فرانسیس کازمزادە

ئەلێکساندەری یەکەم (بە ڕووسی: Александр I Павлович، بە ڕۆمانی: ئەلیکساندەری یەکەم پاڤلۆڤیچ، IPA: [ɐljɪkˈsandr ˈpavləvjɪtɕ]؛ 23 کانوونی یەکەم [O.S. 12 کانوونی یەکەم] 1777 - 1 کانوونی یەکەم [O.S. 19 تشرینی دووەم] 1825)،[a][2] نازناوی "پیرۆز"،[b] ئیمپراتۆری ڕووسیا بوو لە ساڵی 1801،یەکەم پاشای کۆنگرێسی پۆڵەندا لە ساڵی 1815،و دوقی گەورەی فینلاند بوو لە ساڵی 1809 تا مردنی لە ساڵی 1825. ئەو فەرمانڕەوایی ڕووسیا کرد لە سەردەمی ئاژاوەی جەنگەکانی ناپلیۆن.

کوڕە گەورەی ئیمپڕاتۆر پۆلی یەکەم و سۆفی دۆرۆسیا لە ڤورتمبێرگ،ئەلێکساندەر دوای کوژرانی باوکی جێگەی تەختی پاشایەتی گرتەوە. وەک شازادە و لە ساڵانی سەرەتای فەرمانڕەوایی خۆیدا،زۆرجار ڕەوانبێژی لیبرالی بەکارهێنا،بەڵام لە پراکتیکدا بەردەوام بوو لە سیاسەتە ڕەهاییەکانی ڕوسیا. لە ساڵەکانی یەکەمی فەرمانڕەواییەکەیدا،دەستی کرد بە هەندێک چاکسازی کۆمەڵایەتی بچووک و (لە 1803-1804) چاکسازی پەروەردەیی لیبرالی گەورە،وەک دروستکردنی زانکۆی زیاتر. ئەلێکساندەر میخائیل سپێرانسکی کوڕی قەشەیەکی گوندی وەک یەکێک لە نزیکترین ڕاوێژکارەکانی دانا. وەزارەتەکانی کۆلێژی زۆر مەرکەزی هەڵوەشێنرانەوە و جێگەی لیژنەی وەزیران،ئەنجومەنی دەوڵەت و دادگای باڵا بۆ باشترکردنی سیستەمی یاسایی دانرا. پلانەکان داڕێژراون بەڵام هەرگیز جێبەجێ نەکراون،بۆ دامەزراندنی پەرلەمان و ئیمزاکردنی دەستوور. بە پێچەوانەی پێشینانی ڕۆژئاوایی وەک پیتەری مەزن،ئەلێکساندەر ناسیۆنالیستێکی ڕووسی و سلاڤۆفیل بوو کە دەیویست ڕووسیا لەسەر بنەمای کەلتووری ڕووسی گەشە بکات نەک ئەوروپی.