گەمارۆدانی حومس

گەمارۆدانی حومس
گەمارۆدانی حومس
بەشێکە لە	شەڕی ناوخۆییی سووریا
وڵات	سووریا
دابەشکاریی کارگێڕی	Homs District
جێ	حومس
پۆتانی شوێن	٣٤°٤٣′٥١″N ٣٦°٤٢′٣٤″E، ٣٤°٤٤′٠″N ٣٦°٤٣′٠″E
ڕێکەوتی دەستپێکردن	٦ی ئایاری ٢٠١١
ڕێکەوتی کۆتاییھاتن	٢١ی ئایاری ٢٠١٧
	لە ویکیدراوە دەستکاریی زانیارییەکان بکە

گەمارۆی حومس ڕووبەڕووبوونەوەی سەربازی سوپای سووریا و ئۆپۆزسیۆنی سووریا بوو لە شاری حومس لە چوارچێوەی شەڕی ناوخۆیی سووریا. ئەو گەمارۆیە سێ ساڵی خایاند، لە مانگی ئایاری ٢٠١١ تا مانگی ئایاری ٢٠١٤ و لە ئەنجامدا ئۆپۆزسیۆن لە شارەکە کشایەوە.

ناڕەزایەتییەکانی دژ بە حکوومەت لە مانگی ئازاری ساڵی ٢٠١١ لە سەرانسەری وڵاتدا دەستیپێکرد و لە مانگی نیسانی ئەمساڵدا شەڕ و پێکدادانەکانی نێوان ھێزە ئەمنییەکان و خۆپیشاندەران لە شاری حومس توندتر بوو.^[١] لە سەرەتای مانگی ئایاری ساڵی ٢٠١١، سوپای سووریا سەرکوتکردنی خۆپیشاندەرانی دژە حکوومەتی لە حومس دەستپێکرد، کە ھەندێکیان چەکدار بوون و تەقەیان لە ھێزە ئەمنییەکان کرد.^[٢]

لە کاتێکدا حکوومەتی سووریا توانی بە ئۆپەراسیۆنێکی سەربازی بەرفراوان ئەو ناڕەزایەتیانەی لە مانگی ئازار-نیسان لە دارا ڕوویاندا، دامرکێنێتەوە، ئەم ئۆپەراسیۆنە سەربازییە لە مانگی ئایاردا لە حومس سەرکەوتوو نەبوو. لە مانگی ئەیلوولدا، پێکدادان و خوێنڕشتنی تائیفی لە حومس لە نێوان عەلەوی و سوننەدا ڕۆڵێکی بەرچاوتری لە حومسدا ھەبوو لە چاو باقی سووریا.

لە کۆتاییەکانی مانگی تشرینی یەکەمی ساڵی ٢٠١١، لیوایەکی سوپای ئازادی سووریا کە پێکھاتبوو لە ھەڵھاتووەکانی سوپا، چەندین جار بۆسەیان بۆ ھێزە ئەمنییەکانی حکوومەت لە دەوروبەری گەڕەکی بابا عەمرو لە حومس دانا و تا سەرەتای مانگی تشرینی دووەمی بە سەرکەوتوویی بەرگریان لە بابا عەمرو کرد. لە کۆتایی مانگی کانوونی یەکەمی ٢٠١١، نوێنەرایەتییەکی عەرەبی بۆ چاودێریکردنی دۆخەکە بەگوێرەی پلانی کۆمکاری عەرەبی نێردرا. دوای ئەوەی ئەرکەکە شکستی ھێنا، سوپای سووریا لە شوباتی ٢٠١٢ ھێرشێکی بۆ سەر بابا عەمرو دەستپێکرد و تەواوی گەڕەکەکەیان بۆردوومانکرد و سەرجەم ڕێگاکانی دابینکردنیان داخست. لە سەرەتای مانگی ئازاردا، ھێزەکانی حکوومەت ھێرشێکی زەمینییان بۆ سەر بابا عەمر دەستپێکرد و یاخیبووانی ناچارکرد لە گەڕەکەکە بکشێنەوە.^[٣]

لە سەرەتای مانگی ئایاری ساڵی ٢٠١٢، دوای ئاگربەستێک کە لەلایەن نەتەوە یەکگرتووەکانەوە دانوستانیان لەسەر کراوە، تەنھا شەڕ و تۆپبارانی شەقامی بەشێوەیەکی وردە وردە ڕوویدا. لەم ماوەیەدا حکوومەت زۆربەی شارەکەی کۆنترۆڵکرد. ئۆپۆزسیۆن لە نێوان ١٥٪ بۆ ٢٠٪ی حومسی بەدەستەوەیە، لە کاتێکدا شەڕ بەردەوامە بۆ کۆنترۆڵکردنی ناوچەیەکی ھاوشێوەی قەبارە.^[٤] لە مانگی کانوونی یەکەمی ساڵی ٢٠١٢ سوپای سووریا ناوچەی دێر بەعلبەی گرت و تەنھا شاری کۆن و ناحیەی خالیدیە و ھەندێک ناوچەی دیکەی لەژێر کۆنترۆڵی یاخیبووەکاندا مایەوە. ^[٥]

لە سەرەتای مانگی ئازاری ساڵی ٢٠١٣ ھێزەکانی حکوومەت ھێرشیان بۆ سەر چەند گەڕەکێکی ژێر دەستی یاخیبووان دەستپێکرد، بەڵام یاخیبووان بە پاڵپشتی ئەو یەکانەی کە لە شاری قوسەیری دراوسێی ژێردەستی یاخیبووانەوە ھاتبوون، توانیان ھێرشەکان بەرپەرچ بدەنەوە. لە ناوەڕاستی مانگی ئازاردا یاخیبووان ھەوڵیاندا بابا عەمرو بگرنەوە، بەڵام تا کۆتایی مانگ ناچاربوون بکشێنەوە. ^[٦] لە مانگی ئازار و سەرەتای مانگی نیسانی ساڵی ٢٠١٣، میلیشیاکانی حیزبوڵڵای لوبنان بە تەواوی بەشداری شەڕی حومسیان کرد و ھاوکاری ھێزەکانی حکوومەتی سووریایان کرد. لە کۆتایی مانگی تەممووزدا ھێزەکانی حکوومەت گەڕەکی خالیدیەیان گرت.

سەرەتای مانگی ئایاری ٢٠١٤، دوای ڕێککەوتنێک لە نێوان حکوومەت و یاخیبووان، ڕێگە بە ھێزەکانی یاخیبووان درا شارەکە چۆڵ بکەن، بەمەش حومس لەژێر کۆنترۆڵی تەواوی حکوومەتدا مایەوە.

سەرچاوەکان

^ . کانوونی یەکەمی ٢٠١١ https://web.archive.org/web/20190430184640/http://www.understandingwar.org/sites/default/files/Struggle_For_Syria.pdf. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٣٠ی نیسانی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. {{cite web}}: پارامەتری |title= ونە یانیش واڵایە (یارمەتی)
^ Shadid، Anthony (٧ی ئایاری ٢٠١١). «Protests Across Syria Despite Military Presence». New York Times. لە ڕەسەنەکە لە ٢١ی تەممووزی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٢ ھێنراوە.
^ . ئازاری ٢٠١٢ https://web.archive.org/web/20120512145439/http://www.understandingwar.org/sites/default/files/Syrias_Armed_Opposition.pdf. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ١٢ی ئایاری ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. {{cite web}}: پارامەتری |title= ونە یانیش واڵایە (یارمەتی)
^ «Homs: A scarred and divided city». BBC News. لە ڕەسەنەکە لە ٣٠ی ئازاری ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٤ ھێنراوە.
^ «Institute for the Study of War». حوزەیرانی ٢٠١٣. لە ڕەسەنەکە لە ١٣ی نیسانی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە.
^ «Syrian forces take back rebel neighborhood in Homs». ٢٦ی ئازاری ٢٠١٣. لە ڕەسەنەکە لە ٢١ی تشرینی دووەمی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە أغسطس 2020 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |ڕێکەوتی سەردان= (یارمەتی)

[ISW2011-1] . کانوونی یەکەمی ٢٠١١ https://web.archive.org/web/20190430184640/http://www.understandingwar.org/sites/default/files/Struggle_For_Syria.pdf. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٣٠ی نیسانی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. {{cite web}}: پارامەتری |title= ونە یانیش واڵایە (یارمەتی)

[2] Shadid، Anthony (٧ی ئایاری ٢٠١١). «Protests Across Syria Despite Military Presence». New York Times. لە ڕەسەنەکە لە ٢١ی تەممووزی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٢ ھێنراوە.

[ISW2012-3] . ئازاری ٢٠١٢ https://web.archive.org/web/20120512145439/http://www.understandingwar.org/sites/default/files/Syrias_Armed_Opposition.pdf. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ١٢ی ئایاری ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. {{cite web}}: پارامەتری |title= ونە یانیش واڵایە (یارمەتی)

[Homs:_A_scarred_and_divided_city-4] «Homs: A scarred and divided city». BBC News. لە ڕەسەنەکە لە ٣٠ی ئازاری ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٤ ھێنراوە.

[ISW2013-5] «Institute for the Study of War». حوزەیرانی ٢٠١٣. لە ڕەسەنەکە لە ١٣ی نیسانی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە.

[6] «Syrian forces take back rebel neighborhood in Homs». ٢٦ی ئازاری ٢٠١٣. لە ڕەسەنەکە لە ٢١ی تشرینی دووەمی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە أغسطس 2020 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |ڕێکەوتی سەردان= (یارمەتی)

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]