بۆ ناوەڕۆک بازبدە

فەیسەڵ کوڕی عەبدولعەزیز

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
فەیسەڵ کوڕی عەبدولعەزیز
بە عەرەبی: فيصل بن عبد العزيز آل سعود
لەدایکبوون١٤ی نیسانی ١٩٠٦
ڕیاز، عەرەبستانی سعوودی
مردن٢٥ی ئازاری ١٩٧٥(١٩٧٥-٠٣-٢٥) (٦٨ ساڵ ژیاوە)
ڕیاز، عەرەبستانی سعوودی
ھۆی مەرگتەقەکردن
کوژراوە بە دەستیFaisal bin Musaid
شوێنی ناشتنAl Oud cemetery
باوکعەبدولعەزیز ئالسعوود
دایکTarfah bint Abdullah Al Sheikh
ھاوسەرIffat Al-Thunayan
خزمەکانMohammed bin Abdullah Al Saud، Reema Bint Bandar Al Saud
خێزانبنەماڵەی سعوود
زمانی زگماکیزمانی عەرەبی
زمانەکانی ئاخاوتنزمانی عەرەبی
پیشەپاشا، سیاسەتوان، کەسایەتی دەوڵەت، کارمەندانی سەربازی
پۆستەکانKing of Saudi Arabia، Minister of Foreign Affairs of Saudi Arabia، Minister of Foreign Affairs of Saudi Arabia، Prime Minister of Saudi Arabia، Minister of Finance
پێشگرێکی شەرەفمەندانەHis Majesty
ئایینئیسلام
بەشداربووە لەAsian–African Conference
پلەی سەربازیSupreme Commander of all military forces
ناکۆکیUnification of Saudi Arabia
لقی سەربازیSaudi Arabian Armed Forces

فەیسەڵ کوڕی عەبدولعەزیز ئالسعوود (١٤ی نیسانی ١٩٠٦ – ٢٥ی ئازاری ١٩٧٥) لە ساڵی ١٩٦٤ تا تیرۆرکردنی لە ساڵی ١٩٧٥ پاشای سعودیە بووە، پێشتر لە ساڵی ١٩٥٣ تا ١٩٦٤ وەک شازادەی جێنشینی سعودیە کاری کردووە، و بۆ ماوەیەکی کورت لە ساڵی ١٩٦٤ جێگری پاشا سعوودی نیوە برای بووە ١٩٦٤. لە ساڵی ١٩٥٤ تا ١٩٦٠ سەرۆک وەزیران بووە و لە ساڵی ١٩٦٢ تا ١٩٧٥ بەھەمان شێوە. فەیسەڵ کوڕی سێیەمی شا عەبدولعەزیز بووە کە دامەزرێنەری سعوودیەی تازەیە.

فەیسەڵ لە شاری ڕیاز لەدایکبووە، باوکی ناویان عەبدولعەزیز، ئەوکات میری نەجد و دایکی تەرفە بن عەبدوڵڵا ئال شێخ بووە. دایکی فەیسەڵ لە بنەماڵەی ئال شێخ بووە، کە چەندین پێشەنگی ئایینی دیاری سعوودی بەرھەم ھێناوە. فەیسەڵ لە سەردەمی باوکیدا وەک کەسایەتییەکی سیاسی کاریگەر دەرکەوت. لە ساڵی ١٩٢٦ تا ١٩٣٢ جێگری پاشای حیجاز بووە، لە ساڵی ١٩٣٠ وەزیری دەرەوەی سعودیە بووە و لە ساڵی ١٩٥٤ تا کۆچی دوایی سەرۆک وەزیرانی سعودیە بووە، جگە لە پشووی دوو ساڵ لە ھەردوو پۆستەکەی لە ساڵی ١٩٦٠ تا ١٩٦٢، دوای ئەوەی لە ساڵی ١٩٥٣ باوکی کۆچی دوایی کرد و سعوودی نیوە برای بوو بە پاشا، فەیسەڵ بووە جێنشینی سعودیە، و لەو پۆستەدا کۆیلایەتی لە سعودیە قەدەغە کرد. لە ساڵی ١٩٦٤ بە یارمەتی ئەندامانی دیکەی بنەماڵەی شاھانە و ئامۆزای دایکی محەممەد کوڕی ئیبراھیم ئال شێخ موفتی گەورەی سعوودیە، شا سعودی ڕازی کرد لە بەرژەوەندی خۆی دەستبەردار بێت.

فەیسەڵ سیاسەتی مۆدێرنەکردن و چاکسازی جێبەجێ کرد. تەوەری سەرەکی سیاسەتی دەرەوەی ئەو بریتی بوون لە پان ئیسلامیزم، دژە کۆمۆنیزم، و لایەنگری فەلەستینیزم. ھەوڵیدا دەسەڵاتی بەرپرسانی ئایینی ئیسلامی سنووردار بکات. لە ناڕەزایەتی دەربڕین بەرامبەر بەو پشتگیرییەی کە ئیسرائیل لە ڕۆژاوا وەری گرتبوو، سەرکردایەتی گەمارۆی نەوتی کرد کە بووە ھۆی قەیرانی نەوتی ساڵی ١٩٧٣. فەیسەڵ بە سەرکەوتوویی بیرۆکراسی شانشینی سەقامگیر کرد و سەردەمی حوکمڕانییەکەی لە نێو عەرەبستانی سعوودیدا جەماوەرێکی بەرچاوی ھەبوو سەرەڕای چاکسازییەکانی ڕووبەڕووی ھەندێک مشتومڕ بووەوە. دوای تیرۆرکردنی لەلایەن فەیسەڵ بن موسعیدی برازایەوە لە ساڵی ١٩٧٥، خالیدی زڕبرای شوێنی گرتەوە.

سەرەتای ژیان خوێندن

[دەستکاری]
لە تەمەنی سێزدە ساڵیدا، لە کاتی سەردانەکەیدا بۆ بەریتانیا لە ساڵی ١٩١٩

فەیسەڵ بن عەبدولعەزیز لە ١٤ی نیسانی ساڵی ١٩٠٦ لە شاری ڕیاز لەدایکبووە.[١][٢] سێیەم کوڕی عەبدولعەزیز ئالسعوود بووە کە ئەوکات میری نەجد بووە؛ فەیسەڵ یەکەم کوڕی باوکی بوو کە لە ڕیاز لەدایک بووە.[٣][٤] دایکی ناوی تەرفە کچی عەبدوڵڵا ئال شێخ بوو،[٥] کە عەبدولعەزیز لە ساڵی ١٩٠٢ دوای گرتنی ڕیاز ھاوسەرگیری لەگەڵدا کردبوو. تەرفە لە نەوەی ڕێبەری ئایینی محەممەد کوڕی عەبدولوەھاب بووە.[٦] باپیرەی فەیسەڵ لە لای دایکیەوە، عەبدوڵڵا بن عەبدوللەتیف ئال شێخ، یەکێک بوو لە مامۆستا و ڕاوێژکارە ئایینییە سەرەکییەکانی عەبدولعەزیز.[٧][٨] فەیسەڵ خوشکێکی گەورەی ھەبوو بە ناوی نورا، کە ھاوسەرگیری لەگەڵ خالید بن محەممەد ئامۆزاکەی کرد کە کوڕی محەممەد بن عەبدولڕەحمانی برای دایکیی عەبدولعەزیز بوو.[٩]

تەرفە بنت عەبدوڵڵا لە ساڵی ١٩٠٦ کۆچی دوایی کرد، ئەو کاتە فەیسەڵ تەمەنی شەش مانگ بوو.[١٠] پاشان دەستی کرد بە ژیان لەگەڵ باپیرە و باپیرەی دایکی، عەبدوڵڵا بن عەبدوللەتیف و حەیە بنت عەبدولڕەحمان ئەلموقبیل،[١١] کە نەوەکەیان پەروەردە کرد.[١٠] شازادە فەیسەڵ لەژێر ڕاھێنەرایەتی باپیرەیدا لە تەمەنی نۆ ساڵیدا خوێندنی قورئان و خوێندنی شەریعەت و عەقیدەی ئیسلامی تەواو کرد.[١٢] ھەروەھا لە باوکییەوە فێری ئەسپ سواری و سیاسەت بووە. باوکی لە ڕووی سەربازی و سیاسییەوە کاریگەریی لەسەر دروست کردووە و لە تەمەنێکی گەنجیدا فەیسەڵ ھەڵبژێردرا بۆ ئەوەی نوێنەرایەتی باوکی بکات لە کۆڕ و کۆڕبەندە نێودەوڵەتییەکان.[١٢]

بەپێی ھێلین چاپین مێتز، فەیسەڵ و زۆربەی نەوەی خۆی لە کەشێکی گەورەدا پەروەردە بووە کە تێیدا بوێری بەھایەکی زۆری پێدراوە و بەھێزتر بووە.[١٣] لە ساڵی ١٩١٦ەوە لەلایەن حافز وەھباوە مامۆستایەتی دەکرا کە دواتر لە پۆستە حکومییە جیاوازەکاندا کاری کردووە.[١٤][١٥]

A black-and-white photograph of men riding horses
سەرکردایەتیکردنی ھەڵمەتی عەسیر، ساڵی ١٩٢٢
سەردانی کامپی دی ساتۆری لە فەرەنسا، ساڵی ١٩٣٢
فەیسەڵ، وەک وەزیری دەرەوە، لە ساڵی ١٩٤٢
لەگەڵ شازادە خالید لە واشنتۆن دی سی ساڵی ١٩٤٣
لەگەڵ جەمال عەبدولناسر لە حیجاز، ١٩٥٤
کۆبوونەوە لەگەڵ سەرۆک کێنێدی، تشرینی یەکەمی ١٩٦٢
شا عەبدولعەزیز (دانیشتووە) لەگەڵ کوڕەکانی فەیسەڵ (چەپ) و سعود، سەرەتای ساڵانی ١٩٥٠. دوای مردنی باوکیان لە ساڵی ١٩٥٣، ڕکابەرییەک لە نێوان سعودیە و فەیسەڵدا پەرەی سەند کە بە دوورخستنەوەی سعودیە لە دەسەڵات دەگاتە لووتکە.
سەرکردە عەرەبییەکان لە قاھیرە کۆدەبنەوە، ئەیلوولی ١٩٧٠. لە چەپەوە بۆ ڕاست: موعەمەر قەزافی (لیبیا)، یاسر عەرەفات (فەلەستین)، جەعفەر ئەلنمیری (سودان)، جەمال عەبدولناسر (میسر)، شا فەیسەڵ (سعودیە) و شێخ سەباح (کوێت)
A group of men stand behind the King.
کردنەوەی کۆلێژی نەوت و کانزاکان، ساڵی ١٩٧٤
Faisal shaking hands with Imam Abdul Basit 'Abd us-Samad
لەگەڵ ئیمام و قورئانخوێنی میسری عەبدولباست عەبدوسسەمەد، سەرەتای حەفتاکان
سەردانی فەلەستین لە ساڵی ١٩٦٦. لەم ماوەیەدا لە مزگەوتی ئەقسا نوێژی کردووە.
کۆبوونەوەی سەرۆکی ئەمریکا ڕیچارد نیکسۆن و پات نیکسۆنی ھاوسەری لە واشنتۆن دی سی، ٢٧ی ئایاری ١٩٧١
لەگەڵ جەمال عەبدول ناسر، سەرۆکی میسر (چەپ) و یاسر عەرەفات، سەرۆکی فەلەستین (ڕاست) لە لووتکەی کۆمکاری عەرەبی لە ساڵی ١٩٧٠
فەیسەڵ لە کۆبوونەوەیەکدا لە نەتەوە یەکگرتووەکان لە سەردەمی وەزیری دەرەوە لەسەر مێزەکەی دادەنیشێت
لەگەڵ جەمال عەبدولناسر، سەرۆکی میسر لە کۆبوونەوەیەکدا لە کۆشکی قوبا لە قاھیرە، ١٨ی کانوونی دووەمی ١٩٦٩
Khartoum Arab Summit, 1967
بەشێک لە سەرۆک دەوڵەتانی ئامادەبوو لە لووتکەی کۆمکاری عەرەبی لە خەرتوم دوای شەڕی شەش ڕۆژە. لە چەپەوە بۆ ڕاست: فەیسەڵ، گەمال عەبدولناسر لە میسر، عەبدوڵڵا ئەلسەلال لە یەمەن، سەباح ئەلسەلیم ئەلسەباح لە کوێت و عەبدولڕەحمان عارف لە عێراق، ٢ی ئەیلوولی ١٩٦٧
Faisal praying in a mosque
دوعاکردن لە مزگەوتێکدا، ساڵی ١٩٥٧
A photograph of one of Faisal's wives, Iffat Al Thunayan, visiting a school
شاژن ئیفات سەردانی قوتابخانەیەک دەکات، ساڵانی شەستەکان


تیرۆر و پاشھاتەکانی

[دەستکاری]

لە ٢٥ی ئازاری ١٩٧٥دا، پاشا سێ جار تەقەی لێکرا و لەلایەن فەیسەڵ بن موسعید کوڕی موسعید بن عەبدولعەزیز برای باوکی فەیسەڵ کوژرا. تازە لە ئەمریکاوە گەڕابووەوە. کوشتنەکە لە مەجلیسێکدا (بە واتای وشەیی 'شوێنێک بۆ دانیشتن') ڕوویداوە، ڕووداوێک کە پاشا یان سەرکردە شوێنی نیشتەجێبوونی خۆی بەڕووی ھاووڵاتیاندا دەکاتەوە بۆ ئەوەی بچنە ژوورەوە و داوای لێبکەن.[١٦][١٧]

لە ژووری چاوەڕوانی شازادە فەیسەڵ قسەی لەگەڵ نوێنەرانی کوەیت کرد کە ئەوانیش چاوەڕێی چاوپێکەوتنی شا فەیسەڵ بوون. کاتێک شازادە چووە ژورەوە باوەشی پێدا کرد، مەلیک فەیسەڵ بەپێی داب و نەریتی سعوودیە مەیلی بۆ ماچکردنی برازای خۆی کێشا. لەو چرکەساتەدا شازادە فەیسەڵ دەمانچەیەکی دەرھێنا و تەقەی لێکرد. تەقەی یەکەم بەر چەناگەی پاشا کەوت و دووەمیش بە گوێیدا تێپەڕی. پاسەوانێک بە شمشێرێکی غەلاف لە شازادە فەیسەڵ دا. ئەحمەد زەکی یەمانی وەزیری نەوت چەندین جار ھاوار دەکات شازادە نەکوژێت.[١٨]

مەلیک فەیسەڵ بە خێرایی گواسترایەوە بۆ نەخۆشخانەی ناوەندی لە ڕیاز؛ ھێشتا لە ژیاندا بوو، چونکە پزیشکەکان مەساجیان بۆ دڵی دەکرد و خوێنیان بۆ دەگواستەوە. ھەوڵەکانیان سەرکەوتوو نەبوو و دوای ماوەیەکی کەم کۆچی دوایی کرد. چ پێش ھێرشەکە و چ دوای ھێرشەکە باس لەوە دەکرێت کە بکوژەکە ئارام بووە. دوابەدوای کوشتنەکە، ڕیاز سێ ڕۆژ ماتەمینی ھەبوو کە لەو ماوەیەدا ھەموو چالاکییەکانی حکوومەت ڕاگیرا.[١٨] پرسەی مەلیک فەیسەڵ لە مزگەوتی شا عەبدولعەزیز لە ڕیاز ئەنجامدرا،[١٩][٢٠] و چەندین سەرۆکی دەوڵەتان وەک شێخ زاید بن سوڵتان، یاسر عەرەفات، حافز ئەسەد، عیدی ئەمین، ھواری بومێدیێن، ئەحمەد حەسەن بەکر، گەفەر نیمەیری، خوان کارلۆسی یەکەم و ئەنوەر سادات و محەممەد داود خان و زولفیقار عەلی بۆتۆ ئامادەبوون.[٢١] لە ٢٦ی ئازاری ١٩٧٥ لە گۆڕستانی ئەلعود بە خاک سپێردرا.[٢٢][٢٣] لە کاتی پرسەکەدا پاشا خالید کە تازە بوبوو بە پاشا لەسەر تەرمی برا کوژراوەکەی دەگریا.

یەکێک لە تیۆرییەکانی کوشتنی پاشا تۆڵەسەندنەوە بوو لە مردنی شازادە خالید بن موسعید برای شازادە فەیسەڵ بن موسعید. شا فەیسەڵ چاکسازیی ئەنجامدا کە بووە ھۆی دانانی تەلەڤیزیۆن، ئەمەش ناڕەزایەتی توندوتیژی لێکەوتەوە. شازادە خالید لە ساڵی ١٩٦٦ سەرکردایەتی ھێرشێکی کردە سەر کەناڵێکی تەلەڤیزیۆنی، دواتر لەلایەن پۆلیسێکەوە تەقەی لێکرا و کوژرا.[٢٤]

لە فیلمێکی دیکۆمێنتاریدا بە ناوی فەیسەڵ، میراتی پاشایەک، عەمر بن محەممەد بن فەیسەڵ نەوەکەی فەیسەڵ بانگەشەی ئەوە دەکات کە پاشا چەند ڕۆژێک پێش مردنی خۆی لە جیھان دوور خستووەتەوە. زەکی یەمانی بانگەشەی ئەوە دەکات کە مەلیک فەیسەڵ خەونێکی بۆ خزم و ھاوڕێکانی خۆی گێڕاوەتەوە کە تێیدا باوکی خوالێخۆشبوو مەلیک عەبدولعەزیز بە ئۆتۆمبێلێک سەفەری کردووە و داوای لێکردووە سواری بێت، یامانی لە درێژەی قسەکانیدا دەڵێت فەیسەڵ ھەستی کردووە مردنەکەی نزیک دەبێتەوە. لە بیروباوەڕی ئیسلامیدا خەونەکان گرنگییان ھەیە و ھەندێک جار دەتوانن پەیام یان ڕێنمایی ھەڵبگرن.[٢٥][٢٦]

شازادە فەیسەڵ بن موسعید ڕاستەوخۆ دوای ھێرشەکە دەستگیرکرا. سەرەتا بە فەرمی بە شێت ناسێندرا، بەڵام دوای دادگاییکردنەکە پانێڵێک لە پسپۆڕانی پزیشکی سعودی بڕیاریاندا کە عەقڵیەتی کاتێک تەقەی لە پاشا کردووە کێشەی نەبووە. دادگای باڵای ئایینی میللەت بە تاوانی کوشتن سزای دا و سزای لە سێدارەدانی بەسەردا سەپاند. لە گۆڕەپانی دێرە لە ڕیاز بە ئاشکرا سەری بڕاوە.[١٨]

یادگاری و میرات

[دەستکاری]

دوای مردنی، کوڕەکانی فەیسەڵ ڕێکخراوێکی خێرخوازی نێودەوڵەتییان دامەزراند بە ناوی دامەزراوەی شا فەیسەڵ, بۆ ڕێزلێنان لێی.[٢٧] فەیسەڵ لەلایەن گۆرانیبێژ ڕۆبەرت ھانتەرەوە لە تراکی سەرەکی ئەلبوومی بلوز بۆ خوای ساڵی ١٩٧٥ی گریتفول دید ستایشی کرا.[٢٨]

جیراڵد دی گۆری ژیاننامەیەکی فەیسەڵی بە ناوی فەیسەڵ: پاشای سعودیە بڵاوکردەوە.[٢٩] لە ساڵی ٢٠١٣ عەرەبناسێکی ڕووسی ئەلێکسی ڤاسیلیڤ ژیاننامەیەکی دیکەی بڵاوکردەوە بە ناوی شا فەیسەڵی سعودیە: کەسایەتی، باوەڕ و کاتەکان.[٣٠] فیلمێک لە دەرھێنانی ئاگوستی ڤیلارۆنگا لە ساڵی ٢٠١٩ بە ناوی "لەدایکبووی پاشا" باس لە سەردانی فەیسەڵ دەکات بۆ لەندەن لە ساڵی ١٩١٩ کاتێک تەمەنی سێزدە ساڵ بوو.[٣١]

لە تشرینی یەکەمی ساڵی ١٩٧٦ شا خالید دەستی کرد بە دروستکردنی مزگەوتی فەیسەڵ لە شاری ئیسلام ئاباد لە پاکستان.[٣٢] شاری لیالپور کە سێیەم گەورەترین شاری پاکستانە، لە ساڵی ١٩٧٩ بۆ ڕێزلێنان لە فەیسەڵ ناوی فەیسەلاباد (بە واتای وشەیی، "شاری فەیسەڵ") گۆڕدرا.[٣٣][٣٤] یەکێک لە دوو بنکەی سەرەکی ھێزی ئاسمانی پاکستان لە کەراچی کە گەورەترین شاری پارێزگای سنە، وەک ڕێزلێنان لە فەیسەڵ ناوی "بنکەی فەیسەڵی PAF"ی لێنراوە.[٣٤][٣٥]

سەرچاوەکان

[دەستکاری]
  1. ↑ George Kheirallah (١٩٥٢). Arabia Reborn. Albuquerque, NM: University of New Mexico Press. لاپەڕە ٢٥٤. ژپنک ٩٧٨-١-٢٥٨-٥٠٢٠١-٠.
  2. ↑ «Kingdom Kings». Ministry of Commerce and Industry. لە ڕەسەنەکە لە ٢٢ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٨ی تەممووزی ٢٠١٢ ھێنراوە.
  3. ↑ Nabil Mouline (نیسان–حوزەیرانی ٢٠١٢). «Power and generational transition in Saudi Arabia». Critique Internationale. ٤٦: ١–٢٢. doi:١٠.٣٩١٧/crii.٠٤٦.٠١٢٥. ISSN ١٢٩٠-٧٨٣٩.
  4. ↑ Paul L. Montgomery (٢٦ی ئازاری ١٩٧٥). «Rise of a Desert Chief's Son to the World Power and Riches». Rutland Daily Herald. Times News Service. لاپەڕە ٢i. لە ٢٧ی ئەیلوولی ٢٠٢٠ ھێنراوە.
  5. ↑ Winberg Chai، ed. (٢٠٠٥). Saudi Arabia: A Modern Reader. Indianapolis; IN: University of Indianapolis Press. لاپەڕە ١٩٣. ژپنک ٩٧٨-٠-٨٨٠٩٣-٨٥٩-٤.
  6. ↑ «Wahhabism – A Unifier or a Divisive Element». APS Diplomat News Service. ٧ی کانوونی دووەمی ٢٠١٣. لە ڕەسەنەکە لە ١٦ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی ئازاری ٢٠١٣ ھێنراوە.
  7. ↑ Alexander Bligh (١٩٨٥). «The Saudi religious elite (Ulama) as participant in the political system of the kingdom». International Journal of Middle East Studies. ١٧: ٣٧–٥٠. doi:١٠.١٠١٧/S٠٠٢٠٧٤٣٨٠٠٠٢٨٧٥٠. S2CID ١٥٤٥٦٥١١٦.
  8. ↑ «Riyadh. The capital of monotheism» (PDF). Business and Finance Group. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ١٤ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٩ ئەرشیڤ کراوە.
  9. ↑ As'ad AbuKhalil (٢٠٠٤). The Battle for Saudi Arabia. Royalty, fundamentalism and global power. New York City: Seven Stories Press. ژپنک ١-٥٨٣٢٢-٦١٠-٩.
  10. 1 2 Alexander Bligh (١٩٨٥). «The Saudi religious elite (Ulama) as participant in the political system of the kingdom». International Journal of Middle East Studies. ١٧: ٣٧–٥٠. doi:١٠.١٠١٧/S٠٠٢٠٧٤٣٨٠٠٠٢٨٧٥٠. S2CID ١٥٤٥٦٥١١٦.
  11. ↑ «فی ذکری میلادە.. تعرف علی أھم أسرار حیاة الملک فیصل آل سعود». Elzman News (بە عەرەبی). ١٤ی نیسانی ٢٠٢٠. لە ١٢ی ئەیلوولی ٢٠٢٠ ھێنراوە.
  12. 1 2 «King Faisal bin Abdulaziz – King Faisal Foundation». لە ١٥ی ئابی ٢٠٢١ ھێنراوە.
  13. ↑ Helen Chapin Metz، ed. (١٩٩٢). Saudi Arabia: A Country Study. Washington: GPO for the Library of Congress. ژپنک ٩٧٨-٠-٨٤٤٤-٠٧٩١-٣.
  14. ↑ CHH Owen (٢٠٢٠). «On royal duty: HM Aurora's report of proceedings 1945». لە Michael Duffy (ed.). The Naval Miscellany. بەرگی VI. Abingdon; New York: Routledge. لاپەڕە ٤٣٣. ژپنک ٩٧٨-١-٠٠-٠٣٤٠٨٢-٢.
  15. ↑ «'File 11/44 Leading Personalities in Iraq, Iran & Saudi Arabia' [‎38v] (76/96)». ١٣ی کانوونی دووەمی ١٩٤٨. لە ١٨ی ئابی ٢٠٢٣ ھێنراوە. Citing from the British India Office Records and Private Papers
  16. ↑ James Wynbrandt (٢٠١٠). A Brief History of Saudi Arabia. Infobase Publishing. لاپەڕە ٢٣٦. ژپنک ٩٧٨-٠-٨١٦٠-٧٨٧٦-٩.
  17. ↑ «1975: Saudi's King Faisal assassinated». BBC News. ٢٥ی ئازاری ١٩٧٥. لە ٢٠ی ئەیلوولی ٢٠٢٥ ھێنراوە.
  18. 1 2 3 «1975: Saudi's King Faisal assassinated». BBC. ٢٥ی ئازاری ١٩٧٥. لە ١٧ی تەممووزی ٢٠١٣ ھێنراوە.
  19. ↑ أخبار 24 (٢٨ی ئابی ٢٠٢٠). «فيديو.. وثائقي يروي معلومات عن جامع الملك عبدالعزيز بالمربع وقصة بنائه». أخبار 24 (بە عەرەبی). لە ٢٩ی حوزەیرانی ٢٠٢٤ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ناوە ژمارەیییەکان: authors list (بەستەر)
  20. ↑ Geoffrey King (١٩٧٨). «Traditional Najdī Mosques». Bulletin of the School of Oriental and African Studies. ٤١ (3): ٤٧٣. JSTOR ٦١٥٤٩١.
  21. ↑ Onis، Juan de. «Saudis Bury Faisal and Hail King» (بە ئینگلیزی). لە ڕەسەنەکە لە ١٣ی شوباتی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٤ ھێنراوە.
  22. ↑ Abdul Nabi Shaheen (٢٣ی تشرینی یەکەمی ٢٠١١). «Sultan will have simple burial at Al Oud cemetery». Gulf News. لە ڕەسەنەکە لە ٤ی ئەیلوولی ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٩ی تەممووزی ٢٠١٢ ھێنراوە.
  23. ↑ Michael Ross (٢٦ی ئازاری ١٩٧٥). «Brother of murdered King assumes throne». Times Union. لە ٢ی ئابی ٢٠١٢ ھێنراوە.
  24. ↑ David Commins (٢٠٠٦). The Wahhabi Mission and Saudi Arabia. Bloomsbury Publishing. لاپەڕە ١١٠. ژپنک ١-٨٤٥١١-٠٨٠-٣.
  25. ↑ King Faisal of Saudi Arabia - وثائقی عن الملک فیصل بن عبدالعزیز، ٥ی ئەیلوولی ٢٠١٧، لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە لە ٩ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٥، لە ١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢١ ھێنراوە{{citation}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: bot: original URL status unknown (بەستەر)
  26. ↑ سیرة الملک فیصل بن عبدالعزیز آل سعود فی برنامج الراحل مع محمد الخمیسی (بە عەرەبی)، ١٧ی ئایاری ٢٠١٨، لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە لە ٩ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٥، لە ١٧ی حوزەیرانی ٢٠٢١ ھێنراوە{{citation}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: bot: original URL status unknown (بەستەر)
  27. ↑ «King Faisal Center for Research Islamic Studies | King Faisal Foundation». Datarabia. لە ڕەسەنەکە لە ١٢ی حوزەیرانی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٢ی حوزەیرانی ٢٠١٨ ھێنراوە.
  28. ↑ «The Sounds of the '60s: How Dick Dale, the Doors, and Dylan Swayed to Arab Music». Alternet. ٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٨. لە ڕەسەنەکە لە ١٢ی حوزەیرانی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی ئایاری ٢٠١٢ ھێنراوە.
  29. ↑ Natana J. DeLong-Bas (٢٠١١). «Faisal: King of Saudi Arabia. By Gerald de Gaury. (Louisville, Ky. : Fons Vitae, 2008. p. xiv, 191.)». The Historian. ٧٣ (1): ١١٧–١١٨. doi:١٠.١١١١/j.١٥٤٠-٦٥٦٣.٢٠١٠.٠٠٢٨٨_٢.x. S2CID ١٤٥٤٧٣٦٧٣.
  30. ↑ «Unexpectedly modern». The Economist. ٢٦ی کانوونی دووەمی ٢٠١٣. لە ١٧ی تەممووزی ٢٠١٣ ھێنراوە.
  31. ↑ «Born a King». IMDb. ٢٦ی ئەیلوولی ٢٠١٩. لە ڕەسەنەکە لە ١٠ی کانوونی دووەمی ٢٠٢١ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٢ی تەممووزی ٢٠٢٠ ھێنراوە.
  32. ↑ Mujtaba Razvi (١٩٨١). «PAK-Saudi Arabian Relations: An Example of Entente Cordiale» (PDF). Pakistan Horizon. ٣٤ (1): ٨١–٩٢. JSTOR ٤١٣٩٣٦٤٧.
  33. ↑ Shahid Javed Burki (٢٠١٨). Historical Dictionary of Pakistan. Rowman & Littlefield. لاپەڕە ١٩٦. ژپنک ٩٧٨-١-٤٤٢٢-٤١٤٨-٠. لە ١٠ی کانوونی دووەمی ٢٠٢١ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٨ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٠ ھێنراوە.
  34. 1 2 Sabir Shah (١٥ی شوباتی ٢٠١٩). «Saudi Royals who have visited Pakistan till date». The News. لە ڕەسەنەکە لە ١٠ی کانوونی دووەمی ٢٠٢١ ئەرشیڤ کراوە. لە ٤ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٠ ھێنراوە.
  35. ↑ «PAKISTAN AIR FORCE - Official website». paf.gov.pk. لە ڕەسەنەکە لە ٢٦ی حوزەیرانی ٢٠١٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٤ی کانوونی دووەمی ٢٠١٥ ھێنراوە.

بەستەرە دەرەکییەکان

[دەستکاری]
وەرگیراو لە «https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=فەیسەڵ_کوڕی_عەبدولعەزیز&oldid=1482239»