مزگەوتی گەورەی ئامێدی

مزگەوتی گەورەی ئامێدی
دامەزران	١ی کانوونی دووەمی ١١٧٧
وڵات	عێراق
دابەشکاریی کارگێڕی	پارێزگای دھۆک
جێ	ئامێدی
پۆتانی شوێن	٣٧°٥′٣٨″N ٤٣°٢٩′١٨″E
لە ویکیدراوە دەستکاریی زانیارییەکان بکە

مزگەوتی گەورەی ئامێدی (بە عەرەبی: جامع العمادیة الکبیر‎ بە کوردی: مزگەفتی گەورەی ئامێدی‎)، ھەروەھا بە مزگەوتی گەورەی عەمادییەش دەناسرێت، مزگەوتێکە لە شارۆچکەی ئامێدی لە کوردستان. لە ساڵی ١١٧٧ی زایینی لە سەردەمی عەبباسییەکان دامەزراوە، و بە درێژاییی مێژوو چەندین جار نۆژەن کراوەتەوە.

وەسف

منارە ئایکۆنییەکە، کە دەگاتە ٣٠ مەتر (٩٨ پێ) بەرزە، لە سەردەمی دەسەڵاتی سوڵتان حوسێن ئەلوالی لە سەدەی ١٥ی زایینیدا دروستکراوە. منارەکە پلیکانەی خولگەیی تێدایە تا دەگاتە سەرەوە. زۆرجار بەراورد دەکرێت بە منارەی مزگەوتی گەورەی ئەلنووری لە مووسڵ، کە لە بەرواری دروستکردن و ھەندێک تایبەتمەندی وەک بناغەی شێوە چوارگۆشە و پێکھاتەی ستوونی دەچێت. لە ماوەی سەدەی ١٨دا لە کاتی ھەڵمەتێکدا قوبەی منارەکە زیانێکی زۆری پێگەیشت و دواتر نۆژەنکرایەوە. لە ساڵی ١٩٦١ مزگەوتەکە کەوتە بەر بۆردوومانی فڕۆکەکانی حکوومەتی عێراقەوە و زیانی بە بەشی سەرەوەی منارەکە گەیاند. دواتر بە بەکارھێنانی بەردی ڕەسەن دروستکرایەوە.

مزگەوتەکە حەریم و چەند قوبەیەکی تێدایە کە لە قوڕ و بەرد دروستکراون. حەریمەکە بەسەر دوو بەشدا دابەشکراوە؛ بەشێکی سەرەوە کە لەلایەن سوڵتان حوسێنەوە دروستکراوە، و بەشی خوارەوە کە ژووری نوێژکردنە بۆ ژنان. مزگەوتەکە بە گشتی قەبارەی ڕووبەرەکەی ٢٬٠٠٠ square metre (٢٢٬٠٠٠ sq ft)ـە و دەتوانێت تا ٣٠٠ نوێژکەر لەخۆبگرێت.

مزگەوتەکە مەدرەسەیەکی مێژووییی ھەیە کە سەردەمانێک گەورەترین دامەزراوەی پەروەردەییی شارۆچکەکە بووە. مەدرەسەکە تێیدا فێربوونی بابەتی پەیوەندیدار بە ئایینی تێیدا دەخوێندرا، لەوانە فیقھ و زمانی عەرەبی. لەلایەن سوڵتان حوسێنەوە نۆژەنکرایەوە. لە باشوور مزگەوتێکی ھەیە کە کەوانە و قوبەیەکی ھەیە، کتێبخانەیەکیشی ھەیە کە بەرھەمە پەیوەندیدارەکان بە فیقھەوە لەخۆدەگرێت.

پێشانگا

• 
  مینبەری مزگەوتەکە، کە ئێستا لە مۆزەخانەی نەتەوەییی عێراقدایە