ژینناسی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان
بەسەرداچوونەوە بۆ سەرجەم وتارەکە |
خاوێنکردن و ڕێکخستنەوە |
||
ھێڵی ١: | ھێڵی ١: | ||
{{زانست}} |
{{زانست}} |
||
'''ژینناسی''' یان '''زیندەزانی''' (بە [[ئینگلیزی]]: ''Biology'') زانستێکی سروشتییە لە |
'''ژینناسی''' یان '''زیندەزانی''' (بە [[ئینگلیزی]]: ''Biology'' ''بایۆلۆجی'') زانستێکی سروشتییە لە [[ژیان]] و [[زیندەوەران]] دەکۆڵێتەوە، بە بەشەکانیانەوە وەک پێکھاتە، [[ئیش]]، [[گەشە]]، [[سەرچاوە]]، [[زۆربوون]]، وڕێکخستن. ژینناسی لقی زۆری لێ دەبێتەوە، ئەمانەی خوارەوە ٥ لقی سەرەکیی ژینناسیین: |
||
* [[خانە]]کان: یەکەی بنچینەی پێکھاتن و فرمانەکانی ھەموو زیندەورانن |
|||
* زۆربوون: پەیدابوونی زیندەوەری نوێی لە باوان چوو پەیوەستە بەم زانستەوە. |
|||
* [[جین]]ەکان: یەکەی بنەڕەتی گواستنەوەی زانیارییەکانن. |
|||
* [[ھاوسەنگی ناوەکی]]: [[زیندەوەران]] بۆ جێگیر بوونی بارودۆخیان [[ھاوسەنگی ناوەکی]]یان دەپارێزن. |
|||
* [[وزە]]: [[زیندەوەران]] بۆ بەڕێکردنی ژیانیان [[وزە]] بەکاردەھێنن. |
|||
<gallery> |
<gallery> |
وەک پێداچوونەوەی ٢٠:٣٦، ١٥ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢
بەشێک لە زنجیرەیەک لەسەر |
زانست |
---|
ژینناسی یان زیندەزانی (بە ئینگلیزی: Biology بایۆلۆجی) زانستێکی سروشتییە لە ژیان و زیندەوەران دەکۆڵێتەوە، بە بەشەکانیانەوە وەک پێکھاتە، ئیش، گەشە، سەرچاوە، زۆربوون، وڕێکخستن. ژینناسی لقی زۆری لێ دەبێتەوە، ئەمانەی خوارەوە ٥ لقی سەرەکیی ژینناسیین:
- خانەکان: یەکەی بنچینەی پێکھاتن و فرمانەکانی ھەموو زیندەورانن
- زۆربوون: پەیدابوونی زیندەوەری نوێی لە باوان چوو پەیوەستە بەم زانستەوە.
- جینەکان: یەکەی بنەڕەتی گواستنەوەی زانیارییەکانن.
- ھاوسەنگی ناوەکی: زیندەوەران بۆ جێگیر بوونی بارودۆخیان ھاوسەنگی ناوەکییان دەپارێزن.
- وزە: زیندەوەران بۆ بەڕێکردنی ژیانیان وزە بەکاردەھێنن.
-
Animalia - Bos primigenius taurus
-
Planta - Triticum
-
Fungi - Morchella esculenta
-
Stramenopila/Chromista - Fucus serratus
-
Bacteria - Gemmatimonas aurantiaca (- = 1 Micrometer)
-
Archaea - Halobacteria
-
Virus - Gamma phage
زیندەوەرزانی زانستێکە بایەخ بە خوێندنی سروشت و ژیانی زیندەوەر دەدات، ھەروەکوو (دارشتەیان، کار، گەشەکردن، پەرەسەندن، دابەشکردن و پۆلێنناسی). زیندەوەر زانی ھاوچەرخێکی زۆر گەورەیە و بواری ئیکلێکتیکی دانا. لەگەل ئەوەشدا، سەرەڕای مەودای فراوانی زیندەوەرزانی، ھەندێک چەمکی گشتی دیاریکراوی ھەیە، لەناو ئەو چەمکانەشدا چەمکی توێژینەوەی زانستی لە ھەموویان گرنگترە، بەگشتی زیندەوەرزانی ئەمانە دەنەسێنێت :-
- خانە ھەروەک یەکەی بنەڕەتیی ژیان.
- جین ھەروەک یەکەی بنەڕەتیی بۆماوەی.
- پەرەسەندن ھەروەک بزوێنەرێکە بۆ دروستکردنی جۆری نوێ.
ھەروەھا تێت دەگەیەنێت کە ئەمرۆ ھەموو زیندەوەران دەژین لە ڕێگەی گۆرینی وزە و ڕێکخستنی ژینگەی دەوروبەریان تاوەکوو حاڵەتێکی نەگۆڕ بھێڵنەوە.
سەرچاوەکان
- بەشداربووانی ویکیپیدیا، «Biology»، ویکیپیدیای ئینگلیزی. سەردان لە ٢ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٠.