ئەستێرەگەڕ: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان
Aza (لێدوان | بەشدارییەکان) ب Aza پەڕەی ئاسمانگەڕی گواستەوە بۆ ئەستێرەگەڕ: وتووێژ تاگەکان: دەستکاریی مۆبایل بە وێبی مۆبایل دەستکاری کراوە دەستکاریی مۆبایلیی پێشکەوتوو |
Aza (لێدوان | بەشدارییەکان) No edit summary تاگەکان: دەستکاریی دیداری دەستکاریی مۆبایل بە وێبی مۆبایل دەستکاری کراوە دەستکاریی مۆبایلیی پێشکەوتوو |
||
| ھێڵی ٢: | ھێڵی ٢: | ||
[[پەڕگە:Bruce McCandless II during EVA in 1984.jpg| وێنۆک|بۆشایەوان بروس ماکندلیسی دووەم، لەدەرەوەی گلیسکەی ئەمریکی چالێنجەر لە ١١ی شوباتی ١٩٨٤]] |
[[پەڕگە:Bruce McCandless II during EVA in 1984.jpg| وێنۆک|بۆشایەوان بروس ماکندلیسی دووەم، لەدەرەوەی گلیسکەی ئەمریکی چالێنجەر لە ١١ی شوباتی ١٩٨٤]] |
||
''' |
'''ئەستێرەگەڕ''' ({{بە ئینگلیزی|Astronaut}}) کەسێکە کە دوای تێپەڕاندنی خولی تایبەتی، چووبێتە دەرەوەی کەشی زەوییەوە.<ref>{{بیرخستنەوەی ویکی |بەستەر = https://en.wikipedia.org/wiki/Astronaut |سەردێڕ = Astronaut |زمان = ئینگلیزی | سەردان = ٢٢ی شوباتی ٢٠١٨}}</ref> |
||
ئەم وشەیە بە تایبەتی بە |
ئەم وشەیە بە تایبەتی بە ئەستێرەگەڕە پسپۆڕەکان بەکار دێ، بەڵام بەگشتی بەو کەسانە دەوترێ کە بە جۆرێک چووبێتنە [[بۆشاییی ئاسمان]]. بۆ نموونە زانایان، لێکۆڵەران، فڕۆکەوانان و تەنانەت گەشتیارانی بۆشاییگەڕ کە ئەزموونی گەڕان لە بۆشایییان بێ، بە ئەستێرەگەڕ دەژمێردرێن. ھەندێ جار بەپێی ھەندێ وتە تەنانەت سەرنشینانی ھەندێک لە مووشەک-فڕۆکەکانیش وەکوو ئێکس-١٥ وەکوو ئەستێرەگەڕ ناو لێ دەبرێن.<ref>{{بیرخستنەوەی ویکی|بەستەر=https://fa.wikipedia.org/wiki/فضانورد|سەردێڕ=فضانورد|زمان=فارسی|سەردان=٦ی ٦ی ٢٠٢٠}}</ref> |
||
== یەکەمینەکان لە بۆشاییگەڕی == |
== یەکەمینەکان لە بۆشاییگەڕی == |
||
وەک پێداچوونەوەی ١٤:٠٧، ١٦ی تشرینی دووەمی ٢٠٢١
ئەستێرەگەڕ (بە ئینگلیزی: Astronaut) کەسێکە کە دوای تێپەڕاندنی خولی تایبەتی، چووبێتە دەرەوەی کەشی زەوییەوە.[١] ئەم وشەیە بە تایبەتی بە ئەستێرەگەڕە پسپۆڕەکان بەکار دێ، بەڵام بەگشتی بەو کەسانە دەوترێ کە بە جۆرێک چووبێتنە بۆشاییی ئاسمان. بۆ نموونە زانایان، لێکۆڵەران، فڕۆکەوانان و تەنانەت گەشتیارانی بۆشاییگەڕ کە ئەزموونی گەڕان لە بۆشایییان بێ، بە ئەستێرەگەڕ دەژمێردرێن. ھەندێ جار بەپێی ھەندێ وتە تەنانەت سەرنشینانی ھەندێک لە مووشەک-فڕۆکەکانیش وەکوو ئێکس-١٥ وەکوو ئەستێرەگەڕ ناو لێ دەبرێن.[٢]
یەکەمینەکان لە بۆشاییگەڕی
یەکەمین گیانلەبەر لە بۆشایی ئاسمان
یەکەمین بوونەوەری زیندوو لە بۆشایی ئاسماندا سەگێک بوو بە ناوی لایکا کە لە ٣ی ١١ی ١٩٦٧ی زایینی، تەنیا یەک مانگ پاش هەڵدانی سپوتنیک-١ و دەستپێکی فەرمیی سەردەمی بۆشایی، بە کەشتیی بۆشاییگەڕی ڕووسیی سپوتنیک-٢ نێردرایە خولگەی زەوی. لەم هەڵدانەدا کە بە مەبەستی تاقیکردنەوەی کۆئەندامەکانی لەش لە ھەلومەرجی بێکێشیدا بۆ دروستکردنی سیستمەکانی پاڵپشتیی لەش قەومابوو کەشتییە بۆشاییگەڕەکە بۆ مەبەستی گەڕانەوە بۆ زەوی دروست نەکرابوو و لایکا پاش ماوەیەک، لە خولگەی زەویدا گیانی لەدەست دا.[٣]
یەکەمین مرۆڤی بۆشاییگەڕ
_-_Restoration.jpg)
یەکەمین مرۆڤی بۆشاییگەڕی جیھان یوری گاگارین، بۆشاییوانی ڕووسی بوو کە لە ١٢ی ٤ی ١٩٦١دا بە کەشتیی بۆشاییگەڕی ڤۆستۆک-١ (بە ڕووسی: Восток-1) و لە ماوەی ١٠٨ خولەکدا یەکجار بە دەوری زەویدا گەڕا.
یەکەمین ژنی بۆشایەوان
یەکەمین ژنی بۆشایەوان ڤاڵنتینا تریشکۆڤای خەڵکی ڕووسیایە کە لە ١٦ی ٦ی ١٩٦٣ دا بە کەشتیی بۆشاییگەڕ ڤۆستۆک-٦ چووە ئاسمانەوە و نزیک سێ ڕۆژ لە بوشایی ئاسماندا مایەوە. ئەو ھەروەھا یەکەمین کەسی نامیلیشیاییی جیھانە کە چووەتە بۆشایی ئاسمان چونکە لەدوای هەڵدانی پەیوەست بوو بە ھێزی ئاسمانی سۆڤیەتەوە.
یەکەمین بۆشاییوانی عەرەب
شازادە سوڵتان کوڕی سەلمان کوڕی عەبدولعەزیز ئال سعوود کە لەو کاتەدا جێنشینی شای عەرەبستانی سعوودی بوو، یەکەمین عەرەبێکە کە بە کەشتیی بۆشاییگەڕ دیسکۆڤەریی ئەمریکا چووەتە خولگەی زەوی.
یەکەمین گەشتیاریی بۆشاییگەڕی ئێرانی
یەکەمین ژنی گەشتیاری بۆشاییگەڕ و یەکەمین ئێرانی لە بۆشایی ئاسماندا، ئەندازیاری ئێرانی ئەنووشە ئەنسارییە کە بە بژاردنی بڕی ٢٠ ملیۆن دۆلار بە کەشتیی بۆشاییگەڕی سایۆز تی ئێم-٩ چووە بۆشایی ئاسمان و ١١ ڕۆژ لە وێستگەی بۆشایی ناونەتەوەییدا نیشتەجێ بوو.داستان موفقیت انوشھ انصاری ،کارآفرین و اولین زن فضانورد ایرانی (لە ڕێکەوتی ٨ی ٦ی ٢٠٢٠).</ref>
سەرچاوەکان
- ^ بەشداربووانی ویکیپیدیا، «Astronaut»، ویکیپیدیای ئینگلیزی. سەردان لە ٢٢ی شوباتی ٢٠١٨.
- ^ بەشداربووانی ویکیپیدیا، «فضانورد»، ویکیپیدیای فارسی. سەردان لە ٦ی ٦ی ٢٠٢٠.
- ^ ئەرکی فەزایی سپوتنیک (ئینگلیزی).
 | ئەم گەردوون وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت. |