دەوڵەتی حەفسی

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
دەوڵەتی حەفسی
نەخشە

خاکەکانی ژێر دەسەڵاتی دەوڵەتی حەفسی
زانیاریی گشتی
پایتەخت شاری تونس
مێژووى دامەزراندن ١٢٢٩ ز
مێژووى ڕوخان ١٥٧٤ ز
ئایین ئیسلام

حەفسیەکان یان بەنی حەفس بنەماڵەیەکی دەسەڵاتداری بەڕبەڕی بوون حوکمی تونسیان کرد لەگەڵ ڕۆژهەڵاتی جەزائیر و تەڕابلس لە نێوان ساڵانی ١٢٢٩-١٥٧٤ز.

بارەگاکەیان؛ شاری تونس بوو

میژوویان[دەستکاری]

حەفسیەکان ئەچنەوە سەر هۆزی مەسمودی بەربەڕی، شوێنی نیشتەجێوونیان شاخەکانی ئەتڵەس بوو، ناوەکەیان لە ئەبوحەفس عومەرەوە هاتووە کە یەکێک بوو لە باپیرەکانی خێزانەکە، و کوڕەکەی لە دوای خۆی بوو بە یەکێک لە کارگێڕی موەحیدەکان لە تونس، پاشان کوڕەکەی (ئەبوزەکەریا حەفسی) دەستی گرت بەسەر دەسەڵاتدا و سەربەخۆیی خۆی ڕاگەیاند و توانی دەوڵەتێک دابمەزێنیت کە جێگەی دەوڵەتی موەحیدەکان بگرێتەوە لە ناوچەکە، موستەنسیری کوری دەستی گرت بەسەر هەڵمەتی هەشتەمی خاچپەرستەکان لە ساڵی ١٢٧٠ز، و نازناوی پێشەوای باوەردارانی پێدرا، بەڵام لە دوای مردنی کوڕەکانی بوو بە ناکۆکیان لەسەر دەسەڵات، و شەڕێکی زۆر لە نێوانیان روویدا.

لە کۆتاییەکانی سەدەی ١٣دا دوو لق لە خێزانەکە جیابوونەوە، یەکێکیان حوکمی ئەکرد لە بنجایە و ئەویتریان لە قسنتینە، و لە ناوەڕاستی سەدەی ١٤دا مەرینیەکان دەستیان گرت بەسەر وڵاتدا، دوای هاتنی مەرینیەکان دەوڵەتی حەفسی ژیان و چالاکی بۆ گەڕایەوە لەگەڵ سەردەمی هەر یەک لە ئەبوعەبباس ئەحمەد و ئەبو فارس عەزیز و پاشان ئەبوعومەر یەحیا، لەم ماوەیەدا جێگیری و ئاسایش هەموو لایەکی دەوڵەتی گرتەوە و تونسی پایتەخت بوو بە ناوەندێکی بازرگانی گرنگ.

لە ساڵی ١٤٩٤وە قۆناغی کەوتنی خێرا دەستی پێکرد، زۆربەی شار و ناوچەکان سەربەخۆییان ڕاگەیاند، لە ساڵی ١٥٠٥ز تورکەکان لە ڕێگی سەرکردەکانیان عروج و خەیرەدین بەڕبەڕوسە دەستیانگرت بەسەر ناوچەکەدا، ئیمپڕاتۆری جێرمانی (کارلی پێنجەم) و پاشای ئیسپانی (کارلۆسی یەکەم) گەمارۆی تونسیان دا ساڵی ١٥٣٥ز، حەفسیەکان لە نێوان فشاری توندی تورکەکان کە لە جەزائیر بوون لەلایەک و ئیسپان لەلایەکی ترەوە تا حاکمی جەزائیر سەرکەوتوو بوو لە چوونە ناو تونسەوە، و دوایین سوڵتانی حەفسیەکانیان لابرد و بەمەش تونس چووە ژێر دەسەڵاتی دەوڵەتی عوسمانیەوە.

لیستی سوڵتانەکان[دەستکاری]

  #  فەرمانڕەوا  ژیانی  ماوەی حوکم
١ ئەبوزەکەریا حەفسی  ....-....   ١٢٢٨-١٢٤٩ 
٢ ئەبوعەبدوڵڵا محەمەد موستەنسیڕ  ....-....   ١٢٤٩-١٢٧٧ 
٣ ئەبوزەکریا یەحیا وەاسیق  ....-....   ١٢٧٧-١٢٧٩ 
٤ ئەبو ئیسحاق ئیبراھیم  ....-....   ١٢٧٩-١٢٨٣ 
٥ ئەبوحەفس عومەر  ....-....   ١٢٨٤-١٢٩٥ 
٦ ئەبو عەبدوڵڵا محەمەد  ....-....   ١٢٩٥-١٣٠٩ 
٧ ئەبو یەحیا ئەبوبەکر شەھید  ....-....   ١٣٠٩-١٣٠٩ 
٨ ئەبو بەقا خالید  ....-....   ١٣٠٩-١٣١١ 
٩ ئەبو یەحیا زەکەریا کوڕی لەحیانی  ....-....   ١٣١١-١٣١٧ 
١٠ ئەبوزەڕبە  ....-....   ١٣١٧-١٣١٨ 
١١ ئەبویەحیا ئەبوبەکر  ....-....   ١٣١٨-١٣٤٦ 
١٢ ئەبوحەفس عەمەری دووەم  ....-....   ١٣٤٦-١٣٤٨ 
١٣ ئەبوعەبباس ئەحمەد فەزڵ  ....-....   ١٣٥٠-١٣٦٩ 
١٤ ئەبوئیسحاق ئیبراھیمی دووەم  ....-....   ١٣٥٧-١٣٥٧ 
١٥ ئەبوعەبباس ئەحمەد  ....-....   ١٣٧٠-١٣٩٤ 
١٦ ئەبوفارس عەبدول عەزیز  ....-....   ١٣٩٤-١٤٣٤ 
١٧ ئەبوعەبدوڵڵا محەمەد موستەنسیڕ  ....-....   ١٤٣٤-١٤٣٥ 
١٨ ئەبو عەمر عوسمان  ....-....   ١٤٣٥-١٤٨٨ 
١٩ ئەبو زەکەریا یەحیای سێیەم  ....-....   ١٤٨٨-١٤٨٩ 
٢٠ عەبدول موئمین  ....-....   ١٤٨٩-١٤٨٩ 
٢١ ئەبویەحیا زەکەریای دووەم  ....-....   ١٤٨٩-١٤٩٤ 
٢٢ ئەبو عەبدوڵڵا محەمەدی پێنجەم  ....-....   ١٤٩٤-١٥٢٦ 
٢٣ حەسەن کوڕی محەمەد فەحسی  ....-....   ١٥٢٦-١٥٤٢ 
٢٤ ئەحمەد ئەحمیدە  ....-....   ١٥٤٢-١٥٦٩ 
٢٥ مەولای محەمەد  ....-....   ١٥٦٩-١٥٧٤ 



سەرچاوەکان[دەستکاری]