بۆ ناوەڕۆک بازبدە

تەمەئەستێرەی گوڵ

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
ئەستێرەی ھێشووی ئێن جی سی، لە دەوروبەری تانەی گازی گوڵ

تانەی گازی گوڵ یان تانەی گازی ڕۆزیت (بە ئینگلیزی: Rosette Nebula) (ھەروەھا بە کالدوێڵ٤٩ ناسراوە) لە پێڕستی کالدویڵ—پێرسێکی تایبەت بە ١٠٩ ئەستێرە و تانەی گازی و گەلەستێرەی گەردوونە—تەمەئەستێرەی گوڵ گوزارشت لە پێکھاتەیەکی بۆشایی گەورە لە تۆز و ئۆکسجین و گازی ھایدرۆجینی دوویی دەکات. شێوەی ئەو تەمەئەستێرەیە ھاوشێوەی گوڵە، کە دوورییەکەی لە زەوی ٥٢٠٠ ساڵی ڕووناکییە، و بارستایییەکەی ١٣٠ ساڵی ڕووناکییە.

کۆمەڵەکە ئەم ناونیشانانەی کەتەلۆگی گشتیی نوێی (NGC) ھەیە:

NGC 2237 – بەشێک لە ناوچە تەمەئەستێرەییەکە (ھەروەھا بۆ ئاماژەدان بە تەواوی تەمەئەستێرەکەش بەکاردێت)

NGC 2238 – بەشێک لە ناوچە تەمەئەستێرەییەکە

NGC 2239 – بەشێک لە ناوچە تەمەئەستێرەییەکە (لەلایەن جۆن ھێرشلەوە دۆزراوەتەوە)

NGC 2244 – کۆمەڵە ئەستێرە کراوەکەی ناو تەمەئەستێرەکە[١] (لەلایەن جۆن فلامستیدەوە لە ساڵی ١٦٩٠ دۆزراوەتەوە)

NGC 2246 – بەشێک لە ناوچە تەمەئەستێرەییەکە

کۆمەڵە ئەستێرەکە و تەمەئەستێرەکە بە دووری ٥٠٠٠ ساڵی ڕووناکی لە زەوییەوە ھەڵکەوتوون[٢] و تیرەکەیان بە نزیکەیی ١٣٠ ساڵی ڕووناکییە. تیشکی ئەستێرە گەنجەکان ئەتۆمەکانی ناو تەمەئەستێرەکە دەوروژێنێت، وادەکات خۆیان تیشک دەربدەن و ئەو تەمەئەستێرە دەرچووە دروست بکەن کە دەیبینین. بارستاییی تەمەئەستێرەکە بە نزیکەی ١٠،٠٠٠ بارستاییی خۆر دەخەمڵێنرێت.

ڕووپێوییەکی تەمەئەستێرەکە بە ڕوانگەی تیشکی ئێکسی چاندرا بوونی ژمارەیەکی زۆر ئەستێرەی تازە لەدایکبووی لەناو تەمەئەستێرەی ڕۆزێتی بینراودا و لەناو تەمەئەستێرەیەکی گەردیلەیی چڕدا ئاشکرا کردووە. بە گشتی، نزیکەی ٢٥٠٠ ئەستێرەی گەنج لەم کۆمەڵە ئەستێرە دروستکەرەدان، لەنێویاندا ئەستێرە زەبەلاحەکانی جۆری O HD 46223 و HD 46150، کە بە شێوەیەکی سەرەکی بەرپرسن لە فووتێکردنی بڵقی ئایۆنیزەکراو.[٣][٤] زۆربەی چالاکییە بەردەوامەکانی دروستبوونی ئەستێرە لە تەمەئەستێرە گەردیلەییە چڕەکەی باشووری ڕۆژھەڵاتی بڵقەکەدا ڕوودەدات.[٥]

درەوشانەوەیەکی بڵاوی تیشکی ئێکسیش لە نێوان ئەستێرەکانی ناو بڵقەکەدا دەبینرێت، کە گەڕێندراوەتەوە بۆ پلازمایەکی زۆر گەرم کە پلەی گەرمییەکەی لە نێوان ١ بۆ ١٠ ملیۆن کڵڤندایە.[٦] ئەمە بە شێوەیەکی بەرچاو گەرمترە لە پلازما ١٠،٠٠٠ کڵڤنییەکانی کە لە ناوچەکانی HII دا دەبینرێن، و ئەگەری زۆرە بگەڕێندرێتەوە بۆ ئەو بایانەی کە بەھۆی شۆکەوە گەرم بوون و لە ئەستێرە زەبەلاحەکانی جۆری Oەوە دێن.

لە ١٦ی نیسانی ٢٠١٩، ئەنجومەنی یاسادانانی ئۆکلاھۆما یاسای HB1292 ی پەسەند کرد و تەمەئەستێرەی ڕۆزێتی کردە تەنی فەرمیی فەلەکیی ویلایەتەکە. حاکمی ئۆکلاھۆما کێڤن ستیت لە ٢٢ی نیسانی ٢٠١٩ واژۆی کرد و کردی بە یاسا.[٧]

پێشانگا

[دەستکاری]

سەرچاوەکان

[دەستکاری]
  1. ↑ Phelps, Randy L.; Ybarra, Jason E. (2005). "A Parsec-Scale Outflow in the Rosette Molecular Cloud?". The Astrophysical Journal. 627 (2): 845–858. Bibcode:2005ApJ...627..845P. doi:10.1086/430431.
  2. ↑ "NASA - Unravelling the web of a cosmic rose". www.nasa.gov. Retrieved 2019-02-06.
  3. ↑ Wang, J.; et al. (2008). "A CHANDRA STUDY OF THE ROSETTE STAR-FORMING COMPLEX. I. THE STELLAR POPULATION AND STRUCTURE OF THE YOUNG OPEN CLUSTER NGC 2244". The Astrophysical Journal. 675 (1): 464–490. arXiv:0712.1956. Bibcode:2008ApJ...675..464W. doi:10.1086/526406. S2CID 58893158.
  4. ↑ Ybarra, J.E.; et al. (2013). "THE PROGRESS OF STAR FORMATION IN THE ROSETTE MOLECULAR CLOUD". The Astrophysical Journal. 769 (2): 140. arXiv:1303.1226. Bibcode:2013ApJ...769..140Y. doi:10.1088/0004-637X/769/2/140. S2CID 118534346.
  5. ↑ Román-Zúñiga, C.G.; et al. (2008). "Star Formation in the Rosette Molecular Cloud: A Cluster of Infrared Sources in the Vicinity of the Bright-rimmed Cloud AFGL 902". The Astrophysical Journal. 672 (2): 964–976. arXiv:0710.2215. Bibcode:2008ApJ...672..964R. doi:10.1086/523910. S2CID 118471439.
  6. ↑ Townsley, L.K.; et al. (2003). "10 MK Gas Pervading the Extended Orion Nebula". The Astrophysical Journal. 593 (2): 874–905. arXiv:astro-ph/0305133. Bibcode:2003ApJ...593..874T. doi:10.1086/376792. S2CID 119455322.
  7. ↑ "Bill Information". www.oklegislature.gov. Retrieved 2019-04-17.

بەستەرە دەرەکییەکان

[دەستکاری]
وەرگیراو لە «https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=تەمەئەستێرەی_گوڵ&oldid=1496935»