پاس

پاسی دوو نھۆمیی نیو ڕۆتماستەر لە لەندەن، شانشینی یەکگرتوو

پاسی سەر وایەری نیو فڵایەر، لە تۆرۆنتۆ، کەنەدا

پاس (بە ئینگلیزی: Bus) ئامێرێکی گواستنەوەیە کە ژمارەیەکی بەرچاو زیاتر لە گەشتیار ھەڵدەگرێت بە بەراورد لەگەڵ پێڕاگوێز یان ڤانێکی ئاسایی، بەڵام کەمتر لە تێکڕای گواستنەوەی شەمەندەفەر. زۆرترین بەکارھێنانی لە گواستنەوەی گشتیدایە، بەڵام ھەروەھا بۆ مەبەستی گەشت و خاوەندارێتی تایبەتیش بەکاردێت. ھەرچەندە پاسی ئاسایی لە نێوان ٣٠ بۆ ١٠٠ گەشتیار ھەڵدەگرێت، ھەندێک پاس توانای ھەڵگرتنی تا ٣٠٠ گەشتیاریان ھەیە. باوترین جۆری پاس، پاسی یەک نھۆمی ڕەقە، لەگەڵ پاسی دوو نھۆمی و پاسی درێژکراوە کە باری زیاتر ھەڵدەگرن، و پاسی ناوەند و پاسی بچووک کە باری کەمتر ھەڵدەگرن. پاسی گەشتیاری بۆ خزمەتگوزاری ماوە دوورەکان بەکاردێت. زۆر جۆری پاس، وەک پاسی ناو شار]] و پاسی نێوان شارەکان، کرێیان ھەیە. جۆرەکانی تر، وەک پاسی قوتابخانەی سەرەتایی یان ناوەندی یان پاسی نێوخۆیی پاسی گواستنەوە لە ناو زانکۆکان، بێبەرامبەرن. لە زۆربەی وڵاتان، شۆفێری پاس پێویستی بە مۆڵەتی تایبەتی ئۆتۆمۆبیلی گەورە ھەیە سەرەڕای مۆڵەتی شۆفێری ئاسایی.

پاس دەکرێت بۆ گواستنەوەی خشتەدارکراوی پاس، گواستنەوەی خشتەدارکراوی گەشتیاری، گواستنەوەی قوتابخانە، کرێی تایبەت، یان گەشتیاری بەکاربھێنرێت؛ پاسی پڕوپاگەندە دەکرێت بۆ ھەڵمەتە سیاسییەکان بەکاربھێنرێت و ھەندێکی تریش بۆ کۆمەڵێک مەبەستی جۆراوجۆر بەڕێوەدەبرێن بە شێوەیەکی تایبەت، لەوانە ئامێری گەشتی گرووپە مۆسیقییەکانی ڕۆک و پۆپ.

پاسی ئەسپکێش لە ١٨٢٠ەکان بەکارھاتووە، دواتر پاسی ھەڵمی لە ١٨٣٠ەکان، و پاسی سەر وایەر لە ١٨٨٢. یەکەم پاسی بزوێنەری سووتانی ناوخۆیی، یان پاسی مۆتۆردار، لە ١٨٩٥ بەکارھاتووە. لە دواییدا، گرنگیدان بە پاسی کارەبایی ھاوتا، پاسی خانەی سووتەمەنی، و پاسی کارەبایی زیادی کردووە، ھەروەھا پاسی کارپێکراو بە گازی سروشتیی پەستێنراو یان بایۆدیزڵ. لە ٢٠١٠ەکانەوە، پیشەسازی دروستکردنی پاس بە شێوەیەکی زیاتر جیھانی بووە، لەگەڵ دەرکەوتنی ھەمان دیزاین لە سەرتاسەری جیھاندا.

ناو

پاسێکی بە ئەسپ لکێنراو لە ناوەڕاستی سەدەی ١٩

وشەی پاس کورتکراوەی فۆڕمی ئاوەڵناوی لاتینی ئۆمنیبوسە ("بۆ ھەموو")، کە شێوەی کۆی داتیڤی omnis/omne ("ھەموو")ە. ناوە تەواوە تیۆرییەکەی بە فەڕەنسی voiture omnibus ("ئامێر بۆ ھەموو")ە. ناوەکە سەرچاوەی لە خزمەتگوزارییەکی گواستنەوەی گشتییەوە گرتووە کە لە ساڵی ١٨٢٣ لەلایەن خاوەن ئاشێکی دانەوێڵەی فەڕەنسی بە ناوی ستانیسلاس بۆدری لە ڕیشبورگ، گەڕەکێکی شاری نانت، دەستی پێکرد. بەرھەمێکی لاوەکی ئاشەکەی ئاوی گەرم بوو، بۆیە لە تەنیشتییەوە کارێکی سپای دامەزراند. بۆ ھاندانی کڕیارەکان، خزمەتگوزارییەکی گواستنەوەی ئەسپکێشی لە ناوەندی شاری نانتەوە بۆ دامەزراوەکەی دەستپێکرد. یەکەم ئامێرەکان لە بەردەم دوکانی کڵاودروویەک بە ناوی ئۆمنێس دەوەستان، کە تابلۆیەکی گەورەی لەسەر نووسرابوو "Omnes Omnibus"، گاڵتەکردنێک بە ناوە لاتینئاسایەکەی، کە omnes شێوەی نێر و مێی ناوی و بانگکردن و تێپەڕی ئاوەڵناوی لاتینی omnis/-e ("ھەموو")یە، لەگەڵ omnibus کە شێوەی کۆی داتیڤە بە واتای "بۆ ھەموو"، بەمەش ناوی دوکانەکەی دەبێتە "ئۆمنێس بۆ ھەموو"، یان "ھەموو شتێک بۆ ھەموو کەس".

پڕۆژەی گواستنەوەکەی سەرکەوتنێکی گەورە بوو، ھەرچەندە نەک بەو شێوەیەی کە مەبەستی بوو چونکە زۆربەی گەشتیارەکانی سەردانی سپاکەیان نەدەکرد. خزمەتگوزاری گواستنەوەکەی کردە کاری سەرەکی قازانجھێنەری و ئاش و سپاکەی داخست. خەڵکی نانت زوو نازناوی «ئۆمنیبوس»یان دا بە ئامێرەکە. دوای داھێنانی ئەم چەمکە سەرکەوتووە، بۆدری چووە پاریس و یەکەم خزمەتگوزاری ئۆمنیبوسی لەوێ لە نیسانی ١٨٢٨ دەستپێکرد. خزمەتگوزارییەکی ھاوشێوە لە مانچستەر لە ١٨٢٤ و لە لەندەن لە ١٨٢٩ دەستی پێکرد.

مێژوو

پاسی ھەڵمی

گوێڕایەڵ (لۆبیسانت) - ١٨٧٥ی ئامێدێ بۆلێ تێبینی: ئەمە ناوی یەکێک لە یەکەم ئۆتۆمبێلە هەڵمییەکان بوو کە لە لایەن داهێنەری فەڕەنسی ئامێدێ بۆلێ-وە دروستکرا. ناوە فەڕەنسییەکەی (L'Obéissante) بە مانای "گوێڕایەڵ" دێت.

خزمەتگوزاری ڕێکوپێکی پاسی نێوان شارەکان بە پاسی ھەڵمی لە ١٨٣٠ەکان لە ئینگلتەرا لەلایەن واڵتەر ھانکۆک و ھاوکارانی سێر گۆڵزوێرسی گەرنی، لە نێو کەسانی تردا، پێشەنگی کرا، کە خزمەتگوزاری متمانەپێکراویان پێشکەش دەکرد لە بارودۆخی ڕێگاوباندا کە زۆر مەترسیدار بوون بۆ گواستنەوەی ئەسپکێش.

یەکەم پاسی میکانیکی لە شەقامەکانی لەندەن لە ٢٢ی نیسانی ١٨٣٣ دەرکەوت. گالیسکە ھەڵمییەکان کەمتر ئەگەری وەرگەڕانیان ھەبوو، خێراتر لە گالیسکەی ئەسپکێش دەڕۆیشتن، زۆر ھەرزانتر بوون لە بەکارھێنان، و زیانی کەمتریان بە ڕووی ڕێگاکان دەگەیاند بەھۆی تایەی پانیانەوە.

بەڵام، باجی قورسی ڕێگاوبان کە لەلایەن دەستەی باجوەرگرەکانەوە دەسەپێنرا، پاسی ھەڵمی ساردکردەوە و ڕێگای بۆ کۆمپانیاکانی پاسی ئەسپکێش خۆشکرد، و لە ١٨٦١ەوە، یاسای توند بە کردەیی ئامێری میکانیکی لە ڕێگاکانی بەریتانیای گەورە بۆ ماوەی ٣٠ ساڵ نەھێشت، یاسای لۆکۆمۆتیڤی ١٨٦١ سنووری خێرایی سنوورداری سەپاند لەسەر «لۆکۆمۆتیڤی سەر ڕێگا» بە ٥ میل لە کاتژمێرێکدا (٨٫٠ کیلۆمەتر لە کاتژمێرێکدا) لە شارۆچکە و شارەکان، و ١٠ میل لە کاتژمێرێکدا (١٦ کیلۆمەتر لە کاتژمێرێکدا) لە گوندەکان.

پاسی کارەبایی تەلکێشراو

یەکەمین پاسی سەر وایەر لە بەرلین، ١٨٨٢

ھاوتەریب لەگەڵ پەرەسەندنی پاس، داھێنانی پاسی کارەبایی تەلکێشراو ھەبوو، کە بە شێوەیەکی نموونەیی لە ڕێگەی دارە کارەبایییەکانەوە لە تەلی سەرەوە وزەی وەردەگرت. براکانی سیمێنز، ویلیام لە ئینگلتەرا و ئێرنست ڤێرنەر لە ئەڵمانیا، پێکەوە کاریان لەسەر پەرەپێدانی چەمکی پاسی کارەبایی تەلکێشراو کرد. سێر ویلیام یەکەمجار بیرۆکەکەی لە وتارێکدا بۆ گۆڤاری کۆمەڵەی ھونەرەکان لە ١٨٨١ پێشنیار کرد وەک «... ڕێکخستنێک کە پاسێکی ئاسایی… ھەڵواسراوێکی ھەبێت کە لە ماوە ماوەدا لە لایەکی شەقامەوە بۆ لایەکەی تر درێژ دەبێتەوە، و دوو تەل لەم ھەڵواسراوانەوە شۆڕ دەبنەوە؛ کە ڕێگە بە تێپەڕکەری پەیوەندی دەدات لەسەر ئەم دوو تەلە بڕوات، تەزوو دەتوانرێت بۆ ترامەکە بگوازرێتەوە، و بگەڕێتەوە بۆ ئامێری داینەمۆ لە وێستگەکە، بەبێ پێویستی ڕۆیشتن لەسەر ھێڵی ئاسن بە ھیچ شێوەیەک.»

یەکەم ئامێری لەم جۆرە، ئیلێکترۆمۆت، لەلایەن براکەی ئێرنست ڤێرنەر ڤۆن سیمێنزەوە دروست کرا و لە ١٨٨٢ لە ھالێنسی، ئەڵمانیا پێشکەشی جەماوەر کرا. ھەرچەندە ئەم ئامێرە تاقیکارییە ھەموو پێوەرە تەکنیکییەکانی پاسێکی کارەبایی تەلکێشراوی ئاسایی تێدابوو، لە ھەمان ساڵدا دوای پیشاندانەکە ھەڵوەشێنرایەوە.

ماکس شیمان خزمەتگوزارییەکی پاسی کارەبایی تەلکێشراوی گەشتیاری لە ١٩٠١ لە نزیک درێسدن، لە ئەڵمانیا کردەوە. ھەرچەندە ئەم سیستەمە تەنھا تا ١٩٠٤ کاری کرد، شیمان ئەوەی پەرەپێدا کە ئێستا سیستەمی ستاندەردی کۆکردنەوەی تەزووی پاسی کارەبایی تەلکێشراوە. لە سەرەتادا، چەند ڕێگایەکی تری کۆکردنەوەی تەزوو بەکارھێنران. لیدز و برادفۆرد بوونە یەکەم شار کە پاسی کارەبایی تەلکێشراویان خستە خزمەتەوە لە بەریتانیای گەورە لە ٢٠ی حوزەیرانی ١٩١١.

پاسی مۆتۆردار

لە سیگەرلاند، ئەڵمانیا، دوو ھێڵی پاسی گەشتیاری بۆ ماوەیەکی کورت، بەڵام بەبێ قازانج، لە ١٨٩٥ کاریان کرد بە بەکارھێنانی گالیسکەیەکی مۆتۆرداری شەش-گەشتیاری کە لە بێنزی ڤیکتۆریای ١٨٩٣ەوە پەرەی پێدرابوو. ھێڵێکی تری بازرگانی پاس کە ھەمان مۆدێلی پاسی بێنزی بەکاردەھێنا بۆ ماوەیەکی کورت لە ١٨٩٨ لە ناوچە گوندنشینەکانی دەوروبەری لاندودنۆ، وێڵز کاری کرد.

کۆمپانیای دایملەری ئەڵمانیش یەکێک لە یەکەم مۆدێلەکانی پاسی مۆتۆرداری لە ١٨٩٨ بەرھەمھێنا، پاسێکی دوو نھۆمی بە کۆمپانیای مۆتۆر تراکشن فرۆشت کە یەکەمجار لە شەقامەکانی لەندەن لە ٢٣ی نیسانی ١٨٩٨ بەکارھات. ئامێرەکە خێرایی زۆرینەی ١٨ کیلۆمەتر لە کاتژمێرێکدا (١١٫٢ میل لە کاتژمێرێکدا) بوو و تا ٢٠ گەشتیاری ھەڵدەگرت، لە ناوچەیەکی داخراو لە خوارەوە و سەکۆیەکی کراوە لە سەرەوە. بە سەرکەوتن و ناوبانگی ئەم پاسە، دایملەر بەرھەمھێنانی فراوان کرد، پاسی زیاتری بە کۆمپانیاکان لە لەندەن و، لە ١٨٩٩، بە ستۆکھۆڵم و سپایەر فرۆشت. کۆمپانیای دایملەر ھەروەھا چووە ھاوبەشییەکەوە لەگەڵ کۆمپانیای بەریتانی میڵنز و پاسێکی دوو نھۆمی نوێی لە ١٩٠٢ پەرەپێدا کە بووە ستاندەردی بازاڕ.

یەکەم مۆدێلی پاسی بەرھەمھێنراو بە شێوەی بەکۆمەڵ پاسی دوو نھۆمی جۆری-بی بوو، کە لەلایەن فرانک سێرڵەوە دیزاین کرابوو و لەلایەن کۆمپانیای گشتی پاسی لەندەنەوە بەڕێوەدەبرا - لە ١٩١٠ کەوتە خزمەتەوە، و نزیکەی ٣٬٠٠٠ دانە تا کۆتایی دەیەکە دروستکرابوون. سەدان لەم پاسانە لە بەرەی ڕۆژاوا لە جەنگی جیھانیی دووەم خزمەتی سەربازییان کرد.

کۆمپانیای بەرھەمھێنانی پاسی زەرد، کە خێرا بووە بەرھەمھێنەرێکی سەرەکی پاس لە ویلایەتە یەکگرتووەکان، لە شیکاگۆ لە ١٩٢٣ لەلایەن جۆن د. ھێرتزەوە دامەزرا. جەنەراڵ مۆتۆرز لە ١٩٢٥ زۆرینەی پشکەکانی کڕی و ناوەکەی گۆڕی بۆ کۆمپانیای بەرھەمھێنانی لۆری و پاسی زەرد. جەنەراڵ مۆتۆرز پاشماوەی پشکەکانی لە ١٩٤٣ کڕی بۆ دروستکردنی بەشی لۆری و پاسی جەنەراڵ مۆتۆرز.

مۆدێلەکان لە سەدەی بیستەمدا فراوان بوون، کە بووە ھۆی دەرکەوتنی بەرفراوانی شێوە ناسراوەکەی ئەمڕۆی پاسە قەبارە-تەواوەکان لە ١٩٥٠ەکانەوە. ئەی ئی سی ڕاوتماستەر، کە لە ١٩٥٠ەکان پەرەی پێدرا، دیزاینێکی پێشەنگ بوو و تا ئەمڕۆش ھێمایەکی لەندەنە. دیزاینە داھێنەرەکە ئەلەمنیۆمی سووک و تەکنیکی پەرەپێدراو لە بەرھەمھێنانی فڕۆکەدا لە جەنگی جیھانیی دووەم بەکاردەھێنا. وێڕای دیزاینێکی یەکپارچەی نوێی کێش-کەمکەرەوە، ھەروەھا بۆ یەکەمجار لە پاسدا ھەڵواسینی سەربەخۆی پێشەوە، ئاڕاستەکردنی ھێزدار، گێڕبۆکسی تەواو ئۆتۆماتیکی، و بڕینی ھێزە-ھایدرۆلیکی دەستپێکرد.

پێشانگا

• 
  یەکەم پاسی سووتەمەنی ناوخۆیی کە لە ساڵی ١٨٩٥ دانرا (لە زیگنەوە بۆ نێتفن)
• 
  پاسی جۆری-B سەر بە LGOC مۆدێلی ١٩١١
• 
  پاسی دایملەری CC مۆدێلی ١٩١٢، یەکێک لە پێنج پاسی کۆمپانیای دایملەری (ئینگلیزی) کە هەناردەی ئوسترالیا کرا

جۆرەکان

ناوەوەی پاسێکی جومگەدار لە لۆس ئانجلەس

شێوازەکان پاسی یەک نھۆم، پاسی دوو نھۆم (ھەردووکیان بە گشتی لەگەڵ شاسی ڕەق) و پاسی جومگەدار (یان 'پاسی چەماوە') لەخۆدەگرن کە بڵاوبوونەوەیان لە وڵاتێکەوە بۆ وڵاتێکی تر جیاوازە. پاسی دوو-جومگەداری توانا بەرزیش بەرھەمدەھێنرێن، و ترێلەری گەشتیارھەڵگر - کە یان لە دوای پاسێکی ڕەقەوە ڕادەکێشرێت (ترێلەری پاس)یان وەک ترێلەرێک لەلایەن لۆرییەکەوە ڕادەکێشرێت (پاسی ترێلەر). پاسی ناوەندی بچووکتر توانای کەمتریان ھەیە و پاسی سەرکراوە بە شێوەیەکی نموونەیی بۆ مەبەستی کاتبەسەربردن بەکاردێن. لە زۆر کەلوپەلی نوێدا، بەتایبەتی لە سیستەمە خۆجێیییەکانی گواستنەوەدا، گۆڕانکارییەک بەرەو پاسی بنم-نزم ڕوودەدات، سەرەتا بۆ دەستگەیشتنی ئاسانتر. پاسی گەشتیاری بۆ گەشتی ماوە دوورتر دیزاین کراون و بە شێوەیەکی نموونەیی کورسی تاکی پشت بەرزی پاڵدانەوەیی، پشتێنی کورسی، ئاودەست، و سیستەمی ڕابواردنی دەنگ-وێنەیی تێدایە، و دەتوانن بە خێرایی زیاترەوە کاربکەن لەگەڵ توانای زیاتر بۆ جانتا. پاسی گەشتیاری دەکرێت یەک یان دوو نھۆم بن، جومگەدار بن، و زۆرجار بەشێکی جیای جانتا لەژێر زەوی گەشتیارەکان لەخۆدەگرن. پاسی ڕێنماییکراو بە تەکنەلۆژیا ڕێکخراون بۆ ئەوەی لە ڕێڕەوی دیاریکراودا بڕۆن، کە ڕێگە بە ڕێکخستنی کۆنترۆڵکراو لە وێستگەی پاس و شوێنی کەمتر دەدات کە لەلایەن ڕێڕەوی ڕێنماییکراوەوە داگیرکراوە بە بەراورد لەگەڵ ڕێگای ئاسایی یان خەتی پاس.

بەرھەمھێنانی پاس دەکرێت لەلایەن کۆمپانیایەکی تاکەوە بێت (بەرھەمھێنەرێکی یەکپارچە)، یان لەلایەن بەرھەمھێنەرێکەوە کە لەشی پاسێک لەسەر شاسییەک دروست دەکات کە لەلایەن بەرھەمھێنەرێکی ترەوە بەرھەمھێنراوە.

دیزاین

دەستگەیشتن

پۆرتلاند، ئۆریگۆن پاسی تڕایمێتی بەرزایی-زەوی لەگەڵ ڕامپی کورسی بەچەرخ درێژکراوە (٢٠١٠)

پاسی گواستنەوە پێشتر بە شێوەیەکی سەرەکی ئامێری بنم-بەرز بوون. ھەرچۆنێک بێت، ئێستا بە شێوەیەکی زیاتر لە دیزاینی بنم-نزمن و بە دڵخوازی ھەروەھا ھەڵواسینی ھەوایی 'چۆکدادان' و ڕامپیان ھەیە بۆ دابینکردنی دەستگەیشتن بۆ بەکارھێنەرانی کورسی بەچەرخ و خەڵک لەگەڵ عەرەبانەی منداڵ، ھەندێک جار وەک دروستکراوی ژێر-زەوی کە بە کارەبا یان ھایدرۆلیک درێژدەکرێتەوە بۆ دەستگەیشتنی ئاست. پێش بەکارھێنانی گشتیتری ئەم تەکنەلۆژیایە، ئەم بەکارھێنەرانەی کورسی بەچەرخ تەنھا دەیانتوانی پاسی جووڵەپێدانی پارا-گواستنەوەی تایبەت بەکاربھێنن.

ئامێری دەستگەیشتوو ھەروەھا دەروازەی پانتر و ڕێڕەو و بۆشایی ناوەوەیان ھەیە بۆ کورسی بەچەرخ. ڕێکخستنی ناوەوە و پیشاندەری مەبەست دەکرێت ھەروەھا دیزاین بکرێن بۆ ئەوەی لەلایەن کەمبینایانەوە بەکاربھێنرێن. پاسی گەشتیاری بە گشتی بەرزکەرەوەی کورسی بەچەرخ لەجیاتی دیزاینی بنم-نزم بەکاردەھێنن. لە ھەندێک وڵات، پێویستە ئامێرەکان ئەم تایبەتمەندییانەیان ھەبێت بەپێی یاساکانی جیاکاری کەمئەندامی.

ڕێکخستن

پاسەکان لە سەرەتادا بە بزوێنەرێک لە پێشەوە و دەروازەیەک لە دواوە ڕێکخرابوون. لەگەڵ گۆڕان بۆ کارپێکردنی یەک-کەسی، زۆر بەرھەمھێنەر بۆ دیزاینی بزوێنەری ناوەڕاست یان دواوە گواسترانەوە، لەگەڵ دەرگایەکی تاک لە پێشەوە یان چەند دەرگایەک. گواستنەوە بۆ دیزاینی بنم-نزم ھەموو دیزاینی بزوێنەری ناوەڕاستی نەھێشتووە، ھەرچەندە ھەندێک پاسی گەشتیاری ھێشتا بزوێنەری ناوەڕاستیان ھەیە. پاسی بزوێنەر-پێشەوە ھێشتا بۆ بازاڕە تایبەتەکان بەردەوامن وەک پاسی قوتابخانەی ئەمریکی، ھەندێک پاسی بچووک، و پاسەکان لە وڵاتە کەمتر پەرەسەندووەکان، کە دەکرێت لە شاسی لۆرییەوە وەرگیرابن، لەجیاتی دیزاینی پاسی مەبەستدار. زۆربەی پاسەکان دوو تەوەریان ھەیە، لەکاتێکدا پاسی جومگەدار سێ تەوەریان ھەیە.

ڕێنمایی

پاسی ڕێنماییکراو بە تەکنەلۆژیا ڕێکخراون بۆ ئەوەی لە ڕێڕەوی دیاریکراودا بڕۆن، کە ڕێگە بە ڕێکخستنی کۆنترۆڵکراو لە وێستگەی پاس و شوێنی کەمتر دەدات کە لەلایەن ڕێڕەوی ڕێنماییکراوەوە داگیرکراوە بە بەراورد لەگەڵ ڕێگای ئاسایی یان خەتی پاس. ڕێنمایی دەکرێت میکانیکی، ئۆپتیکی، یان ئەلیکترۆمەگنەتیکی بێت. درێژکردنەوەکانی تەکنەلۆژیای ڕێنمایی سیستەمەکانی گواستنەوەی ڕووناکی ڕێنماییکراو و ترانسلۆر لەخۆدەگرن، ھەرچەندە ئەمانە زۆرتر وەک 'ترامی تایە-ڕەبەر' ناودەبرێن چونکە جووڵەی سنووردار یان ھیچیان نییە لە دەرەوەی ڕێڕەوە ڕێنماییکراوەکانیان.

ڕەنگ و نەخش

پاسی گواستنەوە بە ئاسایی بۆیە دەکرێن بۆ ناسینەوەی بەڕێوەبەر یان ڕێگایەک، ئەرک، یان بۆ دیاریکردنی پاسی خزمەتگوزاری کەم-تێچوو یان پرێمییەم. ڕەنگ و نەخش دەکرێت لەسەر ئامێرەکە بۆیە بکرێن، بە بەکارھێنانی تەکنەلۆژیای پۆلیڤینیل کلۆرید، یان بە بەکارھێنانی لەیبڵ. ئامێرەکان زۆرجار ھەروەھا ڕیکلامی پاس یان بەشێک یان ھەموو ڕووە بینراوەکانیان ھەڵدەگرن (وەک تابلۆی جووڵاو). پاسی ھەڵمەت دەکرێت بە پەیامە سەرەکییەکانی ھەڵمەت ڕازێنرابێتەوە؛ ئەمانە دەکرێت بۆ پێشخستنی ڕووداوێک یان دەستپێشخەرییەک بن.

بزوێنەر

باوترین سەرچاوەی وزە لە ١٩٢٠ەکانەوە بزوێنەری دیزڵ بووە. پاسە سەرەتایییەکان، کە بە پاسی کارەبایی تەلکێشراو ناسراون، بە کارەبا وزەیان پێدەدرا کە لە ھێڵی سەرەوە دابین دەکرا. لە ئێستادا، پاسی ھایبرید-ئیلیکتریک زۆرجار پاتری خۆیان ھەڵدەگرن، کە ھەندێک جار لە وێستگەکان دووبارە شەحن دەکرێنەوە بۆ ئەوەی قەبارەی پاترییەکە بچووک/سووک بمێنێتەوە. لە ئێستادا، گرنگیدان بە پاسی کارەبایی ھاوتا، پاسی خانەی سووتەمەنی، پاسی کارەبایی، و ئەوانەی بە گازی سرووشتیی پەستێنراو یان سووتەمەنی ژیانی کاردەکەن ھەیە. جایرۆباس، کە بە ھێزی پاشەکەوتکراو لەلایەن چەرخێکی بزوێنەرەوە وزەی پێدەدرا، لە ١٩٤٠ەکان تاقیکرایەوە.

ڕەھەندەکان

شانشینی یەکگرتوو و یەکێتی ئەورووپا:

• درێژترین درێژی: تەوەری دواوەی تاک ١٣٫٥ مەتر (٤٤ پێ ٣٫٥ ئینج). تەوەری دواوەی دووانە ١٥ مەتر (٤٩ پێ ٢٫٥ ئینج).
• پانترین پانی: ٢٫٥٥ مەتر (٨ پێ ٤٫٣٧٥ ئینج)

ویلایەتە یەکگرتووەکان، کەنەدا و مەکسیک:

• درێژترین درێژی: ھیچ سنوورێک نییە

پانترین پانی: ٢٫٦ مەتر (٨ پێ ٦٫٣٧٥ ئینج)

دروستکردن

بەرھەمھێنانی سەرەتایی پاس لە دروستکردنی گالیسکەوە گەشەی کرد، و دواتر لە بەرھەمھێنەرانی ئۆتۆمبێل یان لۆرییەوە. پاسە سەرەتایییەکان تەنھا لەشی پاسێک بوون کە لەسەر شاسی لۆرییەک دادەنران. ئەم شێوازی لەش+شاسی لەگەڵ بەرھەمھێنەرە پسپۆڕە نوێیەکاندا بەردەوام بووە، ھەرچەندە دیزاینی یەکپارچەش ھەن وەک لیلاند ناشناڵ کە تێیدا ھەردووکیان بە کردەیی لێک جیانەکراوەن. دروستکەری پسپۆڕیش ھەن و تەرکیز دەکەنە سەر دروستکردنی پاس بۆ بەکارھێنانی تایبەت یان گۆڕینی پاسی ستاندەرد بۆ بەرھەمی تایبەتمەند.

دیزاینە یەکپارچەکان ئەو باشییانەیان ھەیە کە بە باشی تاقیکراونەتەوە بۆ بەھێزی و جێگیری، و ھەروەھا ئامادەن بۆ کڕین. ھەرچۆنێک بێت، دوو ھاندەر دەبنە ھۆی بەکارھێنانی مۆدێلی شاسی+لەش. یەکەم، ڕێگە بە کڕیار و بەرھەمھێنەر دەدات ھەردووکیان بۆ باشترین مامەڵە بۆ پێداویستییەکانیان بگەڕێن، لەجیاتی ئەوەی ناچار بن لەسەر یەک دیزاینی جێگیر ڕێکبکەون - کڕیار دەتوانێت لەش و شاسییەکە بە جیا ھەڵبژێرێت. دووەم، لە ماوەی ژیانی ئامێرێکدا (لە خزمەتگوزاری بەردەوام و ھاتوچۆی قورسدا)، ئەگەری ھەیە جاروبار زیانی بچووکی پێبگات، و توانای ئاسانی جێگرتنەوەی پانێڵێکی لەش یان پەنجەرەیەک و ھتد دەتوانێت بە ڕێژەیەکی زۆر ماوەی خزمەتگوزارییەکەی درێژ بکاتەوە و تێچووی دەرھێنانی لە خزمەتگوزاری و ناڕەحەتییەکەی پاشەکەوت بکات.

وەک بەشەکانی تری پیشەسازی ئۆتۆمبێل، لە سەدەی بیستەمدا، بەرھەمھێنانی پاس بە شێوەیەکی زیاتر بووە جیھانی، لەگەڵ بەرھەمھێنەران کە پاسیان دوور لە بازاڕی مەبەستکراویان بەرھەمدەھێنا بۆ سوودوەرگرتن لە ھەلی تێچووی کرێکار و کەرەستە. پاسێکی شاری نموونەیی نزیکەی ٤٥٠٬٠٠٠ دۆلاری ئەمریکی تێدەچێت.

بەکارھێنانەکان

گواستنەوەی گشتی

پاسێکی تاتا مارکۆپۆلۆی PMPML کە بە CNG کاردەکات لە پوونە، ھیندستان (٢٠٢٤)

پاسی گواستنەوە، کە لە خزمەتگوزارییەکانی پاسی گواستنەوەی گشتی بەکاردێن، ڕێکخستنی بەسوودیان ھەیە کە بۆ جووڵەی کاریگەری ژمارەی زۆری خەڵک دیزاین کراون، و زۆرجار چەند دەرگایەکیان ھەیە. پاسی گەشتیاری بۆ ڕێگای ماوە دوورتر بەکاردێن. خزمەتگوزاری خێرای پاسی توانا-بەرز دەکرێت پاسی دوو-جومگەدار یان پاسی شێوە-ترام بەکاربھێنن وەک ڕایت سترێتکار و ئایریسباس سیڤیس.

خزمەتگوزارییەکانی پاس و پاسی گەشتیاری زۆرجار بەپێی خشتەیەکی گواستنەوەی گشتی بڵاوکراوەی پێشوەخت کاردەکەن کە ڕێگا و کاتەکان دیاری دەکات، بەڵام ئامێری بچووکتر دەکرێت لەسەر خزمەتگوزاری گواستنەوەی وەڵامدەرەوەی نەرمتر بەکاربھێنرێن.

گەشتوگوزار

پاسی گەشتیاری کە لە فەرەنسا بەکاردەهێنرێت (٢٠١٥)

پاسەکان ڕۆڵێکی گرنگ لە پیشەسازی گەشتوگوزاردا دەگێڕن. پاسە گەشتیارییەکان لە سەرتاسەری جیھاندا ڕێگە بە گەشتیاران دەدەن شوێنە سەرنجڕاکێش و سروشتییە خۆجێیییەکان ببینن. ئەم پاسانە زۆرجار سەریان کراوەیە، بەڵام دەکرێت پاسی ئاسایی یان گەورەش بن.

لە گەشتی خۆجێییدا، سیتی سایتسیینگ گەورەترین بەڕێوەبەری پاسە گەشتیارییە خۆجێیییەکانە، کە لەسەر بنەمای مۆڵەت لە سەرتاسەری جیھاندا کار دەکات. پاسە گەشتیارییە تایبەتمەندەکان زۆرجار لەلایەن پارکی ئاژەڵان و پارکە جۆراوجۆرەکان یان شوێنە گەشتیارییەکانەوە خاوەندارێتی و بەڕێوە دەبرێن. گەشتە دوورەکانیش بە پاس ئەنجام دەدرێن، یان لەسەر بنەمای ھاتن و ڕۆیشتن یان لە ڕێگەی کۆمپانیای گەشتیارییەوە، و بە گشتی ڕێگە بە دابەزین لە پاسەکە دەدەن بۆ گەڕان بە پێ لە شوێنە سەرنجڕاکێشەکان. ئەمانە دەکرێت گەشتی ڕۆژانە بن یان گەشتی درێژتر بن کە مانەوە لە ھوتێلیش لەخۆ دەگرن. پاسە گەشتیارییەکان زۆرجار ڕێبەری گەشتیارییان لەگەڵدایە، ھەرچەندە شۆفێر یان گێڕانەوەیەکی دەنگی تۆمارکراویش دەتوانێت ئەم ئەرکە جێبەجێ بکات.

کۆمپانیای گەشتیاری لەوانەیە لقێک بێت لە کۆمپانیایەک کە پاس و گواستنەوە بۆ مەبەستی تریش بەکاردەھێنێت، یان کۆمپانیایەکی سەربەخۆ بێت کە پاس بەکرێ دەگرێت. کۆمپانیاکانی گواستنەوەی ھاتوچۆکەرانیش لەوانەیە پاسەکانیان بەکاربھێنن بۆ ئەنجامدانی گەشت لە نێو شارەکەدا لە نێوان گەشتەکانی گواستنەوەی بەیانیان و ئێواراندا.

پاس و گواستنەوەکان بەشێکی گرنگن لە پیشەسازی پاکێجی پشووی فراوانتردا، کە گواستنەوەی تایبەتی فڕۆکەخانە (لەگەڵ پاسە گشتییەکانی فڕۆکەخانە) و گەشتی ڕێکخراو و گەشتی ڕۆژانە بۆ پشوودەران لەخۆ دەگرێت.

پاسە گەشتیارییەکان دەکرێت وەک پاسی بەکرێگیراو لەلایەن گرووپەکانەوە بۆ سەردانی شوێنە گەشتیارییە ناسراوەکان بەکرێ بگیرێن. ئەم پاسە گەشتیارییە تایبەتانە دەکرێت وێستگەی دیاریکراو پێشکەش بکەن، وەک سەردانکردنی ھەموو شوێنەوارە مێژوویییەکان، یان ڕێگە بە کڕیارەکان بدەن خۆیان خشتەی گەشتەکەیان ھەڵبژێرن. پاسە گەشتیارییەکان ستافی پیشەیی و شارەزا و بیمەیان ھەیە، و پابەندن بە پێوەرە حکومییەکانی سەلامەتی. ھەندێکیان خزمەتگوزاری تریش پێشکەش دەکەن وەک یەکەی ڕابواردن، کورسی پاڵدانەوەی خۆش، پەنجەرەی گەورەی جوان، تەنانەت ئاودەستیش.

تۆڕە گشتییەکانی گواستنەوەی دوور مەودا زۆرجار وەک ڕێگایەکی کەم تێچوو بۆ گەشتکردن لەلایەن خوێندکاران یان گەنجانەوە بەکاردەھێنرێن کە گەشت بە جیھاندا دەکەن. ھەندێک کۆمپانیا بەتایبەتی دامەزراون بۆ بەکارھێنانی پاس بۆ گەشتکردن لە ڕێگای ھیپی یان گەشتکردن بۆ شوێنەکانی وەک باکووری ئەفریقا.

لە زۆر شوێنی گەشتیاری یان گەشتدا، پاس بەشێکە لە ڕاکێشەری گەشتیاری، وەک ترۆلی گەشتیاری ئەمریکای باکوور، ڕێڕەوە میراتییەکانی ڕاوتماستەری لەندەن، یان پاسە تایبەتکراوەکانی ماڵتا، ئاسیا و ئەمریکاکان. نموونەیەکی تری وێستگە گەشتیارییەکان ماڵی کەسایەتییە ناودارەکانە، وەک ئەو گەشتانەی کە لە نزیک ھۆڵیوودەوە ئەنجام دەدرێن. چەندین خزمەتگوزاری لەم جۆرە لە نێوان ژمارە ٦٠٠٠ و ٧٠٠٠ی شەقامی ھۆڵیوود لە لۆس ئەنجلس ھەن.

گواستنەوەی خوێندکاران

پاسی قوتابخانە لە ئەمریکا

لە ھەندێک وڵات، بەتایبەت ئەمریکا و کەنەدا، ئەو پاسانەی بۆ گواستنەوەی قوتابیانی قوتابخانە بەکاردەھێنرێن گەشەیان کردووە بۆ دیزاینێکی تایبەت لەگەڵ تایبەتمەندی پێویستی دیاریکراو. ویلایەتە ئەمریکییەکان یاسایان دەرکردووە سەبارەت بە ھەڵسوکەوتی شۆفێران لە دەوروبەری پاسی قوتابخانە، لەوانە سزای دارایی گەورە و ئەگەری زیندانیکردن بۆ تێپەڕین بە تەنیشت پاسێکی قوتابخانەی وەستاودا کە خەریکی سوارکردن یان دابەزاندنی قوتابیانە. ئەم پاسە قوتابخانانە لەوانەیە ڕەنگی زەردی تایبەت و پاسەوانی پەڕینەوەیان ھەبێت. وڵاتانی تر لەوانەیە بەکارھێنانی پشتێنی دڵنیایی پێویست بکەن. وەک کەمترین پێداویستی، زۆربەی وڵاتان داوا دەکەن پاسێک کە خوێندکاران دەگوازێتەوە نیشانەیەک پیشان بدات، ھەروەھا لەوانەیە ڕەنگی زەرد بەکاربھێنن. گواستنەوەی خوێندکاران زۆرجار پاسی کۆنتر بەکاردەھێنێت کە لە خزمەتگوزارییەوە گواستراونەتەوە، دووبارە ڕێکخراونەتەوە بە کورسی زیاتر یان پشتێنی دڵنیایی. گواستنەوەی خوێندکاران دەکرێت لەلایەن دەسەڵاتە خۆجێیییەکان یان بەڵێندەرە تایبەتەکانەوە بەڕێوە ببرێت. قوتابخانەکان دەکرێت خاوەنداری و بەڕێوەبردنی پاسی تایبەت بە خۆیان بکەن بۆ پێداویستییەکانی تری گواستنەوە، وەک گەشتی مەیدانی پۆل یان گواستنەوە بۆ چالاکییە وەرزشی، مۆسیقی، یان ڕووداوە پەیوەندیدارەکانی تری قوتابخانە.

بەکرێدانی تایبەت

نموونەیەک لە پاسێکی تایبەت کە بۆ BusWest لە شاری پێرس کاردەکات

بەھۆی تێچووی خاوەندارێتی، بەڕێوەبردن و لێخوڕینی پاس و گواستنەوە، زۆربەی بەکارھێنانی پاس و گواستنەوە لە بەکرێگرتنی تایبەتی ئۆتۆمبێلەوە دێت لە کۆمپانیاکانی پاسی بەکرێ، یان بۆ ڕۆژێک یان دوو ڕۆژ یان لەسەر بنەمای گرێبەستی درێژخایەن، کە تێیدا کۆمپانیای بەکرێدان ئۆتۆمبێل و شۆفێری شارەزا دابین دەکات.

کۆمپانیاکانی پاسی بەکرێ دەکرێت کۆمپانیای سەربەخۆی تەواو بن، یان بەکرێدان دەکرێت کارێکی لاوەکی کۆمپانیایەکی گواستنەوەی گشتی بێت کە لەوانەیە کۆمەڵە پاسێکی جیاواز بپارێزێت یان پاسی زیادە، گواستنەوە، و پاسی دوو مەبەستە بەکاربھێنێت. زۆر کۆمپانیای تەکسی تایبەت ھەروەھا ئۆتۆمبێلی مینی باسی گەورەتر بەکاردەھێنن بۆ دابینکردنی کرێی گرووپ.

کۆمپانیاکان، گرووپە تایبەتەکان و یانە کۆمەڵایەتییەکان دەتوانن پاس یان گواستنەوە بەکرێ بگرن وەک ڕێگایەکی کەم تێچوو بۆ گواستنەوەی گرووپێک بۆ ڕووداوێک یان شوێنێک، وەک کۆبوونەوەی گرووپ، ڕووداوی پێشبڕکێ، یان چالاکی ڕابواردنی ڕێکخراو وەک کەمپی ھاوینە. قوتابخانەکان زۆرجار خزمەتگوزاری پاسی بەکرێ بەکاردەھێنن بە شێوەیەکی ڕێکوپێک بۆ گواستنەوەی منداڵان لە ماڵەکانیانەوە و بۆ ماڵەکانیان. پاسی بەکرێگیراو ھەروەھا لەلایەن دامەزراوە پەروەردەیییەکانەوە بەکاردەھێنرێت بۆ گواستنەوە بۆ کۆنگرە، پیشانگا و گەشتە مەیدانییەکان. کۆمپانیاکانی ڕابواردن یان ڕووداو لەوانەیە پاسی گواستنەوەی کاتی بەکرێ بگرن بۆ گواستنەوە لە فێستیڤاڵ یان کۆنفراسەکان. پاسی پارتی لەلایەن کۆمپانیاکانەوە بە شێوەیەکی ھاوشێوەی بەکرێگرتنی لیمۆزین بەکاردەھێنرێت، بۆ گواستنەوەی تایبەتی لوکس بۆ بۆنە کۆمەڵایەتییەکان یان وەک ئەزموونێکی گەشتیاری. پاسی نوستن لەلایەن گرووپی مۆسیقی یان ڕێکخراوەکانی ترەوە بەکاردەھێنرێت کە گەشت دەکەن لە نێوان شوێنەکانی ڕابواردن و پێویستیان بە شوێنی پشوودان و چاککردنەوەی گەڕۆکە. ھەندێک ھاوسەر پاسی پارێزراو بەکرێ دەگرن بۆ گواستنەوەی ئاھەنگی ھاوسەرگیرییان، لە جیاتی ئۆتۆمبێلی نەریتی. پاس زۆرجار بۆ ڕێپێوان یان کەڕنەڤاڵ بەکرێ دەگیرێن. ڕێپێوانی سەرکەوتن زۆرجار بۆ تیپە وەرزشییە سەرکەوتووەکان ئەنجام دەدرێت، کە زۆرجار بە پاسی سەرکراوە گەشت بە شارۆچکە یان شارەکەیاندا دەکەن. تیپە وەرزشییەکان لەوانەیە گواستنەوەکەیان بدەن بە گرێبەست بە پاسێکی تیپ، بۆ گەشت بۆ یارییە دەرەکییەکان، بۆ پێشبڕکێیەک یان بۆ ڕووداوێکی کۆتایی. ئەم پاسانە زۆرجار بە تایبەتی ڕازێنراونەتەوە بە ڕەنگی ھاوشێوەی ڕەنگەکانی تیپەکە.

کۆمپانیا تایبەتەکان زۆرجار خزمەتگوزاری پاسی گواستنەوەی تایبەت بە گرێبەست دەدەن، بۆ گواستنەوەی کڕیارەکانیان یان سەردانکەرەکانیان، وەک ھوتێلەکان، پارکەکانی یاری و خۆشی، زانکۆکان، یان خزمەتگوزاری گواستنەوەی تایبەتی فڕۆکەخانە. ئەم بەکارھێنانە گواستنەوەیییە دەکرێت وەک گواستنەوە بێت لە نێوان شوێنەکان، یان بۆ و لە شوێنی وەستانی ئۆتۆمبێل. پاسی لوکسی تایبەتمەندی بەرز زۆرجار لەلایەن کۆمپانیاکانەوە بەکرێ دەگیرێن بۆ گواستنەوەی بەڕێوەبەر یان کەسایەتی گرنگ. پاسی بەکرێ ھەروەھا دەکرێت لە گەشتوگوزار و بۆ پێشخستن بەکاربھێنرێت (بڕوانە بەشەکانی گەشتوگوزار و پێشخستن).

خاوەندارێتی تایبەت

پاسێکی پۆلیس لە تایوان، ٢٠١٤

زۆر ڕێکخراو، لەوانە پۆلیس، ڕێکخراوە ناقازانجییەکان، گرووپە کۆمەڵایەتی یان خێرخوازییەکان کە پێویستییەکی بەردەوامیان بە گواستنەوەی گرووپ ھەیە، لەوانەیە بە کردەیی یان کەم تێچوو بێت کە خاوەنداری و بەڕێوەبردنی پاسێک بکەن بۆ پێداویستییەکانی خۆیان. ئەمانە زۆرجار مینی باسن بۆ ھۆکاری کردەیی، باج و مۆڵەتی شۆفێری، ھەرچەندە دەکرێت پاسی قەبارە تەواویش بن. گرووپەکانی ڕاھێنان یان پێشاھەنگی یان ڕێکخراوەکانی تری گەنجان لەوانەیە خاوەنی پاس بن.

کۆمپانیاکانی وەک شەمەندەفەر، بەڵێندەرانی بیناسازی، و کۆمپانیا کشتوکاڵییەکان لەوانەیە خاوەنی پاس بن بۆ گواستنەوەی کارمەندان بۆ و لە شوێنی کاری دوور. خێرخوازی تایبەت لەوانەیە ھەبن بۆ پارەدان و بەڕێوەبردنی گواستنەوەی پاس، زۆرجار بە بەکارھێنانی پاسی جووڵەی تایبەت گۆڕاو یان پاسی دەستگەیشتنی ئاسان (بڕوانە بەشی دەستگەیشتن). ھەندێک بەخشینەکانیان بەکاردەھێنن بۆ کڕینی ئۆتۆمبێل و دابینکردنی شۆفێری خۆبەخش.

بەڕێوەبەرانی فڕۆکەخانە سوود لە پاسی تایبەتی لای فڕۆکە لە فڕۆکەخانە وەردەگرن بۆ گواستنەوەی تیمی فڕۆکەوانی و گەشتیار لە بەشە پارێزراوەکانی لای فڕۆکە لە فڕۆکەخانەدا. ھەندێک دەسەڵاتی گشتی، ھێزەکانی پۆلیس و ھێزە سەربازییەکان پاسی قەڵغانکراو بەکاردەھێنن کاتێک پێویستییەکی تایبەت ھەیە بۆ دابینکردنی پاراستنی زیاتری گەشتیار. خزمەتگوزاری نھێنی ئەمریکی لە ساڵی ٢٠١٠ دوو دانەی بەدەستھێنا بۆ گواستنەوەی کەسایەتییە گرنگەکان کە پێویستیان بە پاراستنی تایبەت ھەیە. بەشەکانی پۆلیس پاسی پۆلیس بۆ چەندین ھۆکار بەکاردەھێنن، وەک گواستنەوەی بەندکراو، گواستنەوەی ئەفسەری پۆلیس، شوێنی ڕاگرتنی کاتی، و وەک ئۆتۆمبێلی فەرمان و کۆنتڕۆڵ. ھەندێک بەشی ئاگرکوژێنەوە ھەروەھا پاسی گۆڕاو بەکاردەھێنن وەک بنکەی فەرماندان، لەکاتێکدا ئەوانەی لە کەشوھەوای سارددا پاسێک وەک پەناگەی گەرم لە شوێنی ئاگرکەوتنەوە بەکاردەھێنن. زۆربەیان لە پاسی قوتابخانە یان خزمەتگوزاری خانەنشینکراو وەرگیراون.

پێشخستن

پاسێک لە هۆنگ کۆنگ، ٢٠١٨

پاس زۆرجار بۆ ڕیکلام، ھەڵمەتی سیاسی، ھەڵمەتی زانیاری گشتی، پەیوەندییە گشتییەکان، یان مەبەستەکانی پێشخستن بەکاردەھێنرێت. ئەمانە دەکرێت لە شێوەی بەکرێگرتنی کاتی پاسی خزمەتگوزاری، یان گۆڕین و بەڕێوەبردنی کاتی یان ھەمیشەیی پاس بن، زۆرجار پاسی دەستی دووەم. نموونە زۆرەکان بریتین لە گۆڕینی پاس بە پیشاندان و ڕازاندنەوە یان سایەبان و کەرەستە. ناوەوە دەکرێت بۆ مەبەستی پیشانگا یان زانیاری ڕێکبخرێت بە کەرەستەی تایبەت یان ئامێری بینین و بیستن.

ڕیکلامی پاس چەندین شێوە لەخۆدەگرێت، زۆرجار وەک ڕیکلامی ناوەوە و دەرەوە و ڕیکلامی تەواو. ئەم کردارە زۆرجار درێژ دەبێتەوە بۆ بەکرێگرتن و بەکارھێنانی تایبەتی تەواوی پاسێک بۆ پێشخستنی براند یان بەرھەمێک، دەرکەوتن لە بۆنە گشتییە گەورەکان، یان گەشتکردن بە شەقامە قەرەباڵغەکاندا. پاسەکە ھەندێک جار ستافی پێشخستنی لەگەڵدایە، کە دیاری بەخۆڕایی دابەش دەکەن. پاسی ھەڵمەت زۆرجار بە تایبەتی ڕازێنراونەتەوە بۆ ھەڵمەتێکی سیاسی یان ھەڵمەتی ھۆشیاری کۆمەڵایەتی تر، دیزاینکراون بۆ گەیاندنی پەیامێکی دیاریکراو بۆ ناوچە جیاوازەکان، یان بۆ گواستنەوەی ستافی ھەڵمەت بۆ ناوچە/کۆبوونەوە خۆجێیییەکان بەکاردەھێنرێن. پاسی پیشانگا زۆرجار دەنێردرێن بۆ بۆنە گشتییەکان وەک پیشانگا و فێستیڤاڵەکان بۆ مەبەستی وەک ھەڵمەتی دامەزراندن، بۆ نموونە لەلایەن کۆمپانیا تایبەتەکان یان ھێزە چەکدارەکان. پێشنیارە ئاڵۆزەکانی پلاندانانی شارستانی دەکرێت ڕێکبخرێن لە پاسی پیشانگای گەڕۆکدا بۆ مەبەستی ڕاوێژکردن بە خەڵک.

گواستنەوەی کەلوپەل

مێرسیدس-بێنزی LPO 322 Bruck مۆدێلی ١٩٦٥ لە کارلسکرۆنا، سوید (٢٠٠٥)

لە ھەندێک ناوچەی کەم دانیشتووان، باوە کە «بروک» بەکاربھێنرێت، پاسێک کە شوێنی بارھەڵگرتنی ھەیە بۆ گواستنەوەی ھەردوو گەشتیار و بار لە ھەمان کاتدا. ئەمانە بەتایبەتی لە وڵاتانی سکەندەناڤیادا باون.

لە سەرتاسەری جیھاندا

پاسێکی هاڤانا، ٢٠٠٨

لە ڕووی مێژوویییەوە، جۆر و تایبەتمەندییەکانی پاس بەپێی پێداویستییە خۆجێیییەکان گەشەیان کردووە. پاسەکان بە تەکنەلۆجیای گونجاو بۆ کەشوھەوای خۆجێیی یان پێداویستی گەشتیار ڕێکخراون، وەک ساردکەرەوە لە ئاسیا، یان شوێنی پاسکیل لەسەر پاسی ئەمریکای باکوور. ئەو جۆرە پاسانەی لە سەرتاسەری جیھاندا بەکاردەھێنران کە بەرھەمھێنانی بەکۆمەڵیان کەم بوو زۆرجار بە دەستی دووەم لە وڵاتانی ترەوە دەھێنران، وەک پاسی ماڵتا و پاسەکانی بەکارھاتوو لە ئەفریقا. وڵاتانی تر وەک کوبا چارەسەری نوێیان پێویست بوو بۆ سنووردارکردنی ھاوردە، بە دروستکردنی «کامێلۆس» (پاسی وشتر)، پاسێکی ترێلەی تایبەت دروستکراو.

دوای جەنگی جیھانی دووەم، بەرھەمھێنەران لە ئەورووپا و خۆرھەڵاتی دوور، وەک پاسەکانی مێرسیدس-بێنز و میتسوبیشی فوسۆ بۆ کیشوەرەکانی تر پەرەیان سەند و کاریگەرییان کردە سەر بەکارھێنانی پاس کە پێشتر لەلایەن جۆرە خۆجێیییەکانەوە خزمەت دەکران. بەکارھێنانی پاس لە سەرتاسەری جیھاندا ھەروەھا کاریگەری لەسەر کراوە لەلایەن پەیوەندییە کۆلۆنیالییەکان یان ھاوپەیمانێتییە سیاسییەکان لە نێوان وڵاتاندا. چەندین لە گەلانی کۆمۆنوێلت شوێن پێی بەریتانیایان گرت و پاسیان لە بەرھەمھێنەرانی بەریتانی دەھێنا، کە بووە ھۆی باوبوونی پاسی دوو نھۆمی. چەندین وڵاتی بلۆکی ڕۆژھەڵات سیستەمی پاسی کارەباییان پەسەند کرد، و بەرھەمھێنەرەکانیان وەک ترۆلزا پاسی کارەباییان بۆ وڵاتانی دۆستی تر ھەناردە دەکرد. لە سییەکانی سەدەی بیستەم، ئیتاڵیا تەنھا پاسی سێ نھۆمی جیھانی دیزاین کرد بۆ ڕێگا قەرەباڵغەکەی نێوان ڕۆما و تیڤۆلی کە دەیتوانی ھەشتا و ھەشت گەشتیار ھەڵبگرێت. تاقانە بوو نەک تەنھا لە سێ نھۆمی بوونیدا بەڵکو لە ھەبوونی ژووری جگەرەکێشانی جیاواز لە نھۆمی سێیەمدا.

ئەو پاسانەی لە وڵاتانی سەرتاسەری جیھاندا دەدۆزرێنەوە زۆرجار ڕەنگدانەوەی جۆری تۆڕی ڕێگای خۆجێیین، لەگەڵ دیزاینی بەرگەگری بنکە-لۆری بەرزدا کە لە چەندین وڵاتی کەمتر گەشەسەندوودا باوە کە پاسەکان دەکەونە ژێر بارودۆخی کارکردنی قورسەوە. چڕی دانیشتووان کاریگەرییەکی گەورەشی ھەیە، کە شارستانیبوونی چڕ وەک لە ژاپۆن و خۆرھەڵاتی دوور بووەتە ھۆی پەسەندکردنی پاسی درێژی تەوەرە فرەیی بە توانای بەرز، زۆرجار دوو نھۆمی لەکاتێکدا ئەمریکای باشوور و چین ژمارەیەکی زۆر پاسی لکێنراو جێبەجێ دەکەن بۆ پڕۆژەکانی گواستنەوەی خێرای پاس.

پیشانگاکانی پاس

یۆرۆ باس ئێکسپۆ پیشانگایەکی بازرگانییە، کە ھەر دوو ساڵ جارێک لە سەنتەری پیشانگای نیشتمانی بەریتانیا لە بێرمینگھام بەڕێوە دەچێت. وەک پیشانگای فەرمی کۆنفیدراسیۆنی گواستنەوەی گەشتیار، کۆمەڵەی بازرگانی بەریتانیا بۆ پیشەسازی پاس، گواستنەوە و شەمەندەفەری سووک، ڕووداوە سێ ڕۆژییەکە دەرفەت بە سەردانکەران لە ئەورووپا و دەرەوە دەدات بۆ بینین و ئەزموونکردنی نوێترین ئۆتۆمبێل و داھێنانەکانی بەرھەم و خزمەتگوزاری لە سەرتاسەری پیشەسازییەکەدا.

باسوۆرڵد کۆرترایک لە کۆرترایکی بەلجیکا، سەرەکیترین پیشانگای بازرگانی پاسە لە ئەورووپا. ئەمیش ھەر دوو ساڵ جارێک بەڕێوە دەچێت.

بەکارھێنانی پاسی خانەنشینکراو

پاسی خانەنشینکراو لە ئیسرائیل وەک ئۆتۆمبێلی ڕاکێشان بەکارهاتووە (٢٠٠٨)

پاسێکی خانەنشینکراو وەک ئۆتۆمۆبیلی فریاکەوتن بەکاردەهێنرێت لە کەنەدا

زۆربەی پاس و گواستنەوە گشتی یان تایبەتەکان، کاتێک دەگەنە کۆتایی خزمەتگوزارییان لەگەڵ یەک یان زیاتر خاوەنکار، دەنێردرێن بۆ گۆڕەپانی وێرانکردن بۆ شکاندن بۆ کەرەستەی خاوە و پارچەی یەدەگ. ھەندێک پاس کە لە ڕووی ئابورییەوە بەسوود نین بۆ بەردەوامبوون وەک پاسی خزمەتگوزاری، زۆرجار دەگۆڕدرێن بۆ بەکارھێنان جگە لە گواستنەوەی داھات-بەدەستھێنان. ھەروەک ئۆتۆمبێل و لۆری کۆن، پاس زۆرجار بە نووسینگەی مامەڵەدا تێدەپەڕن کە دەکرێت بە تایبەتی یان لە زیادکردندا بکڕدرێن.

خاوەنکارانی پاس زۆرجار دەبینن کە لە ڕووی ئابورییەوە بەسوودە پاسی خانەنشینکراو بگۆڕن بۆ بەکارھێنان وەک پاسی ھەمیشەیی ڕاھێنان بۆ ڕاھێنانی شۆفێر، لە جیاتی دەرھێنانی پاسێکی خزمەتگوزاری ئاسایی لە بەکارھێنان. ھەندێک خاوەنکاری گەورە ھەروەھا پاسی خانەنشینکراویان گۆڕیوە بۆ ئۆتۆمبێلی ڕاکێشانی پاس، بۆ کارکردن وەک ئۆتۆمبێلی ڕاکێشان. لەگەڵ بەدەرەوەدانی ستافی چاککردنەوە و ئامرازەکان، زیادبوونی ڕێساکانی تەندروستی و سەلامەتی کۆمپانیا، و زیادبوونی کێشی پاسەکان، زۆر خاوەنکار ئێستا پێداویستییەکانی ڕاکێشانیان بە گرێبەست دەدەن بە کۆمپانیایەکی پیشەیی ڕزگارکردنی ئۆتۆمبێل.

ھەندێک پاس کە گەیشتوونەتە کۆتایی خزمەتگوزارییان و ھێشتا لە دۆخێکی باشدان دەنێردرێن بۆ ھەناردەکردن بۆ وڵاتانی تر.

ھەندێک پاسی خانەنشینکراو گۆڕدراون بۆ کافێی جێگیر یان گەڕۆک، زۆرجار بە بەکارھێنانی پاسی مێژوویی وەک ڕاکێشەری گەشتیاری. ھەروەھا پاسی خواردن ھەن: پاسی گۆڕدراو بۆ کانتینی گەڕۆک و ژووری پشوودان. ئەمانە بە باوی لە شوێنی وێنەگرتنی دەرەکی دەبینرێن بۆ خواردندانی دەستە و تیم، و لە ڕووداوە گەورەکانی تر بۆ خواردندانی ستاف. بەکارھێنانێکی تر وەک ئۆتۆمبێلی فریاکەوتنە، وەک پاسی فریاکەوتنی توانا بەرز یان سەنتەری فەرماندانی گەڕۆک.

ھەندێک ڕێکخراو پاسی یاری یان پاسی فێربوون دەگونجێنن و بەڕێوە دەبەن بۆ دابینکردنی شوێنی یاری یان ژینگەی فێربوون بۆ منداڵانێک کە لەوانەیە دەستیان بە شوێنی یاری گونجاو ڕانەگات. پاسێکی ئەی ئی سی ڕاوتماستەری کۆنی لەندەن گۆڕدراوە بۆ شانۆی گەڕۆک و پیشاندانی مۆدێلی جلوبەرگ.

ھەندێک پاس کۆتایییەکی وێرانکەر دەبینن بە بەشداریکردن لە پێشبڕکێی بانگەر یان لە دێربی وێرانکاریدا. ژمارەیەکی گەورەتر لە پاسی کۆنی خانەنشینکراو ھەروەھا گۆڕدراون بۆ ماڵی پشووی گەڕۆک و کەمپەر.

پاراستنی پاس

پاسی AEC Regal VI مۆدێلی ١٩٦٥ی پارێزراو کە پێشتر لەلایەن دەستەی گواستنەوەی میترۆپۆلیتانەوە لە پێرس بەکاردەهێنرا

لە جیاتی ئەوەی بشکێنرێن یان بگۆڕدرێن بۆ بەکارھێنانی تر، ھەندێک جار پاسی خانەنشینکراو بۆ پاراستن ڕزگار دەکرێن. ئەمە دەکرێت لەلایەن تاکەکان، گرووپەکانی پاراستنی خۆبەخش یان متمانەی خێرخوازی، مۆزەخانەکان، یان ھەندێک جار لەلایەن خودی خاوەنکارەکانەوە وەک بەشێک لە کۆمەڵەی میراتی. ئەم پاسانە زۆرجار پێویستیان بە گەڕاندنەوەیە بۆ دۆخی ڕەسەنیان و ڕەنگ و وردەکارییەکانی تریان وەک ئاگادارییە ناوخۆیییەکان و نیشانە گەڕۆکەکانیان دەگەڕێندرێنەوە بۆ ئەوەی ڕەسەن بن بۆ کاتێکی دیاریکراو لە مێژووی پاسەکەدا. ھەندێک پاس کە دەچنە ژێر پاراستنەوە لە دۆخێکی زۆر خراپەوە ڕزگار دەکرێن، بەڵام ھەندێکی تر بە کێشەیەکی زۆر کەمەوە دەچنە ناو پاراستنەوە.

وەک ئۆتۆمبێلە مێژوویییەکانی تر، زۆر پاسی پارێزراو چ لە دۆخی کارکردن یان جێگیردا بەشێکن لە کۆکراوەکانی مۆزەخانەکانی گواستنەوە. لەگەڵ ئەوەشدا، ھەندێک پاس پارێزراون بۆ ئەوەی لە پاڵ ئۆتۆمبێلی سەردەمی تردا لە تەلەڤیزیۆن و فیلمدا دەربکەون. پاسی کارکردوو زۆرجار لە ڕاڵی و بۆنەکاندا پیشان دەدرێن، و ھەروەھا وەک پاسی بەکرێگیراو بەکاردەھێنرێن. لەکاتێکدا زۆر پاسی پارێزراو زۆر کۆنن یان تەنانەت ئەنتیکەن، لە ھەندێک حاڵەتدا نموونەی نوێی نسبی جۆرێکی پاس دەتوانن بچنە ناو نۆژەنکردنەوە. نموونەی لە-خزمەتدا ھێشتا لە بەکارھێنانن لەلایەن خاوەنکارانی ترەوە. ئەمە زۆرجار ڕوودەدات کاتێک گۆڕانێک لە دیزاین یان شێوازی کارکردندا، وەک گۆڕین بۆ کارپێکردنی یەک کەسی یان تەکنەلۆجیای نھۆمی نزم، ھەندێک پاس دەکات بە زیادە لەکاتێکدا ھێشتا نسبەتەن نوێن.

ئەمانەش ببینە

• شەراباند
• پاسی گەشتیاری
• ھەڵگری دووچەرخە
• بینینی پاس
• وێستگەی پاس
• شاسیی ڤانی بڕاوە
• تەکسی ھاوبەش
• پاسی ئەسپ
• خزمەتگوزاریی پاسی نێوان شار
• شۆفێری پاس
• پاسی فرە-تەوەر
• پاسی ڕووناکیی گشتی
• شەمەندەفەری سەر شەقام
• پاسی گواستنەوە
• پاسی بەرزکراوەی گواستنەوە

کتێبنامە

• Combeau، Yvan (٢٠١٣). Histoire de Paris. Paris: Presses Universitaires de France. ژپنک ٩٧٨-٢-١٣-٠٦٠٨٥٢-٣.
• Fierro، Alfred (١٩٩٦). Histoire et dictionnaire de Paris. Robert Laffont. ژپنک ٢-٢٢١-٠٧٨٦٢-٤.
• Héron de Villefosse، René (١٩٥٩). Histoire de Paris. Bernard Grasset.