
[[fy:Gregoriaanske kalinder]] |
|||
[[gl:Calendario gregoriano]] |
|||
[[gn:Arapapaha Gyregoriopegua]] |
|||
[[gu:ગ્રેગોરીયન પંચાંગ]] |
|||
[[he:הלוח הגרגוריאני]] |
|||
[[hi:ग्रेगोरी कैलेंडर]] |
|||
[[hr:Gregorijanski kalendar]] |
|||
[[hsb:Gregorianiska protyka]] |
|||
[[ht:Almanak gregoryen]] |
|||
[[hu:Gergely-naptár]] |
|||
[[hy:Գրիգորյան օրացույց]] |
|||
[[ia:Calendario gregorian]] |
|||
[[id:Kalender Gregorius]] |
|||
[[ilo:Kalendario a Gregoriano]] |
|||
[[io:Gregoriana kalendario]] |
|||
[[is:Gregoríska tímatalið]] |
|||
[[it:Calendario gregoriano]] |
|||
[[ja:グレゴリオ暦]] |
|||
[[jv:Pananggalan Gregorian]] |
|||
[[ka:გრიგორიანული კალენდარი]] |
|||
[[kk:Григориан күнтізбесі]] |
|||
[[kl:Gregorianskit ullorsiutaat]] |
|||
[[km:ប្រតិទិន ក្រេកូរី]] |
|||
[[kn:ಗ್ರೆಗೋರಿಯನ್ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್]] |
|||
[[ko:그레고리력]] |
|||
[[krc:Григориан орузлама]] |
|||
[[ku:Salnameya gregorî]] |
|||
[[kv:Григорий календар]] |
|||
[[kw:Calans gregorek]] |
|||
[[ky:Григорий жылсанагы]] |
|||
[[la:Calendarium Gregorianum]] |
|||
[[lad:Kalendario gregoriano]] |
|||
[[lb:Gregorianesche Kalenner]] |
|||
[[li:Gregoriaanse kalender]] |
|||
[[lij:Lûnäio Gregorian]] |
|||
[[lmo:Taquín gregurian]] |
|||
[[lt:Grigaliaus kalendorius]] |
|||
[[lv:Gregora kalendārs]] |
|||
[[map-bms:Kalendher Gregorian]] |
|||
[[mhr:Григориан кечышот]] |
|||
[[mk:Грегоријански календар]] |
|||
[[ml:ഗ്രിഗോറിയൻ കാലഗണനാരീതി]] |
|||
[[mn:Григорийн тоолол]] |
|||
[[mr:ग्रेगरीय दिनदर्शिका]] |
|||
[[ms:Kalendar Gregory]] |
|||
[[mzn:میلادی تقویم]] |
|||
[[nah:Gregorio xiuhpōhualli]] |
|||
[[nap:Calannario greguriano]] |
|||
[[nds:Gregoriaansch Klenner]] |
|||
[[nds-nl:Gregoriaanse kelender]] |
|||
[[ne:ग्रेगोरी क्यालेण्डर]] |
|||
[[nl:Gregoriaanse kalender]] |
|||
[[nn:Den gregorianske kalenderen]] |
|||
[[no:Gregoriansk kalender]] |
|||
[[nrm:Calendri grégorian]] |
|||
[[nso:Tšhupamabaka ya Gregorian]] |
|||
[[oc:Calendièr gregorian]] |
|||
[[or:ଗ୍ରେଗୋରି ପାଞ୍ଜି]] |
|||
[[pa:ਗ੍ਰੈਗਰੀ ਕਲੰਡਰ]] |
|||
[[pl:Kalendarz gregoriański]] |
|||
[[pnb:گریگری کلنڈر]] |
|||
[[pnt:Γρηγοριανόν ημερολόγιον]] |
|||
[[ps:ګریګوري کلیز]] |
|||
[[pt:Calendário gregoriano]] |
|||
[[qu:Griguryanu kalindaryu]] |
|||
[[ro:Calendarul gregorian]] |
|||
[[ru:Григорианский календарь]] |
|||
[[rue:Ґреґоріаньскый календарь]] |
|||
[[sa:ग्रेगोरी-कालगणना]] |
|||
[[sah:Грегориан халандаара]] |
|||
[[scn:Calannariu grigurianu]] |
|||
[[sco:Gregorian calendar]] |
|||
[[sh:Gregorijanski kalendar]] |
|||
[[si:ග්රෙගරි දින දසුන]] |
|||
[[simple:Gregorian calendar]] |
|||
[[sk:Gregoriánsky kalendár]] |
|||
[[sl:Gregorijanski koledar]] |
|||
[[sq:Kalendari gregorian]] |
|||
[[sr:Грегоријански календар]] |
|||
[[su:Kalénder Grégori]] |
|||
[[sv:Gregorianska kalendern]] |
|||
[[sw:Kalenda ya Gregori]] |
|||
[[ta:கிரெகொரியின் நாட்காட்டி]] |
|||
[[te:గ్రెగోరియన్ కేలండర్]] |
|||
[[tg:Гоҳшумори мелодӣ]] |
|||
[[th:ปฏิทินเกรโกเรียน]] |
|||
[[tl:Kalendaryong Gregoryano]] |
|||
[[tr:Miladî takvim]] |
|||
[[tt:Милади тәкъвим]] |
|||
[[uk:Григоріанський календар]] |
|||
[[ur:عیسوی تقویم]] |
|||
[[uz:Grigoriy taqvimi]] |
|||
[[vec:Całendario gregorian]] |
|||
[[vi:Lịch Gregory]] |
|||
[[wa:Calindrî grigoryin]] |
|||
[[war:Kalendaryo Gregoryano]] |
|||
[[xmf:გრიგორიანული კალენდარი]] |
|||
[[yi:גרעגאריאנישער קאלענדאר]] |
|||
[[yo:Kàlẹ́ndà Gregory]] |
|||
[[zea:Gregoriaonse kalender]] |
|||
[[zh:公历]] |
|||
[[zh-classical:格里曆]] |
|||
[[zh-min-nan:Gregorius Le̍k-hoat]] |
|||
[[zh-yue:公曆]] |
|||
وەک پێداچوونەوەی ٠٠:٣٦، ٨ی ئازاری ٢٠١٣
| ئەمڕۆ |
|
[] |
ڕۆژژمێری زایینی (گریگۆری) ڕۆژژمێرێکی بەکارھاتووە لە جیھانی ڕۆژئاوا و زۆربەی وڵاتەکانی ڕۆژھەڵاتدا، و ئەم ڕۆژژمێرە بە زایینی ناسراوە لەبەرئەوەی بە بڕوای ھەفتەی لەدایکبوونی پێغەمبەر عیسا دانراوە، ٣١ی کانوونی یەکەم، کاتژمێر ١٢ی شەو (٠٠.٠٠)، ساتی گۆڕینەوەی ساڵی زایینییە بۆ ساڵێکی نوێ. ساڵی زایینی خولێکی زەوی بە دەوری خۆردا ئەنوێنێت، کە نزیکەی ٣٦٥ ڕۆژ دەکات (بە تەواوی ٣٦٥.٢٤٢٥) ڕۆژە. ھەروەھا لە ڕۆژژمێری زاینیدا پەیوەندی لەنێوان ساڵ و وەرزەکاندا نییە.
زانای ئیتاڵی ئلیسیۆس لیلیۆس داینا لە ساڵی ١٥٨١ وەک جێگرەوەیەک بۆ ڕۆژژمێری (یولیۆسی) کە بە ناوی یولیۆس قەیسەرەوە ناونرابوو، و ڕۆژژمێری زایینی نوێ بە گریگۆری ناو دەبرێت بە ناوی پاپا گریگۆریۆسی سیانزەیەم (Pope Gregory XIII)، و سێ ڕۆژ جیاوازی ھەیە لەگەڵ ڕۆژژمێری یولیۆسی دێریندا لە ٤٠٠ ساڵدا.
ناونان
بە پێی کتێبی (ڕەگی وشەکان)ی دانەر یوسف بەدر ئەلبەدر ، ناوی مانگە زاینیەەکان ھەموویان ڕۆمانین بەم شێوەیە؛
- کانوونی یەکەم(January)؛ بە ناوی "janus" وە ھاتووە کە خواوەندی دەروازە و سەرەتا کاتییەکان بووە لای ڕۆمان و یۆنان.
- شوبات(February)؛ لە وشەی "febra" ھاتووە بە مانای پاککردنەوە دێت بە لاتینی و ڕۆمان لەم مانگەدا ئاھەنگیان گێڕاوە بە جەژنی پاککردنەوە و خەڵک ھەستاون بە شتن و پاککردنەوە و دوایین مانگی ساڵ بووە لای ڕۆمان.
- ئازار (March)؛ خواوەندی جەنگ بووە لای ڕۆمان و سەرەتای ساڵی ھەتاوی دەستی پێکردووە لای ڕۆمان.
- نیسان (April)؛ لە وشەی"avril" ھاتووە و بە مانای بەھار دێت لەبەر ئەوەی ئەم مانگە سەرەتای بەھارە.
- ئایار (May)؛ ناوی خواوەندێک بووە لای ڕۆمان "maya"و دایکی خواوەند عەتاڕد بووە کە ھەسارەکە بە ناویەوە ناونراوە لەبەرئەوەی لەم مانگەدا بە ڕوونی دەر ئەکەوێت لە ئاسماندا.
- حوزەیران (June)؛ لە وشەی "jonious" ھاتووە و مانای لاوان ئەگەیەنێت بە لاتینی و تیایدا ئاھەنگیان گێڕاوە بە جەژنەکانی لاوان.
- تەمموز(July)؛ بە ناوی ئیمپڕاتۆری ڕۆمانی یۆلیوس قەیسەڕەوە "julius caesar" ناونراوە.
- ئاب (August)؛بە ناوی ئیمپڕاتۆری ڕۆمانی ئۆگستۆسەوە "augustus" ناونراوە.
- ئەیلوول(September)؛ لە "septa"وە ھاتووە بە مانای ژمارە حەوت دێت و ئەوە ڕیزبەندی مانگەکە بووە لای ڕۆمان.
- تشرینی یەکەم (October)؛لە "octa"وە ھاتووە بە مانای ژمارە ھەشت دێت و ئەوە ڕیزبەندی مانگەکە بووە لای ڕۆمان.
- تشرینی دووەم (November)؛لە "nova"وە ھاتووە بە مانای ژمارە نۆ دێت و ئەوە ڕیزبەندی مانگەکە بووە لای ڕۆمان.
- کانوونی یەکەم (December)؛لە "deca"وە ھاتووە بە مانای ژمارە دە دێت و ئەوە ڕیزبەندی مانگەکە بووە لای ڕۆمان.
ناوی مانگەکان لە ڕۆژھەڵات
ئێران و ئەفغانستان بە فەڕمی ڕۆژژمێری کۆچیی ھەتاوی بەکار دەھێنن، دەوڵەتی عوسمانی، «ڕۆژژمێری ڕۆمی»ی بەکارھێناوە کە ڕۆژژمێری گریگۆری بووە کە کۆچی پێغەمبەری ئیسلام (٦٢٢ی زایینی) سەرەتای بووە[١]. لە ڕۆژژمێری ڕوومیدا ناوی ٩ مانگ لە ناوە سوریانییەکان وەرگیرابوون. کۆماری تورکیا لە ساڵی ١٩٢٦ەوە ڕۆژژمێری زایینی بەکاردەبات کە ناوی ٥ مانگی لە ناوە سوریانییەکان وەرگیراون[٢].
لە دۆڵی نیل و زۆربەی وڵاتە عەرەبیەکاندا کە میسر و سوودان و وڵاتەکانی کەنداوی عەرەبی ئەگرێتەوە بێجگە لە عەرەبستانی سەعوودی کە ڕۆژژمێری کۆچیی بەکاردەھێنێت، ئەم ناوانەی خوارەوە لە بەرامبەر ناوە لاتینیەکاندا بە کاردەھێنن؛
|
|
|
|
لە عێراق و سووریا و لوبنان و ئوردن و فەلەستیندا ئەم ناوانەی بۆ بەکاردێت کە بە عەربی کراون لە ناوە سریانیەکان (ئارامیەکان)وە؛
|
|
|
|
ھەروەھا بە ناوی جیاواز ناسراون لە لیبیا و مەغریب و مۆریتانیا و توونس و جەزائیردا.
ژمارەی مانگەکان
بە شێوەیەکی بڕیاردراو، ژمارەی ڕۆژەکان لە حەوت مانگی ساڵدا ٣١ ڕۆژن، لە چوار مانگدا ٣٠ ڕۆژ و مانگێکیش لە ساڵدا بە شێوەیەکی ناڕێک ٢٨ یان ٢٩ ڕۆژە. ھەر چوار ساڵ جارێک، ساڵی پڕە، مەگەر ئەو ساڵانەی کە شیاوی دابەشکردن بن بە ١٠٠، بەڵام نەک بە ٤٠٠. کەوا بێ، ساڵی ٢٠٠٠ ساڵی پڕ بوو (چونکوو شیاوی دابەشکردنە بە ٤٠٠) بەڵام ساڵی ٢١٠٠ ساڵی پڕ نییە. ڕۆژژمێری گریگۆری لە ھەر ٣٣٣٠ ساڵ یەک ڕۆژی ھەڵەیە. [٣]
| ژمارەی مانگ | ناوی مانگ | ژمارەی ڕۆژەکان |
|---|---|---|
| ١ | کانوونی دووەم | ٣١ |
| ٢ | شوبات | ٢٨ یان ٢٩ |
| ٣ | ئازار | ٣١ |
| ٤ | نیسان | ٣٠ |
| ٥ | ئایار | ٣١ |
| ٦ | حوزەیران | ٣٠ |
| ٧ | تەمموز | ٣١ |
| ٨ | ئاب | ٣١ |
| ٩ | ئەیلوول | ٣٠ |
| ١٠ | تشرینی یەکەم | ٣١ |
| ١١ | تشرینی دووەم | ٣٠ |
| ١٢ | کانوونی یەکەم | ٣١ |
ئەم بابەتانەش ببینە
سەرچاوەکان
- ^ http://en.wikipedia.org/wiki/Rumi_calendar
- ^ http://en.wikipedia.org/wiki/Arabic_names_of_calendar_months#Levant
- ^ http://www.zkurd.org/?Besh=witar&kar=asayi&jimare=475 ڕۆژژمێر و ساڵی كوردی و نه‌ورۆز، سایتی زانستپەروەرانی کورد