فەزل کوڕی عەباس
| فەزل کوڕی عەباس | |
|---|---|
فضل بن عباس  | |
| لەدایکبوون | ٦١٤ مەککە |
| مەرگ | ٦٣٩ (بە تەمەنی ٢٥
) |
| پیشە | زانستیار |
| باوان |
|
| خێزان | Ubayd Allah ibn Abbas، Qasim ibn al-Abbas، ئیبن عەبباس، Tammam ibn Abbas، Ma'bad ibn Abbas، Kathir ibn Abbas، Umayma bint Abbas، Umm Habib bint Abbas |
فەزل کوڕی عەباس (بە عەرەبی: فضل بن عباس؛ نزیکەی ٦١٤ – ٦٣٩ ز) برای عەبدوڵڵای کوڕی عەباس و ئامۆزای پێغەمبەر محەممەد و ھاوەڵی بووە.
ژیان
[دەستکاری]فەزل کوڕە گەورەی عەباس بوو کە مامی پێغەمبەر بوو و بازرگانێکی دەوڵەمەندی مەککە بوو، ھەروەھا کوڕی لوبابە بوو کە خوشکی مەیمونەی ھاوسەری پێغەمبەر بوو. ئەو لەنێو ئەو کەسانەدا بوو کە لە شەڕی حونەین لە ساڵی ٦٣٠دا «بە توندی وەستانەوە»، دوای ئەوەی خێزانەکەی کۆچیان کرد بۆ مەدینە.
فەزل ھاوسەرگیری لەگەڵ ئامۆزاکەی، سەفییە کچی مەحمییە، کرد و کچێکیان بوو بە ناوی ئوم کولسوم کە لە تەمەنی پێغەمبەردا لەدایک بووە. ھەروەھا ھاوسەرگیری لەگەڵ عەمرە کچی یەزیدی عەشیرەتی کیلاب کردووە، بەڵام ئەم ھاوسەرگیرییە دوای تەنھا چەند مانگێک بە جیابوونەوە کۆتایی ھات.
بە گوتەی عەبدوڵڵای برای، فەزل پیاوێکی لەڕادەبەدەر قۆز بووە. لە حاجی ماڵاوایی لە مانگی ئازاری ساڵی ٦٣٢، سواری بەشی پشتەوەی وشترەکەی پێغەمبەر بوو. لەسەر دانپێدانانی خۆی، ھێندە بە وردی سەیری کچێکی جوانی سەر حوشترێکی دیکەی کرد، کە پێغەمبەر ناچار بوو چەناگەی بسوڕێنێ و سێ جار دەموچاوی لێ دوور بخاتەوە. ھەر سەبارەت بەم ڕووداوە بوو کە پێغەمبەر فەرمووی: (گەنجێک و ژنێکی گەنجم بینی، نەمتوانی متمانەم بە شەیتان ھەبێت لەگەڵیاندا).
کاتێک پێغەمبەر بەھۆی نەخۆشی کۆتایی خۆیەوە گیانی لەدەستدا، ئەوە فەزل و عەلی ئامۆزاکەی بوون کە پشتگیریان کرد لە دوا پیاسەیدا بۆ ماڵی عائیشە. دوای مردنی پێغەمبەر، فەزل یەکێک بوو لەو کەسانەی کە چووە ناو گۆڕەکەیەوە و ھاوکار بوو لە دانانی تەرمەکەی.
بەشداری زۆرێک لە شەڕەکانی موسڵمانان لە دژی بیزەنتین و فارسەکاندا کردووە. لە کاتی داگیرکردنی ڕەشیدون بەرەو لەڤانت، دوای ئەوەی ئەبوو عوبەیدە کوڕی جەڕاح ناوچەکەی لە مۆئاب ئارام کردبووەوە، زوبێر کوڕی عەوام و فەزلی کوڕی عەباسی نارد بۆ ئەوەی شاری عەممان بخەنە ژێر ڕکێفی خۆیانەوە.[١] واقیدی تۆماری کردووە کە سەعیدی کوڕی ئەمیر جوماحی لە کاتی شەڕەکەدا شایەتحاڵی دەدات، کە لەسەر پردێک ڕوویدا، بینیویەتی لە بەرەی سوپای موسڵمانان، زوبەیر و فەزل بە شێوەیەکی دڕندانە شەڕیان لەگەڵ بیزەنتینییەکان کردووە لەسەر لووتکەی ئەسپەکانیان، وەک لە تۆماری وەقیدیدا، «ھەریەکێک (زوبەیر و فەزل) وەک ھەزار سوار شەڕیان کردووە»، وەک چۆن سەربازە بیزەنتینییەکان ترساون و ھەڵاتوون بینینی زوبەیر و فەزل، وەک سەعیدی کوڕی ئەمیر بەدوایدا ھاتووە و دەڵێت کە لە سوپای ڕەشیدون سەربازە ھەڵھاتووەکانی بیزەنتینیان قەساب دەکرد، لەکاتێکدا ھەندێکیان وەک دیلێکی جەنگ گیراون.[٢][٣] پاشان زوبەیر توانی فەرماندەی بیزەنتین بە ناوی نیچەتاس بکوژێت و بەردەوام بوو لەگەڵ ملکەچکردنی شاری عەممان.[١]
دواتر ھێزە موسڵمانەکان بۆ ماوەی نزیکەی سێ ساڵ گەمارۆی بارقا (سیرەنایکا)یان دا و بێ سوود بوو.[٤] پاشان خالید کوڕی وەلید کە پێشتر بەشداربوو لە داگیرکردنی ئۆکسیرینچوس، پلانێکی ڕیشەیی پێشکەش کرد بۆ دانانی کاتاپۆڵت کە بە کیسی پەتۆ پڕکرایەوە.[٤] پاشان کە شەو ھات و پاسەوانی شارەکە خەوت، خالید فەرمانی بە باشترین جەنگاوەرەکانی کرد وەک زوبەیر کوڕی عەوام و کوڕەکەی عەبدوڵڵا و عەبدولڕەحمانی کوڕی ئەبووبەکر و فەزل کوڕی عەباس و ئەبوو مەسعوود بەدری و عەبدولڕەزاق ھەنگاو بنێنە ناو سەکۆی کاتاپولتەوە کە بە کیسەی پەتاتە پڕکرابوو.[٤] کاتاپۆڵتەکە یەک بە یەک ھەڵیان دا بۆ سەر دیوارەکە و ڕێگەی بەو جەنگاوەرانە دا بچنە ناو شارەکە و دەروازەکانی کردنەوەی و پاسەوانەکانیان کوشت، بەمەش ھێزە موسڵمانەکان ڕێگەیان پێدا بچنە ناو شارەکەوە و شارەکە بگرن.[٤]
ھەروەھا سەیری بکە
[دەستکاری]سەرچاوەکان
[دەستکاری]- 1 2 Kharasiyat، Muhammad Abdul Qadir (٢٠٠٤). عمان فی العھد الإسلامی [Amman in the Islamic Era Volume 3 dari Mawsūʻat ʻAmmān al-turāthīyah Volume 3 dari Oman Heritage Encyclopedia; Amman Encyclopedia] (بە عەرەبی). Amman Municipality. لاپەڕە ١٨. لە ٢٤ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ ھێنراوە.
- ↑ Ibn-ʿAbdallāh Abū-Ismāʿīl al-Azdī al-Baṣrī، Muhammad (١٨٦٣). Nassau Lees، W. (ed.). "The" conquest of Syria commonly ascribed to Aboo 'Abd Allah Mohammad b. 'Omar al-Wáqidí · Volume 3 (بە عەرەبی). Austrian National Library: Bengal military Press. لاپەڕە ١٥٣. لە ٢٤ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ ھێنراوە.
- ↑ Jha، Ganganatha (١٨٥٤). Bibliotheca Indica Pages 1-3. Calcutta, India: Asiatic Society. لاپەڕە ١٥٣. لە ٢٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ ھێنراوە.
- 1 2 3 4 الشاعر (٢٠٢٠). «البھنسا .. مدینة الشھداء وبقیع مصر» [Bahnasa .. the city of martyrs and Baqi’ of Egypt] (بە عەرەبی). صحیفة الساعة 25 (25 O'Clock news). صحیفة الساعة 25 (25 O'Clock news).
عبد اللطیف عبد الرحمن، أبی عبد اللە محمد بن عمر/الواقدی · 2005; فتوح الشام
{{cite news}}:|format=پێویستی بە|url=ھەیە (یارمەتی);|ڕێکەوتی سەردان=پێویستی بە|ناونیشان=ھەیە (یارمەتی)
