مومبای

مومبای (/mʊmˈbaɪ/ Γ، ماراتی: [ˈmumbəi], IAST: Muṃbaī؛ ھەروەھا بە بۆمبای ناسراوە — ناوی فەرمی تا ساڵی ١٩٩٥) پایتەختی ویلایەتی ماھاراشترای ھیندستانە. مومبای ناوەندی دارایی دیفاکتۆ و پڕ دانیشتووترین شاری ھیندستانە کە ژمارەی دانیشتووانی شارەکەی بە ١٢٫٥ ملیۆن (١٫٢٥ کرۆر) مەزەندە دەکرێت.[١٩] مومبای ناوەندی ھەرێمی گەورەی مومبای، شەشەم ناوچەی گەورەیە لە جیھاندا کە ژمارەی دانیشتووانەکەی زیاترە لە ٢٣ ملیۆن (٢٫٣ کرۆر) کە لەژێر ھەرێمی گەورەی مومبای دەژین.[٢٠] مومبای دەکەوێتە کەنارەکانی کۆنکان لە کەنارەکانی ڕۆژاوای ھیندستان و بەندەرێکی سروشتی قووڵی ھەیە. لە ساڵی ٢٠٠٨دا شاری مومبای وەک شارێکی جیھانی ئەلفا ناوزەد کرا.[٢١][٢٢] ئەو حەوت دوورگەیەی کە مومبای پێکدەھێنن پێشتر شوێنی کۆمەڵگەی خەڵکی کۆلی زمانی ماراتی بوون.[٢٣][٢٤][٢٥] بۆ چەندین سەدە، حەوت دوورگەی بۆمبای لەژێر کۆنترۆڵی فەرمانڕەوا ڕەسەنە یەک لە دوای یەکەکاندا بوون پێش ئەوەی ڕادەستی ئیمپراتۆرییەتی پورتوگال بکرێن و دواتر لە ساڵی ١٦٦١دا درایە کۆمپانیای ڕۆژھەڵاتی ھیندستان، لە ڕێگەی مارەیی کاترین براگانزا کاتێک ھاوسەرگیری لەگەڵ چارڵزی دووەمی ئینگلتەرا کرد.[٢٦]. لە ساڵی ١٧٨٢ەوە، شاری مومبای بەھۆی پڕۆژەی ھۆرنبی ڤێلاردەوە شێوەی گۆڕدرا،[٢٧] کە ناوچەی نێوان حەوت دوورگەکەی لە دەریاوە وەرگرتەوە.[٢٨] ھاوکات لەگەڵ دروستکردنی ڕێگاوبان و ھێڵی ئاسنی گەورە، پڕۆژەی نۆژەنکردنەوە کە لە ساڵی ١٨٤٥ تەواو بوو، شاری مومبای گۆڕی بۆ بەندەرێکی گەورەی دەریایی لەسەر دەریای عەرەبی. مومبای لە سەدەی نۆزدەھەمدا بە گەشەسەندنی ئابووری و پەروەردەیی تایبەتمەند بوو. لە سەرەتای سەدەی بیستەمدا بووە بنکەیەکی بەھێز بۆ بزووتنەوەی سەربەخۆیی ھیندستان. لەگەڵ سەربەخۆیی ھیندستان لە ساڵی ١٩٤٧ شارەکە خرایە ناو ویلایەتی بۆمبایەوە. لە ساڵی ١٩٦٠، دوای بزووتنەوەی سامیوکتا ماھاراشترا، ویلایەتێکی نوێی ماھاراشترا دروست بوو کە مومبای پایتەخت بوو.[٢٩]

مومبای پایتەختی دارایی و بازرگانی [٣٠] و پایتەختی کات بەسەربردنی ھیندستانە. ھەروەھا یەکێکە لە دە ناوەندی بازرگانی سەرەکی جیھان لە ڕووی ڕۆیشتنی دارایی جیھانییەوە،[٣١] ٦٫١٦٪ی بەرھەمی ناوخۆیی ھیندستان بەرھەم دەھێنێت،[٣٢] و ٢٥٪ی بەرھەمی پیشەسازی پێکدەھێنێت، ٧٠٪ی بازرگانی دەریایی لە ھیندستان (مومبای پۆرت تراست، بەندەری دارامتار و JNPT)،[٣٣] و ٧٠٪ی مامەڵە سەرمایەیییەکان بۆ ئابووری ھیندستان.[٣٤][٣٥] شارەکە دامەزراوە دارایییە گرنگەکان و بارەگای سەرەکی کۆمپانیاکانی چەندین کۆمپانیای ھیندی و کۆمپانیا فرەنەتەوەیییەکانی تێدایە. ھەروەھا شوێنی ھەندێک لە دامەزراوە زانستی و ئەتۆمییە سەرەکییەکانی ھیندستانە. ھەروەھا ئەم شارە شوێنی پیشەسازی سینەمای بۆلیوود و ماراتییە. دەرفەتە بازرگانییەکانی مومبای کۆچبەران لە سەرانسەری ھیندستانەوە بۆ خۆیان ڕادەکێشن.

پێشانگا

• 
  مومبای بەشەو
• 
  یاریگای برابۆرنێ

ئەمانەش ببینە

• تاوەری تەلەڤیزیۆنی مومبای