کیێڤ ڕووس

شوێنی وڵاتی کیێڤ ڕووس

ئاڵا

کیێڤ ڕووس یان کیێڤان ڕووس (بە سلاڤی ڕۆژھەڵاتی کۆن: Рѹ́сь، لاتینی: Russia Kioviensis، بێلاڕوسی: Кіеўская Рус ь، ڕووسی: Ки́евская Русь، ئۆکراینی : Ки́ївська Русь ) وڵاتێکی فیدراڵی بەرفراوان بوو کە لە سەردەمی شانشینی ڤارانجی ڕووریکدا، کە سلاڤە ڕۆژھەڵاتی و فینلەندییەکانی لە ئەورووپا لە کۆتایی سەدەی نۆیەمەوە تا ناوەڕاستی سەدەی سێزدەھەمی لەخۆگرتبوو. وڵاتە نوێیەکانی بێلاڕووس و ڕووسیا و ئۆکرانیا ھەموویان بانگەشەی ڕەچەڵەکی خۆیان دەکەن بۆ ڕووس و بێلاڕووس و ڕووسیا ناوەکانیان لێ وەرگرتووە. بنەماڵەی ڕووریک تا سەدەی شازدەھەم فەرمانڕەوایەتیی کیێڤی ڕووسی دەکرد. ڕووسیا لە ناوەڕاستی سەدەی یازدەھەمدا گەیشتە لوتکە، بەو پێیەی لە دەریای سپی لە باکوورەوە تا دەریای ڕەش لە باشوور و لە سەر ئاوی ڕووباری ڤیستولا لە ڕۆژئاوا تا نیمچە دوورگەی تامان لە ڕۆژ٥ەڵات درێژبووەوە و زۆربەیان یەکگرتوو بوون لە ھۆزە سلاڤیەکانی ڕۆژھەڵات.

شازادە ئۆلێگی پێغەمبەر (٨٧٩-٩١٢) یەکەم فەرمانڕەوا بوو کە دەستی کرد بە یەکخستنی خاکە سلاڤییەکانی ڕۆژھەڵات لە شوێنێک کە بەپێی یەکەم مێژووی ڕووسیا بە خاناتی ڕووس ناسرا، کۆنترۆڵی خۆی لە ڤێلیکی نۆڤگۆرۆدەوە بۆ باشوور بە درێژایی دۆڵی ڕووباری دنیپەر درێژکردەوە بۆ پاراستنی بازرگانی لە داگیرکارییەکانی خەزەر لە ڕۆژھەڵاتەوە. پایتەختەکەی بۆ کیێڤ گواستەوە وەک ناوچەیەکی ستراتیژیتر. سڤیاتۆسلاڤی یەکەم (لە ساڵی ٩٧٢ کۆچی دوایی کردووە) یەکەم فراوانکردنی گەورەی کۆنترۆڵی خاکی کرد بۆ ناو کیێڤی ڕووس، شەڕی دژی خەزەرەکان دەستپێکرد. ڤلادیمێری یەکەم (لە نێوان ساڵانی ٩٨٠ بۆ ١٠١٥) دوای دوای مەسیحی بوونی ئایینی مەسیحی لەناوی وڵاتەکەی بڵاوکردەوە، و بە فەرمانی فەرمی بۆ ھەموو دانیشتووانی خاناتی ڕووس و لە دەرەوەی وڵاتەکەی درێژکردەوە. کیڤ ڕووس لە سەردەمی یارۆسلاڤی دانادا (١٠١٩-١٠٥٤) گەیشتە ئەوپەڕی ئاستی، کوڕەکانی کۆبوونەوە و یەکەم مادەی یاسایی نووسراویان بەرھەمھێنا، کە یاسای کیێڤ ڕووس بوو، دوای ماوەیەکی کەم لە مردنی.