بۆ ناوەڕۆک بازبدە

فەڕەنسییەت لە برۆکسل

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
تابلۆی شەقامی دوو زمانی فەڕەنسی و ھۆڵەندی لە برۆکسل
ئەو ناوچەیەی کە شێوەزاری برابانتی تێدا قسە دەکرێت

فەڕەنسییەت لە برۆکسل ئاماژەیە بۆ گەشەسەندنی، لە ماوەی دوو سەدەی ڕابردوودا،[١] ئەم شارە کە لە ڕووی مێژوویییەوە ھۆڵەندی قسە دەکات[٢][٣][٤] بۆ شارێک کە تێیدا فەڕەنسی بووەتە زمانی زۆرینە و زمانی ھاوبەش.[٥] ھۆکاری سەرەکی ئەم گواستنەوەیە ئاسمیلەکردنی خێرای ناچاری دانیشتووانی فلاندێرس بوو،[٦][٧][٨] کە بەھۆی کۆچبەری فەڕەنسا و والۆنیا گەورەتر بوو.[٩]

سەرھەڵدانی فەڕەنسییەکان لە ژیانی گشتیدا وردە وردە لە کۆتایی سەدەی ھەژدەھەمدا دەستیپێکرد،[١٠][١١] بە خێرایی بوو، چونکە پایتەختە نوێیەکە زیادبوونی بەرچاوی ژمارەی دانیشتووانی بەخۆیەوە بینی دوای سەربەخۆیی بەلجیکا.[١٢][١٣][١٤] ھۆڵەندی - کە یەکگرتنەکەی لە بەلجیکا ھێشتا زۆر لاوازە[١٥][١٦] - نەیتوانی ڕکابەری فەڕەنسییەکان بکات کە زمانی تایبەتی دەسەڵاتی دادوەری، کارگێڕی، سوپا، پەروەردە، کولتووری بەرز و میدیاکان.[١٧][١٨][٣][١٩][١] بەھا و شکۆمەندی زمانی فەڕەنسی بە شێوەیەکی گشتگیر ناسرا[٢٠][٦][٢١][٢٢] کە لە دوای ساڵی ١٨٨٠،[٢٣][٢٤] و بە تایبەتی دوای کۆتایی ئەم سەدەیە، شارەزایی لە زمانی فەڕەنسیدا لە نێو ھۆڵەندی زمانەکاندا بە شێوەیەکی سەرسووڕھێنەر زیادی کردووە.

ھەرچەندە زۆرینەی دانیشتووانەکە تا نیوەی دووەمی سەدەی بیستەم بە دوو زمانە مانەوە،[٦] زاراوەی ڕەسەنی برابانت[٢٥] چیتر لە نەوەیەکەوە بۆ نەوەیەکی دیکە نەگوازرایەوە،[٢٦] ئەمەش بووە ھۆی زیادبوونی قسەکردن بە زمانی فەڕەنسی تاک زمان لە ساڵی ١٩١٠ بەدواوە.[٢٠][٢٧] ئەم گۆڕانکارییە زمانەوانییەی لە دوای شەستەکانەوە لاواز کرد،[١٣][٢٨] لەگەڵ چاکسازی لە سنوورە زمانەوانییەکان، پێگەی ھۆڵەندی وەک زمانێکی فەرمی پشتڕاستکرایەوە،[٢٩] و ناوەندی کێشکردنی ئابووری بەرەو باکوور بۆ فلاندێرس ڕۆیشت.[١٥][٢٣]

بەڵام لەگەڵ بەردەوامبوونی ھاتنی کۆچبەران و سەرھەڵدانی برۆکسل دوای جەنگ وەک ناوەندی ڕامیاری نێونەتەوەیی، پێگەی ڕێژەیی ھۆڵەندییەکان بەردەوام بوو لە دابەزین.[١][٣٠][٣١][١٣][٢٦] لە ھەمان کاتدا، لەگەڵ فراوانبوونی ناوچەی گەورەی برۆکسل،[٣٢] ژمارەیەک شارەوانی دیکەی ھۆڵەندی زمان لە پەراوێزی برۆکسلدا بوون بە زمانی فەڕەنسی.[٢٩][٣٣] ئەم دیاردە ئیمپریالیستییە کولتوورییەی فراوانبوونی فەڕەنسییەت، کە زۆرجار بە ھەڵوێستی خۆبەزلزانینی ھەندێک لە کۆمەڵگا فەڕەنسی و ھۆڵەندی زمان بەرامبەر بە ھۆڵەندییەکان - کە لەلایەن نەیارەکانیانەوە ناویان لێنراوە[٦][٣٤] - لەگەڵ داھاتووی برۆکسلدا ڕژاوە،[٣٥] یەکێکە لە مشتومڕاویترین بابەتەکان لە ڕامیاری بەلجیکادا.[٢٣][١٨]

سەرچاوەکان

[دەستکاری]
  1. ^ ئ ا ب Janssens (٢٠٠٥). Het Nederlands vroeger en nu (بە هۆڵەندی). ACCO. ژپنک ٩٠٣٣٤٥٧٨٢٢. لە ڕەسەنەکە لە ٢٤ی تەممووزی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی نیسانی ٢٠١٣ ھێنراوە.
  2. ^ Backhaus (٢٠٠٧). Linguistic Landscapes: A Comparative Study of Urban Multilingualism in Tokyo. Multilingual Matters Ltd. لاپەڕە ١٥٨. ژپنک ٩٧٨-١-٨٥٣٥٩-٩٤٦-٠. لە ڕەسەنەکە لە ٢٤ی تەممووزی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی ئازاری ٢٠١٣ ھێنراوە.
  3. ^ ئ ا Jaumain (٢٠٠٦). Vivre en Ville: Bruxelles et Montréal aux XIXe et XXe siècles (بە فەرەنسی) (چاپی Études Canadiennes Series nº9). Peter Lang. لاپەڕە ٣٧٥. ژپنک ٩٧٨٩٠٥٢٠١٣٣٤٣. لە ڕەسەنەکە لە ٢٨ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی نیسانی ٢٠١٣ ھێنراوە.
  4. ^ Roegiest (٢٠٠٩). Vers les sources des langues romanes. Un itinéraire linguistique à travers la Romania (بە فەرەنسی). ACCO. لاپەڕە ٢٧٢. ژپنک ٩٧٨٩٠٣٣٤٧٣٨٠٧. لە ڕەسەنەکە لە ٢٨ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی نیسانی ٢٠١٣ ھێنراوە.
  5. ^ Janssens (٢٠٠٨). Taalgebruik in Brussel en de plaats van het Nederlands — Enkele recente bevindingen (PDF) (بە هۆڵەندی) (چاپی Brussels Studies, nº13). لە ڕەسەنەکە (pdf) لە ١٥ی ئازاری ٢٠١٦ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی نیسانی ٢٠١٣ ھێنراوە.
  6. ^ ئ ا ب پ Kramer (١٩٨٤). Zweisprachigkeit in den Benelux-ländern. Buske Verlag. ژپنک ٣-٨٧١١٨-٥٩٧-٣. لە ڕەسەنەکە لە ٢٣ی تەممووزی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی نیسانی ٢٠١٣ ھێنراوە.
  7. ^ Baetens Beardsmore (١٩٨٦). Bilingualism: Basic Principles (2nd Ed.) (چاپی Multiligual Matters Series). Multilingual Matters Ltd. لاپەڕە ٢٠٥. ژپنک ٩٧٨-٠-٩٠٥٠٢٨-٦٣-٧. لە ڕەسەنەکە لە ٢٨ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی نیسانی ٢٠١٣ ھێنراوە.
  8. ^ Ernst (٢٠٠٦). Histoire des langues romanes (بە فەرەنسی) (چاپی Manuel international sur l'histoire et l'étude linguistique des langues romanes). Walter de Gruyter. لاپەڕە ١١٦٦. ژپنک ٩٧٨-٣-١١-٠١٧١٥٠-١. لە ڕەسەنەکە لە ٢٨ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی نیسانی ٢٠١٣ ھێنراوە.
  9. ^ Vermeersch (١٩٨١). De taalsituatie tijdens het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (1814-1830) (PDF) (بە هۆڵەندی) (چاپی Taal en Sociale Integratie, IV). زانکۆی ئازادی برۆکسل (VUB). لاپەڕە ٣٨٩–٤٠٤. لە ڕەسەنەکە (pdf) لە ١١ی نیسانی ٢٠١٦ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی نیسانی ٢٠١٣ ھێنراوە.
  10. ^ Poirier (١٩٩٩). Choix, statut et mission d'une capitale fédérale: Bruxelles au regard du droit comparé (بە فەرەنسی) (چاپی Het statuut van Brussel / Bruxelles et son statut [61-97]). Brussel: De Boeck & Larcier. لاپەڕە ٨١٧. ژپنک ٢-٨٠٤٤-٠٥٢٥-٧. لە ڕەسەنەکە لە ٢٤ی تەممووزی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە.
  11. ^ Rousseaux (١٩٩٧). Le pénal dans tous ses états: justice, États et sociétés en Europe (بە فەرەنسی) (چاپی Volume 74). Publications des Fac. St Louis. لاپەڕە ٤٦٢. ژپنک ٩٧٨٢٨٠٢٨٠١١٥٣. لە ڕەسەنەکە لە ٢٨ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی نیسانی ٢٠١٣ ھێنراوە.
  12. ^ Wils (٢٠٠٥). Van Clovis tot Di Rupo: de lange weg van de naties in de Lage Landen (بە هۆڵەندی) (چاپی Reeks Historama (nummer 1)). Garant. لاپەڕە ٢٩٧. ژپنک ٩٧٨٩٠٤٤١١٧٣٨٧. لە ڕەسەنەکە لە ٢٨ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی نیسانی ٢٠١٣ ھێنراوە.
  13. ^ ئ ا ب Blampain (١٩٩٧). Le français en Belgique: Une communauté, une langue (بە فەرەنسی). De Boeck Université. ژپنک ٢٨٠١١١١٢٦٠. لە ڕەسەنەکە لە ١١ی ئایاری ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی نیسانی ٢٠١٣ ھێنراوە.
  14. ^ Gubin (١٩٧٨). La situation des langues à Bruxelles au 19ième siècle à la lumière d'un examen critique des statistiques (PDF) (بە فەرەنسی) (چاپی Taal en Sociale Integratie, I). زانکۆی ئازادی برۆکسل (ULB). لاپەڕە ٣٣–٨٠. لە ڕەسەنەکە (pdf) لە ١١ی نیسانی ٢٠١٦ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی نیسانی ٢٠١٣ ھێنراوە.
  15. ^ ئ ا Witte (١٩٩٨). Taal en politiek: De Belgische casus in een historisch perspectief (PDF) (بە هۆڵەندی) (چاپی Balansreeks). Brussel: VUBPress (زانکۆی ئازادی برۆکسل). لاپەڕە ١٨٠. ژپنک ٩٧٨٩٠٥٤٨٧١٧٧٤. لە ڕەسەنەکە (pdf) لە ٢٦ی ئایاری ٢٠٢٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٩ی ئازاری ٢٠٢٣ ھێنراوە.
  16. ^ Von Busekist (٢٠٠٢). Nationalisme contre bilinguisme: le cas belge (بە فەرەنسی) (چاپی La Politique de Babel: du monolinguisme d'État au plurilinguisme des peuples [191-226]). Éditions KARTHALA. لاپەڕە ٣٤٨. ژپنک ٩٧٨٢٨٤٥٨٦٢٤٠١. لە ڕەسەنەکە لە ٢٨ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی نیسانی ٢٠١٣ ھێنراوە.
  17. ^ Bitsch (٢٠٠٤). Histoire de la Belgique: De l'Antiquité à nos jours (بە فەرەنسی). Éditions Complexe. لاپەڕە ٢٩٩. ژپنک ٩٧٨٢٨٠٤٨٠٠٢٣٩. لە ڕەسەنەکە لە ٢٨ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی نیسانی ٢٠١٣ ھێنراوە.
  18. ^ ئ ا Tétart (٢٠٠٩). Nationalismes régionaux: Un défi pour l'Europe (بە فەرەنسی). De Boeck Supérieur. لاپەڕە ١١٢. ژپنک ٩٧٨٢٨٠٤١١٧٨١٨. لە ڕەسەنەکە لە ٢٨ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی نیسانی ٢٠١٣ ھێنراوە.
  19. ^ Kok Escalle (٢٠٠١). Changements politiques et statut des langues: histoire et épistémologie 1780-1945 (بە فەرەنسی) (چاپی Faux Titre (volume 206)). Rodopi. لاپەڕە ٣٧٤. ژپنک ٩٧٨٩٠٤٢٠١٣٧٥٩. لە ڕەسەنەکە لە ٢٨ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی نیسانی ٢٠١٣ ھێنراوە.
  20. ^ ئ ا Bogaert-Damin (١٩٧٨). Bruxelles: développement de l'ensemble urbain 1846-1961 (بە فەرەنسی). Presses universitaires de Namur. لاپەڕە ٣٣٧. ژپنک ٩٧٨٢٨٧٠٣٧٠٨٩٦. لە ڕەسەنەکە لە ٢٨ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی نیسانی ٢٠١٣ ھێنراوە.
  21. ^ Hasquin (١٩٩٦). Bruxelles, ville frontière. Le point de vue d'un historien francophone (بە فەرەنسی) (چاپی Europe et ses ville-frontières [205-230]). Bruxelles: Éditions Complexe. لاپەڕە ٣٢٩. ژپنک ٩٧٨٢٨٧٠٢٧٦٦٣١. لە ڕەسەنەکە لە ٢٨ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی نیسانی ٢٠١٣ ھێنراوە.
  22. ^ Vrints (٢٠١١). Het theater van de Straat: Publiek geweld in Antwerpen tijdens de eerste helft van de twintigste Eeuw (بە هۆڵەندی) (چاپی Studies Stadsgeschiedenis Series). Amsterdam: Amsterdam University Press. لاپەڕە ٢٢٣. ژپنک ٩٠٨٩٦٤٣٤٠٠. لە ڕەسەنەکە لە ٢٤ی تەممووزی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی نیسانی ٢٠١٣ ھێنراوە.
  23. ^ ئ ا ب Capron (٢٠٠٠). La dualité démographique de la Belgique: mythe ou réalité? (بە فەرەنسی) (چاپی Régimes démographiques et territoires: les frontières en question [255-278]). INED. ژپنک ٢٩٥٠٩٣٥٦٨٠. لە ڕەسەنەکە لە ٢٣ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی نیسانی ٢٠١٣ ھێنراوە.
  24. ^ van Velthoven (١٩٨١). Taal- en onderwijspolitiek te Brussel (1878-1914) (PDF) (بە هۆڵەندی) (چاپی Taal en Sociale Integratie, IV). زانکۆی ئازادی برۆکسل (VUB). لاپەڕە ٢٦١–٣٨٧. لە ڕەسەنەکە (pdf) لە ١١ی نیسانی ٢٠١٦ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی نیسانی ٢٠١٣ ھێنراوە.
  25. ^ Witte (١٩٩٩). Analyse du statut de Bruxelles (1989-1999) (بە فەرەنسی) (چاپی Het statuut van Brussel / Bruxelles et son statut [19-33]). Brussel: De Boeck & Larcier. لاپەڕە ٨١٧. ژپنک ٢-٨٠٤٤-٠٥٢٥-٧. لە ڕەسەنەکە لە ٢٤ی تەممووزی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە.
  26. ^ ئ ا Treffers-Daller (١٩٩٤). Mixing Two Languages: French-Dutch Contact in a Comparative Perspective. Walter de Gruyter. لاپەڕە ٣٠٠. ژپنک ٣-١١-٠١٣٨٣٧-٩. لە ڕەسەنەکە لە ٢٨ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی نیسانی ٢٠١٣ ھێنراوە.
  27. ^ de Metsenaere (١٩٩٠). Thuis in gescheiden werelden — De migratoire en sociale aspecten van verfransing te Brussel in het midden van de 19e eeuw (PDF) (بە هۆڵەندی) (چاپی BTNG-RBHC, XXI, 1990, nº 3-4 [383-412]). زانکۆی ئازادی برۆکسل (VUB). لە ڕەسەنەکە (pdf) لە ١٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی نیسانی ٢٠١٣ ھێنراوە.
  28. ^ Mares (٢٠٠١). Begin van het einde van de nationale partijen. Onderzoek naar de Vlaamse Beweging(en) en de Vlaamse politieke partijen in Brussel: de Rode Leeuwen (PDF) (بە هۆڵەندی) (چاپی 19 keer Brussel; Brusselse Thema's (7) [157-185]). VUBPress (زانکۆی ئازادی برۆکسل). ژپنک ٩٠٥٤٨٧٢٩٢٦. لە ڕەسەنەکە (pdf) لە ١٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی نیسانی ٢٠١٣ ھێنراوە.
  29. ^ ئ ا Depré (٢٠٠١). Tien jaar persberichtgeving over de faciliteitenproblematiek in de Brusselse Rand. Een inhoudsanalystisch onderzoek (PDF) (بە هۆڵەندی) (چاپی 19 keer Brussel; Brusselse Thema's (7) [281-336]). VUBPress (زانکۆی ئازادی برۆکسل). لاپەڕە ٢٨١. ژپنک ٩٠٥٤٨٧٢٩٢٦. لە ڕەسەنەکە (pdf) لە ١٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی نیسانی ٢٠١٣ ھێنراوە.
  30. ^ Janssens (٢٠٠١). Over Brusselse Vlamingen en het Nederlands in Brussel (PDF) (بە هۆڵەندی) (چاپی 19 keer Brussel; Brusselse Thema's (7) [41-84]). VUBPress (الجامعة الحرة في بروكسل). لاپەڕە ٦٠. ژپنک ٩٠٥٤٨٧٢٩٢٦. لە ڕەسەنەکە (pdf) لە ١٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی نیسانی ٢٠١٣ ھێنراوە.
  31. ^ Detant (١٩٩٩). Kunnen taalvrijheid en officiële tweetaligheid verzoend worden? De toepassing van de taalwetgeving in het Brussels Hoofdstedelijke Gewest en de 19 gemeenten (بە هۆڵەندی) (چاپی Het statuut van Brussel / Bruxelles et son statut [411-438]). Brussel: De Boeck & Larcier. لاپەڕە ٨١٧. ژپنک ٢-٨٠٤٤-٠٥٢٥-٧. لە ڕەسەنەکە لە ٢٤ی تەممووزی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە.
  32. ^ Witte (٢٠٠٦). De Geschiedenis van België na 1945 (بە هۆڵەندی). Antwerpen: Standaard Uitgeverij. لاپەڕە ٥٧٦. ژپنک ٩٧٨٩٠٠٢٢١٩٦٣٤. لە ڕەسەنەکە لە ٢٤ی تەممووزی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە.
  33. ^ Klinkenberg (١٩٩٩). Des langues romanes: Introduction aux études de linguistique romane (بە فەرەنسی) (چاپی Champs linguistiques). De Boeck Supérieur. لاپەڕە ٣١٦. ژپنک ٩٧٨٢٨٠١١١٢٢٧٤. لە ڕەسەنەکە لە ٢٨ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی نیسانی ٢٠١٣ ھێنراوە.
  34. ^ Kesteloot (٢٠٠٤). Au nom de la Wallonie et de Bruxelles français: Les origines du FDF (بە فەرەنسی) (چاپی Histoires contemporaines). Éditions Complexe. لاپەڕە ٣٧٥. ژپنک ٩٧٨٢٨٧٠٢٧٩٨٧٨. لە ڕەسەنەکە لە ٢٨ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی نیسانی ٢٠١٣ ھێنراوە.
  35. ^ Frognier (١٩٩٩). Les interactions stratégiques dans la problématique communautaire et la question bruxelloise (بە فەرەنسی) (چاپی Het statuut van Brussel / Bruxelles et son statut [705-720]). Brussel: De Boeck & Larcier. لاپەڕە ٨١٧. ژپنک ٢-٨٠٤٤-٠٥٢٥-٧. لە ڕەسەنەکە لە ٢٤ی تەممووزی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە.

بەستەرە دەرەکییەکان

[دەستکاری]
وەرگیراو لە «https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=فەڕەنسییەت_لە_برۆکسل&oldid=1403163»