گۆران (تیرە)

گۆران ھۆزێکی گەورەی کوردە کە لە قەزای بەردەرەش دا نیشتەجێنە و ھەندێکیشان لە دەڤەرەکانی کەلەکچی و چڕە لە قەزای شێخان دا دادەنیشن و زۆرکیان لە موسڵ و ھەولێر و کەرکووک و سلێمانی نیشتەجێن شیوەزارێکی کوردی گۆرانی زازایی بەکاردەھێنن، گۆرانەکانی دەڤەری بەردەڕەش، بەشێوەزارێکی نزیک لە کوردی ناوەندی قسەدەکەن. عەشیرەتی گۆران لە چەندین تیرە و بەرەباب پێکھاتووە کە بریتین لە: رەشگەری ٥٥٪، گێژ ٢٣٪، بۆت ١١٪، شێخ بزێنی ٢٪، خدری ١٪، زەنگەنە ١٪، ئەوانی دیکەش ٧٪. تیرەکانی ھۆزی گۆران ئەمانەن

لەگ، گێژ، زەنگەنە، ھەورامی، غەوارە، کەلانی، کاکەیی، ڕەژگێنی، مۆریاسی، ئێزدی، شەبەک، قەلخانی، زازایی، سیامەنسوری، چنگیانی، ڕۆژبەیانی، ھۆرمزیاری، ئۆمەرمل، چەشمەگەزەک، بتلیجی، پازۆکی، یاسەمی، گۆگۆکانی، داودی، شارەزووری، حەسیری، ئۆرمایی، خورمەک، وەھی، زەکتی، کەبەح، ئەمینلۆ، متلیج، مەملووبی، ...

جوگرافیا

گۆرانەکانی بەگشتی دەکەونە پارێزگای دھۆک و لەوێشەوە پشکی شێر بەر قەزای بەردەڕەش و قەزای خەبات و، کەلەکچی و، کەلەک و، چڕە و، ڕوڤیا و، ئاکرێ دەکەوێت.

گوند: بەنێنان، بشیریان، گردەپان، دارەتوو، دووگوندان، کەونەباک، زەنگەنان ، گربدەو ، داڵەڕێ، بیۆک، کەلکان، ھەنجیرۆک، کۆراو، شەمسەخڕ، گردەپان، قەرەناز، مۆریلان، گۆمەزەرد، دۆستەک، خرابەیاسین، پیرچاوش، حەسەنیە، گەویلانێ گەورە، گەویلانێ گچکە، زمزمۆک، جوجەر...

ھەڵسەنگاندنی شێوەزاری گۆرانی لەگەڵ شێوەزارەکانی تری زمانی کوردی

جێناوە سەربەخۆکان

گۆرانی	کوردیی باکووری	کوردیی ناوەندی	کوردیی باشووری	لەکی	ھەورامی	زازاکی
من، ئەمن	ئەز، من	من	من	م	من	ئەز، من
تو تون ئەتوو	تو، تە	تۆ	تە	تو	تۆ	تە، تۆ
ئەوێک، ئەو	ئەو، وی، وێ	ئەن	ئەو	ئو	ئاڏ، ئاڏە	ئۆ، ئا
ئەمە/مە/ئێمە	ئەم، مە	ئێمە	ئیمە	ئیمە	ئێمە	ما
ئەنگۆ	ھوون، وە	ئێوە	ئیوە	ھوومە	شمە	شما
ئەوانە، ئەوان	ئەو، وان	ئەوان	ئەوان	ئون	ئاڏی	ئینان

تیرەکانی ھۆزی گۆران

ھۆزی گۆران لە چەندین تیرە و بەرەباب پێکھاتوون لەوانە: ڕەشگەی، گێژ، بۆتانی، چۆپانی، زەنگنە، ئۆمەربل، شاسواری، خدری، دەربازی، موسەویی،شێخ بزێنی، پاڵانی، ھتد. ھەر یەکێک لەم تیرانە شوێن و ناوچەی تایبەت بەخۆیان ھەیە، و ھەروەھا شێوازی قسە کردنی تایبەت بەخۆیان ھەیە.

ڕەشگەری گەورەترین تیرەی ھۆزی گۆرانە نزیکەی ٥٥%ی ھۆزی گۆران ڕەشگەرین شێوازی قسەکردنیان نزیکە لە کوردی ناوەندی.