پەنابەرانی فەلەستینی
ھەڵەی لوا لە مۆدیوول:Databox لە ڕیزی 434:attempt to index a nil value. پەنابەرە فەلەستینییەکان ھاووڵاتی فەلەستینی ژێرفەرمانین و تەنانەت نەوەکانیشیان پەنابەرن، کە لە کاتی جەنگی فەلەستین لە ساڵانی ١٩٤٧–١٩٤٩ (کۆچی فەلەستینییەکان لە ساڵی ١٩٤٨) و جەنگی ١٩٦٧ (کۆچی فەلەستینییەکان لە ساڵی ١٩٦٧) لە ناوچەکە ھەڵاتوون یان دەرکراون. زۆربەی پەنابەرانی فەلەستینی لە ٦٨ کەمپی پەنابەرانی فەلەستینی لە ئوردن، لوبنان، سووریا، کەناری ڕۆژاوا، کەرتی غەززە یان لە نزیکەوە دەژین. لە ساڵی ٢٠١٩دا زیاتر لە ٥.٦ ملیۆن پەنابەری فەلەستینی لە ڕێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان تۆمارکراون.
لە ماوەی جەنگی فەلەستین لە ساڵی ١٩٤٨ دا، نزیکەی ٧٠٠ ھەزار کە لەسەدا ٨٥ی کۆی دانیشتووانەکەیە، لە ماڵەکانیان ھەڵھاتن یان دەرکران بۆ کەناری ڕۆژاوا، کەرتی غەززە و بۆ وڵاتانی لوبنان، سووریا، ئوردن.[١] ڕێکخراوی ئەنروا ھاوکاریان دەکات، و نەوەکانیان و شایستەی ناو تۆمارکردنن، لە ٥٩ کەمپی تۆمارکراودا، کە دە دانەیان لە دوای جەنگی شەش ڕۆژە لە ساڵی ١٩٦٧ دامەزراون بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ شەپۆلی نوێی فەلەستینییە ئاوارەبووەکان.[٢] ھەروەھا کۆنترین پەنابەری جێگیرن لە جێھاندا، لەژێر دەسەڵاتی بەردەوامی دەوڵەتانی عەرەبیدا بوون لە دوای شەڕی عەرەبی و ئیسرائیل لە ساڵی ١٩٤٨، و دانیشتوانی پەنابەر لە کەناری ڕۆژاوا لەژێر دەسەڵاتی ئیسرائیل لە دوای جەنگی شەش ڕۆژەوە و ئیدارەی فەلەستین لە ساڵی ١٩٩٤ەوە، ھەروەھا کەرتی غەززە کە لەلایەن بزووتنەوەی بەرخۆدانی ئیسلامی (حەماس) لە ساڵی ٢٠٠٧ەوە بەڕێوەدەبرێت.
ئەمڕۆ زۆرترین ژمارەی پەنابەران کە زیاتر لە دوو ملیۆنیان لە ئوردن دەژین، کە تا ساڵی ٢٠٠٩ زیاتر لە ٩٠٪ی ئەو پەنابەرە فەلەستینیانەی کە لە ڕێکخراوی ئەنروا تۆمارکراون مافی ھاووڵاتیبوونی تەواویان بەدەستھێنابوو. ئەم ژمارەیە نزیکەی تەنیا لە فەلەستینییەکانی کەناری ڕۆژاوا پێکدێت. لەگەڵ ئەوەش، تا مانگی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١، ئەو فەلەستینیانەی کە ڕەگ و ڕیشەیان لە کەرتی غەززەدایە، لە دۆخێکی یاساییدا ماونەتەوە. لە ساڵی ٢٠٢١ جەواد ئەنانی سیاسەتمەداری ئوردنی مەزەندەی کرد کە نزیکەی ٥٠٪ی دانیشتوانی ئوردن ڕەگ و ڕیشەی فەلەستینییان لە کەرتی ڕۆژاوا ھەیە. نزیکەی ٥٠٠ ھەزار پەنابەر لە سوریا و لوبنان دەژین، ھەرچەندە لە بارودۆخێکی زۆر جیاوازدا. لە کاتێکدا کە پەنابەرانی فەلەستینی لە سووریا پێگەی بێ دەوڵەتی خۆیان پاراست، حکوومەتی سوریا ھەمان مافە ئابووری و کۆمەڵایەتییەکانی ھاووڵاتیانی سوریای پێبەخشی. [٣] ھەروەھا بەبێ ھاووڵاتی نەبوون دەخرێنە ناو ھێزە چەکدارەکانەوە.[٤] [٥] لە ھەندێک وڵاتی میوانداردا ڕەگەزنامە یان نیشتەجێبوونی یاسایی ڕەتدەکرێتەوە، بەتایبەتی بۆ پەنابەرانی فەلەستینی لە لوبنان، کە وەرگرتنی فەلەستینییەکان ھاوسەنگییەکی ناسکی تائیفی تێکدەدات. بۆ خودی پەنابەران، ئەم مەرجانە بەو مانایەیە کە مافەکانیان کەمکراوەتەوە: نەبوونی مافی دەنگدان، سنووردارکردنی مافی خاوەندارێتی، دەستڕانەگەیشتن بە خزمەتگوزارییە کۆمەڵایەتییەکان و زۆر شتی تر.
سەرچاوەکان
[دەستکاری]
- ^ Morris 2001.
- ^ UNRWA
- ^ «Treatment and Rights in Arab Host States (Right to Return - Human Rights Watch Policy Page)». Human Rights Watch Policy. لە ڕەسەنەکە لە ٥ی شوباتی ٢٠٢٣ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٢ ھێنراوە.
Unlike Jordan, Syria has maintained the stateless status of its Palestinians but has afforded them the same economic and social rights enjoyed by Syrian citizens. According to a 1956 law, Palestinians are treated as if they are Syrians "in all matters pertaining to...the rights of employment, work, commerce, and national obligations". As a consequence, Palestinians in Syria do not suffer from massive unemployment or underemployment
- ^ «Wayback Machine». لە ڕەسەنەکە لە ١١ی ئابی ٢٠١٤ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی تەممووزی ٢٠١٤ ھێنراوە.
- ^ Bolongaro، Kait (٢٣ی ئازاری ٢٠١٦). «Syria's Palestinians: Twice a refugee». Al Jazeera. لە ڕەسەنەکە لە ٢٤ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٨ی حوزەیرانی ٢٠٢١ ھێنراوە.
