سوجدەی تیلاوە

سوجدەی تیلاوە
لقی	سوژدە
بەشێکە لە	نوێژ لە ئیسلام، Wird، Wazifa
ئایین	ئیسلام
بەشێک لە زنجیرەی	پەرستشی ئیسلامی، elements of Salat
بابەتی سەرەکی	تیلاوەی قورئانی پیرۆز
لە پێش	Sujud verses
یاد کردنەوە بۆ	خوا لە ئیسلامدا
کارلێکی فیزیکی	خۆڵ، بەرماڵ، سوترە
لە ویکیدراوە دەستکاریی زانیارییەکان بکە

ھێمای شوێنی سوجدە لە قورئاندا.

سوجدەی تیلاوە یان سوجدەی قورئان بریتییە لە: ئەو سوجدەیەیە کە بەھۆی خوێندنەوەی ئایەتێکی سوجدە ئەنجام دەدرێت، و ئایەتەکانی سوجدە لە قورئانی پیرۆزدا: پازدە ئایەتن، و لە یەک جار سوجدەبرن پێکدێت.

ئەگەرقورئان خوێن لە نوێژدابوو سوجدە دەبات و دواتر دەگەڕێتەوە بۆ وەستان بۆ تەواوکردنی ئایەتەکان و تەواوکردنی نوێژەکە، و بژاردەی ئەوەی ھەیە دوای سوجدەکە بەبێ دەستکردنەوە بەخوێندنەوەی قورئان ڕکوع ببات. ئەگەر لە کاتی قورئان خوێندندا بێت، ئەوا [تەنھا یەک سوجدە دەبات.

مەرجەکان

شوێنی سوجدە لە سورەتی مریەم .

مەرجەکانی سوجدەی تیلاوە ھەمان مەرجەکانی نوێژن، بەپێی وتەی زانایان، وەک ئیمامی نەوەوی لە مەجموعدا ڕوونی کردووەتەوە.

سەرچاوەکان

ئاماژە بەوە کراوە کە ئایەتەکانی سوجدە، بە بڕوای زۆرینەی زانایان، چواردە ئایەتن، تەنھا ئەوە نەبێت کە مالیکییەکان سوجدە لە کۆتایی سوورەتی حەج و سوورەتی نەجم و سوورەتی ئینشیقاق و سوورەتی عەلەق بە شوێنی سوجدەی خوێندن نازانن، لەکاتێکدا شافیعی و حەنبەلییەکان سوجدەی سوورەتی ساد بە سوجدەی شوکر دەزانن، نەک سوجدەی تیلاوە. لێرەدا ئایەتەکانی سوجدەی خوێندنەوە بەپێی زۆرینە باس دەکرێن کە بریتین لە:

ئایەتەکانی سوجدەی تیلاوە

ئاماژە بەوە کراوە کە ئایەتەکانی سوجدە، بە بڕوای زۆرینەی زانایان، چواردە ئایەتن، تەنھا ئەوە نەبێت کە مالیکییەکان سوجدەکانی کۆتایی سوورەتی حەج و سوورەتی نەجم و سوورەتی ئینشیقاق و سوورەتی عەلەق بە شوێنی سوجدەی تیلاوە نازانن، لەکاتێکدا شافیعی و حەنبەلییەکان سوجدەی سوورەتی سادیان بە سوجدە شوکر، نەک سوجدەی تیلاوە. لێرەدا ئایەتەکانی سوجدەی خوێندنەوە بەپێی زۆرینە باس دەکرێن کە بریتین لە:

1. ﴿إِنَّ الَّذِينَ عِنْدَ رَبِّكَ لَا يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِهِ وَيُسَبِّحُونَهُ وَلَهُ يَسْجُدُونَ ۝٢٠٦﴾ [ئەعراف:٢٠٦] (کوردی: بەڕاستی ئەوانەی لای پەروەردگارتن خۆیان بەگەوره ناگرن له پەرستنی ئەو زاتەداو بەردەوام تەسبیحات و ستایشی دەکەن و سوژده و کڕنووشی بۆ دەبەن (حەق وایه سەرجەم ئادەمیزادەکانیش چاو لەوان بکەن).)
2. ﴿وَلِلَّهِ يَسْجُدُ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ طَوْعًا وَكَرْهًا وَظِلَالُهُمْ بِالْغُدُوِّ وَالْآصَالِ ۝١٥﴾ [ڕەعد:١٥] (کوردی: هەرچی له ئاسمانەکان و زەویدا هەیە، لەسەر ڕەزامەندیی خۆیان بێ یان به ناچاریی سوژده بۆ خوای بەدیهێنەر دەبەن هاوڕێ لەگەڵ سێبەرەکانیاندا له بەرەبەیان و دەمەو ئێواراندا.)
3. ﴿وَلِلَّهِ يَسْجُدُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ مِنْ دَابَّةٍ وَالْمَلَائِكَةُ وَهُمْ لَا يَسْتَكْبِرُونَ ۝٤٩﴾ [نەحل:٤٩] (کوردی: هەرچی له ئاسمانەکان و هەرچی له زەویدا هەیه سوژده دەبەن بۆ خوای بەدیهێنەریان، هەروەها هەموو زیندەوەران، فریشتەکانیش به تایبەت سوژده دەبەن بۆ خواو خۆ بەگەوره نازانن له هیچ فەرمانێکی خوا لانادەن.)
4. ﴿قُلْ آمِنُوا بِهِ أَوْ لَا تُؤْمِنُوا إِنَّ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ مِنْ قَبْلِهِ إِذَا يُتْلَى عَلَيْهِمْ يَخِرُّونَ لِلْأَذْقَانِ سُجَّدًا ۝١٠٧﴾ [ئیسرا:١٠٧] (کوردی: پێیان بڵێ: (ئەی خوانەناسان) باوەڕ به قورئان بهێنن یان باوەڕی پێ نەهێنن (بەدەست خۆتانه و ئەمڕۆ سەربەستن، بەڵام بزانن) بەڕاستی ئەوانەی پێشتر زانیاریان پێدراوە، (دەربارەی تەورات و ئینجیلی دەستکاری نەکراو، چاك دەزانن که ئەم قورئانه له هەمان سەرچاوەوەیە، هەر بۆیە) کاتێك بەسەریاندا دەخوێندرێتەوه (خۆیان پێناگیرێت) خێرا سەری ڕێزو نەوازشی بۆ دادەنەوێنن و سوژده (بۆ نێرەری قورئان دەبەن).)
5. داڕێژە:قورئان:
6. ﴿أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يَسْجُدُ لَهُ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَمَنْ فِي الْأَرْضِ وَالشَّمْسُ وَالْقَمَرُ وَالنُّجُومُ وَالْجِبَالُ وَالشَّجَرُ وَالدَّوَابُّ وَكَثِيرٌ مِنَ النَّاسِ وَكَثِيرٌ حَقَّ عَلَيْهِ الْعَذَابُ وَمَنْ يُهِنِ اللَّهُ فَمَا لَهُ مِنْ مُكْرِمٍ إِنَّ اللَّهَ يَفْعَلُ مَا يَشَاءُ ۝١٨﴾ [حەج:١٨] (کوردی: ئایا نەتبینیوه و نەتبیستووه که بەڕاستی هەرکەس و هەرچی هەیه له ئاسمانەکان و زەویدا سوژده بۆ خوا دەبەن، هەروەها خۆرو مانگ و ئەستێره و چیاکان و درەخت و ماڵات و زۆرێك لەخەڵکی، زۆرێکیش خۆی شایستەی سزاو تۆڵه کردووە، جا ئەوەی خوا قەدرو ڕێزی بشکێنێت و ڕیسوای بکات ئەوه هیچ ڕێز لێنەرێکی نیە، بەڕاستی خوا ئەوەی بیەوێت دەیکات.)
7. ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ارْكَعُوا وَاسْجُدُوا وَاعْبُدُوا رَبَّكُمْ وَافْعَلُوا الْخَيْرَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ ۝٧٧﴾ [حەج:٧٧] (کوردی: ئەی ئەو کەسانەی ئیمان و باوەڕتان هێنەوه كڕنووش و سو‌ژده بەرن و (نوێژەکانتان بەجوانی بکەن) و پەروەردگارتان بپەرستن له هەموو بارودۆخێکداو تا دەتوانن چاکه و چاکەکاری ئەنجام بدەن بۆ ئەوەی سەرفرازو سەرکەوتووبن...)
8. ﴿وَإِذَا قِيلَ لَهُمُ اسْجُدُوا لِلرَّحْمَنِ قَالُوا وَمَا الرَّحْمَنُ أَنَسْجُدُ لِمَا تَأْمُرُنَا وَزَادَهُمْ نُفُورًا ۝٦٠﴾ [فورقان:٦٠] (کوردی: کاتێک به خوانەناسان بوترێت سوژده ببەن بۆ خوای میهرەبان (ئەو نەفامانه بەسەرکەشیەوە) دەڵێن: ڕەحمان کێیه؟ خوای میهرەبان کامەیه؟ ئایا سوژده بەرین بۆ کەسێک که تۆ فەرمانمان پێ دەدەیت؟! تا بێت فەرمانی خوا زیاتر ئەوانه تەرەو وێڵ دەکات.)
9. ﴿أَلَّا يَسْجُدُوا لِلَّهِ الَّذِي يُخْرِجُ الْخَبْءَ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَيَعْلَمُ مَا تُخْفُونَ وَمَا تُعْلِنُونَ ۝٢٥﴾ [نەمل:٢٥] (کوردی: (شەیتان ڕێی لێگرتن) بۆ ئەوەی سوژده نەبەن بۆ ئەو خوایەی که نهێنی دەردەکێشێت له ئاسمانەکان و زەویداو دەزانێت ئێوه چی دەشارنەوه و چیش ئاشکرا دەکەن...)
10. ﴿إِنَّمَا يُؤْمِنُ بِآيَاتِنَا الَّذِينَ إِذَا ذُكِّرُوا بِهَا خَرُّوا سُجَّدًا وَسَبَّحُوا بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَهُمْ لَا يَسْتَكْبِرُونَ ۝١٥﴾ [سەجدە:١٥] (کوردی: بەڕاستی تەنها ئەوانه بڕوا به ئایەتەکانی ئێمه دەهێنن، کاتێك یاداوەری دەکرێن پێی، خێرا سوژده دەبەن تەسبیحات و سوپاسگوزاری پەروەردگاریان دەکەن، له کاتێکدا ئەوانه به هیچ شێوەیەك فیزیان نیه و خۆیان بەگەوره نازانن.)
11. ﴿قَالَ لَقَدْ ظَلَمَكَ بِسُؤَالِ نَعْجَتِكَ إِلَى نِعَاجِهِ وَإِنَّ كَثِيرًا مِنَ الْخُلَطَاءِ لَيَبْغِي بَعْضُهُمْ عَلَى بَعْضٍ إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَقَلِيلٌ مَا هُمْ وَظَنَّ دَاوُدُ أَنَّمَا فَتَنَّاهُ فَاسْتَغْفَرَ رَبَّهُ وَخَرَّ رَاكِعًا وَأَنَابَ ۝٢٤﴾ [ساد:٢٤] (کوردی: داود وتی: سوێند به خوا بێگومان ئەو برایەت ستەمی لێ کردوویت بەوەی دەیەوێت تاکه مەڕەکەی تۆ بخاته سەر مەڕەکانی خۆی، لەڕاستیدا زۆربەی ئەوانەی شەریک و هاوکارن ستەم له یەکتری دەکەن، جگه لەوانەی که ئیمان و باوەڕیان هەیه و کاروکردەوەی چاک ئەنجام دەدەن، ئەوانیش زۆر کەمن، (ئینجا دووکەسەکه دیارنەما) ئەوسا ئیتر داود زانی که ئێمه تەنها تاقیمان کردۆتەوە، (لەبەر دوو هۆی سەرەکی، یەکەم: فێر ببێت بەپەله حوکم دەرنەکات... دووەهەم: لەبەر ئەوەی سوێندی خوارد لەسەر شتێک که لێکۆڵینەوەی دەربارەی نەکردبوو) ئیتر داوای لێخۆشبوونی له پەروەردگاری کردو بەکڕنووش و سوژدەدا چوو، داوای لێبووردنی کرد...)
12. ﴿وَمِنْ آيَاتِهِ اللَّيْلُ وَالنَّهَارُ وَالشَّمْسُ وَالْقَمَرُ لَا تَسْجُدُوا لِلشَّمْسِ وَلَا لِلْقَمَرِ وَاسْجُدُوا لِلَّهِ الَّذِي خَلَقَهُنَّ إِنْ كُنْتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ ۝٣٧﴾ [فوسلەت:٣٧] (کوردی: له نیشانه و بەڵگەکانی دەسەڵاتی پەروەردگار شەو و ڕۆژ و خۆر و مانگە، هەرگیز نەکەن سوژده بۆ خۆر، یان مانگ ببەن، بەڵکو سوژده تەنها بۆ ئەو خوایه ببەن که دروستی کردوون، ئەگەر ئێوه خۆتان به بەندەی ڕاستەقینەی ئەو دەزانن و هەر ئەو دەپەرستن.)
13. ﴿فَاسْجُدُوا لِلَّهِ وَاعْبُدُوا ۝٦٢﴾ [نەجم:٦٢] (کوردی: (دەی کەواتەبێداربنەوه و داچڵەکێن) کەواتەسوژدەبۆ خوای بەدیهێنەر ببەن، هەر ئەویش بپەرستن)
14. ﴿وَإِذَا قُرِئَ عَلَيْهِمُ الْقُرْآنُ لَا يَسْجُدُونَ ۝٢١﴾ [ئینشقاق:٢١] (کوردی: کاتێک قورئانیش بەسەریاندا دەخوێنرێتەوە، سوژده نابەن و ملکەچ نابن؟)
15. ﴿كَلَّا لَا تُطِعْهُ وَاسْجُدْ وَاقْتَرِبْ ۝١٩﴾ [عەلەق:١٩] (کوردی: نەخێر بەگوێی ئەو جۆره کەسانه مەکە، تۆ هەر سەرگەرمی نوێژو سوژده ببەو به بەندایەتی خۆت له پەروەردگارت نزیك بکەرەوە.)

کتێبەکان دەربارەی سوجدەی تیلاوە

• سجود التلاوة معانییە وأحکامە لشیخ الإسلام ابن تیمیة
• سجود التلاوة وأحکامە لصالح اللاحم.