مەلای باتەیی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو

نێوھێڵ

وەک پێداچوونەوەی ‏٢١:٤٣، ١٨ی حوزەیرانی ٢٠٢٢

مەلای باتەیی (لەدایکبووی ١٦٧٥ لە باتە، ھەکاری – مردووی ١٧٦٠ باتە) (بە کرمانجی: Melayê Bateyî) ناوە ڕاستییەکەی مەلا حوسێنی باتەیە. ئەو شاعیر و نووسەری کلاسیکی کوردی سەدەی حەڤدە و ھەژدەیە.^[١]^[٢] ناوی بە ئەحمەدیش تۆمار کراوە.^[٢] باتەیی لەدایکبووی گوندی باتەیە سەر بە پارێزگای ھەکاری. باتەیی غەزەل و قەسیدە و مەسنەوی لێ بە جێ ماوە. غەزەلەکانی غەنایین و بەناوبانگترین مەسنەوییەکەی مەولوونامەی پێغەمبەرە.^[١]

بەرھەم

بەرھەمی شیعری باتەیی دەکرێت بە دوو بەشەوە:
١- لیریک (غەزەل و قەسیدە).
٢- ئیپیک (چیرۆکی شیعری = مەولوودنامە).

مەولوودنامە بە کورمانجی

یەکێ لە کارە ناوازەکانی مەلای باتەیی بریتییە لە مەولوودنامە بە کورمانجی کە باس لە لەدایکبوونی پێغەمبەری موسڵمانان محەممەد دەکات لە ١٩ بەش.
لەبەر گرنگی ئەم بەرھەمە ئەدەبییە گەلێک دەستنووسی کەوتووەتە ناوەوە، لە کوردەواریدا دانەی زۆرە، ھەندێکیشی کەوتووەتە نامەخانەکانی ئەورووپا و لەوێ پارێزراون. چەند جارێکیش چاپکراوە.
ڤۆن لۆکۆک لە ساڵی ١٩٠٣ لە بەرلین بەزەنگوگراف وێنەی تەواوی دەستنووسێکی مەولوودنامەی بڵاوکردووەتەوە، جگە لەوە زیاتر لە دە جار بە چاپ گەیێنراوە: لە قاھیرە، ١٣٢٤ک/١٩٠٦ز؛ لە شام ١٩٣٣ز؛ لە ئەستەمبوڵ، ١٣٥٠ک/١٩٣١ز؛ لە ھەولێر، ١٩٦٦ز؛ لە بەغدا، ١٩٨٢؛ لە دھۆک، ١٩٩٦ز و لە جێی تریش.<br باتەیی ھونەری مەسنەوی (جووت قافیە)ی بەکارھێناوە بۆ ھۆنینەوەی ئەم یادگارە . ھەمووی بریتییە لە شەش سەد دێڕە شیعر (مەسنەوی = دوو نیوە دێڕ). پێشەکی مەولوودنامە بەم ناونیشانەیە «ھذا مولد النبي الھاشمي بلغة الکردي أھل العراق».

نەعتی باتەیی

سەرچاوەکان

^ ^ئ ^ا مارف خەزنەدار، مێژووی ئەدەبی کورد، بەرگی دووەم، ھەولێر: ئاراس ٢٠٠٢
^ ^ئ ^ا "وەشانی ئەرشیڤکراو". Archived from the original on 18ی Marchی 2016. Retrieved 20ی Juneی 2016. {{cite web}}: Check date values in: |accessdate= و |archivedate= (help)

ئەم نووسەر، شاعیر یان شانۆنووس وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت.

[:0-1] ئ ^ا مارف خەزنەدار، مێژووی ئەدەبی کورد، بەرگی دووەم، ھەولێر: ئاراس ٢٠٠٢

[:1-2] ئ ^ا "وەشانی ئەرشیڤکراو". Archived from the original on 18ی Marchی 2016. Retrieved 20ی Juneی 2016. {{cite web}}: Check date values in: |accessdate= و |archivedate= (help)

[١]

[٢]

@@ ھێڵی ١: / ھێڵی ١: @@
-'''مەلای باتەیی''' (١٦٧٥ تا ١٧٦٠) (بە کرمانجی: Melayê Bateyî )ناوە ڕاستییەکەی '''مەلا حوسێنی باتە'''یە. ئەو شاعیر و نووسەری کلاسیکی [[کورد]]ی سەدەی حەڤدە و ھەژدەیە.<ref name=":0" /><ref name=":1" /> ناوی بە ئەحمەدیش تۆمار کراوە.<ref name=":1">{{cite web |url=http://www.yuksekovahaber.com/author_article_detail.php?id=413&uniq_id=1194030944 |title=وەشانی ئەرشیڤکراو |accessdate=٢٠ی حوزەیرانی ٢٠١٦ |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160318215800/http://www.yuksekovahaber.com/author_article_detail.php?id=413&uniq_id=1194030944 |archivedate=١٨ی ئازاری ٢٠١٦ }}</ref> باتەیی لەدایکبووی گوندی باتەیە سەر بە [[پارێزگای هەکاری]]. باتەیی غەزەل و قەسیدە و مەسنەوی لێ بە جێ ماوە. غەزەلەکانی غەنایین و بەناوبانگترین مەسنەوییەکەی مەولوونامەی پێغەمبەرە.<ref name=":0">مارف خەزنەدار، مێژووی ئەدەبی کورد، بەرگی دووەم، ھەولێر: ئاراس ٢٠٠٢</ref>
+'''مەلای باتەیی''' (لەدایکبووی ١٦٧٥ لە باتە، [[پارێزگای حەکاری|ھەکاری]] – مردووی ١٧٦٠ باتە) ([[کوردیی باکووری|بە کرمانجی]]: Melayê Bateyî) ناوە ڕاستییەکەی '''مەلا حوسێنی باتە'''یە. ئەو شاعیر و نووسەری کلاسیکی [[کورد]]ی سەدەی حەڤدە و ھەژدەیە.<ref name=":0" /><ref name=":1" /> ناوی بە ئەحمەدیش تۆمار کراوە.<ref name=":1">{{cite web |url=http://www.yuksekovahaber.com/author_article_detail.php?id=413&uniq_id=1194030944 |title=وەشانی ئەرشیڤکراو |accessdate=٢٠ی حوزەیرانی ٢٠١٦ |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160318215800/http://www.yuksekovahaber.com/author_article_detail.php?id=413&uniq_id=1194030944 |archivedate=١٨ی ئازاری ٢٠١٦ }}</ref> باتەیی لەدایکبووی گوندی باتەیە سەر بە [[پارێزگای ھەکاری]]. باتەیی غەزەل و قەسیدە و مەسنەوی لێ بە جێ ماوە. غەزەلەکانی غەنایین و بەناوبانگترین مەسنەوییەکەی مەولوونامەی پێغەمبەرە.<ref name=":0">مارف خەزنەدار، مێژووی ئەدەبی کورد، بەرگی دووەم، ھەولێر: ئاراس ٢٠٠٢</ref>
+== بەرھەم ==
+بەرھەمی شیعری باتەیی دەکرێت بە دوو بەشەوە:<br>
+١- لیریک (غەزەل و قەسیدە).<br>
+٢- ئیپیک (چیرۆکی شیعری = مەولوودنامە).
 == مەولوودنامە بە کورمانجی ==
-یەکێ لە ناوازەکارەکانی بریتییە لە [[مەولوودنامە]] بە کورمانجی کە باس لە دایکبوونی پایەمبەری موسڵمانان [[محەممەد]] دەکات لە ١٩ بەش وە ئەو مەولوودنامەیە بۆیەکەمینجار لە [[میسر]] لەساڵی ١٩٠٥ وەک پەرتووکێک چاپکرا وە لەساڵی ١٩١٩ەش لە [[ئیستەنبوڵ]] بۆ دووەمین جار لەچاپکرایەوە.
+یەکێ لە کارە ناوازەکانی مەلای باتەیی بریتییە لە [[مەولوودنامە]] بە کورمانجی کە باس لە لەدایکبوونی پێغەمبەری موسڵمانان [[محەممەد]] دەکات لە ١٩ بەش.<br>
+لەبەر گرنگی ئەم بەرھەمە ئەدەبییە گەلێک دەستنووسی کەوتووەتە ناوەوە، لە کوردەواریدا دانەی زۆرە، ھەندێکیشی کەوتووەتە نامەخانەکانی [[ئەورووپا]] و لەوێ پارێزراون. چەند جارێکیش چاپکراوە.<br>
+ڤۆن لۆکۆک لە ساڵی ١٩٠٣ لە [[بەرلین]] بەزەنگوگراف وێنەی تەواوی دەستنووسێکی مەولوودنامەی بڵاوکردووەتەوە، جگە لەوە زیاتر لە دە جار بە چاپ گەیێنراوە: لە [[قاھیرە]]، ١٣٢٤ک/١٩٠٦ز؛ لە [[شام]] ١٩٣٣ز؛ لە [[ئەستەمبوڵ]]، ١٣٥٠ک/١٩٣١ز؛ لە [[ھەولێر]]، ١٩٦٦ز؛ لە [[بەغدا]]، ١٩٨٢؛ لە [[دھۆک]]، ١٩٩٦ز و لە جێی تریش.<br
+باتەیی ھونەری مەسنەوی (جووت قافیە)ی بەکارھێناوە بۆ ھۆنینەوەی ئەم یادگارە . ھەمووی بریتییە لە شەش سەد دێڕە شیعر (مەسنەوی = دوو نیوە دێڕ). پێشەکی مەولوودنامە بەم ناونیشانەیە
+«ھذا مولد النبي الھاشمي بلغة الکردي أھل العراق».
+== نەعتی باتەیی ==
+{{شیعر
+|ھلۆ ڕابە ئەبولقاسم
+|ھلۆ ئەی قاسیدێ ئەکبەر
+|ھلۆ ئەی فەخرا بەنی ھاشم
+|ھلۆ ڕابە تویێ ڕەھبەر
+}}
+{{شیعر
+|ھلۆ ئەی سەییدێ عالەم
+|ھلۆ ئەی مەخفەرێ ئادەم
+|ژ ڕەوزێ ڕابە یا خەتەم
+|ژ ناڤ وێ مەرقەدێ ئەنوەر
+}}
+{{شیعر
+|ژ ناڤ وێ مەرقەدێ نوورین
+|ھلۆ تاھا ھلۆ یاسین
+|ژ دوو سۆتین ئەمێت مسکین
+|ھلۆ مەھدەرچی پێ مەحشەر
+}}
+{{شیعر
+|ھلۆ جارەک د حینێ دا
+|کو دا نوور چیت د چینێ دا
+|حەتا کەنگی د مەدینێ دا
+|نیقاب پۆشی نیقاب ل سەر
+}}
+{{شیعر
+|نیقاب بو پەردەیا باڤێ
+|ل مەھجووران دەم و گاڤێ
+|ب ڕەحمەت لێ بکت ئاڤێ
+|شەفاعەت کی ژ بۆ مەھدەر
+}}
+{{شیعر
+|تویی خاھێ شەفاعاتێ
+|سڤک سازێ موناجاتێ
+|ھلۆ نوورا ھیدایاتێ
+|ئیمامێ مەسجید و مینبەر
+}}
+{{شیعر
+|ئیمامێ ئەنبیایێ تو
+|ل قورئانێ خودانێ تو
+|یەقین ئەم خوش شڤانێ تو
+|شڤانێ ئوممەتێ یەکسەر
+}}
+{{شیعر
+|شڤانێ ئەسمەری گولباف
+|ھلۆ ئەی نێرگزا تێر ئاڤ
+|خەدەنگا عیشوەیێ پر تاڤ
+|بکە ئەز کیسەوا عەنبەر
+}}
+{{شیعر
+|عەبیر و بینە زولفەینێ
+|خودانێ قاپە قەوسەینێ
+|لە سەر چاڤێن مە نەعلەینێ
+|بنێڕ ئەی داعی بێ سەروەر
+}}
+{{شیعر
+|تویی داعی حەبیبەڵڵا
+|فیراقێ سۆتن ئەم وەڵڵا
+|تەڕەححەم یا نەبییەڵڵا
+|ل مەھجووران ھلۆ بنکر
+}}
+{{شیعر
+|ھلۆ جارەک ژ وێ خاکێ
+|سیاری ھەفت ئەفلاکی
+|بەلێ سوڵتانێ لەولاکی
+|تویی ئەی ساقی یێ کەوسەر
+}}
+{{شیعر
+|ئەلا یا ئەییوھەسساقی
+|خودانێ عەھد و میساقی
+|ھلۆ سواربە ل بوراقی
+|ھەڕە پێش خالیقی ئەکبەر
+}}
+{{شیعر
+|ھەڕە پێشی خودایێ مە
+|ڕەحیم و ڕەھنە مایێ مە
+|شەفاعەت کە خەتایێ مە
+|ل دیوانێ بکە مەھدەر
+}}
+{{شیعر
+|بکە مەھدەر ل دیوانێ
+|د ڕۆژا حەشر و میزانێ
+|عەفووکە مە ژ عیسیانێ
+|نەبن شەرمەندە ئەی سەروەر
+}}
+{{شیعر
+|د ڕۆژا حەشرا پڕ ھەی ھەی
+|ھەزاران پەی ل سەر یەک پەی
+|ب کۆمارا بیا {{شین|باتەی}}
+|خودان بەخشی برە و ب گوزەر
+}}
+== سەرچاوەکان ==
-==سەرچاوە==
 {{پەراوێز}}
 {{شیعری کلاسیکی کوردی}}
-{{تووڵی دەروازە|شیعر|ژیاننامە|وێژەی کوردی}}
+{{تووڵی دەروازە|ژیاننامە|کوردستان|شیعر|وێژەی کوردی|وێژە}}
 {{نووسەر-کۆلکە}}
+[[پۆل:شاعیران بە زمانی کوردی]]
 [[پۆل:شاعیرانی کورد]]
 [[پۆل:نووسەرانی کورد]]