دەوڵەتی سۆسیالیستی
| دەوڵەتی سۆسیالیستی | |
|---|---|
| لقی | دەوڵەت |
| کیشوەر | یۆڕاسیا |
| وڵات | یەکێتیی سۆڤیەت، چین |
| پێڕست | پێڕستی دەوڵەتە سۆسیالیستییەکان |
دەوڵەتی سۆسیالیستی یان کۆماری سۆسیالیستی یان وڵاتی سۆسیالیستی ھەندێکجار بە دەوڵەت یان کۆماری کرێکاری ناودەبرێت، دەوڵەتێکی سەروەرە کە لە ڕووی دەستوورییەوە تایبەتە بە دامەزراندنی سۆسیالیزم. زاراوەی «دەوڵەتی کۆمۆنیستی» زۆرجار لە ڕۆژاوا بە شێوەیەکی گۆڕاو بەکاردێت کاتێک ئاماژە بە دەوڵەتە سۆسیالیستیەکان دەکرێت کە سیستمێکی تاک حیزبییان ھەیە لە مەیلی مارکسی-لینینیست، یان تیتۆ لە حاڵەتی پارتە سیاسییەکانی یوگۆسلاڤیادا.
ھەرچەندە ئەم وڵاتانە بە فەرمی وڵاتی سۆسیالیستین لە پرۆسەی بنیاتنانی سۆسیالیزمدا، بەڵام خۆیان بە کۆمۆنیست وەسف ناکەن و کۆمەڵگەیەکی کۆمۆنیستی جێبەجێ ناکەن. جگە لەوەش کۆمەڵێک وڵات کە سیستمی تاک حیزبی لەسەر بنەمای مارکسیزم -لینینیزم پەیڕەو ناکەن لە دەستوورەکانیاندا ئاماژە بە سۆسیالیزم دەکەن؛ لە زۆربەی حاڵەتەکاندا ئەم ئاماژانە دەستووریانە ئاماژەن بۆ بنیاتنانی کۆمەڵگایەکی سۆسیالیستی کە کاریگەرییەکی کەمی لەسەر پێکھاتە و ڕێڕەوی گەشەسەندنی سیستمی سیاسی و ئابووری ئەو وڵاتانە ھەیە. [١] [٢]
بیرۆکەی سۆسیالیزمی دەوڵەتی لە چەمکی فراوانتری سۆسیالیزمی دەوڵەتییەوە سەرچاوە دەگرێت، کە ئەو دیدگایە سیاسییە کە چینی کرێکار پێویستی بە بەکارھێنانی دەسەڵاتی دەوڵەت و سیاسەتی حکوومەت ھەیە بۆ دامەزراندنی سیستمێکی ئابووری سۆسیالیستی. چەمکی دەوڵەتی سۆسیالیستی بە پلەی یەکەم لەلایەن لینینیستەکان و مارکسیست-لینینیستەکانەوە پشتیووانی دەکرێت و زۆربەی دەوڵەتە سۆسیالیستیەکان لەلایەن پارتە سیاسییەکانی پابەندبوون بەم ئایدۆلۆژییە سیاسییە جۆراوجۆرانە دامەزراوە. [٣]
چەمکی دەوڵەتی سۆسیالیستی بە ناپێویست یان دژە بەرھەم دادەنرێت و ھەربۆیە لەلایەن بەشێک لە مارکسیستەکان و سۆسیالیستە ئازادیخوازەکان و بیرمەندانی سیاسییەوە ڕەتدەکرێتەوە، کە دەوڵەتی مۆدێرن وەک بەرھەمێکی لاوەکی سەرمایەداری دەبینن و بەم پێیەش ھیچ ڕۆڵێکیان لە سیستمێکی سۆسیالیستیدا نییە.سۆسیالیستە ئازادیخوازەکان و ئەنارکیستە سۆسیالیستەکان ئەو بیرۆکەیە ڕەتدەکەنەوە کە دەوڵەت دەتوانرێت بۆ دامەزراندنی کۆمەڵگایەکی سۆسیالیستی بەکاربھێنرێت، ئەمەش بەھۆی سروشتی پلەبەندی و ئەگەری زۆرەملێیەوە. دەوڵەتە سۆسیالیستیەکان بە مانا مارکسیستی لینینیستییەکان دەوڵەتانی سەروەرن لەژێر کۆنترۆڵی پارتێکی پێشەنگدا کە گەشەسەندنی ئابووری و سیاسی و کۆمەڵایەتی وڵات ڕێکدەخات، بەرەو بەدیھێنانی سۆسیالیزم.لە ڕووی ئابوورییەوە ئەمە پەرەپێدانی ئابوورییەکی سەرمایەداریی دەوڵەت بە کەڵەکەبوونی سەرمایەی ئاراستەکراوی دەوڵەت دەگرێتەوە، بە ئامانجی درێژخایەنی بنیاتنانی ھێزی بەرھەمھێنەری وڵات، لە ھەمان کاتدا پێشخستنی شۆڕشی سۆسیالیستی لە سەرانسەری جیھاندا. [٤]
دەوڵەتی سۆسیالیستی دەبێت جیا بکرێتەوە لە دیموکراسی لیبراڵی فرە حیزبی، کە حیزبێک پرەنسیپە سۆسیالیستییەکانی خۆی ڕادەگەیەنێت، لەو حاڵەتەدا دەوڵەت لە ڕووی دەستوورییەوە پابەند نییە بە بنیاتنانی سۆسیالیزم. سیستمی سیاسی و ئامێری حکوومەت بە تایبەتی بۆ شوێنکەوتنی گەشەسەندنی سۆسیالیزم ڕێکخراو نین.
سەرچاوەکان
[دەستکاری]سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ↑ Wilczynski، J. (٢٠٠٨). The Economics of Socialism after World War Two: 1945–1990. Aldine Transaction. لاپەڕە ٢١. ژپنک ٩٧٨-٠٢٠٢٣٦٢٢٨١.
Contrary to Western usage, these countries describe themselves as 'Socialist' (not 'Communist'). The second stage (Marx's 'higher phase'), or 'Communism' is to be marked by an age of plenty, distribution according to needs (not work), the absence of money and the market mechanism, the disappearance of the last vestiges of capitalism and the ultimate 'whithering away' of the State.
- ↑ Steele، David Ramsay (ئەیلوولی ١٩٩٩). From Marx to Mises: Post Capitalist Society and the Challenge of Economic Calculation. Open Court. لاپەڕە ٤٥. ژپنک ٩٧٨-٠٨٧٥٤٨٤٤٩٥.
Among Western journalists the term 'Communist' came to refer exclusively to regimes and movements associated with the Communist International and its offspring: regimes which insisted that they were not communist but socialist, and movements which were barely communist in any sense at all.
- ↑ Schumpeter، Joseph (٢٠٠٨). Capitalism, Socialism and Democracy. Harper Perennial. لاپەڕە ١٦٩. ژپنک ٩٧٨-٠-٠٦-١٥٦١٦١-٠.
But there are still others (concepts and institutions) which by virtue of their nature cannot stand transplantation and always carry the flavor of a particular institutional framework. It is extremely dangerous, in fact it amounts to a distortion of historical description, to use them beyond the social world or culture whose denizens they are. Now ownership or property – also, so I believe, taxation – are such denizens of the world of commercial society, exactly as knights and fiefs are denizens of the feudal world. But so is the state (a denizen of commercial society).
- ↑ Richard Fleming. «Lenin's Conception of Socialism». لە ڕەسەنەکە لە ١٦ی تەممووزی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٥ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٥ ھێنراوە.
