نابلوس
| نابلوس | |
|---|---|
| بە عەرەبی: نابلس | |
 | |
| ناو بە زمانی فەرمی | نابلس، שְׁכֶם |
| Vocalized name | שְׁכֶם |
| زمانی فەرمی | زمانی عەرەبی |
| وڵات | دەوڵەتی فەلەستین |
| پایتەختی | Sanjak of Nablus، Nablus Subdistrict، پارێزگای نابلوس |
| دابەشکاریی کارگێڕی | پارێزگای نابلوس |
| ناوچەی کاتی | UTC+02:00، UTC+03:00 |
| پۆتانی شوێن | ٣٢°١٢′٥٨″N ٣٥°١٥′٥٨″E |
| سەرۆک | Q131108248 |
| دانیشتووان | ١٧٧٬٦٣٨، ١٥٥٬٥٤٥، ١٤٦٬٤٩٣، ٦٠٬٠٠٠ |
| بەرزی لە ئاستی دەریا | ٥٥٠ مەتر |
| جێگەی دەگرێتەوە | Shechem |
| باری کەلەپووری | Tentative World Heritage Site |
| ڕووبەر | ٢٩±١ کیلۆمەتر چوارگۆشە |
| وێبگە | https://www.nablus.org/index.php/ar/ |
| پێوەری کەلەپووری جیھانی | (ii)، (iv) |
| Time of earliest written record | ١٢٠٠ پێش زایین |
 | |
نابلوس (/ˈnæbləs, 
[[:میدیا:LL-Q55633582 (ajp)-Khalil.rantissi-نابلس.wav|]] یارمەتی·زانیاری) شارێکی فەلەستینە لە کەناری ڕۆژاوا، نزیکەی ٤٩ kiloمەتر (٣٠ mi) باکووری قودس،[١] بە ژمارەی دانیشتووان ١٥٦٬٩٠٦. دەکەوێتە نێوان چیای ئیبال و چیای گەریزیم و پایتەختی پارێزگای نابلوس و ناوەندێکی بازرگانی و کولتووری ویلایەتی فەلەستینە و شوێنی زانکۆی نیشتمانی نەجا کە یەکێکە لە گەورەترین دامەزراوەکانی خوێندنی باڵای فەلەستین و بۆرسەی فەلەستین. نابلوس لەژێر ئیدارەی دەسەڵاتی نیشتمانی فەلەستین (PNA)دایە.
ناوی مۆدێرنی شارەکە دەتوانرێت بگەڕێتەوە بۆ سەردەمی ڕۆمانییەکان، کاتێک ناوی لێنرا Flavia Neapolis لەلایەن ئیمپراتۆری ڕۆمانی ڤێسپاسیانەوە لە ساڵی ٧٢ی زایینی. لە سەردەمی بیزەنتینەکاندا، ململانێی نێوان سامرییەکانی شارەکە و دانیشتووانی مەسیحی نوێتر لە یاخیبوونەکانی سامریدا گەیشتە لووتکە کە لە کۆتاییدا لەلایەن بیزەنتینییەکانەوە لە ساڵی ٥٧٣دا سەرکوتکران، ئەمەش ژمارەی دانیشتووانی سامری شارەکەی زۆر کەمکردەوە. دوای داگیرکردنی موسڵمانان لە سەدەی حەوتەمدا، ناوی عەرەبی ئێستای Nablus پێدرا. دوای یەکەم جەنگی خاچپەرستان، خاچپەرستان یاساکانی شانشینی قودسیان لە ئەنجومەنی نابلۆس داڕشت و دانیشتووانی مەسیحی و سامری و موسڵمانەکانی سەرفراز بوون. پاشان شارەکە کەوتە ژێر کۆنترۆڵی ئەیوبییەکان و سوڵتانییەتی مەملوکەکان. لە سەردەمی تورکە عوسمانییەکان کە لە ساڵی ١٥١٧ شارەکەیان داگیرکرد، نابلوس وەک ناوەندی کارگێڕی و بازرگانی بۆ ناوچەی دەوروبەری کە ھاوتایە لەگەڵ کەناری ڕۆژاوای باکووری مۆدێرن کاری دەکرد.
دوای ئەوەی شارەکە لەلایەن ھێزەکانی بەریتانیاوە لە جەنگی جیھانی یەکەمدا گیرا، نابلوس لە ساڵی ١٩٢٢دا خرایە ناو فەلەستینی ناچارییەوە. جەنگی عەرەبی و ئیسرائیل لە ساڵی ١٩٤٨دا تەواوی کەناری ڕۆژاوا بە نابلوسەوە لەلایەن ترانس ئۆردانەوە داگیرکرا و لکێندرا. لە ساڵی ١٩٦٧ەوە لە جەنگی عەرەبی و ئیسرائیلەوە، کەناری ڕۆژاوا لەلایەن ئیسرائیلەوە داگیرکراوە؛ لە ساڵی ١٩٩٥ەوە لەلایەن دەسەڵاتی فەلەستینەوە بەڕێوەدەبرێت وەک بەشێک لە ناوچەی A لە کەناری ڕۆژاوا. ئەمڕۆ دانیشتووانەکەی زۆرینە موسڵمانن و کەمینەی بچووکی مەسیحی و سامرییان تێدایە.
جوگرافیا
[دەستکاری]
نابلوس لە پێگەیەکی ستراتیژیدایە لە یەکگرتنی نێوان دوو ڕێگای بازرگانی کۆن؛ یەکێکیان دەشتی کەناری شارۆن بە دۆڵی ئوردنەوە دەبەستێتەوە، ئەوی دیکەیان نابلوس بە جەلیلەوە دەبەستێتەوە لە باکوور، و جوولەکەی ئینجیلی بە باشوورەوە لە ڕێگەی شاخەکانەوە.[٢] شارەکە لە بەرزایییەکەی نزیکەی ٥٥٠ مەتر (١٬٨٠٠ پێ) وەستاوە لە ئاستی دەریاوە،[٣] لە دۆڵی تەسکدا کە بە نزیکەیی لە ڕۆژھەڵات-ڕۆژاوا لە نێوان دوو شاخدا دەڕوات: چیای ئیبال، شاخی باکوور، لووتکەی بەرزترە کە بەرزییەکەی ٩٤٠ مەتر (٣٬٠٨٠ پێ), لەکاتێکدا چیای گەریزیم، شاخی باشوور، ٨٨١ مەتر (٢٬٨٩٠ پێ) بەرزە.
نابلوس دەکەوێتە ٤٢ kiloمەتر (٢٦ mi) ڕۆژھەڵاتی تەلئەبیب، ئیسرائیل، ١١٠ kiloمەتر (٦٨ mi) ڕۆژاوای عەمان، ئوردن و ٦٣ kiloمەتر (٣٩ mi) باکووری قودس.[٣] شار و شارۆچکەکانی نزیکیش بریتین لە ھووارە و ئەقرەبا لە باشوور، بەیت فوریک لە باشووری ڕۆژھەڵات، تەمون لە باکووری ڕۆژھەڵات، ئاسیرە ئەش-شەمالییە لە باکوور و کفر قەددوم و تەل لە ڕۆژاوا.[٤]
سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ^ «Distance Calculator - How far is it from Nablus – West Bank – Palestine...». ٢٠١٣. لە ١٠ی ئازاری ٢٠١٣ ھێنراوە.
- ^ «LateRooms | Book last minute hotel deals at the best price». لە ڕەسەنەکە لە ١٣ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٤ی نیسانی ٢٠٠٨ ھێنراوە.
- ^ ئ ا «History of Nablus». لە ڕەسەنەکە لە ١٢ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٧ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٤ی نیسانی ٢٠٠٨ ھێنراوە.
- ^ https://web.archive.org/web/20080627091037/http://upload.wikimedia.org/wikipedia/en/9/9b/Thameenmap3.jpg. لە ڕەسەنەکە لە ٢٧ی حوزەیرانی ٢٠٠٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٤ی نیسانی ٢٠٠٨ ھێنراوە.
{{cite web}}: پارامەتری|title=ونە یانیش واڵایە (یارمەتی)
کتێبنامە
[دەستکاری]- Abujidi، Nurhan (٢٠١٤). Urbicide in Palestine: Spaces of Oppression and Resilience. Routledge. ژپنک ٩٧٨-١-٣١٧-٨١٨٨٤-٧.
- Barron, J.B.، ed. (١٩٢٣). Palestine: Report and General Abstracts of the Census of 1922. Government of Palestine.
- Doumani، B. (١٩٩٥). Rediscovering Palestine, Merchants and Peasants in Jabal Nablus, 1700–1900. University of California Press. لە ٢٤ی نیسانی ٢٠٠٨ ھێنراوە.
- Government of Jordan, Department of Statistics (١٩٦٤). First Census of Population and Housing. Volume I: Final Tables; General Characteristics of the Population (PDF).
- Government of Palestine, Department of Statistics (١٩٤٥). Village Statistics, April, 1945.
- Kim Lee، Risha (٢٠٠٣). Let's Go 2003: Israel and the Palestinian territories. Macmillan. ژپنک ٩٧٨-٠-٣١٢-٣٠٥٨٠-٢.
- Le Strange، G. (١٨٩٠). Palestine Under the Moslems: A Description of Syria and the Holy Land from A.D. 650 to 1500. London: Committee of the Palestine Exploration Fund. OCLC ١٠٠٤٣٨٦.
- Muqaddasi (١٨٨٦) [c. 985]. Description of Syria, Including Palestine. Guy Le Strange. London: Palestine Pilgrims' Text Society.
- Negev، Avraham؛ Gibson، S. (٢٠٠٥). Archaeological Encyclopedia of the Holy Land. Continuum International Publishing Group. ژپنک ٩٧٨-٠-٨٢٦٤-٨٥٧١-٧.
- Hadawi، S. (١٩٧٠). Village Statistics of 1945: A Classification of Land and Area ownership in Palestine. Palestine Liberation Organization Research Center. لە ڕەسەنەکە لە ٨ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٤ی شوباتی ٢٠٢٥ ھێنراوە.
- Hütteroth، W. -D.؛ Abdulfattah، K. (١٩٧٧). Historical Geography of Palestine, Transjordan and Southern Syria in the Late 16th Century. Erlanger Geographische Arbeiten, Sonderband 5. Erlangen, Germany: Vorstand der Fränkischen Geographischen Gesellschaft. ژپنک ٣-٩٢٠٤٠٥-٤١-٢.
{{cite book}}: زیاتر لە یەک دانە لە|بەستەری نووسەر2=و|بەستەری نووسەر=دیاری کراوە (یارمەتی) - Mills, E.، ed. (١٩٣٢). Census of Palestine 1931. Population of Villages, Towns and Administrative Areas. Jerusalem: Government of Palestine.
بەستەرە دەرەکییەکان
[دەستکاری]- وێبگەی فەرمی
- Welcome To The City of Nablus ٢٦ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
- Nablus City, Welcome to Palestine
- A site explaining the reasons for the devastated Palestinian economy
- Nablus the Culture, reviving cultural life in Nablus ١٥ی نیسانی ٢٠٢٢ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە. Archived 15 April 2022 at the Wayback Machine
- Nablus after Five Years of Conflict December 2005 report by OCHA (PDF).
- Archaeological Remains Found in Nablus
- Picture showing Nablus from east (Panorama)
- Picture showing east region of Nablus (Panorama) – The picture taken from Askar
- Bahjat Sabri, "Urban Aspects in the City of Nablus in the First Half of the Nineteenth Century" An-Najah University Journal for Research - Humanities, Volume 6 (1992)
| نێونەتەوەیی | |
|---|---|
| نەتەوەیی | |
| جوگڕافی | |
| ھی تر | |
