مزگەوتی ئەمەوی (دیمەشق)

مزگەوتی ئەمەوی
بەشێکە لە	دیمەشقی کۆن
دامەزران	١ی کانوونی دووەمی ٠٧٠٦
بەکارھێنان	مزگەوت
ناو بە زمانی فەرمی	جامع بني أمية الكبير
ئایین	ئیسلام
دامەزرێنەر	وەلید بن عەبدولمەلیک
وڵات	سووریا
دابەشکاریی کارگێڕی	دیمەشق
پۆتانی شوێن	٣٣°٣٠′٤١″N ٣٦°١٨′٢٤″E
پێشکەشکراوە بە	یەحیا
ماددەی بەکارھاتوو	مەڕمەڕ، بەرد
ستایلی نژیاروانی	تەلارسازییەکی ئەمەوی
باری کەلەپووری	میراتی جیھانیی یوونێسکۆ
Category for the exterior of the item	Category:Exterior of the Umayyad Mosque
لە ویکیدراوە دەستکاریی زانیارییەکان بکە

مزگەوتی گەورەی بەنوو ئومەییە کە بە کورتی بە مزگەوتی ئەمەوی ناسراوە، ئەو مزگەوتەیە کە ئەلوەلید بن عەبدولمەلیک فەرمانی پێکردووە لە دیمەشق دروست بکرێت بە چوارەم مزگەوتی ئیسلامی دادەنرێت لە دوای مزگەوتی حەرام و مەدینە و مزگەوتی ئەقسا ھەروەھا بە یەکێک لە مزگەوتە ئیسلامییە فەخمەکان دادەنرێت، و یەکێکە لە سەرسوڕھێنەرەکانی حەوت ئیسلام لە جیھاندا.

دروستکردنی مزگەوتی ئەمەوی لە ساڵی ٧٠٥ی زایینی لەلایەن ئەلوەلید بن عەبدولمەلیکەوە دەستیپێکرد و فارس و ھیندییەکانی بۆی کۆکردەوە و ئیمپراتۆری بیزەنتین سەد ھونەرمەندی یۆنانی نارد بۆ ئەوەی بەشداری لە ڕازاندنەوەکەدا بکەن، و ستایش و وەسفێکی زۆری لێکرا، بە تایبەت لەلایەن گەشتیاران و مێژوونووسان و نووسەرانەوە کە بە درێژایی سەدەکان بەلای دیمەشقدا تێدەپەڕین، بە تایبەتی ستایشی ڕازاندنەوەی سەقفی مزگەوتەکە و دیوارە مۆزایکییەکانی ڕەنگاوڕەنگ و مەڕمەڕیان دەکرد کە لە بیناسازیدا بەکاردێت. بەڵام زۆربەیان لەسەر بنەمای ئەو فەتوایانە سڕدرانەوە کە ڕێگەپێدراو نەبوون تا لە ساڵی ١٩٢٨دا دووبارە دۆزرایەوە و نۆژەنکرانەوە. مێژوونووس فیلیپ ھیتی بەم شێوەیە وەسفی کردووە کە “نوێنەرایەتی پیشەسازی نەتەوەیی سووریا دەکات نەک ھونەری یۆنانی یان بیزەنتین”.

ھەروەھا مزگەوتی ئەمەوی جیا دەکرێتەوە کە یەکەم مزگەوتە کە میحراب و حنییەتی تێدا دەرکەوتووە لە ئەنجامی شێوازی بیناسازی کە پێشتر کڵێسای یۆحەنا موعەمەدانی لەخۆگرتبوو. سەبارەت بە منارەی باکووری کە کۆنترین سێ منارەیە، مێژووەکەی دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی ئەلوەلید بن عەبدولمەلیک. ھەروەھا وەک مەنارەیەک بۆ شاری دیمەشق بەکاردەھێنرا و لە سەدەکانی ناوەڕاستدا بۆ ئەوەی خەڵک نوێژ بکەن و لەوێشەوە مۆدێلی منارە چوارگۆشەکە بۆ ھەموو ناوچەکانی سووریا و باکووری ئەفریقا و ئەندەلوس بڵاوبووەوە.

مزگەوتەکە شوێنی ناشتنی تەرمی یۆحەنای مووعەممەدان - پێغەمبەر یەحیا - تێدایە و ھیچ شتێک لە شوێنەوارە مەسیحییەکانی نەماوە جگە لە تەشتی عەماد و نووسراوێک بە زمانی یۆنانی کە ستایشی مەسیح دەکات لەسەر یەکێک لە دیوارەکان. ھەروەھا مزگەوتەکە ئەو کونەی تێدایە کە سەری حوسێن بن عەلی تێیدا دانرابوو کاتێک گواسترایەوە بۆ دیمەشق. گۆڕستانێک بە مزگەوتەکەوە بەسترابووەوە کە ڕووفاتی سەڵاحەددینی ئەییووبی تێدابوو.

بەشێک لە مزگەوتەکە سێ جار سووتاون: یەکەمیان لە ساڵی ١٠٦٩ی زایینی، دووەمیان لەلایەن تەیموور لەنگ لە ساڵی ١٤٠٠ی زایینی، سێیەمیشیان لە ساڵی ١٨٩٣ی زایینی. دوایین ئۆپەراسیۆنەکانی نۆژەنکردنەوە لە سەردەمی مۆدێرن لە ساڵی ١٩٩٤ی زایینیدا بوو.