وەدەرنانەکانی کەرکووک

وەدەرنانەکانی کەرکووک
وەدەرنانەکانی کەرکووک
بەشێک لە شەڕی دژ بە داعش
شوێن	پارێزگای کەرکووک، باشووری کوردستان (عێراق)
ڕێکەوت	ئادار-تشرینی دووەمی ٢٠١٦
ئامانج	عەرەبە عێراقییەکان، وە ھەروەھا تورکمانەکان
جۆری ھێرش	پاکتاوی نەژادی، دژە-عێراقییەت، ئاوارەکردن و زۆرەملێ پێکردن، ڕووخاندن
قوربانی	١٢،٠٠٠+ خێزان دەرکراون (گوایە); ١٩٠ خێزانی تریش بە دەستی پێشمەرگە و ئاسایش ئاوارەبوون و وەدەرنران; وە سەدان ماڵیش ڕووخێنران;
تاوانباران	حکوومەتی ھەرێمی کوردستان پێشمەرگە; ھێزە کوردییەکانی ڕۆژاڤا/باکوور (ھەندێک جار); میلیشیا کوردییە یەزیدییەکان (ھەندێک جار); ;

لە ساڵی ٢٠١٦دا دانیشتووانی عەرەب لە پارێزگای کەرکووک لە باکووری عێراق دەرکران، بە شێوەیەکی سەرەکی دوای ئۆپەڕاسیۆنە سەربازییەکانی ھێزە کوردییەکان. دەرکردنەکان کە بریتی بوون لە وێرانکردنی ماڵەکان و دوورخستنەوەی زۆرەملێی خێزانە عەرەب و تورکمانەکان، بوو بە خاڵێکی مشتوومڕی نێودەوڵەتی، بە تۆمەتی پاکتاوی نەژادی.

پاشخان

لە ساڵی ٢٠١٦دا، دوای ھێرشی داعش و دەستبەسەرداگرتنی کەرکووک لەلایەن کوردەکانەوە، ناوچەکە لەڕووی نەژادی و سیاسییەوە بارگاوی بووەوە. ھێزە کوردییەکان دەستیان کرد بە دەرکردنی دانیشتووانی عەرەب و تورکمان لە ناوچەکە، بەتایبەتی ئەوانەی گومانیان لێدەکرا ھاوسۆزیان لەگەڵ داعشدا ھەبێت، یان لە ململانێی دەسەڵاتدا لەنێوان فراکسیۆنە کوردییەکان و عەرەبەکاندا گیرابوون.

دەرکردنەکان

بە درێژاییی ساڵی ٢٠١٦، ھەواڵەکان باس لەوە دەکەن کە ھێزە کوردییەکان ماڵی عەرەبەکانیان ڕووخاندووە،^[١٢]^[١٣]^[١٤] بە زۆر دانیشتوانیان دوورخستووەتەوە و تەواوی خێزانەکانیان ئاوارە کردووە. ئەم کارانە بە تایبەتی دوای پاڵنەرە سەربازییەکان بۆ وەرگرتنەوەی کەرکووک لە دەستی داعش و چەسپاندنی کۆنترۆڵی کورد بەسەر ناوچەکەدا بەرچاو بوون. نموونەیەک گوندی قوتان بوو کە دەوترێت زیاتر لە ٣٧٥ خێزانی عەرەب ئاوارە بوون.^[١٥]

نەتەوە یەکگرتووەکان نیگەرانیی خۆی لەم کارانە دەربڕی و ڕایگەیاند کە ئەم کارانە یەکسانن بە سزای بەکۆمەڵ و پێشێلکردنی یاسای نێودەوڵەتیی مافەکانی مرۆڤن.^[١٦]

نکۆڵییەکانی کورد

حکوومەتی ھەرێمی کوردستان ئەو تۆمەتانەی ڕەتکردەوە ^[١٧] و بانگەشەی ئەوەی کرد کە دوورخستنەوەی خێزانە عەرەبەکان بەھۆی نیگەرانییە ئەمنییەکانی پەیوەست بە داعشەوە بووە و ئەو کارانە پاڵنەری نەتەوەیی نەبوون. حکوومەتی ھەرێم دووپاتی کردەوە کە ئامانجی سەرەکییان سەلامەتی و ئاسایشی کەرکووکییەکان بووە.^[١٨]

کاردانەوە نێونەتەوەیییەکان

ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان، وەک ڕێکخراوی لێبوردنی نێونەتەوەیی و ڕوانگەی مافەکانی مرۆڤ، کردەوەی ھێزە کوردییەکانیان شەرمەزار کرد و بە پێشێلکردنی مافەکانی مرۆڤ و یاسا نێودەوڵەتییەکان ناویان برد. ئەم ڕێکخراوانە وێرانکردنی ماڵە عەرەبییەکان و ئاوارەبوونی خێزانەکانیان بەڵگەدار کردووە و ئەو کارانەیان بە یەکگرتوو لەگەڵ پاکتاوکردنی نەتەوەیی ناوزەند کردووە.^[١٩]^[٢٠]

ئەمانەش ببینە

شەڕی دژ بە دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام

سەرچاوەکان

^ https://www.hrw.org/news/2016/11/03/krg-kurdish-forces-ejecting-arabs-kirkuk
^ https://www.rfi.fr/en/contenu/20161107-hundreds-forced-out-iraqs-kirkuk-after-attack-amnesty
^ WHERE ARE WE SUPPOSED TO GO? (Report). Amnesty International. April 2017. p. 5. https://www.amnestyusa.org/wp-content/uploads/2017/04/kirkuk_briefing.pdf.
^ «Kurdish authorities accused of evicting Arabs in Iraq's Kirkuk». The New Arab. ٧ی تشرینی دووەمی ٢٠١٦. لە ٢١ی ئایاری ٢٠٢٥ ھێنراوە.
^ «KRG: Kurdish Forces Ejecting Arabs in Kirkuk». Human Rights Watch. ٣ی تشرینی دووەمی ٢٠١٦. لە ١٢ی ئایاری ٢٠٢٥ ھێنراوە.
^ «Kurdish Peshmerga accused of war crimes: Amnesty International». Tamil Guardian. لە ١٢ی ئایاری ٢٠٢٥ ھێنراوە.
^ «Kurds deny forcing Arabs from Iraq's Kirkuk». Al Jazeera. ٧ی تشرینی دووەمی ٢٠١٦. لە ١٢ی ئایاری ٢٠٢٥ ھێنراوە.
^ «Kurdish authorities accused of evicting Arabs in Iraq's Kirkuk». The New Arab. ٧ی تشرینی دووەمی ٢٠١٦. لە ٢١ی ئایاری ٢٠٢٥ ھێنراوە.
^ WHERE ARE WE SUPPOSED TO GO? (Report). Amnesty International. April 2017. p. 5. https://www.amnestyusa.org/wp-content/uploads/2017/04/kirkuk_briefing.pdf.
^ «Kurdish Peshmerga accused of war crimes: Amnesty International». Tamil Guardian.
^ «Kurdish Peshmerga accused of war crimes: Amnesty International». Tamil Guardian.
^ «Kirkuk: Kurdish authorities demolish Arab refugee homes». Middle East Monitor. ٢٧ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٦. لە ٢١ی ئایاری ٢٠٢٥ ھێنراوە.
^ WHERE ARE WE SUPPOSED TO GO? (Report). April 2017. https://www.amnestyusa.org/wp-content/uploads/2017/04/kirkuk_briefing.pdf.
^ «Kurdish authorities accused of evicting Arabs in Iraq's Kirkuk». The New Arab. ٧ی تشرینی دووەمی ٢٠١٦. لە ٢١ی ئایاری ٢٠٢٥ ھێنراوە.
^ Human Rights Watch (١٦ی تشرینی دووەمی ٢٠١٦). «For Iraq's Sunni Arabs, You Can't Go Home Again | Human Rights Watch».
^ «U.N. concerned about 'collective punishment' of Arabs in Kirkuk». ١١ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٦.
^ «Concerns of collective punishment as Sunni Arabs flee Iraqi city of Kirkuk». Iraq Oil Report. ٢٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٦. لە ٢١ی ئایاری ٢٠٢٥ ھێنراوە.
^ Al Jazeera (٧ی تشرینی دووەمی ٢٠١٦). «Kurds deny forcing Arabs from Iraq's Kirkuk».
^ Amnesty International (١ی تشرینی دووەمی ٢٠١٦). «Iraq: Kurdish authorities bulldoze homes and banish hundreds of Arabs from Kirkuk».
^ Human Rights Watch (١٦ی تشرینی دووەمی ٢٠١٦). «For Iraq's Sunni Arabs, You Can't Go Home Again | Human Rights Watch».

[1] ttps://www.hrw.org/news/2016/11/03/krg-kurdish-forces-ejecting-arabs-kirkuk

[2] ttps://www.rfi.fr/en/contenu/20161107-hundreds-forced-out-iraqs-kirkuk-after-attack-amnesty

[3] WHERE ARE WE SUPPOSED TO GO? (Report). Amnesty International. April 2017. p. 5. https://www.amnestyusa.org/wp-content/uploads/2017/04/kirkuk_briefing.pdf.

[4] «Kurdish authorities accused of evicting Arabs in Iraq's Kirkuk». The New Arab. ٧ی تشرینی دووەمی ٢٠١٦. لە ٢١ی ئایاری ٢٠٢٥ ھێنراوە.

[5] «KRG: Kurdish Forces Ejecting Arabs in Kirkuk». Human Rights Watch. ٣ی تشرینی دووەمی ٢٠١٦. لە ١٢ی ئایاری ٢٠٢٥ ھێنراوە.

[6] «Kurdish Peshmerga accused of war crimes: Amnesty International». Tamil Guardian. لە ١٢ی ئایاری ٢٠٢٥ ھێنراوە.

[7] «Kurds deny forcing Arabs from Iraq's Kirkuk». Al Jazeera. ٧ی تشرینی دووەمی ٢٠١٦. لە ١٢ی ئایاری ٢٠٢٥ ھێنراوە.

[8] «Kurdish authorities accused of evicting Arabs in Iraq's Kirkuk». The New Arab. ٧ی تشرینی دووەمی ٢٠١٦. لە ٢١ی ئایاری ٢٠٢٥ ھێنراوە.

[9] WHERE ARE WE SUPPOSED TO GO? (Report). Amnesty International. April 2017. p. 5. https://www.amnestyusa.org/wp-content/uploads/2017/04/kirkuk_briefing.pdf.

[10] «Kurdish Peshmerga accused of war crimes: Amnesty International». Tamil Guardian.

[11] «Kurdish Peshmerga accused of war crimes: Amnesty International». Tamil Guardian.

[12] «Kirkuk: Kurdish authorities demolish Arab refugee homes». Middle East Monitor. ٢٧ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٦. لە ٢١ی ئایاری ٢٠٢٥ ھێنراوە.

[13] WHERE ARE WE SUPPOSED TO GO? (Report). April 2017. https://www.amnestyusa.org/wp-content/uploads/2017/04/kirkuk_briefing.pdf.

[14] «Kurdish authorities accused of evicting Arabs in Iraq's Kirkuk». The New Arab. ٧ی تشرینی دووەمی ٢٠١٦. لە ٢١ی ئایاری ٢٠٢٥ ھێنراوە.

[15] Human Rights Watch (١٦ی تشرینی دووەمی ٢٠١٦). «For Iraq's Sunni Arabs, You Can't Go Home Again | Human Rights Watch».

[16] «U.N. concerned about 'collective punishment' of Arabs in Kirkuk». ١١ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٦.

[17] «Concerns of collective punishment as Sunni Arabs flee Iraqi city of Kirkuk». Iraq Oil Report. ٢٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٦. لە ٢١ی ئایاری ٢٠٢٥ ھێنراوە.

[18] Al Jazeera (٧ی تشرینی دووەمی ٢٠١٦). «Kurds deny forcing Arabs from Iraq's Kirkuk».

[19] Amnesty International (١ی تشرینی دووەمی ٢٠١٦). «Iraq: Kurdish authorities bulldoze homes and banish hundreds of Arabs from Kirkuk».

[20] Human Rights Watch (١٦ی تشرینی دووەمی ٢٠١٦). «For Iraq's Sunni Arabs, You Can't Go Home Again | Human Rights Watch».

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]

[٩]

[١٠]

[١١]

[١٢]

[١٣]

[١٤]

[١٥]

[١٦]

[١٧]

[١٨]

[١٩]

[٢٠]