سەرچاوەکانی شەریعەت
| بەشی زنجیرەیەک لەسەر |
| ئیسلام |
|---|
 |
سەرچاوەی جۆراوجۆری یاسا ئیسلامییەکان لەلایەن فیقھی ئیسلامییەوە بۆ وردکردنەوە شەریعەتی ئیسلامی بەکاردەھێنرێن.[١] لە ئیسلامی سوننەدا سەرچاوەی کتێبی فیقھی نەریتی بریتین لە قورئانی پیرۆز کە موسڵمانان پێیان وایە وشەی ڕاستەوخۆ و نەگۆڕاوی خودایە و سوننەت کە پێکھاتووە لە قسە و کردار کە لە ئەدەبیاتی فەرموودەدا دەگەڕێتەوە بۆ پێغەمبەری ئیسلامی محەممەد. لە فیقھی شیعەدا چەمکی سوننەت درێژکراوەتەوە بۆ ئەوەی نەریتی ئیمامەکانیش بگرێتەوە.[١]
بەو پێیەی ئەو ماددانە پەیوەندیدارە یاساییانە کە لە کتێبە پیرۆزە ئیسلامییەکاندا دۆزراونەتەوە، ڕاستەوخۆ ھەموو ئەو پرسیارانەیان نەخستووەتە ڕوو کە پەیوەندییان بە شەریعەتەوە ھەیە کە لە کۆمەڵگا موسڵمانەکاندا سەریان ھەڵدا، فەقیھە ئیسلامییەکان ڕێگەی زیادەیان بۆ وەرگرتنی بڕیاری یاسایی پەرەپێدا.[١] بەپێی قوتابخانەکانی یاسای سوننە، سەرچاوە لاوەکییەکانی یاسای ئیسلامی کۆدەنگییە، کە سروشتی وردی ئەو کۆدەنگییە خۆی ھیچ کۆدەنگییەکی نییە؛ ھۆکاری لێکچوون ; بەدوای بەرژەوەندی گشتیدا؛ ئیختیاری یاسایی؛ حوکمی نەوەی یەکەمی موسڵمانان؛ و داب و نەریتی ناوخۆیی.[٢] قوتابخانەی حەنەفی زۆرجار پشت بە لێبڕینی لێکچوون و ئیستدلالکردنی سەربەخۆ دەبەستێت و بە گشتی مالیکی و حەنبەلی لە جیاتی ئەوە فەرموودە بەکاردەھێنن. قوتابخانەی شافیعی سوننەت زیاتر لە حەنەفی و لێکچوون زیاتر لە دوو کەسی تر کەڵک وەردەگرێت.[١][٣] لە نێو شیعەکاندا، قوتابخانەی ئوسولی فیقھی جەعفەری چوار سەرچاوە بەکاردەھێنێت، کە بریتین لە قورئان، سوننەت، تەوافوق و عەقڵ. لە ھەلومەرجی تایبەتدا کۆدەنگی بەکاردەھێنن و پشت بە عەقڵ دەبەستن بۆ دۆزینەوەی بنەما گشتییەکان لەسەر بنەمای قورئان و سوننەت، ھەروەھا بنەماکانی فیقە وەک میتۆدۆلۆژیا بۆ لێکدانەوەی قورئان و سوننەت لە ھەلومەرجی جیاوازدا بەکاردەھێنن. ئەخباری جەعفەرییەکان زیاتر پشت بە سەرچاوەی کتێبی پیرۆز دەبەستن و ئیجتیھاد ڕەتدەکەنەوە.[١][٤] بە بڕوای مۆمەن، سەرەڕای جیاوازییەکی بەرچاو لە بنەماکانی فیقھی نێوان شیعە و چوار مەزھەبی سوننە، جیاوازییەکی کەمتر لە بەکارھێنانی کردەیی فیقھی بۆ ڕێوڕەسمی ڕێوڕەسمی و مامەڵە کۆمەڵایەتییەکان کەمتر ھەیە.[٥]
سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ^ ئ ا ب پ ت Mutahhari، Morteza. http://www.al-islam.org/jurisprudence/. لە ٢٦ی تەممووزی ٢٠٠٨ ھێنراوە.
{{cite web}}: پارامەتری|title=ونە یانیش واڵایە (یارمەتی) ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی<ref>ی ھەڵە؛ ناوی «Jurisprudence» زیاتر لە یەک جار پێناسە کراوە لەگەڵ ناوەڕۆکی جیاوازدا - ^ USC-MSA Compendium of Muslim Texts https://web.archive.org/web/20080918043205/http://www.usc.edu/dept/MSA/law/shariahintroduction.html. لە ڕەسەنەکە لە ١٨ی ئەیلوولی ٢٠٠٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی تەممووزی ٢٠٠٨ ھێنراوە.
{{cite web}}: پارامەتری|title=ونە یانیش واڵایە (یارمەتی) - ^ Motahhari، Morteza. http://www.al-islam.org/al-tawhid/ijtihad-legislation.htm. لە ٢٦ی تەممووزی ٢٠٠٨ ھێنراوە.
{{cite web}}: پارامەتری|title=ونە یانیش واڵایە (یارمەتی) - ^ Momen (1985), pp. 185–187 and 223–234
- ^ Momen (1985), p. 188
ئاماژەکان
[دەستکاری]- ʻAlwānī, Ṭāhā Jābir Fayyāḍ. Uṣūl Al Fiqh Al Islāmī. IIT. Based on the author's PhD thesis at Al-Azhar University.
- Hasan، Abrar (2004). Principles of modern Islamic jurisprudence. Karachi: Pakistan Academy of Jurists.
- Momen، Moojan (1985). An Introduction to Shi'i Islam: The History and Doctrines of Twelver Shi'ism. Yale University Press. ISBN 0-300-03531-4.
- Motahhari، Morteza (1983). Jurisprudence and Its Principles, translator:Salman Tawhidi. Moslem Student Association (Persian Speaking Group). ISBN 0-940368-28-5.
- Nomani، Farhad (1994). Islamic Economic Systems. New Jersey: Zed books limited. ISBN 1-85649-058-0.
- Qadri, A. A (1986). Islamic jurisprudence in the Modern World. New Delhi: Taj Company.
ئینسایکلۆپیدیاکان
[دەستکاری]- The New Encyclopædia Britannica (Rev ed.). Encyclopædia Britannica, Incorporated. 2005. ISBN 978-1-59339-236-9.
{{cite encyclopedia}}: پارامەتری|title=ونە یانیش واڵایە (یارمەتی) - Libson, G. ; Stewart, F.H. "ʿUrf." Encyclopaedia of Islam. Edited by: P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill, 2008. Brill Online. ١٠ نیسان ٢٠٠٨
ئەمانەش ببینە
[دەستکاری]- Fadlalla, Mohamed; Lang, Peter. Das islamische Ehe- und Kindschaftsrecht im Sudan, Frankfurt, 2001. ISBN 3-631-37722-3
- Fadlalla, Mohamed. Die Problematik der Anerkennung ausländischer Gerichtsurteile: Beiträge zum Internationalen Zivilprozessrecht und zur Schiedsbarkeit. Tectum, 2004. ISBN 3-8288-8759-7
- Glassé, Cyril. The Concise Encyclopaedia of Islam, 2nd Edition. London: Stacey International, 1991. ISBN 0-905743-65-2
- Goldziher, Ignaz; translated by Hamori, R. Introduction to Islamic Theology and Law. Princeton: Princeton University Press, 1981. ISBN 0-691-10099-3
- Hallaq, Wael. "Was the Gate of Ijtihad Closed?", International Journal of Middle East Studies, 16 (1): 3–41, 1984.
- Kamali, Mohammad Hashim. Principles of Islamic Jurisprudence, Cambridge: Islamic Text Society, 1991. ISBN 0-946621-24-1
- Kamali, Mohammad Hashim. Principles of Islamic Jurisprudence, 2003.
- Musa, Aisha Y. Hadith as Scripture: Discussions on the Authority of Prophetic Traditions in Islam, New York: Palgrave, 2008.
- Richard Potz: Islamisches Recht und europäischer Rechtstransfer, in: Europäische Geschichte Online, hrsg. vom Institut für Europäische Geschichte (Mainz), 2011, Zugriff am: 24 ئەیلوول ٢٠١١
بەستەرە دەرەکییەکان
[دەستکاری]سوننە
- شەرع و فیقھ
- سەرچاوە میتۆدۆلۆژیا لە فیقھی ئیسلامیدا لە نووسینی تەھا جابیر ئەلعەلوانی
شیعە
- فیقە و بنەماکانی لە نووسینی مۆرتیزا مۆتاھھاری
- پرەنسیپی ئیجتیھاد لە ئیسلامدا لە نووسینی مۆرتەزا مووەتەھھاری
- ڕۆڵی ئیجتیھاد لە یاسادانان لە نووسینی مۆرتەزا مووەتەھھاری
بابەتەکانی ئیسلام | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
ئیسلام بە گشتی | |||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
