بۆ ناوەڕۆک بازبدە

نیوھەمپشیر

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
نیوھەمپشیر
بەشێکە لەویلایەتە یەکگرتووە پێکلکاوەکان، نیو ئینگلاند
دامەزران٢١ی حوزەیرانی ١٧٨٨
ناو بە زمانی فەرمیState of New Hampshire
ناسناوThe Granite State
کورتەناوNH، N.H.
ئەرشیڤەکان لەNew Hampshire Division of Archives & Records Management
ناونراوە لەدوایھەمپشیر
ناسناوی خەڵکNew Hampshirite، New Hampshireman، New Hampshirewoman، Granite Stater
زمانی فەرمیزمانی ئینگلیزی
سروودی نیشتمانیOld New Hampshire
دروشم بە کوردیLive Free or Die
دروشمLive Free or Die
کیشوەرئەمریکای باکوور
وڵاتویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا
پایتەختکۆنکۆرد
دابەشکاریی کارگێڕیویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا
ناوچەی کاتیناوچەی کاتی ڕۆژھەڵات، ئەمریکا/نیویۆرک
پۆتانی شوێن٤٤°٠′٠″N ٧١°٣٠′٠″W
Coordinates of geographic center٤٣°٤٠′٥٠″N ٧١°٣٤′٥٢″W
Coordinates of easternmost point٤٢°٥٨′٣٦″N ٧٠°٣٦′٥٠″W، نرخی نەزانراو
Coordinates of northernmost point٤٥°١٨′٢١″N ٧١°٥′٩″W
Coordinates of southernmost point٤٢°٤١′٥٠″N ٧١°١٧′٤١″W
بەرزترین خاڵMount Washington
نزمترین خاڵئۆقیانووسی ئاتلانتیک
نووسینگەی بەڕێوەبردنGovernor of New Hampshire
سەرۆکChris Sununu
دەستەی جێبەجێکردنGovernment of New Hampshire
ئەنجومەنی یاسادانەرNew Hampshire General Court
دەسەڵاتی دادوەری باڵاNew Hampshire Supreme Court
دانیشتووان١٬٣٧٧٬٥٢٩
بەرزی لە ئاستی دەریا٣٠٥ مەتر
ھاوسنوورە لەگەڵماساچووسیتس، ڤێرمۆنت، کێبێک، مەین
دەقی بنەڕەتیConstitution of New Hampshire
جێگەی دەگرێتەوەProvince of New Hampshire
ڕووبەر٢٤٬٢١٤٫٠ کیلۆمەتر چوارگۆشە
وێبگەhttps://www.nh.gov/
Official map URLhttp://www.granit.unh.edu/
ھاشتاگNewHampshire
وەسفی ئاڵاflag of New Hampshire
مۆر (نیشانە)Seal of New Hampshire
TartanNew Hampshire state tartan
ھێمای فەرمیPurple Finch، New Hampshire state tartan
جوگرافیای ئەم بابەتەgeography of New Hampshire
Official colorبێ نرخ
ئابووری بابەتeconomy of New Hampshire
دیمۆگرافیای بابەتdemographics of New Hampshire
ئاستی زوومکردنی نەخشەی شەقامی کراوە7
Map

پۆتانەکان: 44°00′N 71°30′W / 44°N 71.5°W / 44; -71.5 نیوھامپشیر (بە ئینگلیزی: New Hampshire) ویلایەتێکە لە ناوچەی نیو ئینگلاند لە باکووری ڕۆژھەڵاتی ئەمریکا. لە باشوورەوە ھاوسنوورە لەگەڵ ویلایەتی ماساشوستس، لە ڕۆژاوا لەگەڵ ڤێرمۆنت، لە ڕۆژھەڵاتەوە لەگەڵ مەین و زەریای ئەتڵەسی و لە باکوورەوە لەگەڵ پارێزگای کیوبیکی کەنەدا. نیوھامپشایر پێنجەم بچووکترین ویلایەتە لە ڕووی ڕووبەری زەوی و نۆیەم کەمترین ژمارەی دانیشتووانی پەنجا ویلایەتی ئەمریکایە.

لە مانگی یەکی ساڵی ١٧٧٦، نیو ھامپشایر بووە یەکەم ویلایەتی لە کۆلۆنییەکانی ئەمریکای باکووری بەریتانیا کە حکوومەتێکی سەربەخۆ لە شانشینی بەریتانیا دامەزراند، ھەروەھا یەکەم ویلایەت بوو دەستووری خۆی نووسی. دوای شەش مانگ بوو بە یەکێک لە سێزدە ویلایەتە ڕەسەنەکان کە ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکایان دامەزراند و لە مانگی حوزەیرانی ساڵی ١٧٨٨دا نۆیەمین ویلایەت بوو کە دەستووری پەسەند کرد.

کۆنکۆرد پایتەختی ویلایەتەکەیە، لەکاتێکدا مانچستەر گەورەترین شاری ویلایەتەکە و لە باکووری نیو ئینگلاند، لەنێویاندا ڤێرمۆنت و مەین. باجی فرۆشتنی گشتی، یان باجی داھاتی کەسی (جگە لە سوود و پاداشت) نە لەسەر ئاستی ویلایەت و نە لە ئاستی ناوخۆییدا نییە. شایەنی باسە کە ھەڵبژاردنی سەرەتایی نیوھامپشایر خولی یەکەمی ھەڵبژاردنی سەرۆکایەتی ئەمریکایە. تابلۆکان دروشمی ویلایەتیان لەسەرە کە دەڵێت «بە ئازادی بژی یان بمرە». نازناوی ئەم ویلایەتە، «ویلایەتی گرانیت»، ئاماژەیە بۆ پێکھاتە بەرفراوانەکانی گڕانیت و کانگاکانی.

کەسایەتییە دیارەکانی نیو ھامپشایر بریتین لە دامەزرێنەر نیکۆلاس گیلمان، سیناتۆر دانیال وێبستەر، پاڵەوانی جەنگی شۆڕشگێڕ جۆن ستارک، سەرنووسەری ڕۆژنامەکان ھۆراس گریلی، دامەزرێنەری زانستی مەسیحی ماری بەیکەر ئیدی، شاعیر ڕۆبەرت فرۆست، کەشتیوان ئالان شێپەرد، گۆرانیبێژی ڕۆک ڕۆنی جەیمس دیۆ، نووسەر دان براون، ئەکتەر ئادەم ساندلێر، داھێنەر دین کامێن، کۆمیدیکار سارا سیلڤەرمەن و سێس مێیرز، چێشتخانەوانان ڕیچارد و مۆریس ماکدۆناڵد، و سەرۆکی ئەمریکا فرانکلین پیرس.

ویلایەتەکە ھەندێک لە گەورەترین شاخەکانی سکی لە کەناری ڕۆژھەڵات ھەیە، و شوێنە سەرنجڕاکێشە سەرەکییەکانی کات بەسەربردن لە نیو ھامپشایر بریتین لە خلیسکانێی سەر بەفر، ئۆتۆمبێلی بەفر و وەرزشەکانی تری زستانە، گەشتکردن و شاخەوانی، خانووی ھاوینە بەدرێژایی دەریاچەکان و کەنار دەریا، سواربوونی ماتۆڕ لە نیو ھامپشایر بە ماتۆڕ سپیدوەی، و ماتۆڕسکیل ویک، پێشبڕکێیەکی بەناوبانگی ماتۆڕسکیل لە کەناری وێرز لە نزیک لاکۆنیا لە ھەر مانگی حوزەیرانێکدا. دارستانی نیشتمانی شاخی سپی ڕێڕەوی ئەپالاچین لە نێوان شاخەکانی ڤێرمۆنت و مەین بەیەکەوە دەبەستێتەوە، ھەروەھا ڕێڕەوی چیای واشنتۆن لەخۆدەگرێت، کە سەردانکەران دەتوانن بە ئۆتۆمبێل بگەنە لووتکەی چیای واشنتۆن کە بەرزییەکەی ٦٢٨٨ پێ (١٩١٧ م)یە.[١][٢][٣]

سەرچاوەکان

[دەستکاری]