قەرەچەتان

قەرەچەتان

Qarachatan
قەرەچەتان Qarachatan
گوند
وڵات	کوردستان; عێراق
پارێزگا	سلێمانی
قەزا	قەزای دووکان
ناحیە	ناحیەی پیرەمەگرون
بەرزایی	٩٥٨ مەتر (٣٬١٤٣ پێ)
زمان و ئایین
• زمان	کوردی (سۆرانی)
• ئایین	سوننی شافعی

قەرەچەتان گوندێکە، کەوتووەتە ناحیەی پیرەمەگرون، قەزای دووکان، پارێزگای سلێمانی، باشووری کوردستان. قەرەچەتان بە یەکێک لە دێرینرین گوندەکانی کوردستان و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دادەنرێت و مێژووی شارستانیەت لە گوندەکە و ناوچەکانی دەوریدا دەگەڕێتەوە بۆ شارستانیەتی دێرینی سۆمەر و مێزۆپۆتامیا.^[٢]^[٣]

جوگرافیا

قەرەچەتان لە باکوور ھاوسنوورە لەگەڵ گوندی بیرانی کانی قاز و لە باشوور لەگەڵ گوندی گردەبۆر و لە ڕۆژھەڵات لەگەڵ گوندی زێوێ و لە ڕۆژاوا لەگەڵ شارۆچکەی پیرەمەگرون.^[٤]^[٥]^[٦]

مێژوو

گوندی قەرەچەتان قەرەچەتان بە شوێنەوار مێژوویەکانی بەناوبانگە، بەتایبەتی شوێنەواری ڕەبانە و میرقوڵی کە لە دوو نیشتەجێبوون پێکدێت کە بە تۆڕێکی بەرفراوانی قەڵاکانی دەوری بەیەکەوە بەستراونەتەوە و بەپێی لێکۆڵینەوەکان مێژووی بۆ دوو هەزاری پێش زاین دەگەڕێتەوە. تایبەتمەندییە دیارەکانی میرقوڵی بریتین لە نەخشی هەڵکۆڵراوی سەر بەرد و بناغەی باڵەخانەیەکی گەورە، وەکو قەڵایەك لە سەر لوتکەیەکی بەرزی چیای پیرەمەگرون. میرقوڵی کەمتر لە دوو کیلۆمەتەر لە باشوری ڕۆژهەڵاتی پێگەی رەبانەوە دوورە، کە نەخشی هەڵکۆڵراوی هاوشێوەی هەیە، لە نزیک لێژایی هەمان چیا (نەخشی هەڵکۆڵراوی میرقوڵی لە شوێنێکی زۆر بەرزترە لە سەر لوتکەی چیاکە، بەڵام نەخشی هەڵکۆڵراوی رەبانە لە بەرزاییەکی زۆر نزمترە لەناو دۆڵێك). کۆمەڵە خانووی میرقوڵی پێدەچێت بۆ دوای سەردەمی ئیمپراتۆریەتیی ئەشکانییەکان بگەڕێتەوە. یەکێک لە دۆزینەوە شوێنەوارییە هەرە بەرچاوەکانی قەرەچەتان، میلی پادشا ئیدیسینی پاشای سیمورومە کە مێژووەکەی دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی بابلی کۆن و ئێستا لە مۆزەخانەی سلێمانی نمایشکراوە.^[٧]

کەسایەتییە دیارەکانی قەرەچەتان بریتین لە کەریم شەریف قەرەچەتانی، نووسەر و پڕۆفیسۆر بواری دەروونزانی. هەروەها کارزان کاردۆزی، نوسەر و دەرهێنەر لە بواری هونەری سینەمادا و دەرهێنەری فیلمی گلگامێش لە کوێیە؟ کە هەندێک لە دیمەنەکانی لە گوندی قەرەچەتان وێنەیان گیراوە.^[٨]^[٩]

پێشانگا

میلی پادشا ئیدیسین لە مۆزەخانەی سلێمانی
نەخشی هەڵکۆڵراوی سەر بەرد لە مێرقوڵی
ڕەبانە و میرقوڵی لە گوندی قەرەچەتان
پێگەی نەخشی هەڵکۆڵراوی رەبانە و میرقوڵی
وردبینی لە نەخشی هەڵکۆڵراوی رەبانە و میرقوڵی

ئەمانەش ببینە

گوندەکانی پارێزگای سلێمانی^[١٠]

پەراوێزەکان

^ «Kurdistan Regional Government». KRG. لە ڕەسەنەکە لە ٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٤ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٨ی ئازاری ٢٠١٨ ھێنراوە.
^ د. عەبدوڵڵا غەفوور. «پێڕستی گوندەکانی باشوور» (PDF) (بە کوردی).{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: خاڵبەندیی زیادە (بەستەر)
^ http://kurdipedia.org/?q=20150921014425127062&lng=3
^ http://wikimapia.org/
^ http://www.krso.net/ ٣ی شوباتی ٢٠٢٠ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
^ جەمیل ڕۆژبەیانی. «ووڵاتەکەت بناسە» (بە کوردی).{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: خاڵبەندیی زیادە (بەستەر)
^ Brown، Michael؛ Raheem، Kamal Rasheed؛ Abdullah، Hashim Hama (٢٠ی شوباتی ٢٠٢٠)، «Rabana-Merquly»، Cambridge. (بە ئینگلیزی)، Vol. ٩٦، لاپەڕە ٩٢٠–٩٣٦، doi:١٠.١٥١٨٤/aqy.٢٠٢٢.٧٤، لە ٥ی شوباتی ٢٠٢٤ ھێنراوە
^ Gündoğdu، Mustafa (٢٠٢٣). Kurdistan + 100. Comma Press. ژپنک ٩٧٨١٩١٢٦٩٧٩٢٢.
^ «کەریم شەریف قەرەچەتانی»، Kurdistan24. (بە کوردی)، ٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٤، لە ١٢ی ئابی ٢٠٢٤ ھێنراوە
^ https://books.google.iq/books?

[1] «Kurdistan Regional Government». KRG. لە ڕەسەنەکە لە ٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٤ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٨ی ئازاری ٢٠١٨ ھێنراوە.

[2] د. عەبدوڵڵا غەفوور. «پێڕستی گوندەکانی باشوور» (PDF) (بە کوردی).{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: خاڵبەندیی زیادە (بەستەر)

[3] ttp://kurdipedia.org/?q=20150921014425127062&lng=3

[4] ttp://wikimapia.org/

[5] ttp://www.krso.net/ ٣ی شوباتی ٢٠٢٠ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.

[6] جەمیل ڕۆژبەیانی. «ووڵاتەکەت بناسە» (بە کوردی).{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: خاڵبەندیی زیادە (بەستەر)

[7] Brown، Michael؛ Raheem، Kamal Rasheed؛ Abdullah، Hashim Hama (٢٠ی شوباتی ٢٠٢٠)، «Rabana-Merquly»، Cambridge. (بە ئینگلیزی)، Vol. ٩٦، لاپەڕە ٩٢٠–٩٣٦، doi:١٠.١٥١٨٤/aqy.٢٠٢٢.٧٤، لە ٥ی شوباتی ٢٠٢٤ ھێنراوە

[8] Gündoğdu، Mustafa (٢٠٢٣). Kurdistan + 100. Comma Press. ژپنک ٩٧٨١٩١٢٦٩٧٩٢٢.

[9] «کەریم شەریف قەرەچەتانی»، Kurdistan24. (بە کوردی)، ٥ی حوزەیرانی ٢٠٢٤، لە ١٢ی ئابی ٢٠٢٤ ھێنراوە

[10] ttps://books.google.iq/books?

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]

[٩]

[١٠]

ب و د گوندەکانی دووکان
کوردستان > باشوور > پارێزگای کوردستان > قەزای دووکان
ناحیەی ناوەندی قەزای دووکان	دووکان(ناوەند) تەلان تەلانی خواروو تۆپزاوا جۆبڵاخ دووئاوان دۆڵمازەڵە ڕکاوا سارتکە سەرمۆرد سورقاوشان سورقاوشانی شێخان قەڵەم پاشا قەمچوغە کلکەسماق
ناحیەی سورداش	سورداش(ناوەند) بیران پێدارە تیمار جاسەنە چاڵاوا خوردەلوکی خواروو خوردەلوکی سەروو دەرەنار دولکان زەرزی زەلێن سردی بچوک سردی گەورە سەرگەڵو، سورداش سێکانیان سێکانیانی شێخ باخ شاقوڵی شەدەڵە شێخ باخ شێخ زەینەڵ عیسابەگی قەرەنگوێ قومەرغان کانی خان کانی شۆک کانی ھەنجیری خواروو کانی ھەنجیری سەروو کەڵەباش گوێزیلە، سورداش گێچینە مەولان مەیدان مێرگەپان ھەڵەدن ھۆمەرقەوم یاخسەمەر
ناحیەی پیرەمەگروون	پیرەمەگرون(ناوەند) باخ باوەمەندان بیرانی کانی قاز پیسکەندی تەڕەماری خواروو تەڕەماری سەروو تەڕەماری ناوەڕاست چاڵاغ چەرمەگا حاجی ئاوا حاجیتانی خواروو حاجیتانی سەروو حەسەن تەپەی خواروو حەسەن تەپەی سەروو داربەڕولە زایەر زێوێ سابوراوا سوسێی ئاڵەمەرە سوسێی سەیدان سوسێی کۆن شورناخ شیلەخان عەواڵان قازان قازیاوا قالاوا قایکەند قەرەچەتان قۆچ بڵاخ کارێزی سەعید کانی چنار کانی میران کانی ھەنجیری عەواڵان کرژە کەڵاباشی قادربەگ کەڵەشێرە کەندەشین کۆکە گردەبۆر گەبەی تازە گەبەی کۆن گورگەدەر گولیجە موغاغ یارانبەگی یاڵانقۆز
ناحیەی بنگرد	بنگرد(ناوەند) ئاوەژێ بناویلە، مەرگە بەردەشانی خواروو بەردەشانی سەروو بەردەکۆز بێترخە بێخڕێ بێگمە بێموشە بێوەکە پاشکێش پەڵکۆ تەنگژە چنارنە خانەڵێ خوڕخوڕە، مەرگە خۆشاو دۆڵەبی دۆڵەگۆم دێلێژە، مەرگە ڕەبەن، مەرگە سەرتەنگ سەرچیا سەرسیان سۆفیان، مەرگە سێدەرە سێناجیان سێوکان شارستێن قەرەتەپە، مەرگە کانی توو، مەرگە کانی شینکە کانی کیژ کانی ھەنجیر، مەرگە کەڵەکان، مەرگە کونەمارە کوێرەکانی کێلەسپی، مەرگە گەرمکان گۆمەزاڵ لبانە لۆتەر مامەندئاوا مەرگە مەلاسافی ناودەشت نۆڵچکە نێزۆکە ھەڵۆنە ھەنجیرە، مەرگە ھەوارەبەرزە، مەرگە واتێ وەیسە، مەرگە وێسێ یاخیان
ناحیەی خدران	خدران(ناوەند) ئەحمەدئاوا، خدران ئەسکۆڵان باسەرێ بنگردان پێسپیان تووەڕەش تۆربە چناران دەرماناوا شوشکە شیوەشان عالیقەی خواروو عالیقەی سەروو کانی سپان کانی بناو کەلکان کەڵەمێوە کورداوا گردەسوران میرزا ڕۆستەمی بچوک میرزا ڕۆستەمی گەورە مێوژە ھەنجیرێ
ناحیەی خەلەکان	خەلەکان(ناوەند) ئاریشە باداوان باقلان ڕووبار، خەلەکان سێکانیان، خەلەکان شاروقامیشە شێخ حاجی شێخ عوبێد شێخ مەنسوریان فریزەڵە قامیشە، خەلەکان قەڵات، خەلەکان کانی شێران کانی مازوو کانی وەتمان گردبەڕوو مێرگەپاشا
ناوەند: دووکان، شارۆچکەکان: دووکان و سورداش و پیرەمەگرون و بنگرد و خەلەکان و خدران