یاسووکەند

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
یاسووکەند
یاسوکند - Yasukand
Map
وڵات ئێران
ڕۆژھەڵاتی کوردستان
پارێزگاسنە
شارستانبیجاڕ
ناوچەکوڕانی
گوندەوارکوڕانی
بوون بەشارەدێ١٩٩٤
دەسەڵات
 • شارەدارئەندازیار تەھا ئەحمەدوەند
بەرزایی
١٦٧٣ مەتر (٥٬٤٨٩ پێ)
ژمارەی دانیشتووان
 • سەرجەم٣،٤٩٠
زمان و ئایین
 • زمانکوردی (گەڕووسیئازەری
 • ئایینئیسلام(شیعە و سوننە)
ناوچەی کاتیUTC+٣:٣٠ (ناوچەی کاتی)
 • ھاوین (DST)UTC+٤:٣٠ (ھاوین)
تەلەفۆن٠٨٧

یاسووکەند یان حەسەناوای یاسووکەند شارەدێیەکە، کەوتووەتە گوندەواری کوڕانی، ناوچەی کوڕانی، شارستانی بیجاڕ، پارێزگای سنە، ڕۆژھەڵاتی کوردستان، ئێران.[١] ئەم شارەدێیە ناوەندی ناوچەی کوڕانیە. ئەم شارەدێیە ناوەندی کارگێڕی، پەیوەند، ڕامیاری، بازرگانی، ئابووری و ڕۆشنبیری ناوچەی کوڕانیە. شارەدێی یاسووکەند (١٧٩)ھێکتار ڕووبەرەکەیەتی. بەدووری (٦٥کم) لە شارۆچکەی بیجاڕوە دوورە، وە بەدووری (١٨کم) دەکەوێتە سەروو ڕێگای بیجاڕ ـ زەنگانەوە. یاسووکەند دوای بیجاڕ دووەم شارەدێی گەورەیە لە شارستانی بیجاڕ لە ڕووی دانیشتووانەوە. یاسووکەند لە مێژووی خۆیدا ڕووبەڕووی چەندان سەرکەوتن و شکست بووەتەوە، گەواھیدەری مێژووی ئەم شارەدێیە لەداگیرکاری بێگانە و ڕووداوی سروشتی وەک بوومەلەرزە ھەیە. دروستکردنی یاسووکەند دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی دەسەڵاتی زەندییەکان.[٢]

ناو[دەستکاری]

نزیکی ھەزار ساڵ لەمەوبەر گوندێک ھەبووە بەناوی (گوشادەدێ) کە نیشتمانی کوردان بووە، گوندەکە بە بوومەلەرزە وێران بووە، خەڵکەکەی لە جێگەیەکی تردا جێگە خۆش دەکەن و گوند دروست دەکەنەوە و ناوی دەنێن (ئاشاغەکەند) پاشان ئەم شوێنەشیان پێخۆش نابێت و دەگوێزنەوە جێگەیەکی تر و ناوی دەنێن (یاسی کەند) واتای خودایە سێھەمین گوندمام لێ پیرۆزبێت و ئیتر سەرمان لێنەشێوێ، پاشان لەسەردەمی ناسرەدین شای قاجاڕەکاندا، ئەمیر نیزامی گەڕووسی(حەسەن عەلیخانی گەڕووسی) دانیەر و فەرمانڕەوای ناوچەی گەڕووس، ئەم گوندە دەکڕێت و ئاوەدانی دەکاتەوە، بەم ھۆیە پێی دەڵێن (حەسەناوای یاسی کەند). بەرەبەرە یاسی کوردی بە شێوەی یاسووی ئازەری دەردەبڕێت و دەبێتە (حەسەناوای یاسووکەند) کەتاوەکو چەند ساڵ لەمەوپێش خەڵکەکەی کوردی سوننە بوون، دوای فەرمانڕەوایی ئەمیر نیزامی گەڕووسی کەبووە شیعە، خەڵکەکەشی کەم کەم لە بەرەوە بوونە شیعە و خەڵکی ئازەرییەکانیان تێکەڵ بوو، ئێستا خەڵکەکەی بە ھەردوو کوردی و ئازەری قسەدەکەن و زۆرینەشیان شیعە مەزھەبن، بەڵام لە بنەچەدا کوردن.

مێژوو[دەستکاری]

جوگرافیا[دەستکاری]

یاسووکەند ھاوسنوورە لەگەڵ ئەم گوندانە:

دانیشتووان[دەستکاری]

ئایین[دەستکاری]

بەروبوومی کشتوکاڵ[دەستکاری]

ھەبوونی زەوی کشتوکاڵی بەراو و دێمی بەپیت و بوونی ئاوی زۆری سەرزەوی و ژێر زەوی و ئاوھەوای کوێستانی و دابارینی بارانی گونجاو ساڵانە، ئەمانە ھەمووی ھۆکارن بۆ ئەوەی کە بەرووبوومێکی باش بەرھەم بێت لە گەنم و جۆ و نۆک و نیسک و ماش و پەتاتە و تووتن و ھتد لەم شارەدێیەدا.

ھەروەھا کەش و ھەوای گونجاوی ئەم شارەدێیە وەھایە کە دەست بدات بۆ رەز و باخ کە لە باخەکانی سێو و ھەرمێ و قەیسی و گێلاس و ھەڵوژە و قۆخ و ...ھتد. وەچەندەھا دارو درەختی خۆڕسکی بەردار و بێبەر لە ناوچەکەدا ھەیە.


ئەمانەش ببینە[دەستکاری]

سەرچاوەکان[دەستکاری]

  1. ^ د. عەبدوڵڵا غەفوور. جوگرافیای کوردستان(کوردی).
  2. ^ http://www.irancities.ir/showcity.aspx?code=671&code2=28
  3. ^ جەمیل ڕۆژبەیانی. ووڵاتەکەت بناسە(کوردی).
  4. ^ "ناوەندی ئاماری ئێران، فایلی XLSی ئەنجامەکانی سەرژمێریی ساڵی ٢٠١١".
  5. ^ جەلالەدین شافیعی کورد. جوغرافیای تاریخی کوردستان(کوردی).
  6. ^ «سەرتیپ حاجعلی رزمآرا». فرھنگ جغرافیائی ایران(ابادیھا)(فارسی).