فریدریش ئێنگڵس: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان
بNo edit summary |
ب ڕۆبۆت: چاکسازیی th:ฟรีดริช เองเงิลส์←th:ฟรีดริช เองเกลส์ |
||
ھێڵی ٨٧: | ھێڵی ٨٧: | ||
[[ta:பிரெட்ரிக் எங்கெல்சு]] |
[[ta:பிரெட்ரிக் எங்கெல்சு]] |
||
[[tg:Фридрих Энгелс]] |
[[tg:Фридрих Энгелс]] |
||
[[th:ฟรีดริช เอง |
[[th:ฟรีดริช เองเงิลส์]] |
||
[[tr:Friedrich Engels]] |
[[tr:Friedrich Engels]] |
||
[[tt:Фридрих Энгельс]] |
[[tt:Фридрих Энгельс]] |
وەک پێداچوونەوەی ١٢:٤٢، ٦ی ئەیلوولی ٢٠١٢
ئەنگڵس و ماڕکس
فرێدریش ئەنگەڵس سیاسەت زان و فەیلەسووفی ئاڵمانی بوو ھاوڕێی فەیلەسوفی ئەڵمانی کارل مارکس بوو ، لەگەڵ مارکسدا مانفێستی کۆمۆنیستیان نووسی ئێنگڵس پێشنووسهكهی نووسی ماركسیش ڕاڤەکەی دووایی تهواو كرد، لە ١٨٤٥ ز پەرتووکێکی بڵاوکردەوە لەسەر باروودۆخی کرێکارانی ئینگڵتەڕا و لەگەڵ ھاوڕێکەی کارڵ ماڕکس پەرتووکی سەرمایەیان چاپدا ، ئێنگڵس دوای مردنی ماركس سهخترین ئهركی پێ ئهسپێردرا كه دهبوایه یاداشتهكان و تهواوی پێشنووسه قهبهكانی بهشی ٢و٢ی كاپیتاڵ (سەرمایە) ی ماركس تهواو بكا. بهشی سێههمی ئهو كاره ههتا تهواو بوونی دهساڵی خایاند.
ژیان
لە بێڕمن لە ئەڵمانیا لە خێزانێکی بە ڕەسەن جوولەکە لە ساڵی ١٨٢٠ز لەدایک بوو کوڕی كارخانهدارێكی دهوڵهمهندی قوماشسازیی شاری بێرمان بوو. سهردهمی ئهوسهردهمێكی ئاڵۆزی كۆمهڵایهتی و ئابووری بوو كه بوو به هۆی بزۆێنهرهی بیروباوهری تازه، زانست، تیۆری و ئیسمهكان ،بهر لهوهی چاوی به بهرێوهبهری ڕۆژنامهی رادیكاڵی Neue Rheinsche واته “خاخامی كۆمنیستان” مۆسێز هێس (Moses Hess ) بكهوێ، هێگلیستێكی لاو بوو. ئێنگڵس له ساڵی ١٨٤٤ – ١٨٤٢ له مانچێستر دهژیا، ئهو شوێنهی كه باوكی كارخانهیهكی لێ ههبوو. ههر لهوێش بوو بناغهی بیری ئابووره كۆمنیستێكهی درهێژهدرا. ئهوه مانچێستێر بوو ئهو بۆچوونهی پێی نیشاندا كه فاكتۆره ئابوورییهكان له مێژوودا چهنده گرینگن و ههر ئهوهش بناغهی جیهانبینی ئهوی پێكهێناوه.