قزڵباش

قزڵباش (بە تورکی: Kızılbaş) قزڵباشەکان کۆمەڵەیەکی هەمەچەشن بوون لە کوردەکانی پارێزگای دێرسیم،^[١]^[٢]^[٣]^[٤]^[٥] ئەم ناوچانە لە ژێر دەستی قزڵباشەکان بوو :ئازەربایجان، کوردستان، ئێران، قەفقاز و ڕۆژهەڵاتی ئەنادۆڵدا,،لە کۆتایی سەدەی پازدەهەمەوە گەشەیان کرد و بەدواوە بەشدارییەکی زۆریان لە دامەزراندنی سەفەوییەکان و ئەفشارییەکان کرد^[٤]^[٦]^[٧]^[٨]

مێژوو

سەرتا قزڵباشەکان لە شا ئیسماعیل دەستی پێکرد کە بەخۆی قزڵباش بوو، قیزیلباش سوپایەکی بەهێزی بە شاهەکانی سەفەوی بەخشی و لە درێژکردنەوەی کایەکانی خانەدانەکەدا زۆر گرنگ بوو. قزڵباشەکان بە توندی تەرخان بوون بۆ ئیمپراتۆریەتی سەفەوی سوپایەکی بەهێز کە لە دژی ئیمپراتۆریەتی عوسمانی چارەنووسساز بوون بۆ هێشتنی مەزهەبی شیعە لە ئێران و عێراق و ئازەربایجان ،قزڵباشەکان زیاتر گرینگیان پێدرا لەلایەن شا ئیسماعیلی یەکەم و شا عەباسی یەکەم و نادر شا^[٦]^[٧]^[٨]^[٩]^[١٠]^[١١]

مانای ناوەکە

قزڵباش لە دوو وشەی تورکی پێک هاتووە (kızıl و baş) وشەی(kızıl) بە مانای سوور دێت، و وشەی (baş) بە مانای سەر دێت، سەربازی سەفەوی ئەم ناوەیان وەرگرد چونکی سەرپۆشێکی سەربازیان هەبوو کە ڕەنگی سوور بوو، سەرپۆشەکە تایبەت بو بەوان، بە شێوەیەکی گاڵتە لە لایەن عوسمانییەکان پێیان دەگوترێت قزڵباش بەڵام ئەوان بە شانازییەوە بەخۆیان دەگوت قزڵباش^[١٢]^[١٣]^[١٤]^[١٥]

سەرچاوەکان

↑ Reflections on the 19 th Century Missionary Reports as Sources for the History of the (Kurdish) Kizilbash.
↑ Syncretistic religious communities in the Near East : collected papers of the International Symposium "Alevism in Turkey and comparable sycretistic religious communities in the Near East in the past and present" : Berlin, 14-17 April 1995.
↑ Turkologentag (PDF).
1 2 Van Bruinessen، Martin. The kurds and islam.
↑ National Geographic Magazine volume LIV number 4. لاپەڕە ٤٨٥.
1 2 «Empires: Safavid and Qajar | Encyclopedia.com». www.encyclopedia.com. لە ٢٨ی ئەیلوولی ٢٠٢٥ ھێنراوە.
1 2 «5.2: Safavid Empire». Humanities LibreTexts (بە ئینگلیزی). ١٥ی کانوونی دووەمی ٢٠٢١. لە ٢٨ی ئەیلوولی ٢٠٢٥ ھێنراوە.
1 2 «Abbas I | Encyclopedia.com». www.encyclopedia.com. لە ٢٨ی ئەیلوولی ٢٠٢٥ ھێنراوە.
↑ The Safavid empire prospered under shah abbas I (PDF).
↑ «Abbas I | Biography, History, Architecture, & Significance | Britannica». www.britannica.com (بە ئینگلیزی). لە ٢٨ی ئەیلوولی ٢٠٢٥ ھێنراوە.
↑ Safavid Iran : rebirth of a Persian empire.
↑ «Qizilbash history».
↑ «Qizilbash | Encyclopedia.com». www.encyclopedia.com. لە ٢٨ی ئەیلوولی ٢٠٢٥ ھێنراوە.
↑ «Isma'il I | Biography, History, & Significance | Britannica». www.britannica.com (بە ئینگلیزی). لە ٢٨ی ئەیلوولی ٢٠٢٥ ھێنراوە.
↑ Christianity and Islam under the sultans. The Clarendon Press, Oxford. لاپەڕە ١٢٦.

[1] Reflections on the 19 th Century Missionary Reports as Sources for the History of the (Kurdish) Kizilbash.

[2] Syncretistic religious communities in the Near East : collected papers of the International Symposium "Alevism in Turkey and comparable sycretistic religious communities in the Near East in the past and present" : Berlin, 14-17 April 1995.

[3] Turkologentag (PDF).

[:0-4] 1 2 Van Bruinessen، Martin. The kurds and islam.

[5] National Geographic Magazine volume LIV number 4. لاپەڕە ٤٨٥.

[:1-6] 1 2 «Empires: Safavid and Qajar | Encyclopedia.com». www.encyclopedia.com. لە ٢٨ی ئەیلوولی ٢٠٢٥ ھێنراوە.

[:2-7] 1 2 «5.2: Safavid Empire». Humanities LibreTexts (بە ئینگلیزی). ١٥ی کانوونی دووەمی ٢٠٢١. لە ٢٨ی ئەیلوولی ٢٠٢٥ ھێنراوە.

[:3-8] 1 2 «Abbas I | Encyclopedia.com». www.encyclopedia.com. لە ٢٨ی ئەیلوولی ٢٠٢٥ ھێنراوە.

[9] The Safavid empire prospered under shah abbas I (PDF).

[10] «Abbas I | Biography, History, Architecture, & Significance | Britannica». www.britannica.com (بە ئینگلیزی). لە ٢٨ی ئەیلوولی ٢٠٢٥ ھێنراوە.

[11] Safavid Iran : rebirth of a Persian empire.

[:5-12] «Qizilbash history».

[13] «Qizilbash | Encyclopedia.com». www.encyclopedia.com. لە ٢٨ی ئەیلوولی ٢٠٢٥ ھێنراوە.

[14] «Isma'il I | Biography, History, & Significance | Britannica». www.britannica.com (بە ئینگلیزی). لە ٢٨ی ئەیلوولی ٢٠٢٥ ھێنراوە.

[15] Christianity and Islam under the sultans. The Clarendon Press, Oxford. لاپەڕە ١٢٦.

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]

[٩]

[١٠]

[١١]

[١٢]

[١٣]

[١٤]

[١٥]