بۆ ناوەڕۆک بازبدە

کێشەی عەرەب–ئیسرائیل

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
کێشەی عەرەب-ئیسڕائیل لەسەر نەخشە:
سەوزی کاڵ: لووتکەی عەرەبی
سەوزی تۆخ (تێر): ئەو وڵاتانەی لەگەڵ ئیسڕائیل شەڕیان کردووە
شین: ئیسڕائیل
سوور: فەلەستین

کێشەی عەرەب-ئیسڕائیل (بە عەرەبی: الصراع العربي الإسرائيلي‎) بە زنجیرە ناکۆکییەکی ڕامیاری و پێکدادانی ئەرتەشی لە نێوان لووتکەی عەرەبی و ئیسرائیل دەوترێت. ئەم دوو لایەنە بەھۆی ناسیۆنالیزمی عەرەبی و زایۆنیزمی یەھوودییەوە پێکەوە شەڕیان کردووە و زیانی زۆریان تووشی یەکتر کردووە. عەرەبەکان و بەشێکی تر لە وڵاتە موسڵماننشینەکان فەلەستین بە بەشێک لە خاکی جیھانی ئیسلام دەزانن و خوازیاری چۆڵکردنی ئەو وڵاتەن لەلایەن ئیسڕائیلەوە. لە لایەکی تریشەوە ئیسڕائیل خاکی فەلەستین بە بەشێک لە خاکی یەھوودییەکان دەزانێت پێی وایە بەڵێنی ئەم خاکە لە تەوراتدا بە جووەکان دراوە. ئەم کێشەیە لە ساڵی ١٩٤٨ەوە دەستی پێکردووە و ساڵانێکی زۆرە بەردەوامە.[١][٢][٣][٤]

شەڕەکان

[دەستکاری]
ھێزەکانی میسر لەشەڕی تشرینی یەکەم
  1. شەڕی ١٩٤٨[٥]
  2. شەڕی سوێز لە ساڵی ١٩٥٦[٦][٧]
  3. شەڕی شەش ڕۆژ لە ساڵی ١٩٦٧[٨][٩]
  4. شەڕی ئیستزناف لە ساڵی ١٩٦٧ تاکوو ١٩٧٠[١٠]
  5. شەڕی تشرینی یەکەم (تشرینی یەکەم) ساڵی ١٩٧٣[١١][١٢]
  6. ململانێی باشووری لوبنان[١٣]
  7. شەڕی یەکەمی لوبنان لە ساڵی ١٩٨٢[١٤]
  8. ملامنێی باشووری لوبنان لەساڵانی ١٩٨٢–٢٠٠٠[١٥][١٦]
  9. یەکەم سەرھەڵدان (ئینتیفازە) ١٩٨٧ تاکوو ١٩٩٣[١٧]
  10. دووەم سەرھەڵدان (ئینتیفازە) ٢٠٠٠ تاکوو ٢٠٠٤[١٨]
  11. شەڕی دووەمی لوبنان لە ساڵی ٢٠٠٦[١٩][٢٠]
  12. ھێرش بۆ کەرتی غەزە ٢٠٠٨–٢٠٠٩[٢١]
  13. کرداری بەرگری غەزە ٢٠١٢[٢٢]

سەرچاوەکان

[دەستکاری]
  1. ^ http://books.google.com/?id=N3LfkrrNM4QC&pg=PA215&dq=arab-israeli+fatalities
  2. ^ «وەشانی ئەرشیڤکراو» (PDF). لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٢٧ی حوزەیرانی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە ٣٠ی ئابی ٢٠٠٨ ھێنراوە. {{cite web}}: پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی) ٢٧ی حوزەیرانی ٢٠١١ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  3. ^ http://www.mfa.gov.il/mfa
  4. ^ http://www.haaretz.com/
  5. ^ «وەشانی ئەرشیڤکراو». لە ڕەسەنەکە لە ٢٣ی ئایاری ٢٠١٣ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٣ی حوزەیرانی ٢٠١٣ ھێنراوە. {{cite web}}: پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی) ٢٣ی ئایاری ٢٠١٣ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  6. ^ http://www.historylearningsite.co.uk/causes_suez-crisis-1956.htm
  7. ^ http://www.bodley.ox.ac.uk/dept/scwmss/projects/suez/suez.html
  8. ^ http://www.sixdaywar.org/timeline.asp ٢ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٦ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  9. ^ http://www.historylearningsite.co.uk/six_day_war_1967.htm
  10. ^ http://www.britannica.com/EBchecked/topic/1337698/War-of-Attrition
  11. ^ http://www.history.com/topics/yom-kippur-war
  12. ^ «وەشانی ئەرشیڤکراو». لە ڕەسەنەکە لە ٣١ی تەممووزی ٢٠٠٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ١١ی ئابی ٢٠٠٨ ھێنراوە. {{cite web}}: پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی) ٣١ی تەممووزی ٢٠٠٨ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  13. ^ «وەشانی ئەرشیڤکراو». لە ڕەسەنەکە لە ١٢ی کانوونی دووەمی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە ٩ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٠ ھێنراوە. {{cite web}}: پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی) ١٢ی کانوونی دووەمی ٢٠١١ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  14. ^ http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/History/Lebanon_War.html
  15. ^ http://www.conservapedia.com/1978-2000_South_Lebanon_conflict
  16. ^ http://news.linktv.org/topics/south-lebanon-conflict-1982-2000[بەستەری مردوو][بەستەری مردووی ھەمیشەیی]
  17. ^ http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/History/intifada.html
  18. ^ http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/7381378.stm
  19. ^ http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/History/lebanon2.html
  20. ^ http://www.theguardian.com/commentisfree/2010/jul/12/lessons-second-lebanon-war
  21. ^ http://www.fas.org/sgp/crs/mideast/R40101.pdf
  22. ^ «وەشانی ئەرشیڤکراو». لە ڕەسەنەکە لە ١٧ی نیسانی ٢٠١٧ ئەرشیڤ کراوە. لە ١ی ئابی ٢٠١٣ ھێنراوە. {{cite web}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)