دەوڵەتانی دوای سۆڤیەت

دەوڵەتەکانی دوای سۆڤیەت کە بە یەکێتی سۆڤیەتی پێشوو (FSU) ناسراوە،^[١] کۆمارەکانی پێشووی سۆڤیەت و لە ڕووسیا وەک نزیک لە دەرەوەی وڵات، ئەو ١٥ دەوڵەتە سەروەرەکانن کە کۆمارەکانی یەکێتی بوون لە یەکێتی سۆڤیەت، کە لە یەکێتی سۆڤیەت سەریھەڵدا و سەریھەڵدایەوە دوای ھەڵوەشاندنەوە لە ساڵی ١٩٩١. ڕووسیادیفاکتۆ سەرەکییە کە لە ئاستی نێودەوڵەتیدا دانپێدانراوە دەوڵەتی جێنشین بۆ یەکێتی سۆڤیەت دوای جەنگی سارد. ئوکراینا بەپێی یاسا، ئیدیعای کردووە کە جێنشینی دەوڵەتی ھەردوو جەنگی ئوکراینا و یەکێتی سۆڤیەت کە لەژێر ناکۆکیدا ماونەتەوە لەسەر ئەو ناوچانەی کە پێشتر خاوەندارێتی سۆڤیەت بوون.e لەسەر ئەو ناوچانەی پێشتر خاوەندارێتی سۆڤیەت بوون.^[٢]^[٣]^[٤] سێ دەوڵەتی باڵتیک – ئیستۆنیا، لاتڤیا، و لیتوانیا – یەکەم کەس بوون کە سەربەخۆیی خۆیان لە یەکێتی سۆڤیەت ڕاگەیاند، لە نێوان مانگی ئازار و ئایاری ١٩٩٠. ئەوان ئیدیعای بەردەوامی لە دەوڵەتە ڕەسەنەکان کە پێشتر ھەبوون تا لکاندنی لەلایەن یەکێتی سۆڤیەت لە ساڵی ١٩٤٠.^[٥]^[٦] ١٢ کۆمارەکەی دیکە ھەموویان دوای… ھەر ١٢ کۆمارە پەیوەندییان بە کۆمۆنوێڵتی دەوڵەتە سەربەخۆکان (CIS) و زۆربەی ١٢ کۆمارەکە پەیوەست بوون بە ڕێکخراوی پەیمانی ئاسایشی بەکۆمەڵ (CSTO). بەڵام دەوڵەتانی باڵتیک سەرنجیان لەسەر ئەندامێتی یەکێتی ئەورووپا (یەکێتی ئەورووپا) و ناتۆ بوو.^[٧] کاربەدەستانی یەکێتیی ئەورووپا گرنگیی ڕێککەوتنی پەیوەندییەکانی نێوان یەکێتیی ئەورووپا و دەوڵەتانی دوای سۆڤیەتیان بە ڕوونی ڕاگەیاندووە.^[٨]^[٩]زۆرێک لە دەوڵەتەکانی ناکۆک بە پلەی جیاوازی دانپێدانان لە ناو خاکی یەکێتی سۆڤیەتی پێشوودا بوونیان ھەیە. ئەمانە بریتین لە ترانسنیستریا لە ڕۆژھەڵاتی مۆڵدۆڤا، ئەبخازیا و باشووری ئۆسێتیا لە باکووری جۆرجیا و ئارتساخ لە باشووری ڕۆژاوای ئازەربایجان . لە ساڵی ٢٠١٤ەوە کۆماری گەلی دۆنێتسک و کۆماری گەلی لوھانسک لە ڕۆژھەڵاتی دووری ئوکراینا ئیدیعای سەربەخۆیی خۆیان کردووە. ھەموو ئەم دەوڵەتە دانپێدانەنراوانە جگە لە ئارتساخ پشت بە پشتیوانی چەکداری ڕووسیا و دارایی یارمەتییەکان دەبەستن. ئارتساخ بەشێکە لە ئەرمینیا لە ئاستی دیفاکتۆ، کە ھەروەھا ھاوکاری نزیک لەگەڵ ڕووسیا دەپارێزێت. پێش لکاندنی لەلایەن ڕووسیا لە مانگی ئازاری ٢٠١٤ کە لەلایەن زۆربەی وڵاتانەوە دانپێدانانی نەکرا، کریمیا بە ماوەیەکی کورت خۆی وەک دەوڵەتێکی سەربەخۆ ڕاگەیاند.^[١٠]

سەرچاوەکان

^ «Managing Conflict in the Former Soviet Union: Russian and American Perspectives». harvard.edu. ٣٠ی تشرینی یەکەمی ١٩٩٧. لە ڕەسەنەکە لە ٣ی ئازاری ٢٠١٦ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٥ ھێنراوە. ٣ی ئازاری ٢٠١٦ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
^ On Legal Succession of Ukraine, Articles 7 and 8.
^ «Про правонаступництво України». Zakon.rada.gov.ua. لە ٢١ی شوباتی ٢٠٢٢ ھێنراوە.
^ «Раздел СССР. РФ обсудит нулевой вариант долгов СССР, если Украина компенсирует $20 млрд долга‏». Korrespondent.net.
^ Van Elsuwege، Peter (٢٠٠٨). From Soviet Republics to Eu Member States: A Legal and Political Assessment of the Baltic States' Accession to the EU. Studies in EU External Relations. Vol. ١. BRILL. لاپەڕە xxii. ژپنک ٩٧٨٩٠٠٤١٦٩٤٥٦.
^ Smith، David James (٢٠٠١). Estonia. Routledge. لاپەڕە ٢٠. ژپنک ٩٧٨-٠-٤١٥-٢٦٧٢٨-١.
^ Lane، David (December 2007). «Post-Communist States and the European Union». Journal of Communist Studies and Transition Politics (بە ئینگلیزی). ٢٣ (4): ٤٦١–٤٧٧. doi:١٠.١٠٨٠/١٣٥٢٣٢٧٠٧٠١٦٧٤٥٥٨. ISSN ١٣٥٢-٣٢٧٩. {{cite journal}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |ڕێکەوت= (یارمەتی)
^ Moga، Teodor Lucian؛ Alexeev، Denis (2013). «Post-Soviet States Between Russia and the EU: Reviving Geopolitical Competition? A Dual Perspective» (PDF). Connections. ١٣ (1): ٤١–٥٢. doi:١٠.١١٦١٠/Connections.١٣.١.٠٣. JSTOR ٢٦٣٢٦٣٤٩ – لەڕێگەی JSTOR.
^ Jozwiak، Rikard (٥ی نیسانی ٢٠١٩). «EU, Ex-Soviet Republics To Extend Partnership Beyond 2020» (بە ئینگلیزی). Radio Free Europe/Radio Liberty. لە ١٠ی ئابی ٢٠٢١ ھێنراوە.
^ Danilova، Maria؛ Dahlburg، John-Thor (١٧ی ئازاری ٢٠١٤). «Crimea declares independence». The Boston Globe (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). Associated Press. لە ١٠ی ئابی ٢٠٢١ ھێنراوە.

بەستەرە دەرەکییەکان

[1] «Managing Conflict in the Former Soviet Union: Russian and American Perspectives». harvard.edu. ٣٠ی تشرینی یەکەمی ١٩٩٧. لە ڕەسەنەکە لە ٣ی ئازاری ٢٠١٦ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٥ ھێنراوە. ٣ی ئازاری ٢٠١٦ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.

[2] On Legal Succession of Ukraine, Articles 7 and 8.

[3] «Про правонаступництво України». Zakon.rada.gov.ua. لە ٢١ی شوباتی ٢٠٢٢ ھێنراوە.

[4] «Раздел СССР. РФ обсудит нулевой вариант долгов СССР, если Украина компенсирует $20 млрд долга‏». Korrespondent.net.

[Elsuwege-5] Van Elsuwege، Peter (٢٠٠٨). From Soviet Republics to Eu Member States: A Legal and Political Assessment of the Baltic States' Accession to the EU. Studies in EU External Relations. Vol. ١. BRILL. لاپەڕە xxii. ژپنک ٩٧٨٩٠٠٤١٦٩٤٥٦.

[6] Smith، David James (٢٠٠١). Estonia. Routledge. لاپەڕە ٢٠. ژپنک ٩٧٨-٠-٤١٥-٢٦٧٢٨-١.

[7] Lane، David (December 2007). «Post-Communist States and the European Union». Journal of Communist Studies and Transition Politics (بە ئینگلیزی). ٢٣ (4): ٤٦١–٤٧٧. doi:١٠.١٠٨٠/١٣٥٢٣٢٧٠٧٠١٦٧٤٥٥٨. ISSN ١٣٥٢-٣٢٧٩. {{cite journal}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |ڕێکەوت= (یارمەتی)

[8] Moga، Teodor Lucian؛ Alexeev، Denis (2013). «Post-Soviet States Between Russia and the EU: Reviving Geopolitical Competition? A Dual Perspective» (PDF). Connections. ١٣ (1): ٤١–٥٢. doi:١٠.١١٦١٠/Connections.١٣.١.٠٣. JSTOR ٢٦٣٢٦٣٤٩ – لەڕێگەی JSTOR.

[9] Jozwiak، Rikard (٥ی نیسانی ٢٠١٩). «EU, Ex-Soviet Republics To Extend Partnership Beyond 2020» (بە ئینگلیزی). Radio Free Europe/Radio Liberty. لە ١٠ی ئابی ٢٠٢١ ھێنراوە.

[10] Danilova، Maria؛ Dahlburg، John-Thor (١٧ی ئازاری ٢٠١٤). «Crimea declares independence». The Boston Globe (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). Associated Press. لە ١٠ی ئابی ٢٠٢١ ھێنراوە.

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]

[٩]

[١٠]