سێکسیزم

سێکسیزم پێکھاتووە لە جیاکاری لە بەینی خەڵکی لەسەر بنەمای زایەند یان جێندەری کەسەکە، یاخود ڕوونتر: ئەو باوەڕەیە کە زایەندی خود باشتر و بە تواناترە لەچاو زایەندی بەرامبەر. بۆ نموونە ئەگەر کەسێک پیاوێک بە باشتر بزانێت لە ژنێک بەبێ گوێدانە تواناکانی ھەردوو لا و تەنیا لەسەر بنەمای زایەند و جێندەرەکەیان بڕیار بدات، ئەو کەسە بە سێکسیست ناو دەبرێت؛ ھەمان شت بە پێچەوانەشەوە. سێکسیزم دەکرێت تووشی ھەموو کەسێک ببێت، بەڵام زیاتر ژنان و کچان ڕووبەڕووی ئەمە دەبنەوە. سێکسیسم دەکرێت ببێتە ھۆکاری دەستدرێژی سێکسی و ھێرشی دەروونی و جەستەییش.

مێژوو

پێگەی ژنان لە میسری کۆن بەگوێرەی باوکیان یان ھاوسەرەکانیان بوو، ھەرچۆنێک بێت ژنان مافی ئەوەیان ھەبوو لە دادگا ئامادە بن^[١] وە ژنانی سەردەمی ئانگلۆ-ساکسۆن بە زۆری مافەکانیان یەکسان بوو ھەرچۆنێک بێت بەڵگەیەکی بەھێز نییە کە پشتگیری ئەوە بکات مافی ژنان لە پێش دۆزینەوەی کشتووکاڵ وەکوو سەردەمی مۆدێرنی ئەمڕۆ بووبێت و یەکسانییەکی باشتریان پێدرابێت لە ئەمڕۆ.^[٢]^[٣] دوای دۆزینەوەی کشتووکاڵ، بنچینەی ئەوەی "زایەندێک بەتوانا ترە لەچاو زایەندێکی تر" دامەزرا; وە بە زۆری ئەم بنچینەیە ڕووبەرووی کچان و ژنان دەکرایەوە^[٤] نموونەی سێکسیزم لە جیھانی دێریندا وەکوو "ڕێگە گرتن لە ژنان لە بەشداریکردن لە یاسادا، بەشداریکردن لە سیاسەت; ژنان لە سەردەمی دێرینی ڕۆم نەیان دەتوانی دەنگ بدەن یان پێگەییەکی فەرمیان ھەبێت لە وڵات^[٥] نموونەیەکی تر لە سێکسیزم دەگەڕێتەوە بۆ مێژووی چین لە دەقە کۆنەکانی چین نموونە دەقە فەلسەفەکانی کۆنفوشیوس باس لەوە دەکات کەوا ژن پێویستە ملکەچی باوکی بێت لە مناڵی، و ھاوسەرەکەی لە گەورەیی، وە کوڕەکەی لەکاتی مردنی ھاوسەرەکەی.^[٦]

سەرچاوەکان

^ David P. Silverman (٢٠٠٣). Ancient Egypt. Oxford University Press. لاپەڕە ٨٠–٨٤. ژپنک ٩٧٨-٠١٩٥٢١٩٥٢٤. لە ٢ی ئازاری ٢٠١٥ ھێنراوە.
^ Craig Lockard (٢٠١٤). Societies, Networks, and Transitions: A Global History. Cengage Learning. لاپەڕە ٨٨–٨٩. ژپنک ٩٧٨-١٣٠٥١٧٧٠٧٩. لە ٢ی ئازاری ٢٠١٥ ھێنراوە.
^ Eller، Cynthia (٢٠٠٠). The Myth of Matriarchal Prehistory. Boston: Beacon Press. ژپنک ٩٧٨-٠-٨٠٧٠-٦٧٩٣-٢.
^ Peter N. Stearns (Narrator). A Brief History of the World Course No. 8080 [Audio CD]. The Teaching Company. ASIN B٠٠٠W٥٩٥CC. {{cite book}}: نرخی |asin= بپشکنە (یارمەتی)
^ Frier، Bruce W.؛ McGinn، Thomas A. J. (٢٠٠٤). A Casebook on Roman Family Law. American Philological Association. Oxford University Press. لاپەڕە ٣١–٣٢, ٤٥٧, et passim. ژپنک ٩٧٨-٠-١٩-٥١٦١٨٥-٤.
^ Wu 吴، Xiaohua 晓华 (2009). «周代男女角色定位及其对现代社会的影响» [Role orientation of men and women in the Zhou Dynasty and their effects on modern society]. Chang'An Daxue Xuebao (Shehui Kexue Ban) (بە چینی). ١١ (3): ٨٧.

بەشداربووانی ویکیپیدیا، «Sexism»، ویکیپیدیای ئینگلیزی. سەردان لە ٢٨ی ئازاری ٢٠١٨.

ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت.

[Silverman-1] David P. Silverman (٢٠٠٣). Ancient Egypt. Oxford University Press. لاپەڕە ٨٠–٨٤. ژپنک ٩٧٨-٠١٩٥٢١٩٥٢٤. لە ٢ی ئازاری ٢٠١٥ ھێنراوە.

[Lockard-2] Craig Lockard (٢٠١٤). Societies, Networks, and Transitions: A Global History. Cengage Learning. لاپەڕە ٨٨–٨٩. ژپنک ٩٧٨-١٣٠٥١٧٧٠٧٩. لە ٢ی ئازاری ٢٠١٥ ھێنراوە.

[3] Eller، Cynthia (٢٠٠٠). The Myth of Matriarchal Prehistory. Boston: Beacon Press. ژپنک ٩٧٨-٠-٨٠٧٠-٦٧٩٣-٢.

[4] Peter N. Stearns (Narrator). A Brief History of the World Course No. 8080 [Audio CD]. The Teaching Company. ASIN B٠٠٠W٥٩٥CC. {{cite book}}: نرخی |asin= بپشکنە (یارمەتی)

[5] Frier، Bruce W.؛ McGinn، Thomas A. J. (٢٠٠٤). A Casebook on Roman Family Law. American Philological Association. Oxford University Press. لاپەڕە ٣١–٣٢, ٤٥٧, et passim. ژپنک ٩٧٨-٠-١٩-٥١٦١٨٥-٤.

[wu-6] Wu 吴، Xiaohua 晓华 (2009). «周代男女角色定位及其对现代社会的影响» [Role orientation of men and women in the Zhou Dynasty and their effects on modern society]. Chang'An Daxue Xuebao (Shehui Kexue Ban) (بە چینی). ١١ (3): ٨٧.

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]